Ағартушылық дәуірі

Философия тарихы
· Батыс философиясы тарихы:  ·  ·Сократқа дейінгі философия ·  ·Антикалық философия ·  ·Ортағасыр философиясы ·  ·Ренессанс философиясы ·  ·Жаңа ғасыр философиясы ·  ·Қазіргі заман философиясы ·
Өңірлер және ұлыстар бойынша Шығыс философиясы Түркі философиясы ·  ·Қазақ философиясы  ·  · Батыс философиясы ·  · ·Қытай философиясы ·  · Үнді философиясы ·  · Парсы философиясы  ·  · Жапон философиясы)  · Діни философиялар  ·Индуизм философиясы ·  · Христиандық философия ·  · Буддизм философиясы)  · ·  · Ислам философиясы
к • т • ө

Ағартушылық дәуірі (ағылш. Age of Enlightenment) — 18-19 ғасырларда дамыған идеялық ағым. Оның өкілдері ізгілік, әділеттілік идеялары мен ғылыми таным-білім негіздерін тарату жолдары арқылы қоғам кемшіліктерін түзетуге, оның талғам-талаптарын, саясатын, тұрмысын өзгертуге күш салды. Ағартушылар қатарында

• Вольтер,
• Руссо,
• Монтескье,
• Гердер,
• Лессиң,
• Шиллер,
• Гете,
• Десницкий, Козельский,

т.б. болды. Олар өз уағыздарын, қоғамның барлық топтары мен жіктеріне, әсіресе, билік иелеріне бағыштады. Қоғамдағы кертартпа көріністердің бәрі адамдардың надандығынан, олардың өз табиғатын өзі түсінбеуінен деп білді. Ағартушылық шіркеулік идеология ықпалына, діни догматтарға, схоластикалық ой-ағымдарына қарсы болды. Ағартушылар қоғам дамуындағы сананың айқындаушы рөлі туралы түсініктерге ден қойды. Ағартушылық 18 ғасырдағы әлеуметтік көзқарастардың қалыптасуына едәуір ықпал етті. Шығыс елдерінде бұл ағым біршама өзіндік сипатта өркен жайды.

• Абай Құнанбайұлы
• Ыбырай Алтынсарин
• Шоқан Уәлиханов