Kesjtièl Genhoes
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Kesjtièl Genhoes ies 't sjtamkesjtièl van de hière van Valkeberg. De oarsjpróng van 't sjtedsje Valkeberg, dat ziech 'n paar kilomaeter nao 't weste bevingk, liek waarsjienlik in Oud-Valkeberg. De ièrsjte gesjreve vermelding van Valkeberg ies ein oarkónde van 15 februari 1041 mèt de naam Falchenberch d'r op. Dao ies waarsjienlik diet good mèt bedoeld. Kesjtièl en boerderie zint gesitueerd aan de Geul, achter de parochiekèrk van Oud-Valkeberg.
Boewhistorie
bewirkDe naam Gen hoes beteikent versjterk hoes. Waarsjienlik ies 't óntsjtange oet eine woontore oet de 11e of 12e ièw. De veurbörch mèt drie vleugele rónd 'ne binneplei sjtoon geteikend op de kaart van Jacob van Deventer (1555).
Ouch de baogbrök, euver de grach, nao d'n ingank ies oet dezen tied (Romaans). 't Oudste gedeilte van 't kesjtièl ies gotisch en de veurgeboewe sjtamme oet de barokperiode.
Beweunersj
bewirkIn 't jaor 1041 weurt 't good geneump in 'n sjinkingsakte, woa-in de Duutsje keizer Hendrik III de nederzètting 'villa' Falchenberg sjink aan zien niesje Irmgard. Häör kleindochter trouwt mèt Thibald van Voere, de ouds bekènde hièr van Valkeberg. In 1279 were de hièrlike rechte van Oud-Valkeberg gedeild door Adam II van Haeren en Henric Birclaer (woanao de Berkelpoort in Valkeberg geneump ies). Hae waor in 1246 voog van Valkeberg. In 1381 zint Johan van Hulsberg en Johan van Aldenvalckenborgh eigenaere van 'ne haof Oud-Valkenburg. Dae lètste hou ièrsj de hèlf en naoderhand de ganse hierlikheid in eigendóm. In 1475 vererve dees aan Johan van Ghoor, hièr van Eys. Ziene zoon, Herman, geuf 't beziet in 1535 door aan Johan van Sjtriethage, dae getrouwd ies mèt zien niesje Maria van Ghoor. Hae boewt tösje 1545 en 1560 't hudige kesjtièl, dat in de erfenisakte "alle erff ende guet des hoeffs van Aldenvalckenborgh' geneump weurt. Van de naam Genhoes ies dan nog gein sjpraoke. Of op de haof Oud-Valkeberg al 'n kesjtièl sjtóng ies twiefelechtig. In 1558 sjteit 't in 'n acte es "huyse ende slote van Aldenvalckenborgh". Johan van Sjtriethage ies hièr van Oud-Valkeberg
In de Tachtigjaorige oorlog brent 't hoes aaf. In de dao opvolgende twiè ièwe vinge renovaties en verboewinge plaats. In de 19e en 20e ièw woont de adellike familie Pelser-Berenberg op Genhoes. In 1955 weurt de sjtiechting Natuurmonumente eigenaer. Allewiel woont d'r de kunssjilder Leendert van Dijk.
De neveliegkende carrévörmige kesjtièlhaof sjtamp oet de 18e ièw. In 2008 were d'r in de haof apartemente gerealiseerd.
Bekans alle geboewe zint opgetrokke mèt plaatselike mergelsjtein, op de veurgeboewe nao.
Brón
bewirko.a. Kastelen in Limburg (2005), ISBN 90-5345-269-9