ვახტანგ V

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ ვახტანგ.

ვახტანგ V, შაჰნავაზი (სპარს. შაჰის სუნთქვა)^[1] (გ. 1675) — ქართლის მეფე 1658-1675. ბაგრატიონთა მუხრანბატონების შტოს წარმომადგენელი, სათავადოს მეთაური 1629-1658. როსტომ მეფემ იშვილა და ტახტის მემკვიდრედ გამოაცხადა. 1654 წელს ირანში მაჰმადიანობა მიაღებინეს და შაჰნავაზი უწოდეს. ვახტანგ V-ის პოლიტიკის მიზანი იყო ქართლ-კახეთის ერთ სამეფოდ გაერთიანება და დასავლეთ საქართველოს მეფე-მთავრებთან მჭიდრო კავშირი ქართლის ჰეგემონობით, ცენტრალური ხელისუფლების განმტკიცება და თავადების პოლიტიკური უფლებების შეზღუდვა, ქართლის საშინაო ცხოვრების მოწესრიგება და ეკონომიური წინსვლისთვის ხელის შეწყობა. საგარეო პოლიტიკაში ვახტანგ V ირანის ვასალად აღიარებდა თავს და მასთან მშვიდობიანი ურთიერთობის დაცვას ცდილობდა. საგარეო პოლიტიკურმა ვითარებამ ხელი შეუწყო ქართლის მოშენებას და ეკონომიურ წინსვლას.

ვახტანგ V
შაჰნავაზი
სამუხრანბატონოს სახლის უფროსი
მმართ. დასაწყისი:	1648
მმართ. დასასრული:	1658 (10 წელი)
წინამორბედი:	დათუნა ბატონიშვილი
მემკვიდრე:	კონსტანტინე I (მუხრანბატონი)
ქართლის მეფე
მმართ. დასაწყისი:	1658
მმართ. დასასრული:	1675 (17 წელი)
წინამორბედი:	როსტომი (ქართლის მეფე)
მემკვიდრე:	გიორგი XI
პირადი ცხოვრება
დაბ. თარიღი:	1618
გარდ. თარიღი:	1675 (57 წლის)
გარდ. ადგილი:	განჯა
დაკრძ. ადგილი:	ყუმი, ირანი
მეუღლე:	1. როდამ ორბელიანი 2. მარიამ დადიანი
შვილები:	1. არჩილ II 2; გიორგი XI
დინასტია:	ბაგრატიონები
მამა:	თეიმურაზ I მუხრანბატონი
დედა:	ანა ერისთავი
რელიგია:	ქრისტიანობა, მოგვიანებით მიიღო ისლამი
ხელმოწერა:
ვახტანგ V ვიკისაწყობში

ვახტანგ V-მ მოაკვლევინა კახეთის ფაქტობრივი გამგებელი ზაალ არაგვის ერისთავი და კახეთი თავისი გავლენის ს���ეროში მოაქცია. ისარგებლა იმერეთის სამეფოში მომხდარი არეულობით, შეუთანხმდა სამეგრელოს მთავარ ვამეყ III დადიანს, იმერეთის დიდი ნაწილი დაიკავა და თავისი უფროსი ვაჟი არჩილი იმერეთის ტახტზე აიყვანა (1661). დადიანად ვახტანგ V-მ თავისი მომხრე დასვა და საკუთარი ძმისწული თამარი შერთო, გურიელთან მეგობრული კავშირი დაამყარა, აფხაზეთის მთავარმაც მორჩილება განუცხადა და, ამრიგად, თითქმის მთელი საქართველო ვახტანგ V-ის ხელქვეით გაერთიანდა. მაგრამ მალე ოსმალების მოთხოვნით ვახტანგ V იძულებული გახდა იმერეთიდან გაეყვანა არჩილი. ვახტანგ V შეეცადა არჩილი კახეთის მეფედ დაესვა, მაგრამ მის მეტოქედ კახეთის სამეფო ტახტზე თეიმურაზ I-ის შვილიშვილი ერეკლე (შემდეგში ერეკლე I) გამოვიდა, რომ��ლმაც ირანის ხელშეწყობით კახეთი დაიკავა. ვახტანგ V-ის მეორე ვაჟი ლუარსაბი ახალციხეს გაიქცა, რათა იქიდან ოსმალეთის დახმარებით იმერეთის ტახტი დაეკავებინა (არჩილიც მას გაჰყვა). ამის გამო 1675 ირანის შაჰმა ვახტანგ V თავისთან დაიბარა.