Жорес Иванович Алферов бетінің кодын көру

Бұл бетті өңдеуге рұқсатыңыз жоқ. Келесі себеппен:
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 13:48, 2024 ж. шілденің 2
Expiry of block: 13:48, 2025 ж. шілденің 2
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Бұл беттің кодын көріп, көшіре аласыз.
{{Ғалым
|Есімі = Жорес Иванович Алфёров
|Суреті = 
|Сурет ені           = 
|Туған күні        = 15.3.1930
|Туған жері       = {{туғанжері|Витебск|Витебскде}}, [[Белорус КСР]], [[КСРО]]
|Қайтыс болған күні          = 	1.3.2019
|Қайтыс болған жері         =  {{Қайтысболғанжері|Санкт-Петербург|Санкт-Петербургте}}, [[Ресей]] 
|Ғылыми аясы = [[жартылай өткізгіштер физикасы]]
|Ғылыми дәреже = {{Ғылыми дәреже|кандидат|техникалық ғылымдар}} (1961), {{Ғылыми дәреже|доктор|физика-математика ғылымдары}} (1970)
|Ғылыми атағы = {{Ғылыми атағы||0}} (1972),<br> {{Ғылыми атағы|КСРО ҒА|0}} (1979),<br> {{Ғылыми атағы|РҒА|0}} (1991)
|Жұмыс орны = [[Ресей Ғылым Академиялары|РҒА]], [[Санкт-Петербург академиялық университеті - РҒА нанотехнологиялар ғылыми-білім беру орталығы|СПб АУ РҒА]]
|Альма-матер = [[Ленинград электротехникалық институты]]
|Ғылыми жетекші =
|Сурет ені = 300
|Несімен белгілі =
|Марапаттары = {{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Нобельдік медаль|2000}} [[Физика саласындағы Нобель сыйлығы]] (2000)
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{1-дәрежелі «Отанға сіңірген еңбегі үшін» ордені|2005}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{2 дәрежелі «Отанға сіңірген еңбегі үшін» ордені|2000}}{{!!}} {{3-дәрежелі «Отанға сіңірген еңбегі үшін» ордені|1999}} {{!!}} {{4-дәрежелі «Отанға сіңірген еңбегі үшін» ордені|2010}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Александр Невский ордені (Ресей Федерациясы)|2015}} {{!!}} {{Ленин ордені|1986}} {{!!}} {{Қазан революциясы ордені|1980}} {{!!}} {{Еңбек Қызыл Ту ордені|1975}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{«Құрмет белгісі» ордені|1959}} {{!!}} {{Медаль Владимир Ильич Лениннің туғанына 100 жыл толуына орай}} {{!!}} {{Ресей Әскери-теңіз флотына 300 жыл мерейтойлық медалі}} {{!!}} {{Медаль 300 жылдығын еске алу Санкт Петербург}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{«Еңбек ардагері» медалі}} {{!!}} {{Ленинградтың 250 жылдығына арналған медаль}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Ресей Федерациясының еңбек сіңірген энергетикі}} {{!!}} {{Лениндік сыйлық|1972}} {{!!}} {{КСРО Мемлекеттік сыйлығы|1984}} {{!!}} {{Мемлекеттік сыйлық Ресей Федерациясының 1992-2003| 2001}} {{!!}} {{Ресей Федерациясы Үкіметінің Құрмет грамотасы}} {{!!}} {{Санкт-Петербург қаласының Құрметті азаматы}}
{{!}}}
'''Басқа елдер''':
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Князь Ярослав Дана ордені, V дәрежелі|2003}} {{!!}} {{Құрмет Легионы орденінің офицері}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Халықтар достығы ордені (Беларусь)|2009}} {{!!}} {{Френсис Скарина ордені|2001}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Низами Гянджави атындағы алтын медаль|2015}}
{{!}}}
}}
'''Жорес Иванович Алферов''' ({{Lang-be|Жарэс Іванавіч Алфёраў}}; 15 наурыз 1930, Витебск — 1 наурыз 2019, Санкт-Петербург) — кеңес, белорус және орыс [[Физика|физигі]], [[Саясаткер|саяси қайраткер]].<ref name="tasssummary">{{Cite web|url=https://tass.ru/info/5856793|title=Биография Жореса Алфёрова|author=|publisher=[[ТАСС]]|date=|accessdate=2019-03-04|quote=|archivedate=2019-03-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190302154352/https://tass.ru/info/5856793|deadlink=no}}</ref>.

[[Физика саласындағы Нобель сыйлығы|Физика бойынша Нобель сыйлығының]] лауреаты (2000 жыл, жартылай өткізгішті гетероқұрылымдарды жасағаны және жылдам [[Оптроника|опто]]- және [[Микроэлектроника|микроэлектрондық компоненттерді]] жасағаны үшін).

1991 жылдан 2017 жылға дейін [[Ресей ғылымдар академиясы|Ресей ғылым академиясының]] вице-президенті. Ресей ғылым академиясының Санкт-Петербург ғылыми орталығының президиумының төрағасы.

КСРО Ғылым академиясының корреспондент-мүшесі (1972), КСРО Ғылым академиясының академигі (1979), [[Ресей ғылымдар академиясы|Ресей Ғылым академиясының академигі]] (1991).

Ресей Федерациясының еңбек сіңірген энергетикі ([[1996 жыл|1996]]). Лениндік сыйлықтың ([[1972 жыл|1972]]), КСРО Мемлекеттік сыйлығының ([[1984 жыл|1984]]), Ресей Федерациясы Мемлекеттік сыйлығының ([[2001 жыл|2001]]) лауреаты. [[Ленин ордені]] (1986). [[Отан алдындағы қызметі үшін ордені|«Отанға сіңірген еңбегі үшін» орденінің]] толық иегері.

[[АҚШ Ұлттық ғылым академиясы|АҚШ Ұлттық ғылым академиясының]] (1990) және АҚШ Ұлттық инженерлік академиясының (1990), Корея ғылым және технология академиясының (1995), [[Қытай ғылым академиясы|Қытай ғылым академиясының]], Польша ғылым академиясының (1988) шетелдік мүшесі, Беларусь Республикасы (1995)<ref>{{Cite web|url=http://nasb.gov.by/rus/members/mbrshf.php|title=Национальная академия наук Беларуси. Почётные и иностранные члены|accessdate=2010-09-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150919075425/http://nasb.gov.by/rus/members/mbrshf.php|archivedate=2015-09-19|deadlink=yes}}</ref>, Молдова (2000)<ref>Membrii Academiei de Ştiinţe a Moldovei: Dicţionar (1961—2006) / Ch.: Î.E.P. Ştiinţa, 2006</ref>, [[Әзірбайж��н Ұлттық ғылым академиясы|Әзірбайжан]] (2004) академиялардың мүшесі, Армения Ұлттық ғылым академиясының құрметті мүшесі (2011).

[[Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы|КОКП]] мүшесі. [[Мемлекеттік дума|Ресей Федерациясы Федералдық Жиналысы Мемлекеттік Думасының]] II—VII шақырылымдарының [[Депутат|депутаты]] (1995—2019). 1989 жылы КСРО Ғылым академиясынан КСРО халық депутаты болып сайланды, 1995 жылы желтоқсанда «Біздің үй – Ресей» қозғалысынан Мемлекеттік Думаның екінші шақырылымына Алферов сайланды; 1999, 2003, 2007, 2011, 2016 жылдары [[Ресей Коммунистік партиясы|РФКП]] партиялық тізімдері бойынша Ресей Федерациясы Мемлекеттік Думасының депутаты болып, партия мүшесі болмай, қайта сайланды.

== Өмірбаяны ==
1930 жылы 15 наурызда [[Беларустар|белорус]] [[Еврейлер|еврей]] отбасында дүниеге келген. Болашақ ғалымның әкесі Иван Карпович Алферов (1894—1982) Чашники қаласында дүниеге келген, анасы Анна Владимировна Розенблюм (1900—1982) Крайск қаласынан (қазіргі [[Беларусь]] [[Минск облысы|Минск облысының]] Логойск ауданы) келген<ref>[http://7days.belta.by/ru/issues?art_id=885 Жорес Алфёров: «Наука освобождает человечество»]{{Deadlink|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://lenta.ru/lib/14177331/full.htm|title=Алфёров, Жорес в Лентапедии (сайт lenta.ru)|accessdate=2007-10-22|archivedate=2007-11-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071130170020/http://www.lenta.ru/lib/14177331/full.htm|deadlink=no}}</ref>. Алферовтың әкесі 4-ші Мариуполь гусар полкінде сержант қызметін атқарды<ref>{{Cite web|url=https://blender-chat.livejournal.com/28220.html|title=Жорес Алфёров о антисоветизме, революции и войне|accessdate=2019-03-04|archivedate=2019-03-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190303080406/https://blender-chat.livejournal.com/28220.html|deadlink=no}}</ref>. Ол Солтүстік-Батыс майданында бүкіл дерлік соғысты және Әулие Георгий крестіне ие болды. [[Ақпан төңкерісі|Ақпан төңкерісінен]] кейін соғыстың жалғасуына қарсы белсенді күрескер болды. 1917 жылы шілдеде соғысқа қарсы үгіт жүргізгені үшін тұтқындалып, Двина бекінісіне қамалды. Қыркүйекте бостандыққа шыққаннан кейін бірден РСДРП(б) мүшесі болды. Полк комитетінің төрағасы, дивизиялық комитеттің мүшесі болды. Менің әкем Кеңестердің екінші съезінің делегаты болды, 1917 жылы 26 қазанда Смольныйда [[Владимир Ильич Ленин|Лениннің]] тарихи баяндамасын тыңдады<ref name="spkurdyumov2">{{Cite web|url=http://spkurdyumov.ru/future/alferov/2/|title=«Власть без мозгов. Отделение науки от государства»|accessdate=2019-03-04|archivedate=2019-03-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190306043920/http://spkurdyumov.ru/future/alferov/2/|deadlink=no}}</ref>. 1920 жылдары И.К.Альферов Крайск өлкесіндегі шекара заставасына [[Контрреволюция мен іріткіге қарсы күрес жөніндегі бүкілресейлік төтенше комиссиясы|Чека]] өкілі болып тағайындалды, ол жерде болашақ әйелінің үйінде орналасты; осы жерден жас жұбайлар Витебскіге бірге көшті <ref>{{Cite web|url=https://www.sb.by/articles/v-kraysk-na-rodinu-materi.html|title=Елена Климович «В Крайск, на родину матери»|accessdate=2019-03-02|archivedate=2019-03-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190306043305/https://www.sb.by/articles/v-kraysk-na-rodinu-materi.html|deadlink=no}}</ref>.

Жорес [[Жан Жорес]] есімімен аталды. Соғыс алдындағы жылдары ол, сол кезде әкесі — Архангельск индустриалды академиясының түлегі, инженер болып жіберілген, [[Волгоград|Сталинград]], [[Жаңасібір|Новосибирск]], [[Барнауыл|Барнаул]] және Сясстройда болды<ref>{{Cite web|url=https://samsud.ru/journal/heroes/zhores-alferov.html|title=Жорес Алфёров. Человек, который изменил мир|accessdate=2019-03-03|archivedate=2019-03-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190306111340/https://samsud.ru/journal/heroes/zhores-alferov.html|deadlink=no}}</ref> ; анасы кітапханашы болып жұмыс істеген<ref>{{Cite web|url=http://www.tsu.ru/upload/medialibrary/d45/alferov.pdf|title=Почётные доктора Томского университета|accessdate=2019-03-03|archivedate=2018-11-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181123214835/http://www.tsu.ru/upload/medialibrary/d45/alferov.pdf|deadlink=no}}</ref>.

[[Ұлы Отан соғысы]] басталғанға дейін Альферовтар отбасы Туринск қаласына көшіп келді, онда оның әкесі целлюлоза-қағаз зауытының директоры болып жұмыс істеді, ал ол аяқталғаннан кейін соғыста қираған [[Минск|Минскіге]] оралды<ref name="spkurdyumov2">{{Cite web|url=http://spkurdyumov.ru/future/alferov/2/|title=«Власть без мозгов. Отделение науки от государства»|accessdate=2019-03-04|archivedate=2019-03-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190306043920/http://spkurdyumov.ru/future/alferov/2/|deadlink=no}}</ref><ref name="deputat">{{Cite web|url=http://www.gazeta.ru/interview/nm/galferov.shtml?incut1|title=«Газета. Ru», «Депутат вселенских масштабов»|accessdate=2007-10-10|archivedate=2009-04-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090413070649/http://www.gazeta.ru/interview/nm/galferov.shtml?incut1|deadlink=no}}</ref>. Ағасы Маркс Иванович Алферов (1924—1944) майданда қаза тапты.

1947 жылы [[Минск]] қаласындағы №42 орта мектепті алтын медальмен бітіріп, физика пәнінің мұғалімі Яков Борисович Мельцерзонның кеңесімен Минск қаласындағы Беларусь политехникалық институтының (қазіргі БҰТУ) энергетика факультетінде бірнеше семестр оқыды, ал кейін ЛЭТИ-ге [[Санкт-Петербург|Ленинградқа]] оқуға түсуге барды. 1952 жылы В.И.Ульянов (Ленин) атындағы Ленинград электротехникалық институтының (ЛЭТИ) электроника факультетін бітіріп, онда емтихансыз қабылданған еді, содан кейін әкесінің жұмысының жаңа жерге ауысуына байланысты отбасы Ленинградқа көшті.

1953 жылдан бастап ол А. Ф. Иоффе атындағы физика-техникалық институтында жұмыс істеді, онда В. М. Тучкевичтің зертханасында кіші ғылыми қызметкер болды және алғашқы кеңестік [[Транзистор|транзисторлар]] мен германий қуат құрылғыларын жасауға қатысты<ref name="deputat">{{Cite web|url=http://www.gazeta.ru/interview/nm/galferov.shtml?incut1|title=«Газета. Ru», «Депутат вселенских масштабов»|accessdate=2007-10-10|archivedate=2009-04-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090413070649/http://www.gazeta.ru/interview/nm/galferov.shtml?incut1|deadlink=no}}</ref>. [[Ғылым кандидаты|Техника ғылымдарының кандидаты]] (1961).

Алферов 1963 жылы наурызда [[Гетер өткелі|гетеройысулар]] саласындағы өзінің алғашқы [[Патент|патентін]] алды. Ол Рудольф Казариновпен бірге гетеройысуларды зерттеді. Ғалымдар қазір талшықты-оптикалық байланыста және компакт-дискілер ойнатқыштарында қолданылатын [[Шалаөткізгіш лазер|жартылай өткізгішті лазермен]] жұмыс жасауда табысқа жетті<ref name="profile">{{Cite web|url=https://profile.ru/archive/udarnik-kommunisticheskogo-truda-105714/|title=Ударник коммунистического труда|accessdate=2019-11-13|archivedate=2019-11-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191113192513/https://profile.ru/archive/udarnik-kommunisticheskogo-truda-105714/|deadlink=no}}</ref>. 1969 жылы гетеройысулардың ашылуынан алынған идеялар күн батареяларында және лазерлік көз хирургиясы саласында қолданыла бастады. Мұндай аккумулятор 1986 жылы «Мир» ғарыш станциясында орнатылып, орбитада оның бүкіл қызмет ету мерзімінде қуатты айтарлықтай төмендетпей жұмыс істеді. 1970 жылы Альферов жартылай өткізгіштердегі гетеройысуларды зерттеудің жаңа кезеңін қорытындылай отырып, докторлық диссертациясын қорғап, физика-математика ғылымдарының докторы дәрежесін алды<ref>Алфёров Ж. И. [http://search.rsl.ru/ru/record/01007224846 Гетеропереходы в полупроводниках.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221129105130/https://search.rsl.ru/ru/record/01007224846 |date=2022-11-29 }} Автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора физико-математических наук : 01.049. Академия наук СССР. Физико-технический институт им. А. Ф. Иоффе. — Ленинград, 1970. — 26 с.</ref>.

1971 жылдың қысында Алферов АҚШ-қа ұшып кетті, онда {{Аударылмаған 5|Франклин институтында|4=Franklin Institute}} гетеролазерді жасағаны үшін — Стюарт Баллантайн медалімен марапаттады.

1972 жылы Алферов [[профессор]], ал бір жылдан кейін ЛЭТИ оптоэлектроника негізгі кафедрасының меңгерушісі болды.

1976 жылы Ленинград физика-техникалық институтының жанасу құбылыстары зертханасының қызметкерлері Алферовтың жетекшілігімен қосылыстардың кең саңылаудағы қатты ерітінділерін <math>A_{3}B_{5}</math> алғаны және зерттегені  және олардың негізінде спектрдің көрінетін бөлігінде тиімді инъекциялық сәулелену көздерін құрғаны үшін Ленин комсомолы сыйлығын алды.

1990 жылдардың басынан бастап Алферов кішірейтілген өлшемді наноқұрылымдардың қасиеттерін: кванттық сымдар мен кванттық нүктелерді  зерттейді. 1987 жылдан 2003 жылғы мамырға дейін — A. F. Иоффе Физикотехникалық институтының директоры.
[[Сурет:Алферов_1.jpg|оңға|нобай|250x250 нүкте| Ж. И. Альферов Мәскеуде [[Александр Михайлович Прохоров|А. М. Прохоров]] ескерткішінің ашылуында]]
2000 жылдың желтоқсанында Алферов ғалымдар Г. Кремер және Д. Килбимен (АҚШ) бірге заманауи IT-технологиялардың негіздерін жасауда жартылай өткізгіштер физикасы саласындағы физика бойынша Нобель сыйлығына ие болды.

2003 жылы Алферов Физикотехникалық институтының меңгерушісі қызметінен кетті<ref>[https://archive.today/20130904103246/http://edu.gov.by/main.aspx?guid=80833 Жорес Алфёров]</ref> және 2006 жылға дейін институттың ғылыми кеңесінің төрағасы болды<ref>{{Cite web|url=http://www.kommersant.ru/doc/690059|title=Нобелевский лауреат уволен с работы|accessdate=2013-09-04|archivedate=2016-03-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304124345/http://www.kommersant.ru/doc/690059|deadlink=no}}</ref>. Кейіннен Альферов Физикотехникалық институтқа және оған байланысты бірқатар ғылыми құрылымдарға: Микроэлектроника және субмикронды гетероструктуралардың ғылыми-техникалық орталығына<ref>{{Cite web|url=http://www.ntcm-ras.ru/|title=УЧРЕЖДЕНИЕ РОССИЙСКОЙ АКАДЕМИИ НАУК НАУЧНО-ТЕХНОЛОГИЧЕСКИЙ ЦЕНТР МИКРОЭЛЕКТРОНИКИ И СУБМИКРОННЫХ ГЕТЕРОСТРУКТУР РАН|accessdate=2013-09-04|archivedate=2013-10-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131007153314/http://ntcm-ras.ru/|deadlink=no}}</ref>, Физико-техникалық институттың Ғылыми-оқу кешеніне (РЭК) және Санкт-Петербургтегі физика-техникалық лицей жанындағы Физка-техникалық мектепке ықпалы болды. 1988 жылдан (құрылған күні) Санкт-Петербург мемлекеттік политехникалық университетінің физика-техникалық факультетінің деканы.

1990—1991 жылдары — КСРО Ғылым академиясының вице-президенті, Ленинград ғылыми орталығы президиумының төрағасы.

1990 жылдары ол техникалық компания құрды, оның айналымы жылына шамамен 100 мың долларға жетті<ref name="spkurdyumov2">{{Cite web|url=http://spkurdyumov.ru/future/alferov/2/|title=«Власть без мозгов. Отделение науки от государства»|accessdate=2019-03-04|archivedate=2019-03-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190306043920/http://spkurdyumov.ru/future/alferov/2/|deadlink=no}}</ref>.

2003 жылдан — Ресей Ғылым академиясының «Санкт-Петербург физика-техникалық ғылыми-білім беру орталығы» ғылыми-білім беру кешенінің төрағасы. КСРО Ғылым академиясының [[Академик|академигі]] (1979), кейін [[Ресей ғылымдар академиясы|РҒА]], Ресей Білім академиясының құрметті академигі. Ресей ғылым академиясының вице-президенті, Ресей ғылым академиясының Санкт-Петербург ғылыми орталығының президиумының төрағасы. «Техникалық физика журналына хаттар» бас редакторы.

«Жартылай өткізгіштердің физикасы және технологиясы» журналының бас редакторы, «Жер беті: физика, химия, механика» журналының редакциялық алқасының мүшесі, «Ғылым және өмір» журналының редакциялық алқасының мүшесі болды. РКФСР [[Білім қоғамы|«Білім» қоғамы]] басқармасының мүшесі болды.

Ол 2002 жылы Жаһандық энергетикалық сыйлықты құрудың бастамашысы болды, ал 2006 жылға дейін оны беру жөніндегі халықаралық комитетті басқарды. Бұл сыйлықтың 2005 жылы Алферовтың өзіне берілуі оның бұл қызметтен кетуіне бірден-бір себеп болған деп есептеледі.

Ол жаңа Академиялық университеттің ұйымдастырушы ректоры.

2001 жылдан Білім және ғылымды қолдау қорының президенті (Альферов қоры).

2010 жылдың 5 сәуірінде Алферовтың Сколководағы инновациялық орталықтың ғылыми директоры болып тағайындалғаны жарияланды<ref>{{Cite web|date=2010-04-05|url=http://www.rian.ru/science/20100405/218272188.html|title=Научным руководителем Кремниевой долины в Сколково будет Жорес Алфёров|publisher=[[РИА Новости]]|accessdate=2010-08-12|archiveurl=https://www.webcitation.org/61B73flak?url=http://ria.ru/science/20100405/218272188.html|archivedate=2011-08-24}}</ref>.

2010 жылдан — «Сколково» қорының Консультативтік ғылыми кеңесінің тең төрағасы.

2013 жылы Ресей ғылым академиясының президенттігіне кандидат болып, 345 дауыс жинап, екінші орынды иеленді.

500-ден астам ғылыми еңбектің, үш [[Монография|монографияның]] және 50 өнертабыстың авторы.

2016 жылы 14 қарашада Алферов [[Пневмония|пневмониямен]] Санкт-Петербургтегі Ресей ғылым академиясының ауруханасына жатқызылды<ref>{{Cite web|url=https://rg.ru/2016/11/14/reg-szfo/v-peterburge-gospitalizirovan-nobelevskij-laureat-zhores-alferov.html|title=В Петербурге госпитализирован нобелевский лауреат Жорес Алферов|accessdate=2019-03-08|archivedate=2020-06-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200602222707/https://rg.ru/2016/11/14/reg-szfo/v-peterburge-gospitalizirovan-nobelevskij-laureat-zhores-alferov.html|deadlink=no}}</ref>.

2018 жылдың 30 қарашасында Жорес Иванович Алферов Мәскеудегі Ресей Ғылым академиясының отырысынан гипертониялық кризден кейін ауруханаға түсті, инсульт күдігі расталмады<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/3818425|title=В Москве госпитализировали Жореса Алферова|accessdate=2019-03-08|archivedate=2019-02-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190226184144/https://www.kommersant.ru/doc/3818425|deadlink=no}}</ref>. 2018 жылы 29 желтоқсанда Мәскеу маңындағы санаторийге жіберілді<ref>{{Cite web|url=https://www.fontanka.ru/2018/12/29/049/|title=Академика Жореса Алферова выписали из больницы. Новый год он встретит в подмосковном санатории|accessdate=2019-03-08|archivedate=2019-03-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190327090031/https://www.fontanka.ru/2018/12/29/049/|deadlink=no}}</ref>.

2019 жылы 1 наурызда жедел жүрек-өкпе жеткіліксіздігінен қайтыс болды<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/obschestvo/6177953|title=Врачи назвали причину смерти Жореса Алферова|accessdate=2019-03-02|archivedate=2019-03-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190302153625/https://tass.ru/obschestvo/6177953|deadlink=no}}</ref>. Қоштасу рәсімі 5 наурызда Ресей ғылым академиясының Санкт-Петербург ғылыми орталығында өтті<ref name="abschiedsnahme">{{Cite web|url=https://tass.ru/obschestvo/6186339|title=Сотни петербуржцев собрались у Научного центра Академии наук, чтобы проститься с Алферовым|author=|publisher=[[ТАСС]]|date=2019-03-05|accessdate=2019-03-05|quote=|archivedate=2019-03-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190305131626/https://tass.ru/obschestvo/6186339|deadlink=no}}</ref>, ол сол күні Санкт-Петербург маңындағы Комаровское зиратында жерленді<ref name="beerdigung">{{Cite web|url=https://tass.ru/obschestvo/6188375|title=Жореса Алферова похоронили на кладбище в Комарово|author=|publisher=[[ТАСС]]|date=2019-03-05|accessdate=2019-03-05|quote=|archivedate=2019-03-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190305194734/https://tass.ru/obschestvo/6188375|deadlink=no}}</ref>.

== Саяси қызмет ==
[[Сурет:Vladimir_Putin_12_October_2000-2.jpg|нобай|250x250 нүкте| Ж.И.Альферов және [[Владимир Владимирович Путин|В.В.Путин]]]]
* 1944 — [[Бүкілодақтық лениндік коммунистік жастар одағы|комсомол]] мүшесі.
* 1965 — [[Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы|КОКП]] мүшесі.
* 1989—1992 жылдары — КСРО халық депутаты,
* 1995—1999 жылдары — Ресей Федерациясы Федералдық Жиналысы Мемлекеттік Думасының 2-шақырылымының «Біздің үй — Ресей» (БҮР) қозғалысының депутаты, Мемлекеттік ғылым және білім комитетінің ғылым жөніндегі кіші комитетінің төрағасы. Дума, БҮР фракциясының мүшесі, 1998 жылдан — «Халық билігі» парламенттік тобының мүшесі.
* 1999—2003 жылдары — Ресей Федерациясы Федералдық Жиналысы Мемлекеттік Думасының 3-ші шақырылымындағы [[Ресей Коммунистік партиясы|РФКП-дан]] депутат, Коммунистік партия фракциясының мүшесі, Білім және ғылым комитетінің мүшесі.
* 2003—2007 — Ресей [[Ресей Коммунистік партиясы|Федерациясының Коммунистік партиясынан]] 4-ші шақырылымдағы Ресей Федерациясы Федералдық Жиналысы Мемлекеттік Думасының депутаты, Коммунистік партия фракциясының мүшесі, Білім және ғылым комитетінің мүшесі.
* 2007—2011 — Ресей Федерациясы Федералдық Жиналысы Мемлекеттік Думасының 5-шақырылымындағы [[Ресей Коммунистік партиясы|Ресей Федерациясы Коммунистік партиясынан]] депутат, Коммунистік партия фракциясының мүшесі, Мемлекеттік Думаның Ғылым және жоғары технологиялар комитетінің мүшесі. Ресей Федерациясы Федералдық Жиналысы Мемлекеттік Думасының 5-ші шақырылымындағы ең қарт депутаты.
* 2012—2016 — Ресей Федерациясы Федералдық Жиналысы Мемлекеттік Думасының [[Ресей Коммунистік партиясы|Ресей Федерациясы Коммунистік партиясынан]] 6-шақырылымдағы депутаты, Мемлекеттік Думаның Ғылым және жоғары технологиялар комитетінің мүшесі.
* 2016—2019 — Ресей [[Ресей Коммунистік партиясы|Федерациясының Коммунистік партиясынан]] 7-шақырылымдағы Ресей Федерациясы Федералдық Жиналысы Мемлекеттік Думасының депутаты. Ресей Федерациясы Федералдық Жиналысы Мемлекеттік Думасының 7-ші шақырылымындағы ең қарт депутаты.
** Мемлекеттік Думаның [[Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы|ТМД]] істері, еуразиялық интеграция және отандастармен байланыстар жөніндегі комитетінің мүшесі (2016—2019){{Дереккөзі келтірілмеген|7|3|2019}}.
* «Слово» радиогазетінің редакциялық алқасының мүшесі.
* «Nanotechnologies Ecology Production» журналының редакциялық алқасының төрағасы<ref>{{Cite web|url=http://www.prometeus.nsc.ru/komplekt/journals/nanoprom.ssi|title=О журнале "Нанотехнологии. Экология. Производство"|accessdate=2022-03-17|archivedate=2022-03-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220317124412/http://www.prometeus.nsc.ru/komplekt/journals/nanoprom.ssi|deadlink=no}}</ref>.
* Дарынды студенттерді қолдау, олардың кәсіби өсуіне жәрдемдесу, ғылымның басым бағыттары бойынша ғылыми зерттеулер жүргізуде шығармашылық белсенділікті ынталандыру мақсатында Білім және ғылымды қолдау қоры құрылды. Қорға алғашқы салымды Нобель сыйлығының қорынан Жорес Алферов жасады.

2010 жылы 4 қазанда Алексей Кондауров пен Андрей Пионтковский Грани.Ру сайтында мақаласы жариялады. «Клептократияны қалай жеңуге болады?», онда олар РФКП-дан оң және сол оппозициядан президенттікке бірыңғай кандидат ұсынуды ұсынды. Олар кандидат ретінде орыс ақсақалдарының бірін ұсынуды ұсынды; бұл ретте Виктор Геращенко мен Юрий Рыжовпен бірге Жорес Алферовтың кандидатурасын да ұсынды<ref>{{Cite web|url=http://grani.ru/Politics/Russia/Election/m.182264.html|title=Как нам победить клептократию|accessdate=2011-12-13|archivedate=2011-12-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111202150624/http://www.grani.ru/Politics/Russia/Election/m.182264.html|deadlink=no}}</ref>.

Коммунистік партия фракциясының басқа мүшелері сияқты, Алферов 2018 жылы зейнетақы реформасына қарсы болды; оның сәйкес заң жобасын екінші оқылымда қолдағаны туралы ақпарат техникалық қатенің салдарынан пайда болды <ref>См. о [https://www.vedomosti.ru/politics/news/2018/09/26/782072-zhores-alferov недоразумении] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230327132018/https://www.vedomosti.ru/politics/news/2018/09/26/782072-zhores-alferov |date=2023-03-27 }} (Алфёров вообще отсутствовал) при втором чтении, а также [https://rtvi.com/stories/povyshenie-pensionnogo-vozrasta-v-rossii-v-tretem-chtenii/ поимённый список] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230424080603/https://rtvi.com/stories/povyshenie-pensionnogo-vozrasta-v-rossii-v-tretem-chtenii/ |date=2023-04-24 }} голосовавших при третьем чтении законопроекта о повышении пенсионного возраста.</ref>.

== Марапаттар мен сыйлықтар ==
[[Сурет:RIAN_archive_793190_Opening_of_Nanotechnology_International_Forum,_Moscow.jpg|нобай|250x250 нүкте| Алферов Expocentre жәрмеңкесінде ''Rusnanotech 2010'' нанотехнологиялар жөніндегі III халықаралық форумның ашылуында]]
[[Сурет:Vladimir_Putin_in_Saint_Petersburg_9-10_April_2001-9.jpg|нобай|250x250 нүкте| 2001 жыл]]

== Отбасы ==
Бірінші некесі қысқа болды, әйелі [[Тбилиси|Тбилисиден]] болды. Ажырасқаннан кейін, Алферов Ленинградтағы пәтерімен қоштасып, зертханадағы төсекке көшуге мәжбүр болды<ref name="profile">{{Cite web|url=https://profile.ru/archive/udarnik-kommunisticheskogo-truda-105714/|title=Ударник коммунистического труда|accessdate=2019-11-13|archivedate=2019-11-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191113192513/https://profile.ru/archive/udarnik-kommunisticheskogo-truda-105714/|deadlink=no}}</ref>. Бірінші некесінен Алферовтың Ресей ғылым академиясының Санкт-Петербург ғылыми орталығының қызметкері Ольга атты қызы болды.

Екінші әйелі — Тамара Георгиевна Альферова (Дарская) (2023 жылы 4 қаңтарда қайтыс болды)<ref>{{Cite web|url=https://www.spb.kp.ru/daily/27454/4708067/|title=Умерла Тамара Алферова, жена лауреата Нобелевской премии по физике Жореса Алферова|accessdate=2023-02-03|archivedate=2023-02-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230203174823/https://www.spb.kp.ru/daily/27454/4708067/|deadlink=no}}</ref>, Воронеж музыкалық комедия театрының РСФСР еңбек сіңірген әртісі Георгий Дарскийдің қызы. Олар 1967 жылы мамырда [[Сочи|Сочиде]] кездесті, ол сол кезде Химкидегі академик В.П.Глушконың «Энергомаш» ҒӨҰ-да жұмыс істеді. Алты айдан кейін олар үйленді — Тамара күйеуіне көшті. Той «Гранд Отель Европа» қонақ үйінің «Крыша» мейрамханасында өтті <ref name="profile">{{Cite web|url=https://profile.ru/archive/udarnik-kommunisticheskogo-truda-105714/|title=Ударник коммунистического труда|accessdate=2019-11-13|archivedate=2019-11-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191113192513/https://profile.ru/archive/udarnik-kommunisticheskogo-truda-105714/|deadlink=no}}</ref> .

Ұлы — Алферов Иван Жоресович, 1972 жылы Ленинград қаласында туған, орман шаруашылығына арналған құрал-жабдықтарды сатумен айналысады<ref name="profile">{{Cite web|url=https://profile.ru/archive/udarnik-kommunisticheskogo-truda-105714/|title=Ударник коммунистического труда|accessdate=2019-11-13|archivedate=2019-11-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191113192513/https://profile.ru/archive/udarnik-kommunisticheskogo-truda-105714/|deadlink=no}}</ref><ref name="perebezhchik">{{Cite web|url=http://perebezhchik.ru/person/alferov-zhores-ivanovich/|title=Алферов Жорес Иванович|accessdate=2019-03-02|archivedate=2019-03-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190304160300/http://perebezhchik.ru/person/alferov-zhores-ivanovich/|deadlink=no}}</ref>.

Асырап алған қызы — Ирина, бірінші некеден екінші әйелінің қызы, Ленинград мемлекеттік университетінің биология факультетін бітіріп, мамандығы бойынша жұмыс істейді<ref name="perebezhchik">{{Cite web|url=http://perebezhchik.ru/person/alferov-zhores-ivanovich/|title=Алферов Жорес Иванович|accessdate=2019-03-02|archivedate=2019-03-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190304160300/http://perebezhchik.ru/person/alferov-zhores-ivanovich/|deadlink=no}}</ref>. АҚШ-та тұрады<ref name="profile">{{Cite web|url=https://profile.ru/archive/udarnik-kommunisticheskogo-truda-105714/|title=Ударник коммунистического труда|accessdate=2019-11-13|archivedate=2019-11-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191113192513/https://profile.ru/archive/udarnik-kommunisticheskogo-truda-105714/|deadlink=no}}</ref>.

=== Ресейдің марапаттары ===
* [[Отан алдындағы қызметі үшін ордені|«Отанға сіңірген еңбегі үшін» орденінің]] толық кавалері:
** 1-дәрежелі «Отанға сіңірген еңбегі үшін» орденімен (14 наурыз 2005) — ''отандық ғылымды дамытудағы ерекше қызметі және заң шығару қызметіне белсенді қатысқаны үшін'' <ref>{{Cite web|url=http://docs.cntd.ru/document/901926842|title=Указ Президента Российской Федерации от 14 марта 2005 года № 286 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ I степени Алферова Ж. И.»|accessdate=2019-03-02|archivedate=2019-03-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190306045047/http://docs.cntd.ru/document/901926842|deadlink=no}}</ref> .
** II дәрежелі «Отанға сіңірген еңбегі үшін» ордені (2000).
** ІІІ дәрежелі «Отанға сіңірген еңбегі үшін» ордені (4 маусым 1999) — ''отандық ғылымды дамытуға, жоғары білікті кадрларды даярлауға қосқан зор үлесі үшін және Ресей Ғылым академиясының 275 жылдығына байланысты'' <ref>{{Cite web|url=http://kremlin.ru/acts/bank/13952|title=Указ Президента Российской Федерации от 4 июня 1999 года № 701 «О награждении государственными наградами Российской Федерации работников Российской академии наук»|publisher=// Официальный сайт Президента России|accessdate=2016-08-12|archivedate=2016-12-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161217010703/http://kremlin.ru/acts/bank/13952|deadlink=no}}</ref> .
** IV дәрежелі «Отанға сіңірген еңбегі үшін» ордені (15 наурыз 2010) – ''мемлекетке сіңірген еңбегі, отандық ғылымның дамуына қосқан зор үлесі және көп жылғы жемісті қызметі үшін'' <ref>[http://www.kremlin.ru/acts/bank/30765 Указ Президента Российской Федерации от 15 марта 2010 г № 310 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ IV степени Алферова Ж. И.»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121226084927/http://www.kremlin.ru/acts/bank/30765}}</ref> .
* Александр Невский ордені (2015 жылғы 16 шілде) — ''отандық ғылымды дамытудағы, заң шығарушылық ісіндегі, көп жылғы адал еңбегі мен қоғамдық қызметі үшін ерекше жеке еңбегі үшін'' <ref>{{Cite web|url=http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201507170017?index=2&rangeSize=1|title=Указ Президента Российской Федерации от 16 июля 2015 года № 369 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»|accessdate=2019-03-02|archivedate=2015-07-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150722034230/http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201507170017?index=2&rangeSize=1|deadlink=no}}</ref> .
* « Ресей Федерациясының еңбек сіңірген энергетикі » құрметті атағы (1996 жылғы 21 маусым) — ''энергетика саласындағы қызметі және көп жылғы адал еңбегі үшін'' <ref>{{Cite web|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/9644|title=Указ Президента Российской Федерации от 21 июня 1996 года № 973 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»|accessdate=2019-03-02|archivedate=2019-03-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190307044326/http://www.kremlin.ru/acts/bank/9644|deadlink=no}}</ref>
* Ғылым және техника саласындағы Ресей Федерациясының 2001 жылғы Мемлекеттік сыйлығы (5 тамыз 2002 ) ''«Кванттық нүктелері бар гетероқұрылымдардың түзілу процестері мен қасиеттерін іргелі зерттеулер және олардың негізінде лазерлерді жасау» жұмыстары сериясы үшін'' <ref>Указ Президента РФ от 5 августа 2002 г № 831</ref> .
* Ресей Федерациясы Үкіметінің Құрмет грамотасы (14 қараша 2011) — ''көп жылғы жемісті заң шығару қызметі үшін''<ref>{{Cite web|url=http://government.ru/docs/all/79777/|title=Распоряжение Правительства Российской Федерации от 14 ноября 2011 года № 2007-р «О поощрении Правительством Российской Федерации»|accessdate=2021-08-12|archivedate=2021-08-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210813000152/http://government.ru/docs/all/79777/|deadlink=no}}</ref> 

=== КСРО марапаттары ===
; <nowiki>Ордендер:</nowiki>
* [[Ленин ордені]] (1986).
* Қазан революциясы ордені (1980 ж. 14 наурыз)<ref>Указ Президиума Верховного Совета СССР от 14 марта 1980 года № 1744—Х «О награждении академика Алферова Ж. И. орденом Октябрьской Революции» // «Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик». — № 12 (2034) от 19 марта 1980 года. — Ст.228.</ref>.
* [[Еңбек Қызыл Туы ордені|Еңбек Қызыл Ту ордені]] (1975).
* [[Құрмет Белгісі ордені|«Құрмет белгісі» ордені]] (1959).

; Медальдар
* [[Лениндік сыйлық]] (1972) – ''жартылай өткізгіштердегі гетеройысуларды іргелі зерттеулері және олардың негізінде жаңа құрылғыларды жасағаны үшін.''
* КСРО Мемлекеттік сыйлығы (1984) — ''A3B5 жартылай өткізгіш қосылыстардың төрттік қатты ерітінділері негізінде изопериодтық гетероқұрылымдарды жасағаны үшін.''

=== Шетелдік марапаттар ===
* Князь Ярослав Дана ордені, V дәрежелі ( [[Украина]], 2003 жылғы 15 мамыр) - ''Украина мен Ресей Федерациясының әлеуметтік-экономикалық және гуманитарлық салалардағы ынтымақтастығын дамытуға қосқан елеулі жеке үлесі үшін''  .
* [[Халықтар Достығы ордені (Беларусь)|Халықтар достығы орденімен]] ( [[Беларусь]], 22 қаңтар 2009 ж.) – ''Беларусь Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы ғылыми-техникалық ынтымақтастықты кеңейтуге, ғылыми кадрларды даярлауға қосқан елеулі жеке үлесі үшін'' <ref>{{Cite web|url=http://www.pravo.by/document/?guid=2012&oldDoc=2009-27%2F2009-27%28006-031%29.pdf&oldDocPage=1|title=Указ Президента Республики Беларусь от 23 января 2009 года № 44 «О награждении государственными наградами Республики Беларусь»|accessdate=2022-05-29|archivedate=2021-08-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210830225045/https://pravo.by/document/?guid=2012&oldDoc=2009-27%2F2009-27%28006-031%29.pdf&oldDocPage=1|deadlink=no}}</ref> .
* Фрэнсис Скорина ордені ( [[Беларусь]], 2001 жылғы 17 мамыр) - ''физика ғылымын дамытуға, белорус-ресейлік ғылыми-техникалық ынтымақтастықты ұйымдастыруға, Беларусь және Ресей халықтарының достығын нығайтуға қосқан үлкен жеке үлесі үшін [3]'' <ref>{{Cite web|url=http://old.bankzakonov.com/d2008/time50/lav50256.htm|title=Указ Президента Республики Беларусь от 17 мая 2001 г № 271|accessdate=2010-07-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110917051252/http://old.bankzakonov.com/d2008/time50/lav50256.htm|archivedate=2011-09-17|deadlink=yes}}</ref>
* Құрмет легионының офицері ( [[Франция]] )
* «Достық» медалі ( [[Куба]], 2008) <ref>{{Cite web|url=https://forum.faleristika.info/viewtopic.php?f=783&t=29711#p343454|title=Медаль «Дружба» — Forum FALERISTIKA.info<!-- Заголовок добавлен ботом -->|accessdate=2021-09-14|archivedate=2021-09-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210914181602/https://forum.faleristika.info/viewtopic.php?f=783&t=29711#p343454|deadlink=no}}</ref> .
* Низами Гянджави атындағы алтын медаль ( [[Әзірбайжан]], 2015) <ref>{{Cite web|url=https://az.trend.az/azerbaijan/society/2389298.html|title=AMEA-nın «Nizami Gəncəvi adına Qızıl medal»ı sahiblərinə təqdim olunub|accessdate=2017-09-14|archivedate=2017-09-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170915070202/https://az.trend.az/azerbaijan/society/2389298.html|deadlink=no}}</ref> .
* ''Беларусь Республикасы Министрлер Кеңесінің Құрмет грамотасы (23 наурыз 2000 ж.) - жартылай өткізгіштер физикасы, жартылай өткізгіштер және кванттық электроника саласындағы үлкен жетістіктері, Қазақстан Республикасындағы радиоэлектрондық өнеркәсібін дамытуға қосқан елеулі үлесі үшін Беларусь, Беларусь-Ресей достығы және Беларусь пен Ресей арасындағы ғылыми-техникалық ынтымақтастықты нығайту ['' <ref>{{Cite web|url=https://zakonrb.com/npa/ab-uznagarodzhanni-zhialferava-ganarovay-gramatay|title=Постановление Совета Министров Республики Беларусь от 23 марта 2000 года № 383 «О награждении Ж. И. Алфёрова Почётной грамотой Совета Министров Республики Беларусь»|accessdate=2021-04-25|archivedate=2021-04-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210425191918/https://zakonrb.com/npa/ab-uznagarodzhanni-zhialferava-ganarovay-gramatay|deadlink=no}}</ref> .
* Беларусь Республикасы Ұлттық Жиналысының Құрмет грамотасы (4 наурыз 2015 ж.) – ''физика ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі, беларусь-ресей ғылыми-техникалық ынтымақтастығы және мемлекетаралық қатынастарды нығайтуға қосқан зор үлесі үшін'' <ref>{{Cite web|url=https://zakonrb.com/npa/ab-uznagarodzhanni-zhialferava-ganarovay-gramatay-4-Mar-2015|title=Постановление Президиума Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь от 4 марта 2015 года № 558-ПСР5 «О награждении Ж. И. Алфёрова Почётной грамотой Национального собрания Республики Беларусь»|accessdate=2021-04-25|archivedate=2021-04-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210425191916/https://zakonrb.com/npa/ab-uznagarodzhanni-zhialferava-ganarovay-gramatay-4-Mar-2015|deadlink=no}}</ref> .

=== Басқа наградалар мен атақтар ===
* Стюарт Баллантайн медалі (Франклин институты, АҚШ, 1971) — ''қос лазерлі гетероструктураларды теориялық және эксперименттік зерттеулері үшін, соның арқасында бөлме температурасында үздіксіз режимде жұмыс істейтін шағын өлшемді лазерлік сәулелену көздері құрылды.''
* Hewlett-Packard сыйлығы (Еуропалық физикалық қоғам, 1978) — ''гетеройындар саласындағы жаңа жұмысы үшін.''
* {{Аударылмаған 5|Генрих Велкер алтын медалі||de|Welker Award}}  GaAs Symposium (1987) — ''III-V топ қосылыстары негізіндегі құрылғылардың теориясы мен технологиясы бойынша және инъекциялық лазерлер мен фотодиодтарды жасаудағы алғашқы жұмыстары үшін.''
* Карпинский атындағы сыйлық ([[Германия]], 1989) – ''гетероқұрылымдар физикасы мен технологиясын дамытуға қосқан үлесі үшін'' <ref>{{Cite web|url=http://www.imb.dvo.ru/arch/r_170804.htm|title=Присуждение Премии имени А. П. Карпинского адемику В. Л. Касьянову<!-- Заголовок добавлен ботом -->|accessdate=2016-10-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161019013157/http://www.imb.dvo.ru/arch/r_170804.htm|archivedate=2016-10-19|deadlink=yes}}</ref> .
* XLIX Менделеев оқырманы — 19 ақпан [[1993 жыл|1993]].
* А.Ф.Иоффе сыйлығы (РАС, 1996) – ''«Гетероқұрылымдарға негізделген күн радиациясының фотоэлектрлік түрлендіргіштері» жұмыстары сериясы үшін.''
* 1998 жылдан Санкт-Петербург мемлекеттік университетінің құрметті докторы.
* Демидов атындағы сыйлық (Ғылыми Демидов қоры, Ресей, 1999).
* А.С. Попов атындағы алтын медаль (РҰА, 1999).
* Ник Холоняк сыйлығы (Американың оптикалық қоғамы, 2000) <ref>{{Cite web|url=http://www.osa.org/en-us/awards_and_grants/awards/award_description/nickholonyak/|title=Nick Holonyak, Jr. Award — Awards — OSA.org {{!}} The Optical Society<!-- Заголовок добавлен ботом -->|accessdate=2015-02-23|archivedate=2015-07-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150706232537/http://www.osa.org/en-us/awards_and_grants/awards/award_description/nickholonyak/|deadlink=no}}</ref> .
* '''[[Нобель сыйлығы]]''' ([[Швеция]], 2000) — ''жоғары жылдамдықты оптоэлектроника үшін жартылай өткізгішті гетероқұрылымдарды жасағаны үшін.''
* Санкт-Петербург қаласының құрметті азаматы (2001) <ref>{{Cite web|date=2001-05-24|url=http://www.newsru.com/russia/23may2001/piter_gr.html|title=Почетными гражданами Санкт-Петербурга стали Жорес Алферов и Алиса Фрейндлих|publisher=''NEWSru''|accessdate=2012-05-31|archivedate=2014-07-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140724001913/http://www.newsru.com/russia/23may2001/piter_gr.html|deadlink=no}}</ref> .
* Санкт-Петербург заң шығару жиналысының Құрмет грамотасы (2 наурыз 2005) — ''Санкт-Петербург ғылымының дамуына қосқан ерекше жеке үлесі үшін және туғанына 75 жыл толуына байланысты'' <ref>{{Cite web|url=http://www.assembly.spb.ru/ndoc/doc/0/8408419?print=0|title=Решение Законодательного Собрания Санкт-Петербурга от 2 марта 2005 года № Р-82 «О награждении Почетным дипломом Законодательного Собрания Санкт-Петербурга Ж. И. Алферова»|accessdate=2019-03-02|archivedate=2022-04-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220408122127/http://www.assembly.spb.ru/ndoc/doc/0/8408419?print=0|deadlink=no}}</ref> .
* Киото сыйлығы (Инамори қоры, Жапония, 2001) — ''бөлме температурасында үздіксіз режимде жұмыс істейтін жартылай өткізгіш лазерлерді жасаудағы табысы үшін — оптоэлектроникадағы алғашқы қадам.''
* В.И.Вернадский атындағы сыйлық (Украина ҰҒА, 2001).
* Ресейдің Ұлттық Олимп сыйлығы. «Аңыз адам» тақырыбы (РФ, 2001).
* SPIE алтын медалі (SPIE, 2002).
* «Алтын тақтайша» сыйлығы (Жетістік академиясы, АҚШ, 2002).
* Минск қаласының құрметті азаматы (Беларусь, 2002)  .
* Мәскеу педагогикалық мемлекеттік университетінің құрметті профессоры атағы (2002) <ref>{{Cite web|url=http://mpgu.su/pochetnyie-professora-universiteta-2/zhores-ivanovich-alferov/|title=Профиль Почетного профессора Ж.И.Алферова на сайте МПГУ"|accessdate=2020-06-11|archivedate=2020-03-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200321115659/http://mpgu.su/pochetnyie-professora-universiteta-2/zhores-ivanovich-alferov/|deadlink=no}}</ref> .
* « Жаһандық энергетика » халықаралық энергетикалық сыйлығы (Ресей, 2005).
* [[Мәскеу физика-техникалық институты|МФТИ]] құрметті профессоры атағы мен медалі (2008)  .
* [[ЮНЕСКО]]-ның «Наноғылым мен нанотехнологияны дамытуға қосқан үлесі үшін» медалі (2010) <ref>{{Cite web|url=http://www.vesti.ru/doc.html?id=404182|title=Вести. Ru: Жорес Алферов получил медаль ЮНЕСКО за развитие нанотехнологий|accessdate=2016-10-18|archivedate=2016-10-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161019074843/http://www.vesti.ru/doc.html?id=404182|deadlink=no}}</ref> .
* «РАУ Құрмет ордені» ордені. «Ресей-Армян (Славян) университетінің құрметті докторы» атағы берілді (GOU HPE Орыс-армян (славян) университеті, Армения, 2011). Молдова Ғылым академиясының құрметті академигі.
* Халықаралық Карл Бур сыйлығы (2013) <ref>{{Cite web|url=http://www1.udel.edu/iec/karlboeraward.html|title=The Karl W. Böer Solar Energy Medal of Merit Award|accessdate=2016-10-18|archivedate=2016-10-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161010183358/http://www1.udel.edu/iec/karlboeraward.html|deadlink=no}}</ref> .
* «МЭИТ құрметті профессоры» атағы берілді (ҰЗУ МЭИТ 2015) <ref>{{Cite web|accessdate=2015-11-20|title=Зеленоград - Интервью - Жорес Алфёров: открытая лекция нобелевского лауреата в МИЭТе — самое интересное в пересказе Zelenograd.ru|url=http://www.zelenograd.ru/news/37927/|publisher=www.zelenograd.ru|archivedate=2015-11-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151120224826/http://www.zelenograd.ru/news/37927/|deadlink=no}}</ref> .
* «Ульяновск мемлекеттік университеті» Федералдық мемлекеттік бюджеттік жоғары оқу орнының құрметті профессоры (2005).

== Жарияланымдар ==
; Кітаптар
* Алфёров Ж. И. Физика и жизнь. — СПб.: Наука, 2001.
* Алфёров Ж. И. Власть без мозгов. Кому мешают академики. — М.: Алгоритм, 2013. — 320 б. — <nowiki>ISBN 978-5-4438-0521-4</nowiki>.

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2000/alferov-bio.html Нобель комитетінің сайтындағы өмірбаяны]{{ref-en}}
* [http://biograph.ru/index.php/whoiswho/1/4742-alferov Өмірбаяндық анықтама]
* [https://www.youtube.com/watch?v=rFx9rRESOMQ ''Физик''] ''(видео)'' — деректі фильм, 1973 г., реж. Виктор Гранин, [[Борис Петрович Захарченя|Б. П. Захарченя]] және Е. Л. Портной, физиктер пікірлері
* [https://www.youtube.com/watch?v=w4c0ENXKSa0 Жорес Алфёров на телеканале «Дождь» (эфир 3.04.2012)] ''(видео)''
* [http://scientificrussia.ru/rubric/specvipusk/zhores-alferov-v-studii-programmy-mnenie-na-telekanale-vesti-24 Жорес Алферов «Вести 24» телеарнасындағы «Пікір» бағдарламасының студиясында. Тақырыбы: Ресей ғылым академиясының президентін сайлау. 22.05.2013] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200613122429/https://scientificrussia.ru/rubric/specvipusk/zhores-alferov-v-studii-programmy-mnenie-na-telekanale-vesti-24 |date=2020-06-13 }} ''(видео)''
* [https://csl.bas-net.by/personalii/81768/alferov-jores-ivanovich/ Алфёров Жорес Иванович] «Беларусь ғылымының тұлғалардағы тарихы» дерекқорында [[Беларусь Ұлттық ғылым академиясының Якуб Колас атындағы Орталық ғылыми кітапханасы|Якуб Колас ат. Орталық ғылыми кітапханасы Беларусь ҰҒА]]
{{Физика саласындағы Нобель сыйлығы 1976—2000}}
[[Санат:Жүрек жетіспеушілігінен қайтыс болғандар]]
[[Санат:Атеистер]]
[[Санат:КОКП XXVII съезінің делегаттары]]
[[Санат:Мәскеу мемлекеттік университетінің құрметті профессорлары]]
[[Санат:Физикадан Нобель сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:Қытай ғылым академиясының шетелдік мүшелері]]
[[Санат:АҚШ Ұлттық ғылым академиясының шетелдік мүшелері]]
[[Санат:XX ғасыр физиктері]]
[[Санат:КСРО физиктері]]
[[Санат:Халықтар Достығы орденінің (Беларусь) иегерлері]]
[[Санат:Ресей мемлекеттік сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:КСРО мемлекеттік сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:Лениндік сыйлықтың иегерлері]]
[[Санат:Еңбек ардагері медалінің иегерлері (КСРО)]]
[[Санат:Лениннің туғанына 100 жыл медалінің иегерлері]]
[[Санат:Құрмет Белгісі орденінің иегерлері]]
[[Санат:Еңбек Қызыл Туы орденінің иегерлері]]
[[Санат:Қазан төңкерісі орденінің иегерлері]]
[[Санат:Ленин орденінің иегерлері]]
[[Санат:4 дәрежелі Отан алдындағы қызметі үшін орденінің иегерлері]]
[[Санат:3 дәрежелі Отан алдындағы қызметі үшін орденінің иегерлері]]
[[Санат:2 дәрежелі Отан алдындағы қызметі үшін орденінің иегерлері]]
[[Санат:1 дәрежелі Отан алдындағы қызметі үшін орденінің иегерлері]]
[[Санат:Алфавит бойынша Нобель сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:Ресей ғылым академиясының толық мүшелері]]
[[Санат:КСРО Ғылым Академиясының академиктері]]
[[Санат:Физика-математика ғылымдарының докторлары]]
[[Санат:Техника ғылымдарының кандидаттары]]
[[Санат:Физиктер]]
Бұл бетте қолданылған үлгілер:
Жорес Иванович Алферов бетіне қайту.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Жорес_Иванович_Алферов» бетінен алынған