Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


Sol Invictus, marmer, helft twiede ieëw v. chr.
Sjief gewiejd an Sol Invictus, zilver, Romeins 3de ieëw n. chr. oet Pessinus
Jezus es Sol Invictus, mosaiekdetail, late 3de ieëw

Sol Invictus (Latien oonövverwinneleke zon) of Deus Sol Invictus (oonöverwinneleke zonnegod) waor in 't late Romeins Riek d'r naam van driej opèènvolgende gode.

D'r titel Deus Sol Invictus waoërt gevörmd nao analogie mèt de keizerleke titulatuur va Pius Felix Invictus ("plichsgetroew, fortuinlek, oonöverwinnelek"); dit in taegensjtèlling töt d'r ieëdere landboewcultus Sol Indiges ("zon in de aeërd").

't Festival van de oonöverwinneleke zon Dies Natalis Solis Invicti ("verjäördaag van de oonöverwinneleke zon") waoërt geveerd bie 't örsjte lenge van de daag nao de weenterzonnewende, tiedens de "wedergeboorte" van de zon, op 25 december.

Elagabalus

bewirk

D'r titel Deus Sol Invictus waoërt bekaand oonder keizer Elagabalus dae mèt gewaeld de verering van El Gebal of Elegabal, d'r zonnegod van z'n gebaoërtesjtad Emesa in Syrië, oplag. Na z'ne doeëd in 222 nao Chr. raakde d'r cultus in verval, mae nog bies mieë wie 'ne ieëw later waoërte romeinse keizers op munte afgebeeld mèt de zonnekroeën van Deus Sol Invictus.

Daonaeve waoërt d'r titel Invictus ooch gebruukd väör Mithras in inscripties dör verieërders en mieë algemèng vör d'r krèègsgod Mars.

Aurelianus

bewirk

Keizer Aurelianus introduceerde in 270 na Chr. d'r cultus van Sol Invictus es officiële sjtaotsreligie oeëbie Sol d'r hoofdgod van 't riek waoërt en Aurelianus es keizer 'n zonnekroeën gong drage. Aurelianus' Sol oontsjtong oet El Gebal en Apollo mae vertuuënde 'n wietgaonde syncretisme mèt Mithras en d'r cultus noom väöl cultelemente van 't mithraïsme över, oeë-oonder de väörsjtèlling van de godheid es 'n baardeloze jongere. Aurelianus droog d'r taempel van Sol Invictus op 25 december 274 op tiedens de Dies Natalis Solis Invicti. Me nèmt aa dat Aurelianus de wedergeboorte van de zon symbolisch wol vereenzelvigen mèt de aanhoudende vernujjinge van 't romeinse rijk. Ooch wert veroondersjtèld dat in de Dies Natalis Solis Invicti de oorsjprong liegkt va Kaeërsjmès.

Constantien

bewirk

D'r cultus van Sol Invictus bleef 'n belangriek fundamaent väör 't keizerlek gezag bies 't decreet van Theodosius I va 27 februari 390, dat bepaalde dat allèng 't Niceens christendom acceptabel waor es religie. Zelfs Constantien de Groete leet väör z'n (veroondersjtèlde) bekieëring töt 't christendom munte sjloeë mèt de aafbeelding van Deus Sol Invictus, en leet per decreet va 7 maart 321 d'r 'daag van de zon' d'r tegenwoordige zoondèg (dies Solis) tot officiële romeinse rusdaag oetrope.

Sol Invictus en 't christendom

bewirk

't Christendom noom ènkele gebruke över van d'r Sol Invictus cultus, dat ooch dudelèk wert in vreug christelijke iconografie oeëin Christus wert aafgebeeld mèt 'n zonnekroeën.

Daonaeve zeunt d'r väöl parralelle tösje Mithras en Jezus en tösje de Dies Natalis Solis Invicti en Kaeërsjmès.

Extern leenke

bewirk
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Sol_Invictus&oldid=340460"