Үйтас-айдос бетінің кодын көру

Бұл бетті өңдеуге рұқсатыңыз жоқ. Келесі себеппен:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 13:48, 2024 ж. шілденің 2
Expiry of block: 13:48, 2025 ж. шілденің 2

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Бұл беттің кодын көріп, көшіре аласыз.

'''Үйтас-Айдос''' — [[қола дәуірі]]нен сақталған [[ескерткіш]]. [[Қарағанды облысы]] [[Ұлытау ауданы]]ндағы [[Сарыкеңгір]] өзенінің оң жағалауында, [http://www.inform.kz/kaz/article/1230269 Үйтас-Айдос]{{Deadlink|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} қыстағынан [[Оңтүстік Қазақстан|оңтүстік]]-[[Шығыс Қазақстан|шығысқа]] қарай [[2|2 км]] жерде орналасқан.<ref name="source1">«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref><ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref>
[[File:Kazackaja step.JPG|thumb| alt=A.|270px]]

1984 — 85 ж. [[Жезқазған облысы]] тарихи-өлкетану [[мұражай]]ының [[экспедиция]] (жетекшісі [[Усманова Эмма Радиковна|Э.Р. Усманова]], В.В. Варфоломеев) жұмыстары барысында зерттелді. Ауданы шамамен 5000 м2 жерде шашырай орналасқан 17 қоршау [[қола дәуірі]]нің екі кезеңіне, яғни [[нұра]] (б.з.б. 15 — 13 ғасырлар) және [[Беғазы-Дәндібай мәдениеті|беғазы-дәндібай]] (б.з.б. 13 — 9 ғасырлар) [[мәдениет]]тері кезеңдеріне жататыны анықталды. Қазылған 14 нысанның 10-ы Нұра бойындағы ескерткіштерге жатады. Зираттың шығыс жағын ала оқшаулау тұрған бұл қоршаулар тігінен орнатылған ірі қақпа тастардан құралған және пішіні жағынан сопақша, кейде тікбұрышты түрде жасалған. Бұлардан ашылған барлығы 13 қабір 2 түрге бөлінеді: қарапайым топырақ қабірлер және тас жәшіктер. Екі қабірде мәйіт (екеуі балалардікі) жерленсе, 11 қабірде (барлығы ересектердікі) олар өртеліп, күлі жерленген. Заттай деректерді көптеп табылған бүйірі шығыңқы, тарақ қалыппен басылған өрнектері бар қыш ыдыстар, [[қола]] [[әшекей]]лер, [[тас]] [[садақ]] [[жебе]]сі құрайды. [[Беғазы-Дәндібай мәдениеті|Беғазы-дәндібай мәдениетіне]] қарасты қалған 4 қоршау (3, 4, 5, және 13 қоршаулар) басқаша үлгімен жасалғаны анықталды. Мұндағы ең үлкен орталық қоршау шаршы пішіндес, бұрыштары әлемнің 4 тарапына қаратылған. Үлкен қақпа тастардан жалпағынан қаланған, ені 1,5 — 1,7 м болатын қабырғаларының әрқайсысының ұзындығы 6,6 метр Ортадағы тоналған шұңқыр қабірдің аумағы 3,2*2,4 метр, тереңдігі қазіргі жер бетінен сәл ғана төмен, яғни мұнда мүрдені үстіңгі шым қабаты ғана алынып, тегістелген жер табанына қойған. Қоршау ішінен 5 сәнді қыш ыдыстың бөлшектері табылды. Зерттеу барысы 13-қоршаудың осыған ұқсас үрдіспен жасалғанын көрсетті. Оның өлшемдері 3,6*3 метр, ортасындағы саяз қабірдің аумағы 1,6*1,2 метр Бұл нысаннан қазба нәтижесінде сәнді өрнектелген беғазы қышынан басқа, киммерилік порыммен құйылған [[қола]] [[қанжар]] табылған. [[File:Bronze.Age.pottery.Isle.of.Man.jpg|thumb| left| alt=A.| 170px]]

<br />Зерттелген басқа қоршаулардан қыш ыдыс бөлшектері, [[қола]] [[найза]] ұшы, сүйек [[садақ]] [[жебе]]лері алынды. Қыш көзелер, негізінен белдеулі қыш ыдыс түріне жатады, мұның ішіндегі бір көзенің Батыс Сібір өлкесінен табылған ыдысқа ұқсайтыны байқалған. Өз кезегінде мұндай деректер [[Орталық Қазақстан]]ды мекендеген көне беғазылық [[тайпа]]лардың алыс-жақындағы көршілерімен тығыз байланыста болғанын көрсетеді.

== Дереккөздер == 
[http://www.inform.kz/kaz/article/1230269 inform.kz]{{Deadlink|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

==Дереккөздер:</span>==
<references/>

{{Қазақстан ЕҚТА-лары}}
{{Stub:Қазақ мәдениеті}}
{{wikify}}

[[Санат:Тарих]]

Бұл бетте қолданылған үлгілер:

Үлгі:Ambox (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Deadlink (өңдеу)
Үлгі:Stub:Қазақ мәдениеті (өңдеу)
Үлгі:Tnavbar (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Wikify (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Ел ЕҚТА-лары (өңдеу)
Үлгі:Қазақстан ЕҚТА-лары (кодын көру) (жартылай қорғалған)
Module:Arguments (кодын көру) (қорғалған)
Module:Category handler (кодын көру) (қорғалған)
Module:HtmlBuilder (кодын көру) (қорғалған)
Module:Message box (кодын көру) (қорғалған)
Module:Message box/configuration (кодын көру) (қорғалған)
Module:Namespace detect (кодын көру) (қорғалған)
Module:Namespace detect/config (кодын көру) (қорғалған)
Module:Namespace detect/data (кодын көру) (қорғалған)
Module:Yesno (кодын көру) (қорғалған)

Үйтас-айдос бетіне қайту.

«https://kk.wikipedia.org/wiki/Үйтас-айдос» бетінен алынған