Желбезекаяқты шаянтәрізділер бетінің кодын көру

Бұл бетті өңдеуге рұқсатыңыз жоқ. Келесі себеппен:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 13:48, 2024 ж. шілденің 2
Expiry of block: 13:48, 2025 ж. шілденің 2

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Бұл беттің кодын көріп, көшіре аласыз.

{{Taxobox
| name = Желбезекаяқтылар
| image = Triops-longicaudatus-dorsal-ventral-edit2.jpg
| image_caption = ''[[Triops]]'', ([[Notostraca]]: [[Triopsidae]])
| fossil_range = {{Fossil range|Upper Cambrian|Recent|earliest=Middle Cambrian}}
| regnum = [[Жануарлар]]
| phylum = [[Буынаяқтылар]]
| subphylum = [[Шаянтәрізділер]]
| classis = '''Branchiopoda'''
| classis_authority = [[Pierre André Latreille|Latreille]], 1817
| subdivision_ranks = Orders
| subdivision = 
*'''Subclass Sarsostraca'''
*:[[Anostraca]]
*'''Subclass [[Phyllopoda]]'''
*::[[Lipostraca]]†
*::[[Notostraca]]
*:'''Infraclass [[Diplostraca]]'''
*::[[Laevicaudata]]
*::[[Spinicaudata]]
*::[[Cyclestherida]]
*::[[Аша мұрт шаян]]
}}

[[Сурет:Escalars menjant artemia.ogv|thumb|right|190px|Желбезекаяқты шаянтәрізділер]]
[[Сурет:Artemia parthenogenetica (Salinas de Añana).jpg|thumb|right|190px|Желбезекаяқты шаянтәрізділер]]
'''Желбезекаяқты шаянтәрізділер''' (''{{lang-la|Branchiopoda}}'') – [[буынаяқтылар]] типі шаянтәрізділер класының ең қарапайым [[класс]] тармағы. 


[[Кембрий]] кезеңінен белгілі. Жер шарында кең тараған желбезекаяқты шаянтәрізділердің 2 отряды, 740-қа жуық түрі белгілі. Дене бунақтарының саны тұрақсыз, фасеттік және [[науплиус]] көздері болады.

[[Желбезекаяқтылар]] отряды ({{lang-la|Аnostraca}}) – дене тұрқы 2 см-ден аспайды. Кеудесі 11, кейде 17 – 19 бунақтан тұрады, оның әрқайсысында бір жұп жапырақ тәрізді аяқтары болады. Құрсағы 8 бунақты, жақсы жетілген айыршамен аяқталады, аяқтары болмайды. Бұлар тұщы суларда, тек [[артемия]] (Аrtemіa salіna) – тұзды суқоймаларында, ащы [[көл]]дерде мекендейді. Бір клеткалы балдырлармен, [[детрит]]пен қоректенеді. Бұлардың 2 түрлі: жазғы және қысқы жұмыртқалары болады. Жазғы [[жұмыртқа]]лары ұрықтанбай [[партеногенез]] жолымен дамиды. Күзде аталық дарабастар пайда болып, аналық дарабастарын ұрықтандырады. Осы ұрықтанғаны — қыстық жұмыртқа. Олардың сыртын қатты [[хитин қабаты]] жауып жатады. Жұмыртқалары сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларына төзімді келеді және желмен алысқа таралады. Бұлардың практикалық маңызы өте зор. Артемияның қыстық жұмыртқаларының дернәсілі — науплиусты балық ш-нда балық шабақтарын қоректендіру үшін пайдаланылады. Желбезекаяқты шаянтәрізділер партеногенетикалық (бір ғана ұрықтанбаған жұмыртқадан дамуы) және қос жынысты жолдармен дамиды. Жұмыртқалары ортаның қолайсыз жағдайына төзімді келеді және желмен алысқа таралады. Желбезекаяқтылардың 180 түрі белгілі, оның 8 түрі Қазақстанда кездеседі.<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]],3 том</ref>

Басы Кеудесімен тұтас бірікпеген, фасеткалы көздері бар. Жапырақ тәрізді алдыңғы аяқтарымен тыныстайды, жүзеді және қоректік жануарларын аулайды. Құрсағы аяқсыз істік тәрізді. 740-тай түрі белгілі. Тұщы суларда мекендейді. Толық өзгеріспен дамиды, (''личинканауплиус, метанауплиус''). 2 отряды бар: [[желбезекаяқтылар]] және [[жапырақаяқтылар]]. Жапырақаяқтылар денесі ұзыншақ, ұзындығы 5 мм ден 3 см, (''кейде 10 см'') дейін. Кеуде буынтақтарында, (''11, кейде 17-19'') бір-бір жұп аяқтары болады. 180-дей түрі кең таралған және тұщы суларды мекендейді. Тек [[артемия]] ғана жайылма және тұзды суларда таралған. Балдырлармен қоректенеді. Жұмрытқаларын арнайы [[жұмыртқа]] қапшығына салып, соңынан суға жібереді. Су түбінде дамиды. Су кепкенде олардың тұқымдары тіршілігін сақтай алады.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Биология]] / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: [[2007]] - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3</ref>

== Дереккөздер ==
<references/>

{{Biosci-stub}}

[[Санат:Желбезекаяқты шаянтәрізділер| ]]

Бұл бетте қолданылған үлгілер:

Үлгі:Biosci-stub (өңдеу)
Үлгі:Float right (өңдеу)
Үлгі:Fossil range (өңдеу)
Үлгі:Fossil range/bar (өңдеу)
Үлгі:Fossil range/marker (өңдеу)
Үлгі:Lang (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Lang-la (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:LangWithName (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Next period (өңдеу)
Үлгі:Period color (өңдеу)
Үлгі:Period end (өңдеу)
Үлгі:Period start (өңдеу)
Үлгі:Phanerozoic 200px (өңдеу)
Үлгі:Stub-meta (өңдеу)
Үлгі:Taxobox (кодын көру) (жартылай қорғалған)
Үлгі:Taxobox colour (өңдеу)

Желбезекаяқты шаянтәрізділер бетіне қайту.

«https://kk.wikipedia.org/wiki/Желбезекаяқты_шаянтәрізділер» бетінен алынған