Мектеп

1) білім беру сипатына қарай: жалпы білім беретін және кәсіптік;

2) берілетін білім көлеміне қарай: бастауыш, орта, жоғары;

3) балаларды жынысына қарай бөліп оқытатын мектептер;

4) оқытудың тілдік нысанына қарай:

а) ұлт мектебі;

ә) Қазақ тілді мектеп, аралас тілді мектеп;

б) дінге қатысына қарай: діни зайырлы;

в) меншік түріне қарай: мемлекеттік, қоғамдық және жеке меншік (ақылы) мектептер болып сараланады; қара Қазақстан (оқу-ағарту жүйесі).^[2]

1918 жылы шіркеуді мемлекеттен, мектепті шіркеуден бөлу туралы декрет зайырлы білім беру принципін енгізді. Ресей тарихында алғаш рет 1930 жылы жалпыға бірдей міндетті тегін білім беру принципі енгізілді. Халықтың басым көпшілігінің сауатсыздығын жою үшін (ел бойынша орта есеппен 1897 жылы сауатсыздардың кемінде 2/3 бөлігі) 1930 жылдарға дейін КСРО халық ағарту жүйесінде сауат ашу мектептері жұмыс істеді. КСРО-да халықтың барлық топтарын қамтитын жалпы білім беретін мектептер жүйесі құрылды. Орта жалпы білім беретін мектептер, жұмысшы жастар мектептері (кешкі мектептер, жұмысшы жастар мектептері) болды. 1943 жылы КСРО-да Мәскеуде, Ленинградта, одақтас республикалардың астаналарында, облыс және облыс орталықтарында және бірқатар ірі өнеркәсіп орталықтарында жеті жылдық және орта мектептерде ұлдар мен қыздарды бөлек оқыту енгізілді. 1954 жылға дейін шықты. Мектептерде лениндік кабинеттер, балалар мен жасөспірімдер ұйымдарының бастауыш ұяшықтары: төменгі сыныптар үшін Октябрь жұлдыздары, 4-7 сыныптар үшін пионер отрядтары, ал жоғары сыныптарда комсомол ұйымдары болды. Жылдар бойы кесіндісі өзгеріп тұратын стандартты мектеп формасы болды. Кеңестік жылдар мен қазіргі посткеңестік кеңістікте кеңес мектебінің әлемдегі ең үздік деген стереотипі кең тараған болатын.

Жалпы білім беретін мектеп - әрқайсысы дербес қызмет жасай алатын үш деңгейден тұрады: бастауыш, негізгі орта және жоғарғы деңгейден тұратын, негізгі және қосымша білім беру бағдарламаларын жүзеге асыратын, орта, жалпы білім беретін оқу орны.^[3]

Жеке меншік мектеп - бұл жеке ұйым, қаржыландыратын мектеп.