Բովաձոր
 |
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բովաձոր (այլ կիրառումներ)
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Բովաձոր | ||
 | ||
| Երկիր |  Հայաստան | |
| Մարզ | Լոռու | |
| Համայնք | Լոռի Բերդ (համայնք) | Լոռի Բերդ համայնք[1] | |
| Հիմնադրված է | 1818 թ. թ. | |
| Մակերես | 11.64 կմ² | |
| ԲԾՄ | 1415 մ | |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | |
| Բնակչություն | 231[2] մարդ (2011) | |
| Ազգային կազմ | Հայեր | |
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | |
| Տեղաբնականուն | բովաձորցի | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| Պաշտոնական կայք | lori.mtad.am/about-communities/488/ (հայ.) | |
| ||
Բովաձոր, գյուղ Հայաստանի Լոռու մարզի Լոռի Բերդ համայնքում[1]։
Աշխարհագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ստեփանավան քաղաքից մոտ 2 կմ հյուսիս՝ Լեջան լեռան ստորոտում, Ուռուտ գետի ստորին հոսանքի ձախ կողմում։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բովաձոր գյուղը հիմնվել է 1818 թ. գեներալ Երմոլովի զինվորների, Սարատովից և Կուրսկից եկած ռուսների կողմից։ Սկզբում այն գտնվել է Էրիվան - Թիֆլիս ճանապարհին կից, որտեղով 1829 թ. հունիսի 11-ին անցել է Ալեքսանդր Պուշկինը, իսկ 2 օր անց այդ նույն ճանապարհով Թիֆլիս են տարել Ալեքսանդր Գրիբոյեդովի դին։ Սակայն առաջին իսկ գարնան ջրհեղեղը մեծ վնասներ է պատճառել գյուղի բնակիչներին, և գյուղը տեղափոխվել է դեպի արևելք, որտեղ էլ գտնվում է մինչ այսօր։ Գյուղը սահմանակից է 4 այլ համայնքների վարչական տարածքներին, որից մեկը Ստեփանավան քաղաքն է։
Գյուղի կառուցումը տևել է 7 տարի։ Տարածքը կազմել է այժմյան Բովաձորի 1/4 -րդ մասը։ 18 ընտանիք ունեցող գյուղը սկզբում ի պատիվ Կովկասն ազատագրող ռուս ցար Ալեքսանդր I, անվանվում է Նովոալեքսանդրովկա, իսկ 1935 թվականին ռուս մեծանուն գրողի պատվին կոչվում է Մաքսիմ Գորկի։ Հայաստանի հանրապետության կազմավորումից հետո՝ 1991 թվին այն ստացավ Բովաձոր անունը[3]։ Գյուղն ունեցել է ծխական դպրոց և եկեղեցի, սակայն վերջինիս տարածքում 1936 թվականին կառուցվել է մեկ այլ դպրոց։
Գյուղի թիկունքի բարձրաբերձ լեռներում է գտնվում 15 մետր խորությամբ հանքահորը։ Գյուղի տարածքով է անցնում «Լոռվա ջրանցք» (նախկինում՝ Սարատովկա - Նոյեմբերյան)։ 1971-1972 թթ. գյուղի ճանապարհի մուտքի սկզբնամասում՝ ձորի վրա կառուցվել է կամուրջ։ Ներկայումս գյուղում կա մեկ դպրոց, որը վերանորոգվել է 2000 թվականին, մեկ ակումբ, որը վերակառուցվել է 2001 թվականին, սակայն 2007 թվականից ոչ բարվոք վիճակում է և բուժկետ՝ գերմանական Կարմիր խաչի կողմից։ Գյուղի սկզբնամասում է գտնվում ավելի քան հարյուր տարվա պատմություն ունեցող աղբյուր-հուշարձանը։
Բովաձորը պատերազմերի տարիներին
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ե՛վ առաջին, և՛ երկրորդ համաշխարհային պատերազմներին գյուղից մեկնել են հայ և ռուս զինվորներ։ Բովաձոր գյուղի բնակիչ վետերան 90 ամյակը բոլորած Պյոտր Կոբատենկոյի հավաստմամբ, չնայած գյուղի փոքրությանը, մեկնողների թիվը հասել է 83-ի։ Վերադարձել են միայն 41-ը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին է զոհվել և հետմահու Սովետական Միության Հերոսի կոչմանն արժանացել գյուղի բնակիչ Բոնդարև Իվան Իվանովիչը։ 1978 թ կառուցված դպրոցը անվանվել է ի պատիվ նրա, իսկ 1984 թ. նույն դպրոցի բակում բացվել է մեծ հերոսի կիսանդրին։
Կլիմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բովաձորն ունի խստաշունչ ձմեռ, որի ժամանակ ձյուն քիչ է գալիս։ Գարունը ուշ է գալիս, իսկ ամառներն անձրևային են և քամոտ։
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բացի ռուսներից գյուղում ապրել են նաև գերմանացիներ, լեհեր, քրիստոնյա թաթարներ, ուկրաինացիներ։ Գյուղի ստեղծման օրից բնիկները տարածքից քշել են թուրք մեծահարուստ Ղարա-Մամադին և նրա ողջ ցեղախմբին։ 1918 թ. ռուսերը, որոնց թիկունքում կանգնած էր հզոր պետություն, իրենց տան նկուղներում թաքցրել են Արևմտյան Հայաստանից գաղթած հայ ընտանիքների։ Նրանց թվում է եղել նաև Ալավերդի քաղաքի առաջին քարտուղար Բորիս Գյոզալյանի ընտանիքը։ Գյուղում բնակություն հաստատող առաջին հայը եղել է մեծահարուստ Թաթոս Նիկիտիչ Խանաղյանցը։ Նա ունեցել է ձիթահանքեր և պանրի գործարան։ 1922 թ. բոլշևիկների գալուց հետո Խանաղյանցը հեռացել է, իսկ գյուղը հայաբնակ է դարձել հիմնականում 1988 թ. ավերիչ Սպիտակի երկրաշարժից հետո։
Բովաձորի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում՝ ստորև[3].
| Տարի | 1831 | 1873 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 18 | 140[4] | 278 | 362 | 427 | 277 | 309 | 301 | 192 | 326 | 231[2] |
Գյուղատնտեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է հողագործությամբ և անասնապահությամբ։
Հասարակական կառույցներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բովաձորն ունի մեկ միջնակարգ դպրոց, որը վերանորոգվել է 2000 թ.։ Գյուղն ունի ակումբ, որը վերակառուցվել է 2001 թ., գրադարան, 1991 թ. գերմանական «Կարմիր Խաչի» կողմից բուժկետ[5]։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Բովաձոր բնակավայրը «GEOnet Names Server» կայքում։ (որպես Մաքսիմ Գորկի)
- 2001 թվականի Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները, Հայաստանի վիճակագրական կոմիտե
- Brady Kiesling, Rediscovering Armenia, p. 666, available online at the website of the Internet Archive:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Տեղեկություններ Լոռի Բերդ համայնքի մասին Լոռու մարզպետարանի կայքում, (արխիվացված 10․11․2023 թվականին)։
- ↑ 2,0 2,1 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները
- ↑ 3,0 3,1 «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 49» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2013 Նոյեմբերի 15-ին.
- ↑ Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»
- ↑ «Բովաձոր». Վերցված է 2013 Դեկտեմբերի 1-ին.
