შა��ბერდის კრებული

კრებული გადაწერილი უნდა იყოს შატბერდის ლავრაში, რომელიც გრიგოლ ხანძთელს აუშენებია ბაგრატ კურაპალატის შემწეობით. ხელნაწერი თარიღდება X საუკუნის 60–70-იანი წლებით. ^[1]გვ. 26

"შატბერდის კრებული" წარმოადგენს სხვადასხვა წიგნებიდან ამოკრეფილ ეგზეგეტიკური, აგიოგრაფიული და საისტორიო ხასიათის თხზულებების კრებულს. კრებულის შედგენილობა ასეთია:

• თქუმული წმიდისა და ნეტარისა მამისა ჩუენისა გრიგოლი ნოსელ ეპისკოპოსისაჲ კაცისა შესაქმისათჳს, რომელი მიუწერა ძმასა თჳსსა პეტრეს ებისკოპოსსა სებასტიელსა;
• თუალთაჲ ეპიფანე კჳპრელისაჲ თქუმული;
• მჴეცთათჳს სახისა სიტყუაჲ წიგნთაგან თქუმული წმიდისა ბასილი ებისკოპოსისა კესარიელისაჲ;
• უსათაურო თხზულება:

– ეპიფანე კჳპრელი, საზომთათჳს და საწყაულთა;

– დიომიდე, ფრაგმენტი დიონისიოს თრაკიელის გრამატიკის სქოლიოებიდან;

– იპოლიტე რომაელი, ქრონიკონი;

• იპოლიტეს განმარტებაჲ კურთხევათა მათთჳს მოსესთა ათორმეტთა მიმართ ნათესავთა;
• წმიდისა იპოლიტეს თქუმული კურთხევათა მათთჳს იაკობისთა, ვითარ–იგი ათორმეტნი ნახპეტნი აკურთხა;
• თქუმული იპოლიტესი დავითისთჳს და გოლიადისთჳს განმარტებაჲ;
• ნეტარისა იპოლიტეს თქუმული თარგმანებაჲ ქებაჲ ქებათაჲ;
• ნეტარისა იპოლიტეს თქუმული აღსასრულისათჳს ჟამთაჲსა, თქუმული წიგნთაგან წმიდათა ქრისტესთჳს და ანტექრისტესთჳს;
• სიტყუაჲ წმიდისა იპოლიტჱსი სარწმუნოვებისათჳს;
• თქუმული წმიდისა და ნეტარისა მამისა ჩუენისა იპოლიტესი მთავარებისკოპოსისაჲ სახეჱ აღთქუმისაჲ;
• მოქცევაჲ ქართლისაჲ;
• ცხორებაჲ და განგებაჲ წმიდისა იაკობისი, რომელი ებისკოპოს იქმნა ქალაქსა ნასიბინს;
• ნეტარი თეოდორიტე კვირელი - თარგმანებაჲ დავითის ფსალმუნებისაჲ.

• ილ. აბულაძე, უძველესი რედაქციები ბასილი კესარიელის "ექუსთა დღეთაჲსა" და გრიგოლი ნოსელის "კაცისა აგებულებისათჳს", თბ., 1964.
• ამ თხზულების ერთი (ლ) თავი გამოაქვეყნა მ. ჯანაშვილმა სათაურით – "შატბერდის სამეცნიერო ქრესტომათიიდამ ამოღებული სამკურნალო ტრაქტატი": მ. ჯანაშვილი, აღვადგინე, მწერლობა IX-X საუკუნისა, გვ. 89–117.

• მ. ჯანაშვილმა გამოაქვეყნა თხზულების ნაწილი რუსული თარგმანითურთ: М. Джанашвили, Драгоценные камни, их названия и свойства. СМОМПК, вып. 24, Тифлис. 1898, с. 1–72.
• ქართული ტექსტი მთლიანად, ინგლისური თარგმანითურთ, გამოაქვეყნა რ. ბლეიკმა: Epiphanus De Gemmis. The old Georgian Version and the Fragments of Armenian Version by R. Blake and the Coptic-Sahidic Fragments by Henri De Vis. Studies and Documents edited by K. Lake and S. Lake, London, 1934.

• მარი, ნიკო, 'Физиолог', (Армяно-грузинский извод. Грузинский и армянский тексты изследовал, издал и перевел Н. Марр. Тексты и разыскания по армяно-грузинской филологии), книга VI, СПб., 1904.
• Jost Gippert, Caroline Macé, ed., 'The Multilingual Physiologus. Studies in the Oldest Greek Recension and its Translations.' Turnhout, Brepols Publishers n.v. (coll. « Instrumenta Patristica et Mediaevalia », 84), 2021, XXIV plates, 661 p.

• შატბერდი

• ქართული ხელნაწერი წიგნი, V-XIX საუკუნეები, თბილისი, 2012, გვ. 29

• შატბერდის კრებული X საუკუნისა. გამოსაცემად მოამზადეს ბ. გიგინეიშვილმა და ელ. გიუნაშვილმა. გამომცემლობა «მეცნიერება». თბილისი, 1979.