Օրնիթոզներ

Օրնիթոզ
	մարդու վարակիչ հիվանդություն
Տեսակ	animal disease?, վարակիչ հիվանդություն և հիվանդության կարգ
Պատճառ	C. psittaci?
Փոխանցման ձև	օդակաթիլային ճանապարհով
Հիվանդության ախտանշաններ	հազ, տենդ, միալգիա, Հոդացավ, գլխացավ, լյարդի մեծացում, սպլենոմեգալիա, Անքնություն, Կոնյունկտիվիտ, episcleritis?, Դանդաղասրտություն, Հիպոտոնիա, տրամադրության անկայունություն, մենինգիզմի նշաններ, սրտխառնոց, փսխում, լուծ, փորկապություն, կոկորդի ցավ, մենինգիտ, պոլինեյրոպաթիա, վատառողջություն և դող
Հետևանք	Psittacosis outbreak of 1929–1930?
Վարակ տարածող	ընտանի թռչուններ
Բուժաքննություն	ֆիզիկալ զննում, կրծքավանդակի ռենտգեն, CT, Արյան ընդհանուր հետազոտություն, urinalysis?, Պոլիմերազային շղթայական ռեակցիա, ELISEA?, իմունֆլյուորեսցենտային մանրադիտակ և բիոպսիա
Բժշկական մասնագիտություն	վարակաբանություն
ՀՄԴ-9	073
ՀՄԴ-10	A70
Անվանվել է	պսիտակոզ
	Psittacosis Վիքիպահեստում

Օրնիթոզներ^[3] (լատին․՝ psittacus - «թութակ»), թռչունների և մարդու վարակիչ հիվանդություն^[4], բնորոշվում է օրգանիզմի ընդհանուր թունավորման երևույթներով ու թոքերի ախտահարումով, հաճախ ունենում է ձգձգվող և քրոնիկական ընթացք։

Առաջացում

Առաջանում է վիրուսանման հարուցիչներով՝ խլամիդներով ախտահարվելիս։ Օրնիթոզը առաջին անգամ նկարագրել է Թ․ Յուրգենսոնը, 1875 թվականին։ Քանի որ հիվանդության դեպքերը կապված էին թութակների հետ^[5], 1895 թվականին ֆրանսիացի գիտնական Վ․ Մորանժը դրանք անվանեց պսիտակոզ (հունարեն՝ παπαγάλος - թութակ)։

Հետագայում հայտնաբերվեցին օրնիթոզների բազմաթիվ դեպքեր, որոնց վարակի աղբյուրը թռչունների այլ տեսակներն էին։ Դրանից ելնելով, 1942 թվականին Կ․ Մեյերն առաջարկեց թութակների հետ կապված դեպքերն անվանել պսիտակոզ, իսկ մյուսները՝ օրնիթոզ։ Ներկայումս պսիտակոզը (քանի որ դեպքերը եզակի են) դիտվում է որպես օրնիթոզի տեսակ։

Վարակի աղբյուր

Վարակի աղբյուրը հիվանդ կամ վարակակիր թռչուններն են։ Մարդու համար հիմնականում վարակի աղբյուր են ընտանի թռչունները։ Առավել հաճախ հիվանդանում են թռչնաբուծական և թռչնավերամշակման ձեռնարկությունների աշխատողները։ Վարակը մարդուն է փոխանցվում գերազանցապես օդակաթիլային ճանապարհով։

Հիվանդության գաղտնի շրջանը 6-17, հաճախ 10-12 օր է։ Սովորաբար սկսվում է սուր, մարմնի ջերմաստիճանն արագ բարձրանում է (38-39, երբեմն՝ 40 °С)։ Հիվանդները գանգատվում են թուլությունից, ճակատի, ծոծրակի և քունքերի շրջանի կայուն, բաբախող ցավերից, ինչպես նաև գոտկային ու ստորին վերջույթների մկանացավերից։

Փոփո��ություններ են լինում նաև սիրտ-անոթային և ստամոքս-աղիքային համակարգերում, սակայն, առավել բնորոշը արյան պատկերի փոփոխությունն է։ Լեյկոցիտների քանակը լինում է բնականոն կամ քչանում է, էրիթրոցիտների նստեցման արագությունը մեծանում է (40-66 մմ/ժամ), առողջանալուց հետո էլ պահպանվում է 1-2 ամիս։

Օրնիթոզները կարող է առաջացնել բարդություններ՝ սրտամկանի, երակների, լյարդի, գլխուղեղի պատյանների ու ծայրամասային նյարդերի բորբոքումներ։ Օրնիթոզից առաջացած անընկալությունը կայուն չէ։

Բուժում

Տետրացիկլինային խմբի անտիբիոտիկներ^[6]։

Կանխարգելում

Կանխարգելումը իրականացվում է անասնաբուժական և բժշկական ծառայությունների համատեղ ջանքերով․ թռչունների (հատկապես թութակների) ներմուծման ու տեղափոխման նկատմամբ վերահսկողություն։ Կարևոր է նաև սանիտարական-լուսավորական աշխատանքների կազմակերպումը։ Հաջողությամբ օգտագործվում է օրնիթոզային վակցինա։ ՀԽՍՀ-ում օրնիթոզի ուսումնասիրություններն սկսվել են 1963 թվականից։

Թռչուններից օրնիթոզի նկատմամբ ընկալունակ են հավերը, բադերը, սագերը, հնդկահավերը, փասիանները, սենյակայիններից՝ թութակներն ու դեղձանիկները։ Հիվանդանում են հիմնականում մատղաշ թռչունները։

Վարակի հարուցիչի աղբյուր են հիվանդ և հիվանդացած մանրէակիր թռչունները։ Հիվանդ թռչունների մոտ նկատվում է հարբուխ, լուծ, ոտքերի, թևերի լուծանք։ Բուժման հատուկ մեթոդներ մշակված չեն։

Ծանոթագրություններ

Արտաքին հղումներ

Psittacosis on Birds n Ways Արխիվացված 2007-11-29 Wayback Machine
Օրնիթոզ Արխիվացված 2015-03-16 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օրնիթոզներ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 12, էջ 600)։

[_26eeb9f4ca1c1d6b-1] ttps://www.cdc.gov/pneumonia/atypical/psittacosis.html

[_d59de3cf84a22699-2] Disease Ontology — 2016.

[3] Краткая характеристика заболевания

[4] Болезнь орнитоз у людей

[5] Орнитоз у птиц

[6] Орнитоз (ornithosis). Симптомы орнитоза. Лечение. Профилактика.

[1]