ყირგიზეთის საპროტესტო აქციები (2020)
ყირგიზეთის საპროტესტო აქციები — საპროტესტო აქციების სერია, რომელიც დაიწყო 2020 წლის 5 ოქტომბერს ყირგიზეთის ტერიტოტრიაზე და დასრულდა 15 ოქტომბერს პრეზიდენტ სოორონბაი ჟეენბეკოვის გადადგომით. აქციების მონაწილეები აპროტესტებდნენ საპარლამენტო არჩევნების შედეგებს[1][2].
წინარე ისტორია
რედაქტირება
ყირგიზეთში XXI საუკუნეში ორი რევოლუცია მოხდა: 2005 წელს ტიტების რევოლუცია და 2010 წლის რევოლუცია.
ქრონოლოგია
რედაქტირება5 ოქტომბერი
რედაქტირება5 ოქტომბერს ბიშკეკის ცენტრში დაიწყო საპროტესტო აქციები 4 ოქტომბერს გამართული საპარლამენტო არჩევნების წინასწარი შედეგების გამოქვეყნების შემდეგ[2], რომლის შედეგადაც ცხადი გახდა, რომარჩევნებში მონაწილე 16 პარტიიდან 7%-იანი ბარიერი მხოლოდ პროსახელისუფლო ოთხმა პარტიამ გადაკვეთა. 12 ოპოზიციური პარტია კი, მანდა��ების გარეშე დარჩა.
აქციის მონაწილეები არჩევნების შედეგების გაუქმებასა და ხელახლა დანიშვნას მოითხოვენ. აქციის მონაწილეები გვიან ღამით პარლამენტის, პრეზიდენტის ადმინისტრაციისა და სახელმწიფო უსაფრთხოების შენობებში შეიჭრნენ[3].
6 ოქტომბერი
რედაქტირებაყირგიზეთში საპროტესტო აქციაზე მომხდარი დაპირისპირების შედეგად ერთი ადამიანი დაიღუპა, 590 კი დაშავდა[3].
ყირგიზეთის ცენტრალურმა საარჩევნო კომისიამ საპარლამენტო არჩევნების შედეგები გააუქმა[4], ხოლო მოგვიანებით ყირგიზეთის პარლამენტის საგანგებო სხდომაზე ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებლად სადირ ჟაპაროვი დაამტკიცეს[5]. სადირ ჟაპაროვი გასამართლებული იყო, კოლონიაში იხდიდა სასჯელს და ბიშკეკში არეულობის შემდეგ გაათავისუფლეს[5]. თანამდებობა დატოვა ასევე ყირგიზეთის პარლამენტის სპიკერმა, დასტანბეკ ჯუმაბეკოვმა. ამასთან, უფლებამოსილების შეწყვეტის შესახებ განაცხადეს ოთხმა გუბერნატორმა და ბიშკეკის მერმა, აზიზ სურაკმატოვმა[5].
7 ოქტომბერი
რედაქტირებაჯანდაცვის სამინისტროს ცნობით, ოთხშაბათის დილის მდგომარეობით ქვეყნის საავადმყოფოებსა და კლინიკებში მკურნალობდა საპროტესტო აქციების დროს დაშავებული 768 ადამიანი[6].
9 ოქტომბერი
რედაქტირებაყირგიზეთის პრეზიდენტმა, სოორონბაი ჟეენბეკოვმა დედაქალაქ ბიშკეკში საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა[7]. მან ასევე სამხედრო ტექნიკისა და ჯარის შეყვანის განკარგულება გასცა ბლოკ-პოსტების მოწყობისთვის, შეიარაღებული შეტაკებების აღსაკვეთად, მართლწესრიგის უზრუნველსაყოფად და მშვიდობიანი მოსახლეობის დასაცავად. საგანგებო მდგომარეობა დღეს საღამოს 20:00 საათიდან ამოქმედდება და 21 ოქტომბრამდე გაგრძელდება[8].
10 ოქტომბერი
რედაქტირებაქვეყნის პარლამენტმა მთავრობის მეთაურის თანამდებობაზე სადირ ჟაპაროვის კანდიდატურას ერთხმად დაუჭირა მხარი. საკანონმდებლო ორგანომ ასევე დაამტკიცა ყირგიზეთის მინისტრთა კაბინეტის შემადგენლობაც[9].
15 ოქტომბერი
რედაქტირებაყირგიზეთის პრეზიდენტმა, სოორონბაი ჟეენბეკოვმა ქვეყანაში მიმდინარე საპორტესტო გამოსვლების ფონზე, გადადგომის შესახებ განაცხადა[10]. პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელი გახდა ყირგიზეთის პარლამენტის თავმჯდომარე კანატბეკ ისაევი, თუმცა რამდენიმე საათში კონსტიტუციით დაკისრებული მოვალეობის შერულებაზე უარი განაცხადა[11] და პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელი გახდა სადირ ჟაპაროვი[12].
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Pannier, Bruce. Backlash Against Kyrgyz Parliamentary Election Results Comes Instantly. RFE/RL, Inc.. ციტირების თარიღი: 5 October 2020.
- ↑ 2.0 2.1 Thousands protest over Kyrgyzstan election result (5 October 2020). ციტირების თარიღი: 5 October 2020.
- ↑ 3.0 3.1 მედიის ინფორმაციით, ყირგიზეთში აქციაზე დაპირისპირების შედეგად ერთი ადამიანი დაიღუპა, 590 კი დაშავდა
- ↑ ყირგიზეთის ცესკო-მ საპარლამენტო არჩევნების შედეგები გააუქმა
- ↑ 5.0 5.1 5.2 ყირგიზეთის პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებლად სადირ ჟაპაროვი დაამტკიცეს
- ↑ Смена власти в Кыргызстане. День третий (2020-10-07). ციტირების თარიღი: 2020-10-07.
- ↑ Olga Dzyubenko. (October 9, 2020) Kyrgyzstan president declares state of emergency. Reuters. ციტირების თარიღი: October 9, 2020.
- ↑ ყირგიზეთის პრეზიდენტმა ბიშკეკში საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა
- ↑ ყირგიზეთის პრემიერ-მინისტრი სადირ ჟაპაროვი გახდა
- ↑ ყირგიზეთის პრეზიდენტი სოორონბაი ჟეენბეკოვი გადადგა
- ↑ Айгуль КУВАТОВА. (2020-10-15) Спикер Канат Исаев отказался от полномочий и. о. президента. ციტირების თარიღი: 2020-10-15.
- ↑ Исаев отказался быть и.о. президента, полномочия передали мне — Жапаров. ციტირების თარიღი: 2020-10-15.