იხილეთ წყარო გვერდისთვის ისრაელი

თქვენ არ გაქვთ ამ მოქმედების - „ამ გვერდის რედაქტირება“ განხორციელების ნებართვა შემდეგი მიზეზის გამო:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 ივლისი 2024
Expiry of block: 08:48, 2 ივლისი 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

გთხოვთ, შეიყვანოთ ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი დეტალი თქვენს მიერ დასმულ ნებისმიერ შეკითხვაში. თუ თვლით, რომ შეცდომით დაიბლოკეთ, ამის შესახებ დამატებითი ინფორმაცია და ინსტუქცია შეგიძლიათ იხილოთ ღია პროქსი-სერვერების გამოყენების დაუშვებლობის გლობალური წესების გვერდზე.

წინააღმდეგ შემთხვევაში, ბლოკირების გასაჩივრებისათვის, გთხოვთ მიმართოთ მეტაზე. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

თქვენ შეგიძლიათ ნახოთ ამ გვერდის საწყისი ფაილი და მისი ასლი შექმნათ.

{{ინფოდაფა ქვეყანა|
|მშობლიური_სახელი = دولة اسرائيل / מדינת ישראל
|სრული_სახელი = ისრაელის სახელმწიფო
|საერთო_სახელი = ისრაელი
|დროშა = Flag of Israel.svg
|გერბი = Coat of arms of Israel.svg
|რუკა = Israel (orthographic projection) with occupied territories.svg
|ჰიმნი = '''[[הַתִּקְוָה|הַתִּקְוָה - ჰათიკვა]]''' <small> (იმედი)</small> <br />{{small|"The Hope"}}<br/><center>[[File:Hatikvah instrumental.ogg]]</center>
|დევიზი = 
|ოფიციალური_ენები = [[ებრაული ენა|ებრაული]], [[არაბული ენა|არაბული]]
|დედაქალაქი = [[იერუსალიმი]]
|latd=31
|latm=47
|latNS=N
|longd=35
|longm=13
|longEW=E
|უდიდესი_ქალაქი = [[იერუსალიმი]]
|მთავრობის_ტიპი = [[საპარლამენტო დემოკრატია]]
|ლიდერის_ტიპი_1 = [[ისრაელის პრემიერ მინისტრი|პრემიერ მინისტრი]]
|ლიდერის_სახელი_1 = [[ბენიამინ ნეთანიაჰუ]]
|ლიდერის_ტიპი_2 = [[ისრაელის პრეზიდენტი]]
|ლიდერის_სახელი_2 = [[ისააკ ჰერცოგი]]
|რანგი_ფართობით = 151-ე
|ფართობი = 20 770
|წყალი_% = 2
|სავარაუდო_მოსახლეობა = 9 692 000<ref name="cbs_main">{{cite web |url=https://www.cbs.gov.il/en/mediarelease/Pages/2022/Population-of-Israel-on-the-Eve-of-2023.aspx |title=Home page |publisher=Israel Central Bureau of Statistics |access-date=29 დეკემბერი, 2022}}</ref>
|სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 91-ე
|მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = 2023
|მოსახლეობის_ცენზი = 7 412 200
|მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2008
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 387,63
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 34-ე
|მშპ_ppp_წელი = 2007
|მშპ_ppp = $232.7 მილიარდი
|მშპ_ppp_რანგი = 44-ე
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = $33,299
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = 22-ე
|აგი = 0.932
|აგი_ტენდენცია = 
|აგი_კატეგორია = <span style="color:#009900;">მაღალი</span>
|აგი_რანგი = 23-ე
|აგი_წელი = 2007
|ვალუტა = [[ახალი შეკელი]]
|ვალუტის_კოდი = ILS
|ქვეყნის_კოდი = ISR
|დროის_სარტყელი = [[UTC+02:00]]
|ზაფხულის_დრო = [[UTC+03:00]]
|cctld = [[.il]]
|სატელეფონო_კოდი = 972
|სატელეფონო_კოდი_მითითება = 
|სქოლიო = 
|რუკა2=Israel - Location Map (2012) - ISR - UNOCHA.svg}}
'''ისრაელი''' ({{lang-he|יִשְׂרָאֵל}} Yisra'el; {{lang-ar|إِسْرَائِيل}} Isrā'īl, ოფიციალურად '''ისრაელის სახელმწიფო''') — ქვეყანა [[დასავლეთი აზია|სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში]], [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] აღმოსავლეთ კიდეზე. ესაზღვრება [[ლიბანი]] ჩრდილოეთიდან, [[სირია]] ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან, [[იორდანია]] აღმოსავლეთიდან, [[ეგვიპტე]] სამხრეთ-დასავლეთიდან, აგრეთვე [[პალესტინის სახელმწიფო]] ორი მხრიდან — [[დასავლეთ ნაპირი]] აღმოსავლეთიდან და [[ღაზის სექტორი]] სამხრეთ-დასავლეთიდან. მოიცავს გეოგრაფიულად მრავალფეროვან რეგიონებს მის შედარებით მცირე ტერიტორიაზე.<ref>{{harvnb|Skolnik|2007|pp=132–232}}</ref> 9,7 მილიონი მოსახლეობით,<ref name="cbs_main" /> რომელთა უმრავლესობა [[ებრაელი]]ა, ისრაელი მსოფლიოს ერთადერთი ებრაული სახელმწიფოა.<ref>{{cite web |url=http://www.freedomhouse.org/template.cfm?page=363&year=2007&country=7199 |work=ქვეყნის ანგარიში |title=ისრაელი |publisher=[[Freedom House]] |year=2007 |accessdate=2007-07-15}}</ref> ისრაელი სამშობლოდ ითვლება სხვა ეთნიკური ჯგუფებისთვისაც, მათ შორის უმრავლესობას არაბები და მრავალრიცხოვანი რელიგიური ჯგუფები ([[მუსლიმები]], [[ქრისტიანები]], [[დრუზები]], [[სამარიტელები]] და სხვ.) წარმოადგენენ.

ისრაელის თანამედროვე სახელმწიფო საფუძვლებს იყრის [[ისრაელის მიწა]]ზე (''Eretz Yisrael''), კონცეფცია, რომელიც უძველესი დროიდან [[იუდაიზმი]]ს ცენტრალური იდეა იყო<ref name=britannnicajudaism>{{Cite encyclopedia
| title = იუდაიზმი
| encyclopedia = Britannica Online Encyclopedia
| accessdate = 2008-12-30
| url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/307197/Judaism/35241/Israel-the-Jewish-people
}}</ref>, და უძველესი [[იუდეის სამეფო]]ს გულში, საიდანაც თანამედროვე ებრაელები უნდა იყვნენ წარმოშობით. [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ [[ერთა ლიგა]]მ დაამტკიცა [[პალესტინა]]ზე ბრიტანეთის მანდატი, რომელსაც უსწრებდა  „ებრაელი ხალხისთვის ეროვნული კერის“ შექმნისთვის ხელშეწყობის მიზნით გამოქვეყნებული [[ბალფურის დეკლარაცია]]<ref>{{cite web |url=http://www.yale.edu/lawweb/avalon/mideast/palmanda.htm |publisher=იელის უნივერსიტეტი |work=პროექტი ავალონი |title=პალესტინის მანდატი |date=1922-07-24 |accessdate=2007-09-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160421094709/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/mideast/palmanda.htm |archivedate=2016-04-21 }}</ref>. 1947 წელს, პალესტინაზე ბრიტანული მანდატის ამოწურვის შემდეგ, [[გაერო]]მ დაამტკიცა პალესტინის ტერიტორიის გაყოფა ორ - ებრაულ და არაბულ ნაწილებად<ref>{{cite web |url=http://www.yale.edu/lawweb/avalon/un/res181.htm |publisher=იელის უნივერსიტეტი |title=გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 181 |accessdate=2007-08-21 |date=1947-11-29 |work=პროექტი ავალონი |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061029150108/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/un/res181.htm |archivedate=2006-10-29 }}</ref>, რასაც დაეთანხმნენ ადგილობრივი ებრაელები, ხოლო უარი განაცხადეს არაბებმა. 1948 წლის 14 მაისს ისრაელმა დამოუკიდებლობა გამოაცხადა, რაზეც მეზობლემა არაბულმა სახემწიფოებმა ომის დაწყებით უპასუხეს, ვინაიდან მათ უარი განაცხადეს ისრაელის ცნობაზე, რასაც საფუძვლად ედო ადგილობრივ არაბთა მიერ ყოფილი ბრიტანეთის სამანდატო პალესტინის სრულ ტერიტორიაზე პრეტენზია. ისრაელი თავდაცვითი ომების სერიაში გამარჯვებული გამოვიდა და შეძლო საკუთარი დამოუკიდებლობის დაცვა. ამ ომებით მან საკუთარი საზღვრები გაეროს დაყოფის გეგმით ფარგლებს გარეთ გადაწია. მას შემდეგ ისრაელი კონფლიქტშია მრავალ მეზობელ არაბულ ქვეყანასთან, რის გამოც პერიოდული ომები და კონფლიქტები რეგიონში დღემდე გრძელდება<ref>{{Cite encyclopedia
| title = არაბ-ისრაელის ომები
| encyclopedia = Britannica Online Encyclopedia
| accessdate = 2008-07-29
| url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/31439/Arab-Israeli-wars
}}</ref>. დაფუძნების შემდეგ ისრაელის საზღვრები და სახელმწიფოს არსებობის უფლება მუდმივი დისპუტის საგანი იყო, განსაკუთრებით მის არაბ მეზობლებთან და მათ პალესტინელ ლტოლვილებთან. ისრაელს სამშვიდობო ხელშეკრულება აქვს მოწერილი [[ეგვიპტე]]სთან და [[იორდანია]]სთან, თუმცა ხანგრძლივი მშვიდობის მიღწევა პალესტინელებთან დღემდე შეუძლებელი გახდა.

ისრაელი [[წარმომადგენლობითი დემოკრატია]]ა საპარლამენტო სისტემითა და საყოველთაო საარჩევნო უფლებით<ref>{{harvnb|Rummel|1997|p=257}}. "მიმდინარე ლიბერალურ დემოკრატიათა შორის არიან: ანდორა, არგენტინა, ... , კვიპროსი, ... , ისრაელი, ..."</ref><ref>{{cite web |url=http://www.freedomhouse.org/template.cfm?page=70&release=317 |title=გლობალურ გამოკითხვა 2006: Middle East Progress Amid Global Gains in Freedom |accessdate=2007-07-01 |date=2005-12-19 |publisher=Freedom House}}</ref>. [[ისრაელის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] მთავრობის ხელმძღვანელის, ხოლო [[ქნესეთი]] ისრაელის საკანონმდებლო ორგანოს დანიშნულებას ასრულებს. ნომინალური [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მიხედვით, ქვეყნის ეკონომიკა [[ქვეყნების სია მშპ-ის მიხედვით|სიდიდით 44-ეა]] მსოფლიოში<ref>{{cite web |url=http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/GDP.pdf |format=PDF |accessdate=2008-03-03 |date=2007-07-01 |title= 2006 წლის საერთო მშპ |publisher=მსოფლიო ბანკი}}</ref>. [[ჰგი|ჰუმანური განვითარებით]], [[პრესის თავისუფლება|პრესის თავისუფლებითა]] და ეკონომიკური კონკურენტულობით ისრაელი ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებში რანგით პირველია<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/hdr2006/statistics/ |publisher=გაეროს განვითარების პროგრამა |title=ჰუმანური განვითარების ანგარიში 2006 |accessdate=2007-07-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070713203022/http://hdr.undp.org/hdr2006/statistics/ |archivedate=2007-07-13 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.rsf.org/article.php3?id_article=24025 |publisher=Reporters Without Borders |title=Worldwide Press Freedom Index 2007 |accessdate=2008-02-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071017110631/http://www.rsf.org/article.php3?id_article=24025 |archivedate=2007-10-17 }}</ref><ref name="wef">{{cite web |url=http://www.weforum.org/en/initiatives/gcp/Global%20Competitiveness%20Report/index.htm |title=Global Competitiveness Report 2006-2007 |publisher=World Economic Forum |date=2007-02-14 |accessdate=2007-07-15}}</ref>. [[იერუსალიმი]] ქვეყნის პოლიტიკური დედაქალაქია და ქვეყნის უდიდესი ქალაქია, ხოლო [[თელ-ავივი]] — ეკონომიკური ცენტრი.

== სახელწოდება ==
[[ფაილი:Merneptah Israel Stele Cairo.JPG|მარცხნივ|130პქ|მინი|[[მერნეპტაჰას სტელა]], [[კაიროს მუზეუმი]]]]
[[1948]] წელს, ახლადჩამოყალიბებულ ებრაულ სახელმწიფოს ოფიციალურად '''ისრაელის სახელმწიფო''' ეწოდა, თუმცა არსებობდა სახელწოდების კიდევ რამდენიმე ვერსია: „ისრაელის მიწა“, „სიონი“, „იუდეა“<ref>[http://www.jpress.org.il/Repository/getFiles.asp?Style=OliveXLib:LowLevelEntityToSaveGifMSIE_TAUEN&Type=text/html&Locale=english-skin-custom&Path=PLS/1947/12/07&ChunkNum=-1&ID=Ar00105&PageLabel=1 Popular Opinion]. „The Palestine Post“ (იერუსალიმი), 7 დეკემბერი, 1947.</ref>. ისრაელის სახელმწიფოს მოქალაქეს კი ეწოდა „ისრაელი“<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,798687-2,00.html On the Move] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080406013437/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,798687-2,00.html |date=2008-04-06 }}. „Time“ (ნიუ-იორკი), 31 მაისი, 1948.</ref>.

ისტორიულად, სიტყვა „ისრაელი“ გამოიყენებოდა ისრაელის სამეფოსა და, ზოგადად, ებრაელი ერის აღსანიშნავად<ref>[http://www.nytimes.com/2000/11/07/opinion/07iht-edlevine.t.html See Israel as a Jewish Nation-State, More or Less Democratic]. „The New York Times“, 7 ნოემბერი, 2000.</ref>. [[ბიბლია|ბიბლიის]] თანახმად, „ისრაელი“ გამოყენებულ იქნა [[იაკობი|იაკობთან]] მიმართებაში („ისრაელი“ ძველებრაულად „ღმერთთან შეჭიდებულს“ ნიშნავს<ref>უელსი, ჯონ (1990). Longman pronunciation dictionary. Harlow, England: Longman. p. 381. ISBN 0-582-05383-8. სტატია „Jacob“.</ref>), მას შემდეგ რაც ის ღმერთს შეებრძოლა:
{{ციტატა|უთხრა ამიერიდან აღარ ითქვას შენს სახელად იაკობი, არამედ ისრაელი, რადგან ღმერთს და ადამიანებს შეებრძოლე და სძლიე.|[[დაბადება (ბიბლია)|დაბ.]]: 32,28}}
პირველი არქეოლოგიური არტეფაქტი, სადაც სიტყვა „ისრაელია“ მოხსენიებული, [[მერნეპტაჰას სტელა]]ა, რომელიც [[ძველი ეგვიპტე|ძველ ეგვიპტეშია]] შესრულებული და ძვ. წ. XIII საუკუნითაა დათარიღებული<ref>ბარტონი, ჯონ; ბოუდენი, ჯული (2004), The Original Story: God, Israel and the World. გვ. 126.</ref>.

== ისტორია ==
=== ისტორიული ფესვები ===
{{წყარო}}
[[ფაილი:Vista general de Masada.jpg|thumb|left|[[მასადა]] მდებარეობს [[იუდეის უდაბნო]]ში. ისრაელის ეროვნული სიმბოლო]]
ისრაელის სახელმწიფო ისრაელის მიწაზე ([[პალესტინა]]ში) მდებარეობს. [[თორა|თორის]] მიხედვით, ეს ღმერთის მიერ აღთქმული მიწაა [[ეგვიპტე|ეგვიპტის]] მონობისაგან გათავისუფლებული ებრაელებისათვის. ანტიკურ ხანაში, ამ ტერიტორიაზე მდებარეობდა [[ისრაელის სამეფო|ისრაელის გაერთიანებული სამეფო]] (XI საუკუნის მიწურულიდან X საუკუნის უკანასკნელ მეოთხედამდე - ჩვენს წელთაღრიცხვამდე)<ref>მაიერსი, ქეროლი, სტატია "Kinship and kingship: the early monarchy", მაიკლ დ. ქუგენის (რედაქტორი) (1998) წიგნიდან {{cite book|last=coogan|first=michael d., ed.|title="The Oxford History of the Biblical World"|publisher=Oxford University Press|year=1998|url=http://books.google.com.au/books?id=zFhvECwNQD0C&dq=The+Oxford+History+of+the+Biblical+World&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false}} ISBN 0-19-508707-0 გვ.169</ref>; შემდეგ ეს სამეფო ორად გაიყო: ქვეყნის ჩრდილოეთში ისრაელის სამეფო ჩამოყალიბდა, რომელმაც ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 722 წლამდე იარსება<ref>მილერი, ჯეიმზ მაქსუელი; ჰეიზი, ჯონ ჰერალსონი. {{Cite book|last=Miller|first=James Maxwell|last2=Hayes|first2=John Haralson|title=A History of Ancient Israel and Judah|publisher=Westminster John Knox Press|year=1986|isbn=0-664-21262-X|url=http://books.google.com.au/books?id=uDijjc_D5P0C&dq=A+history+of+ancient+Israel+and+Judah+By+James+Maxwell+Miller,+John+Haralson+Hayes&printsec=frontcover#v=onepage&q=&f=false}}გვ. 236</ref>, სამხრეთში კი [[იუდეის სამეფო]]. ეს უკანასკნელი საბოლოოდ ჩვენი წელთაღრიცხვით [[პირველი საუკუნე|პირველ საუკუნეში]] განადგურდა, თუმცა მანამდეც რამდენიმეჯერ შეწყვიტა არსებობა.

უკვე ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 63 წელს, [[პომპეუსი]]ს მიერ [[იერუსალიმი]]ს აღების შედეგად, [[იუდეის სამეფო]] [[რომის იმპერია]]ს დაექვემდებარა. ჩვენი წელთაღრიცხვით 66 წელს იუდეველები აჯანყდნენ. 70 წელს რომაელებმა ხელახლა დაიპყრეს იერუსალიმი, მეორე ტაძარი გადაწვეს და ქალაქი ააოხრეს; ამით ბოლო მოეღო ანტიკური ხანის ებრაულ სახელმწიფოებრიობას. აჯანყებულები საბოლოოდ 73 წელს დამარცხდნენ.

132 წელს [[ბარ-კოხბა]]ს მეთაურობით ახალი ამბოხება დაიწყო და 136 წლამდე გაგრძელდა. ეს ამბოხება რომაელებმა დიდი სისასტიკით ჩაახშეს, რასაც ასიათასობით ებრაელი ემსხვერპლა; ამის შედეგად ებრაელი ერი უმცირესობად იქცა ისრაელის მიწაზე. [[IX საუკუნე]]მდე ქვეყანაში მაინც არსებობდა რამდენიმე ებრაული ქალაქი და სოფელი, შემდეგ კი ძალზე მცირერიცხოვანი თემებიღა შემორჩა.

[[IV საუკუნე|IV საუკუნიდან]] [[XX საუკუნე]]მდე ისრაელის მიწა, რომელიც უფრო [[პალესტინა|პალესტინის]] სახელითაა ცნობილი, მრავალ სხვადასხვა ეროვნებისა და სარწმუნოების დამპყრობელს ჩაუვარდა ხელთ. [[შუა საუკუნეები]]ს მიწურულიდან [[ებრაელები]] შეძლებისდაგვარად ჩამოდიოდნენ აქ დიასპორიდან და მათი რიცხვი ქვეყანაში ნელ-ნელა მატულობდა. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნიდან]], [[სიონიზმი|სიონისტური]] მოძრაობის დაარსების მიჯნაზე, ამ იმიგრაციამ მასობრივი ხასიათის მიღება დაიწყო, რის შედეგადაც ებრაელები თანდათან ადგილობრივი მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილად იქცნენ.

=== სიონისტური მოძრაობა და გზა ახალი სახელმწიფოებრიობისაკენ ===
{{წყარო}}
[[ფაილი:Herzl-balcony.jpg|thumb|left|[[თეოდორ ჰერცლი]], სიონიზმის დამაარსებელი. 1901]]
[[XIX საუკუნე]]ში [[სიონიზმი|სიონისტური]] მოძრაობა დაარსდა; მან მიზნად დაისახა „ისრაელის მიწაზე ებრაელი ერისათვის ერთა ოჯახში [შემავალი] სამშობლოს ჩამოყალიბება“, როგორც [[1897]] წელს [[ბაზელი|ბაზელში]] გამართულ პირველ მსოფლიო სიონისტურ კონგრესზე იყო დეკლარირებული. ამ სწრაფვას მალე „ბაზელის გეგმა“ ეწოდა.

[[სიონიზმი|სიონისტური]] მოძრაობის დამაარსებელი [[ბინიამინ ზეევ ჰერცლი]] იყო. ის ამ მოძრაობას უძღვებოდა [[1897]] წლის კონგრესიდან მის გარდაცვალებამდე, [[1904]] წელს. სიონისტური მოძრაობის დაარსებამდეც მოღვაწეობდნენ ისეთი მნიშვნელოვანი სიონისტი მოაზროვნეები, როგორც [[მოშე ჰესი]], [[იეჰუდა ლევ პინსკერი]] და „[[ახად ჰა'ამი]]“, მაგრამ ჰერცლმა პირველმა გააერთიანა ერთ ორგანიზაციაში სიონისტური იდეის მომხრე სხვადასხვა ქვეყნის [[ებრაელები]]. ის აგრეთვე პირველი სიონისტი მოღვაწე იყო, რომელიც სიონისტური იდეის განსახორციელებლად [[დიპლომატია|დიპლომატიურ]], [[პოლიტიკა|პოლიტიკურ]] და [[ეკონომიკა|ეკონომიკურ]] სფეროებში მოქმედებდა, თანაც საჯაროდ.

[[ბინიამინ ზეევ ჰერცლი|ჰერცლის]] გარდაცვალების შემდეგ [[სიონიზმი|სიონისტური]] მოძრაობის ერთ-ერთ ხელმძღვანელად მისი ცნობილი თანამოღვაწე [[ხაიმ ვაიცმანი]] იქცა. ვაიცმანის ძალისხმევის შედეგად [[1917]] წელს გამოქვეყნდა „[[ბალფურის დეკლარაცია]]“, რომლის მიხედვითაც [[ბრიტანეთის იმპერია]] მხარს უჭერდა ისრაელის მიწაზე ([[პალესტინა]]ში) „ებრაელი ხალხისათვის ეროვნული სახლის“ ჩამოყალიბებას. მიუხედავად იმისა, რომ დეკლარაციაში ებრაული სახელმწიფოს დაარსება არ იგულისხმებოდა, ის ასახავდა ბრიტანეთის მხარდაჭერას ისრაელის მიწაზე [[ებრაელები|ებრაელთა]] დასახლებაში, თანაც სიონისტური მოძრაობის აღიარებას ამ საქმის ხელმძღვანელად და ებრაელი ხალხის წარმომადგენლად. ეს სიონისტური მოძრაობის პირველი საერთაშორისო მიღწევა იყო. დიპლომატიური მოღვაწეობის პარალელურად პრაქტიკულ სიონისტურ ღონისძიებებსაც ჰქონდა ადგილი, რაც ძირითადად მზარდ ებრაულ ემიგრაციაში, ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში მიწების შესყიდვაში და ახალი ებრაული დასახლებების შექმნაში გამოიხატებოდა.

[[1917]] წელს, [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს მსვლელობისას, [[ბრიტანეთი|ბრიტანელებმა]] ისრაელის მიწიდან/[[პალესტინა|პალესტინიდან]] თავიანთი მტერი ოსმალო-[[თურქები]] განდევნეს; ამით დასრულდა [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] ოთხსაუკუნოვანი ბატონობა ამ ქვეყანაში.
[[1920]] წლამდე ქვეყანას ბრიტანული სამხედრო ხელისუფლება განაგებდა. 1920 წელს ისრაელის მიწა/პალესტინა (დღევანდელი [[იორდანია|იორდანიის]] ტერიტორიის ჩათვლით) [[ანტანტა|თანხმობის]] სახელმწიფოთა კავშირის საბჭომ (ეს [[ერთა ლიგა|ერთა ლიგის]] წინამორბედი საერთაშორისო ორგანიზაცია იყო) ოფიციალურად გადასცა [[ბრიტანეთის იმპერია]]ს დროებითი მმართველობის მანდატით; [[1947]] წლამდე ქვეყანას ბრიტანული სამოქალაქო ადმინისტრაცია მართავდა საგანგებოდ დანიშნული უზენაესი კომისრის ხელმძღვანელობით.

თანხმობის სახელმწიფოთა კავშირის საბჭოსავე გადაწყვეტილების თანახმად [[1920]] წელს ისრაელის მიწის ებრაული სააგენტო დაარსდა, როგორც ქვეყნის ახალი [[ბრიტანეთი|ბრიტანული]] სამოქალაქო ხელისუფლების მრჩეველი ორგანო [[ებრაელები|ებრაელებთან]] ურთიერთობაში. იმავე წელს ისრაელის მიწის/[[პალესტინა|პალესტინის]] ებრაელთა ინიციატივით სხვა ადგილობრივი ებრაული ორგანიზაციაც ჩამოყალიბდა - [[ისრაელის ქნესეთი]]. ამ ორგანიზაციის უზენაეს ორგანოდ [[არჩეულთა კრება]] შეიქმნა. კრების დეპუტატთა არჩევნები [[1920]], [[1925]], [[1931]] და [[1944]] წლებში გაიმართა ისრაელის მიწის ებრაელთა შორის. არჩეულთა კრება აღმასრულებელ კომიტეტს ირჩევდა, რომელსაც [[ეროვნული კომიტეტი]] ეწოდებოდა. ეს კომიტეტი ისრაელის მიწის ებრაელთა საშინაო საქმეების გამგებლობას და ებრაელთა ბრიტანული ხელისუფლების წინაშე წარმომადგენლობას კისრულობდა, მაგრამ წლების განმავლობაში ის ებრაულ სააგენტოსთან შედარებით სუსტი ორგანო აღმოჩნდა. ბრიტანელებმა მხოლოდ [[1928]] წელს სცნეს ისრაელის ქნესეთი, არჩეულთა კრება და ეროვნული კომიტეტი.

[[1921]] წელს ბრიტანელებმა ისრაელის მიწას/[[პალესტინა]]ს [[ტრანსიორდანია]] მოსწყვიტეს და იქ ახალი არაბული საამირო ჩამოაყალიბეს, რომელიც [[1944]] წლამდე (დამოუკიდებლობამდე) ამიერიორდანიის მსგავსად ბრიტანელი უზენაესი ���ომისრის ხელისუფლებას ექვემდებარებოდა.

[[პირველი მსოფლიო ომი]]ს დასრულების შემდეგ იმიგრაციული ტალღების შედეგად დაარსებულ ებრაულ დასახლებებსა და უბნებს ზრდა-განვითარებისა და აყვავების ხანა დაუდგა. [[1919]]-[[1929]] წლებში, იმიგრაციის მასშტაბების ზრდამ შესაბამისი ზომების მიღება მოითხოვა. 1929 წელს, მე-16 მსოფლიო სიონისტურმა კონგრესმა ებრაულ დასახლებათა განვითარების დაჩქარება გადაწყვიტა. ამ დავალების შესრულებაში [[ებრაული სააგენტო]] [[ეროვნული კომიტეტი|ეროვნულ კომიტეტზე]] უფრო ეფექტური აღმოჩნდა. ებრაულმა სააგენტომ გადაწყვიტა სააგენტოში გაწევრიანების საშუალებით მოეზიდა არა-სიონისტი საზღვარგარეთელი [[ებრაელი]] ფილანთროპები, რომლებიც წვლილს შეიტანდნენ ებრაული დასახლების დაფინანსებაში. ამის კვალდაკვალ მრჩეველმა ებრაულმა სააგენტომ რეორგანიზაცია გაიარა; იგი გაფართოვდა და საერთაშორისო ებრაულ ორგანიზაციად იქცა, რომელმაც მისი ძალისხმევის შედეგად დაფინანსებული [[სიონიზმი|სიონისტური]] ღონისძიებების ხელმძღვანელობაც იკისრა. ამგვარად, ებრაული სააგენტო ამ ღონისძიებათა დამგეგმავი მსოფლიო სიონისტური ორგანიზაციის წარმომადგენელი გახდა ისრაელის მიწაზე, თან მასზე სუსტ ეროვნულ კომიტეტთან ერთად ამ ქვეყნის ებრაელთა მთავრობად ფუნქციონერებდა სახელმწიფოს დაარსებამდე.

ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში ებრაულ დასახლებას ადგილობრივი არაბული მოსახლეობა ეწინააღმდეგებოდა და ზოგჯერ [[ტერორი]]ს საშუალებით ებრძოდა. ამ წინააღმდეგობას [[ებრაელები]] ძირითადად თავდაცვითი ზომების მიღებით პასუხობდნენ, მაგრამ რამდენიმე პატარა ებრაული იატაკქვეშური ორგანიზაციის მეომრები ხანდახან არამებრძოლ არაბებსაც ესხმოდნენ თავს. არაბთა დასამშვიდებლად [[ბრიტანეთი|ბრიტანელები]] ცდილობდნენ რამდენადმე შეემცირებინათ ებრაული იმიგრაციის მასშტაბები, მაგრამ მათ ძალისხმევას მნიშვნელოვანი შედეგები არ მოჰყოლია; მხოლოდ არაბთა [[1936]] -[[1939]] წლების ამბოხების კვალდაკვალ, ბრიტანელებმა 1939 წლიდან დიდად შეზღუდეს ებრაული იმიგრაცია. ებრაელები მაინც ახერხებდნენ არალეგალურად იმიგრირებას, ზოგჯერ თავიანთი სიცოცხლის საფრთხეში ჩაგდებით.

[[1935]]-[[1938]] წლებში, ებრაული სააგენტოს თავმჯდომარის პოსტი [[დავიდ ბენ-გურიონი|დავიდ ბენ-გურიონს]] ეკავა, რომელიც აგრეთვე ლეიბორისტული მოძრაობის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი იყო. ბენ-გურიონი მტკიცედ მოითხოვდა ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში ებრაული სახელმწიფოს დაარსებას, ქვეყნის ორად გაყოფის ფასადაც კი (ებრაელთა და ადგილობრივ არაბთა შორის). [[1942]] წელს, [[ბოლტიმორი]]ს კონფერენციაზე, მსოფლიო [[სიონიზმი|სიონისტურმა]] ორგანიზაციამ დაამტკიცა ბენ-გურიონის პოლიტიკური გეგმა.

[[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, [[ნაციზმი|ნაცისტების]] მიერ დევნილი [[ებრაელები]] არც ერთმა დასავლურმა სახელმწიფომ არ შეიფარა, ხოლო ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში ჩასვლას მათ [[ბრიტანეთი|ბრიტანელები]] უკრძალავდნენ; [[ჰოლოკოსტი]]ს ფართო მასშტაბი ნაწილობრივ ებრაელთა ამ მიუსაფრობამ განაპირობა. ომის შემდეგ, საერთაშორისო საზოგადოებამ საკმარისი ინფორმაცია მიიღო ჰოლოკოსტზე; მან ისიც შეიცნო, რომ მსხვერპლთა დიდი ნაწილი მისი გულგრილობის გამო დაიღუპა და ისრაელილის მიწა/პალესტინა მრავალ ლტოლვილ [[ევროპა|ევროპელ]] [[ებრაელები|ებრაელს]] შეიკედლებდა ებრაული სუვერენიტეტის შემთხვევაში. ყოველივე ამან საერთაშორისო საზოგადოება დაარწმუნა, რომ საჭიროა ისრაელის მიწის/[[პალესტინა|პალესტინის]] ნაწილი ებრაული სახელმწიფოსათვის გამოიყოს (ქვეყანაში [[ბრიტანეთი|ბრიტანული]] მმართველობის დასრულებისთანავე).

[[1947]] წლის 29 ნოემბერს, [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]]მ მიიღო რეზოლუცია 181, რომლის მიხედვითაც ისრაელის მიწაზე/[[პალესტინა]]ში უნდა დაარსებულიყო ორი სახელმწიფო: ერთი ებრაელთათვის და მეორე ადგილობრივი არაბებისათვის.

ებრაული სახელმწიფოს ფარგლებში უნდა მოქცეულიყო ჩრდილო მთაგორიანი რეგიონის, [[გალილი]]ს, აღმოსავლეთი მხარე, ჩრდილოეთის ხეობები, [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] სანაპირო ზოლის უმეტესი ნაწილი, შუა და სამხრეთ [[ნეგევი]]ს უდაბნოები და აგრეთვე, ნეგევის აღმოსავლეთით მდებარე სტეპი - [[არავა]]. ადგილობრივ არაბებს უნდა რგებოდათ გალილის დასავლეთი მხარე, [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] სანაპირო ზოლის სამხრეთი ნაწილი და უკიდურესი ჩრდილო მონაკვეთი, მდინარე [[იორდანე|იორდანის]] ხეობა და დასავლეთ ნაპირი (ძველებრაული [[იუდეა]] და [[სამარია]]), ჩრდილოეთ ნეგევი და ნეგევის უკიდურესი დასავლეთი. [[იერუსალიმი]]სა და [[ბეთლემი]]ს ურთიერთმოსაზღვრე რაიონებს (ქალაქების ჩათვლით) უნდა შეედგინა [[გაერო]]ს მფარველობის ქვეშ მყოფი ნეიტრალური ზონა.

ებრაული სააგენტო, რომელიც ისრაელის მიწის/[[პალესტინა|პალესტინის]] ებრაელთა მთავრობად ფუნქციონერებდა, დასთანხმდა ქვეყნის გაყოფის გეგმას, ადგილობრივმა არაბებმა კი გადაწყვიტეს არ დამორჩილებდნენ გაეროს რეზოლუციას და არ დაეშვათ ებრაული სახელმწიფოს შექმნა. ადგილბრივ არაბთა უკმაყოფილება მალე მათი შეიარაღებული დაჯგუფებების მიერ ებრაულ დასახლებებზე თავდასხმებში გადაიზარდა; დაიწყო [[1947]]-[[1949]] წლების ებრაულ-არაბული ომი.

=== მნიშვნელოვანი მოვლენების ქრონოლოგია ===
[[ფაილი:Knesset building (edited).jpg|thumb|300px|ქნესეთი შენობა]]
* [[1948]] — ისრაელის სახელმწიფოს გამოცხადება;
* [[1948]]-[[1949|49]] — ომი დამოუკიდებლობისათვის, დასავლეთ იერუსალიმის შეერთება;
* [[1948]]-[[1952|52]] — [[ვაიცმანი, ხაიმ|ხაიმ ვაიცმანი]], ისრაელის პირველი პრეზიდენტი;
* [[1949]]-[[1953|53]] — [[დავიდ ბენ-გურიონი]], ისრაელის პირველი პრემიერი;
* [[1949]] — ისრაელის მიღება [[გაერო]]ში;
* [[1956]] — სინაის კამპანია და ლიბანის კრიზისი;
* [[1967]] — ექვსდღიანი ომი, აღმოსავლეთ იერუსალიმისა და სხვა ტერიტორიების ოკუპაცია;
* [[1968]]-[[1971|71]] - ახალი ებრაულ-არაბული კონფლიქტი;
* [[1973]] — ომი სირია-ეგვიპტესთან;
* [[1978]] — კემპ-დევიდის შეთანხმება, ეგვიპტესთან სამშვიდობო შეთანხმების ხელმოწერა;
* [[1982]] — ოპერაცია „შლომ- ა-გალილ“, პალესტინელთა სამხედრო ბაზების განადგურება ლიბანის სამხრეთში;
* [[1994]] — პალესტინელ არაბთა ავტონომიის შექმნა ღაზასა და იერიქონში.

== გეოგრაფია ==
[[ფაილი:Israel topo en.jpg|thumb|left|150px|ისრაელის ტოპოგრაფიული რუკა.]]
ქვეყანა მდებარეობს სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში, ხმელთაშუა ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე. ისრაელის ჩრდილოეთით [[ლიბანი]] და [[სირია]] მდებარეობს, აღმოსავლეთით [[იორდანია]], სამხრეთით [[წითელი ზღვა]], ხოლო დასავლეთით [[ეგვიპტე]] და [[ხმელთაშუა ზღვა]]. ყველაზე გრძელი საზღვარი [[ისრაელს]] აქვს [[იორდანიასთან]] 238 კმ, ყველაზე მოკლე საზღვარი [[სირიასთან]] 76 კმ. საზღვაო სანაპირო ხაზის სიგრძე 273 კმ. ტერიტორია ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ გადაჭიმულია 450 კმ-ზე, ხოლო ყველაზე განიერი ადგილი აღწევს 137 კმ-ს.

'''ფართობი''' - 20 800 კვ. კმ, მათ შორის [[პალესტინა|პალესტინის]] არაბული სახელმწიფოსათვის [[გაერო]]ს მიერ გამოყოფილი ტერიტორია - 6220 კმ² ([[ღაზას სექტორი]] და იორდანის [[დასავლეთი ნაპირი]]).

'''რეგიონები'''. ქვეყნის ჩრდილოეთისა და ცენტრალური ნაწილის აღმოსავლეთი მხარე მთიანია; დასავლეთში [[ზღვისპირული დაბლობი]]ა, სამხრეთში კი უდაბნო.

ქვეყნის ჩრილოეთში მდებარეობს გალილის მთები და [[1967]] წელ�� შემოერთებული [[გოლანის მაღლობი]]. ეს კუთხეები ყველაზე მწვანე და წყალმრავალია ისრაელში; ზამთარი აქ ყველაზე ცივი და ნალექებიანია. გალილსა და გოლანს შორის [[ხულას ხეობა]] და [[ქინერეთის ტბა]]ა.

ქვეყნის ცენტრალური ნაწილის მთიან, აღმოსავლეთ მხარეს, გალილისაგან [[იზრეელის ხეობა]] ჰყოფს. ეს მხარე სამარიისა და იუდეის მთებს მოიცავს. ეს მთები ჩრდილოეთის მთებზე დაბალია, მაგრამ ზამთარი აქაც საკმაოდ ნალექებიანია. იუდეა სამარიის სამხრეთითაა. იუდეის მთების აღმოსავლეთით [[იუდეის უდაბნო]]ა. ამ უდაბნოს სამხრეთ-აღმოსავლეთში [[მკვდარი ზღვა|მკვდარი ზღვის]] ჩრდილოეთი ნაპირია. სამარიის მთებსა და იუდეის უდაბნოს აღმოსავლეთით [[იორდანის დაბლობი]]ა. ეს დაბლობი თითქმის უდაბნოსავით მშრალი და უნაყოფოა.

ისრაელის სამხრეთში [[ნეგევი]] მდებარეობს. ამ მხარეს სახელმწიფოს ტერიტორიის დაახლოებით 60 % უკავია. ნეგევის უმეტესი ნაწილი უდაბნოა. ჩრდილოეთ ნეგევის აღმოსავლეთით მკვდარი ზღვის დასავლეთი ნაპირია. შუა და სამხრეთ ნეგევის აღმოსავლეთ კიდეში [[არავა]], ანუ სტეპი მდებარეობს, რომელიც მშრალი და სრულიად უნაყოფოა.

ისრაელის დასავლეთში, ჩრდილოეთ საზღვრიდან [[ღაზას სექტორი|ღაზას სექტორამდე]], [[ზღვისპირული დაბლობი]]ა. ისრაელის ფარგლებში, [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] სანაპირო დაახლოებით 190 კილომეტრზეა გადაჭიმული. ზღვისპირული დაბლობის ჩრდილოეთ ნაწილს აღმოსავლეთით გალილის მთები აკრავს, ცენტრალურ ნაწილს სამარიის მთები, სამხრეთ ნაწილს კი იუდეის მთები და ჩრდილოეთ [[ნეგევი]]. დაბლობის უმეტეს ნაწილში ჰავა ძლიერ ნოტიოა; ზღვასთან სიახლოვის გამო, იქაური ზამთრები ნალექებიანობით ქვეყნის მთიან რეგიონებს არ ჩამოუვარდება, ოღონდ ზღვისპირეთში წელიწადის ამ დროსაც შედარებით თბილა. ისრაელის მოსახლეობის დაახლოებით 70 % ზღვისპირულ დაბლობში ცხოვრობს.
[[ფაილი:NahalArugot02 ST 06.jpg|thumb|ისრაელის დასავლეთი ნაწილი]]
'''1967 წელს შემოერთებული ტერიტორიები'''. სამხრეთში, ისრაელსა და ეგვიპტეს შორის - ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროზე, [[ღაზას სექტორი]] მდებარეობს; პალესტინელი არაბებით დასახლებული ეს ტერიტორია, რომელიც ისრაელმა [[2005]] წელს დათმო, [[2007]] წელს [[პალესტინის ავტონომია]]საც გამოეყო და ფაქტობრივად დამოუკიდებელი სახელმწიფოა [[ჰამასი]]ს ორგანიზაციის მეთავეობით.

ისრაელის სახელმწიფოსა და [[იორდანია]]ს შორის მდებარეობს ისრაელის (ქვეყნის) შუა მთიანეთი - [[იუდეა|იუდეისა]] და [[სამარია|სამარიის]] ისტორიული კუთხეები - რომელიც ძირითადად პალესტინელი არაბებითაა დასახლებული და უფრო იორდანის დასავლეთი ნაპირის სახელითაა ცნობილი. ეს ტერიტორია ერთდროულად პალესტინის ავტონომიასა და ისრაელის სამხედრო ხელისუფლებას ექვემდებარება და მისი საბოლოო სტატუსი ჯერაც გადაუწყვეტავია.

ჩრდილოეთში, ისრაელსა და სირიას შორის, გოლანის მაღლობი მდებარეობს. ეს ტერიტორია 1967 წლიდან ისრაელის მიერაა ოკუპირებული (ხოლო 1981 წლიდან ანექსირებული), გაერო ამ ტერიტორიას კვლავინდებურად სირიის დე იურე ნაწილად განიხილავს და ისრაელს მის დატოვებას სთხოვს. გოლანის მაღლობის საბოლოო სტატუსი ჯერ კიდევ გაურკვეველია.
 
'''ბუნება''': მთები - გალილეის მთიანეთი; უმაღლესი მწვერვალი - მერონი 1208 მ; მდინარე - იორდანი; ტბები - [[მკვდარი ზღვა]], [[ქინერეთი]] (იგივე გალილეის).

=== ჰავა ===
ისრაელში ხმელთაშუაზღვიური ჰავის ტიპია ცხელი ზაფხულით (აპრილი–ოქტომბერი) და შედარებით რბილი წვიმიანი ზამთრით (ნოემბერი–მარტი). ზამთარი ქვეყნის ზოგიერთ მთიან რაიონში, მაგალითად, იერუსალიმსა და  ცფათში, უფრო მშრალი და გრილია. წვიმა ძირითადად მოდის ჩრდილოთ და ცენტრალურ რაიონში. ჩრდილოთ ნეგევში ნალექების რაოდენობა ნაკლებია, ხოლო სამხრეთით მათი რაოდენობა უმნიშვნელოა. კლიმატური პირობები ქვეყნის სხვადასხვა რეგიონში განსხვავდება ერთმანეთისგან: სანაპირო ზოლი ხასიათდება ნოტიო ზაფხულით და რბილი ზამთრით, მთიანი რაიონები მშრალი ზაფხულით და შედარებით ცივი ზამთრით, ხოლო ნეგევში – ტიპური ნახევარუდაბნოს კლიმატია. აგვისტოს საშუალო ტემპერატურა სანაპიროზე +27 °C, ქვეყნის ცენტრალურ რაიონში +23 °C, აღმოსავლეთში +30 °C; იანვარში ტემპერატურა იმავე რაონებში შესაბამისად არის +12 °C, +7 °C და +12 °C. ყველაზე ნოტიო ზონად ითვლება გალილეა, სადაც ნალექების რაოდენობა წელიწადში აღწევს 1000 მმ. თელ-ავივის მიდამოებში ნალექების რაოდენობა 550 მმ ფარგლებშია, იერუსალიმში – 500 მმ, ხოლო წითელი ზღვის სანაპიროსთან – მხოლოდ 25-30 მმ წელიწადში.

=== წყლის რესურსები ===
ქვეყნის მთავარი მდინარეა იორდანე, რომელიც სათავეს იღებს ჰერმონის მთაზე ლიბანი-სირიის საზღვარზე, შემდეგ კინერეთის ტბაზე (გალილეის ზღვა) გაედინება და მიუყვება იორდანეს დაბლობს, ბოლოს კი მკვდარ ზღვაში ჩაედინება. მდინარე იორდანე საკმაოდ ვიწრო და წყალმარჩხია, და მხოლოდ წვიმების სეზონის დროს ივსება. უმთავრესი მდინარეებიდან ასევე აღსანიშნავია იარკონი და კიშონი.

კინერეთის ტბა მდებარეობს გალილეის ბორცვებსა და გოლანის მაღლობს შორის ზღვის დონეზე 212 მ-ით ქვემოთ. სიგანეში ის აღწევს 12 კმ-ს, სიგრძეში – 21 კმ-ს, ხოლო სიღრმე – 48 მ. ეს არის ყველაზე დიდი მტკნარი ტბა ისრაელში. უდიდეს და უნიკალურ მარილიან ტბას წარმოადგენს მკვდარი ზღვა. მისი სიგრძე შეადგენს 76 კმ-ს, სიგანე – 17 კმ-ს, საშუალო სიღრმე კი 161 მ-ია. ტბა ზღვის დონეზე დაახლოებით 400 მ-ით ქვემოთ მდებარეობს და ის გაჯერებულია მრავალფეროვანი მარილებით, რომელთა კონცენტრაცია 1 ლიტრში 300 გრამს აღემატება, რაც პრაქტიკულად გამორიცხავს მასში თევზისა და უფრო პრიმიტიული ცოცხალი ორგანიზმების არსებობას, თუმცა იგივე ფაქტორი განაპირობებს მკვდარი ზღვის წყლისა და მის ფსკერზე წარმოქმნილი ტალახის უნიკალურ სამკურნალო და კოსმეტიკურ თვისებებს.

=== ფლორა და ფაუნა ===
მცენარეებიდან ისრაელში ფართოდ გავრცელებულია მარადმწვანე მუხა, ზეთისხილი, მიწის თხილი, ღვია, დაფნა, ხემარწყვა, იერუსალიმის ფიჭვი, ჭადარი, არღავანი, მთიან რაიონებში გავრცელებულია მუხა და სიკომორი. გალილეის დაჭაობებულ ადგილებში იზრდება პაპირუსი, ოლეანდრი, ხახვთესლა.

ქვეყნის ცხოველთა სამყარო შედარებით ღარიბია. მსხვილი ძუძუმწოვრები თითქმის განადგურებულია. ნეგევის უდაბნოში ბინადრობს ტურა, ზოლებიანი აფთარი, მელა, მაჩვზღარბა, ზღარბი, კურდღელი და გარეული ღორი. ფართოდაა გავრცელებული ქვეწარმავლები – გველი, კუ, ხვლიკი. ისრაელის ტერიტორიაზე დაახლოებით 400 სახეობის ფრინველია გავრცელებული.

ისრაელში გარემოს დაცვის მკაცრი პოლიტიკა ხორციელდება. ასობით მცენარე, მათ შორის მუხები და პალმები, და ასევე ბევრი ცხოველი და ფრინველი სახელმწიფო დაცვის ქვეშაა.

გოლანის მაღლობზე და მათგან სამხრეთით განლაგებულია რამდენიმე ეროვნული პარკი: „დანი“, „ხურშატ ტალი“ და სხვა. ქვეყნის ტერიტორიაზე ბევრი მცირე ზომის ეროვნული პარკია.

== პოლიტიკური წყობა ==
ისრაელი შედგება 6 ადმინისტრაციული ერთეულისგან: ცენტრალური, ხაიფა, იერუსალიმი, ჩრდილოეთი, სამხრეთი, თელ-ავივი. ისრაელის სუვერენული სახელმწიფო შექმნილია 1948 წლის 14 მარტს (იქამდე მისი ტერიტორია დიდი ბრიტანეთის მმართველობის ქვეშ იყო). ისრაელი – საპარლამენტო რესპუბლიკაა. ერთპალატიანი პარლამენ���ი – კნესეტი, შედგება 120 დეპუტატისგან, რომლის არჩევა ხდება არჩევნების გზით პროპორციული სიით. აღმასრულებელ ხელისუფლებას წარმოადგენს მინისტრთა კაბინეტი, პრემიერ-მინისტრის მეთაურობით. სახელმწიფოს ოფიციალური მეთაურია პრეზიდენტი, რომელსაც ხუთი წლის ვადით ირჩევს კნესეტი. ისრაელში მრავალპარტიული პოლიტიკური სისტემაა.

== სახელმწიფო ==
* '''სახელმწიფო სიმბოლოები''': ''ისრაელის დროშა '' — წარმოადგენს თეთრ ტილოს, რომელსაც ზედა და ქვედა მხარეს ორი ლურჯი ზოლი გასდევს. დროშის ცენტრში გამოსახულია დავითის ექვსქიმიანი ვარსკვლავი. ''ისრაელის გერბი'' — წარმოადგენს „ფრანგული“ ფორმის ფარს, რომლის ცენტრში გამოსახულია მენორა - შვიდსანთლიანი შანდალი.
* '''სახელმწიფო სისტემა''' - დემოკრატიული რესპუბლიკა.
* '''სახელმწიფოს მეთაური''' - პრეზიდენტი [[რუვენ რივნილი]] (2014-დან).
* '''მთავრობის მეთაური''' - პრემიერ–მინისტრი [[ნაფთალი ბენეთი]] (2021-დან).
* '''საკანონმდებლო ორგანო''' - ერთპალატიანი პარლამენტი ([[ქნესეთი]], 120 წევრი).

== დემოგრაფია ==
ისრაელის მოსახლეობის რაოდენობა 2012 წლის მონაცემებით  7 836 000 ადამიანს შეადგენს, რაც მთელი მსოფლიოს მოსახლეობის 0,11 % შეადგენს. მოსახლეობის სიმჭიდროვე კი 359 ადამიანია 1 კვ. კმ-ზე.

მოსახლეობის უმრავლესობა – 76,4 % ებრაელია (მათგან 67,1 % – ისრაელში დაბადებული, 22,6 % ევროპაში ან ამერიკაში დაბადებული, 5,9 % აფრიკაში დაბადებული, 4,2 % აზიაში დაბადებული) დანარჩენი 23,6 %-დან უმრავლესობა არაბია (2004 წ.).

რელიგიურ კუთვნილებას რაც შეეხება, 75,6 % იუდეველია, 2 % – ქრისტიანი, 1,7 % –დრუზები და 3,8 % – სხვა აღმსარებლობის (2008წ).

ქვეყნის ოფიციალური ენებია ივრითი და არაბული. გავრცელებულია ასევე ინგლისური, ფრანგული, ესპანური, გერმანული, იდიში, რუსული, პოლონური და უნგრული.

ქვეყნის ურბანიზაციის დონე 92 % შეადგენს (2010 წლის მონაცემებით).

ისრაელის დედაქალაქია - იერუსალიმი. უდიდეს ქალაქებს მიეკუთვნება თელ-ავივი, ხაიფა, ხოლონი, რიმატ-განი.

* '''სახელმწიფო ენები''' — [[ებრაული ენა|ებრაული]] და [[არაბული ენა|არაბული]].
* '''რელიგია''' — [[იუდაიზმი]], [[ისლამი]].
* '''დედაქალაქი''' — [[იერუსალიმი]] (695 ათასი).
* '''ქალაქები''' — [[თელ-ავივი]] (365, აგლ. 2,960 ათასი), [[ხაიფა]] (280, აგლ. 1,007 ათასი), [[რიშონ ლეციონი]] (220), [[აშდოდი]] (198), [[ბეერ-შევა]] (187).

== ეკონომიკა ==
* '''რესურსები''' — საშენი ხე-ტყე, [[სპილენძი]]ს მადანი, [[ბუნებრივი აირი]], [[ფოსფატი]], [[თიხა]], [[ქვიშა]].
* '''სახელმწიფო ბიუჯეტი''' — 38 500 მლნ $ (1999).
* '''ერთობლივი ეროვნული პროდუქტი''' — 154.174 მლრდ $(2005), ერთ სულ მოსახლეზე — 15 920 $.
* '''ექსპორტი''' — ხილ-ბოსტნეული, ნავთობპროდუქტები, ქიმიკატები, მანქანათმშენებლობის პროდუქცია, სასუქები.
* '''ვალუტა''' — ახალი შეკელი (ILS).

== ტურიზმი ==
საერთაშორისო ავიაკომპანიები ასრულებენ რეგულარულ რეისებს ისრაელის საერთაშორისო აეროპორტში, რომელიც ბენ-გურიონის სახელს ატარებს და მდებარეობს ლოდში (თელ-ავივთან ახლოს). [[აეროპორტი]]დან თელ-ავივში და იერუსალიმში შესაძლებელია როგორც [[ტაქსი]]თ, ისე [[ავტობუსი]]თ ან მინიავტობუსებით მგზავრობა.

ევროპიდან შესაძლებელია ასევე ისარგებლოთ სანაოსნო კომპანიების სერვისით, რომელიც ასრულებს რეისებს ხაიფას პორტებში. ხმელთაშუა ზღვის კრუიზები ხშირად თავის პროგრამაში რთავენ ისრაელის პორტებს. კერძო სანაოსნო საშუალებებს შეუძლიათ შევიდნენ ხაიფას, აშდოდის, ეილათის და თელ-ავივის პორტებში.

ისრაელში ყველაზე მოხერხებულ ტრანსპორტს წარმოადგენს ავტობუსი. შაბათობით და ებრაული დღესასწაულების დროს ავტობუსების კომპანიები არ მუშაობენ. ისრაელის ყველა მსხვილ ქალაქში და ბენ-გურიონის აეროპორტში განლაგებულია ავტომობილების გამქირავებელი კომპანიების ოფისები. მანქანის დაქირავება შეუძლია ნებისმიერ პირს, რომელსაც შეუსრულდა 21 წელი და ფლობს მოქმედ მართვის მოწმობას და საერთაშორისო საკრედიტო ბარათს.

სარკინიგზო მარშრუტები სრულდება შემდეგი მიმართულებით: თელ-ავივიდან ჩრდილოეთით ნაჰარიამდე, თელ-ავივიდან სამხრეთით – რეხოვოთამდე.

== მემკვიდრეობა ==
* [[იერუსალიმი]] — ძველი ქალაქი, იაფოს და შხემის კარები, [[გოდების კედელი]], [[კლდის გუმბათი]] — მეჩეთი ალ-აქსა, [[უფლის საფლავის ტაძარი]], [[ვია დოლოროსა]], [[იერუსალიმის ჯვრის მონასტერი]];
* <!--[[ბეთლემი (ისრაელი)|ბეთლეხემ]] — შობის ეკლესია (IV ს.), იესო ქრისტეს დაბადების ადგილი; სხვა -->ქრისტიანული ადგილები — [[ნაზარეთი]], [[კაპერნაუმი]];
* [[იერიქონი]] — სინაგოგა (VI ს.), ხალიფების სასახლე (VIII ს.);
* [[მკვდარი ზღვა]] — (მასადის ციხე-სიმაგრე).

== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://www.cbs.gov.il/reader/newhodaot/hodaa_template.html?hodaa=201111336 ისრაელის სტატისტიკის ბიურო]

== სქოლიო ==
{{სქოლიოს სია}}

{{აზიის ქვეყნები}}
{{შუა აღმოსავლეთის თემები}}
{{წითელი ზღვის მოსაზღვრე ქვეყნები}}
{{authority control}}
[[კატეგორია:ისრაელი|*]]
[[კატეგორია:ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნები]]
[[კატეგორია:აზიის ქვეყნები]]
[[კატეგორია:არაბულენოვანი ქვეყნები]]
[[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]]
[[კატეგორია:ბირთვული ქვეყნების სია]]

ამ გვერდზე გამოყენებული თარგები:

თარგი:Ambox (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Authority control (რედაქტირება)
თარგი:Br separated entries (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Cite (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Cite book (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Cite encyclopedia (რედაქტირება)
თარგი:Cite web (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Coord (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Country (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Country alias Egypt (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Country alias Eritrea (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Country flag alias Egypt (რედაქტირება)
თარგი:Country flag alias Eritrea (რედაქტირება)
თარგი:Country flagcountry (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Country shortname alias Egypt (რედაქტირება)
თარგი:Country shortname alias Eritrea (რედაქტირება)
თარგი:DJI (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:EGY (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ERI (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:EditAtWikidata (რედაქტირება)
თარგი:Flag (რედაქტირება)
თარგი:Harvnb (რედაქტირება)
თარგი:ISBN (რედაქტირება)
თარგი:ISR (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:JOR (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Lang-ar (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Lang-he (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:LangWithName (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Main other (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Nowrap (რედაქტირება)
თარგი:SAU (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:SOM (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Small (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Smallsup (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Tnavbar (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Webarchive (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:YEM (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:· (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:აზიის ქვეყნები (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:დროშა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:იდენტიფიკატორები (რედაქტირება)
თარგი:ინფოდაფა ქვეყანა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ნავდაფა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:სქოლიოს სია (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყანა ნათ. ბრუნვაში (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყნის დროშა2 (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყნის მონაცემები იემენი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყნის მონაცემები იორდანია (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყნის მონაცემები ისრაელი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყნის მონაცემები საუდის არაბეთი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყნის მონაცემები სომალი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყნის მონაცემები სუდანი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყნის მონაცემები ჯიბუტი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:შუა აღმოსავლეთის თემები (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ციტატა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:წითელი ზღვის მოსაზღვრე ქვეყნები (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:წყარო (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Arguments (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Authority control (რედაქტირება)
მოდული:Category handler (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Category handler/blacklist (რედაქტირება)
მოდული:Category handler/config (რედაქტირება)
მოდული:Category handler/data (რედაქტირება)
მოდული:Category handler/shared (რედაქტირება)
მოდული:Check for unknown parameters (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Check isxn (რედაქტირება)
მოდული:Citation/CS1 (რედაქტირება)
მოდული:Citation/CS1/COinS (რედაქტირება)
მოდული:Citation/CS1/Configuration (რედაქტირება)
მოდული:Citation/CS1/Date validation (რედაქტირება)
მოდული:Citation/CS1/Identifiers (რედაქტირება)
მოდული:Citation/CS1/Utilities (რედაქტირება)
მოდული:Citation/CS1/Whitelist (რედაქტირება)
მოდული:Citation/CS1/styles.css (რედაქტირება)
მოდული:Coordinates (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:EditAtWikidata (რედაქტირება)
მოდული:Math (იხილე წყარო) (დაცულია)
მოდული:Message box (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Message box/ambox.css (რედაქტირება)
მოდული:Message box/configuration (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Namespace detect/config (რედაქტირება)
მოდული:Namespace detect/data (რედაქტირება)
მოდული:Navbar (რედაქტირება)
მოდული:Navbar/configuration (რედაქტირება)
მოდული:Navbox (რედაქტირება)
მოდული:No globals (რედაქტირება)
მოდული:ResolveEntityId (რედაქტირება)
მოდული:Separated entries (რედაქტირება)
მოდული:TableTools (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Webarchive (რედაქტირება)
მოდული:Yesno (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)

ისრაელი-ზე დაბრუნება.

მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ისრაელი“-დან