Սուրբ Ստեփանոս զանգակատուն

Սուրբ Ստեփանոս զանգակատուն;
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	կառույց և զանգակատուն
Երկիր	Ուկրաինա
Տեղագրություն	Կամենեց-Պոդոլսկի
Մասն է	Q122582022?
Ժառանգության կարգավիճակ	Ուկրաինայի ազգային նշանակության ճարտարապետական ժառանգություն
	Bell tower of Armenian Saint Nicholas church Վիքիպահեստում

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

Սուրբ Ստեփանոսի զանգակատուն (Հայկական զանգակատուն^[2], Սուրբ Ստեփանոսի մատուռ), 15-16-րդ դարի զանգակատուն, որը գտնվում է Կամենեց-Պոդոլսկ քաղաքի հայկական թաղամասում։ Այն եղել է Սուրբ Նիկոլայ հայկական տաճարի մի մասը, որը մեր օրերում չի պահպանվել (15-րդ դար)։ Որոշ ժամանակ զանգակատանը եղել է կաթոլիկների, ուղղափառ և հայ եկեղեցու հետևորդների կողմից հարգված, «Հայ Աստվածամոր սրբապատկեր» լեգենդար սրբապատկերը։

Պատմություն

Հիմնադրում

Սուրբ Ստեփանոսի զանգակատունը (15-16-րդ դարեր) հասել է մեր օրերին՝ միանգամից կցված Սուրբ Նիկոլայի հայկական եկեղեցու հետ։ Զանգակատունը իր անվանումը ստացել է ի հիշատակ Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցու, որը գտնվում է Կամենեցում։ Զանգակատան կառուցման մասին, եկեղեցու հուշագրության մեջ ասվում էր․

Դատավորները հավաքվեցին և որոշեցին կառուցել մի քարե զանգակատուն այս տաճարի համար։ Եվ ամբողջ ժողովուրդը հավաքվեց միասին՝ մեծ ու փոքր, և սկսեցին կառուցել՝ հույս ունենալով, որ Աստված կօգնի, ով փողով օգնեց, ով ինքնուրույն, ով ձիեր տալով, ովքեր եզ տալով, ովքեր սեփական ուժով են կատարեցին...

Այնո��հետև այնտեղ ասվեց, որ Խաչատուր եպիսկոպոսը նվիրեց «մի մեծ ու հրաշալի զանգ…», մեկ այլ զանգ էլ նվիրեց զանգակատան շինարարությունը շարունակած Գրիգորի։ Զանգակատան կառուցման ճշգրիտ ժամանակը հայտնի չէ։ Շինարարությունը պետք է ավարտվեր մինչև 1565 թվականը, քանի որ հարուստ կամենեցկու հայ Զատիկի որդի Գրիգորը՝ կառուցողը մահացել է 1565 թվականին^[3]։

Հետագա ճակատագիրը

Թուրքական տիրապետության շրջանում եկեղեցու հետ մեկտեղ վնասվել է նաև զանգակատունը, որի զանգերը գողացվել են։ Թուրքերի հեռանալուց հետո քաղաք վերադարձվել է Հայկական Աստվածամոր սրբապատկերը։ Հայկական եկեղեցիներ Սուրբ Նիկոլայը և Հայտնությունը ավերված վիճակում էին, ուստի 1700 թվականի մայիսի 22-ին սրբապատկերը տեղադրվեց Սուրբ Ստեփանոսի մատուռում, և կառուցեցին Սուրբ իկոլայ եկեղեցու զանգակատունը^[3]։

XIX դարում զանգակատունը ունեցել է երկու զանգ՝ 1701 և ավելի փոքր 1722։ Առաջին և երկրորդ համաշխարհային պատերազմների ժամանակ զանգակատունը ուժեղ վնասվել էր^[2]։ 1958 թվականին, Ուկրաինական ԽՍՀ հնությունների պահպանության կոմիտեի կողմից, զանգակատունը վերականգնվել և հայտարարվել է պետության պաշտպանության ներքո գտնվող հուշարձան^[3]։

1978 թվականին այն ուսումնասիրել են Կիևի մասնագետները։ Հետազոտողներին հաջողվել է բացահայտել Սանահինի (Հայաստան) հայկական եկեղեցական համալիրի Ամենափրկիչ եկեղեցու (957-962) տարրերի նման ճարտարապետական տարրեր։ Զանգակատան առաջին հարկի ուսումնասիրությունների արդյունքում Արևելյան և հյուսիսային պատերի և մասամբ արևմտյան պատերի վրա հայտնաբերվել են գեղանկարի մնացորդներ, որոնք կատարվել են օքրիստոն և կարմիր գույներով։ Բնույթով և ոճային հնարքներով հայտնաբերված նկարչությունը վերաբերում է 18-րդ դարից ոչ ուշ ժամանակաշրջանին։ Որմնանկարի վերականգնման աշխատանքներն իրականացվել են Կիևի վերականգնողական արվեստանոցից վերականգնող նկարիչների բրիգադի կողմից։ 1983 թվականին, նախատեսվում ավարտը վերականգնման նկարչության։ Զանգակատան շենքում նախատեսվում էր տեղադրել «Հայ-ուկրաինական կապեր ցուցադրությունը»։ Մասնագետների կարծիքով, զանգակատունը հանդիսանում է քաղաքի հայկական ամենահետաքրքիր հուշարձաններից մեկը, որտեղ հաջողությամբ միանում են տարբեր ճարտարապետական հնարքները՝ գեղարվեստական մարմնավորման բարձր մակարդակով^[2]։

Ժամանակակից վիճակ

2005 թվականին, որի վրա գտնվում էին Սբ. Նիկոլայ և Ստեփանոս զանգակատան ավերակները,հանձնվեցին Կամենեց-Պոդոլսկի քաղաքի հայ համայնքին, իսկ քաղաքային ղեկավար Ալեքսանդր Մազուրչակը, Ուկրաինայում Հայաստանի դեսպան Արմեն Խաչատրյանի ներկայությամբ, խոստացավ վերականգնել հայկական տաճարը^[4]։ 2014 թվականին Կիևի պատրիարքարանի Ուկրաինական ուղղափառ եկեղեցին վերականգնումից հետո պաշտոնապես Ուկրաինայի հայերին է հանձնել Սուրբ Նիկոլայ և Սուրբ Ստեփանոս զանգակատունը^[5]։

Ճարտարապետություն

Սուրբ Ստեփանոսի զանգակատունը կանգնած է Նիկոլայ եկեղեցուց առանձին^[6]։ Եկեղեցու կարիքների հետ մեկտեղ զանգակատունը նախատեսված էր կարևոր տեղ զբաղեցնել քաղաքի պաշտպանական համակարգում, այն կառուցվել էր որպես իսկական մարտական աշտարակ։ Այն իրենից ներկայացնում է հինգհարկանի քարե շենք՝ սրածայր բրգանման տանիքով, որի չորս անկյուններում գտնվում են մի տեսակի փոքր աշտարակներ։ Յուրաքանչյուր աշտարակում գտնվում են երկու մարտիկներ^[7]։

Ծանոթագրություններ

↑ Wiki Loves Monuments monuments database — 2023.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 А. Дроздовська (20.07.83). «Армянская колокольня». Советское Подолье. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Григорян» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
↑ Надежда Стешенко-Григорьева, (2005 թ․ հուլիսի 4). «В Каменец-Подольском будет восстановлена армянская церковь». Подробности-ТВ. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է =2012-11-28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)копия Արխիվացված 2014-01-08 Wayback Machine
↑ «Київський Патріархат передав вірменам України їхню історичну духовну спадщину». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 3-ին.
↑ Сецинский, Евфимий Иосифович, «Исторические сведения о приходах и церквах Подольской епархии. Т. I. Каменецкий уезд» Արխիվացված 2013-11-10 Wayback Machine (Каменец-Подольск, 1895); стр. 78-89 Արխիվացված 2014-08-14 Wayback Machine
↑ В. Р. Григорян (1980). ««История армянских колоний Украины и Польши» (армяне в Подолии)». Ер.: Издательство АН Арм. ССР, стр. 77-92. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է =2012-11-28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)

Արտաքին հղումներ

Церковь Св. Николая и её колокольня на zamki-kreposti.com.ua

[_a9d90c41dc56097f-1] Wiki Loves Monuments monuments database — 2023.

[колокольня-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 А. Дроздовська (20.07.83). «Армянская колокольня». Советское Подолье. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 28-ին.

[Григорян-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Григорян» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:

[Подробности-4] Надежда Стешенко-Григорьева, (2005 թ․ հուլիսի 4). «В Каменец-Подольском будет восстановлена армянская церковь». Подробности-ТВ. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է =2012-11-28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)копия Արխիվացված 2014-01-08 Wayback Machine

[5] «Київський Патріархат передав вірменам України їхню історичну духовну спадщину». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 3-ին.

[Сецинский-6] Сецинский, Евфимий Иосифович, «Исторические сведения о приходах и церквах Подольской епархии. Т. I. Каменецкий уезд» Արխիվացված 2013-11-10 Wayback Machine (Каменец-Подольск, 1895); стр. 78-89 Արխիվացված 2014-08-14 Wayback Machine

[autogenerated1-7] В. Р. Григорян (1980). ««История армянских колоний Украины и Польши» (армяне в Подолии)». Ер.: Издательство АН Арм. ССР, стр. 77-92. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է =2012-11-28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)

[1]