Դիտել Սերես էջի աղբյուրը

Ձեզ չի թույլատրվում խմբագրել այս էջը հետևյալ պատճառով.
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Դուք կարող եք դիտել և պատճենել այս էջի ելատեքստը.
{{Այլգործածություն|Սերես գաճաճ մոլորակի}}
{{Տեղեկաքարտ Աստղագիտական օբյեկտ
| անուն = Սերես [[Պատկեր:Ceres symbol (black).svg|24px|⚳]]
| այլ անուն = <small>1 Ceres</small>
| լատիներեն անուն = 
| պատկեր = Ceres - RC3 - Haulani Crater (22381131691).jpg
| մակագրություն =Սերեսը տեսանելի գույներով, լուսանկարը արված է [[Հաբլ (տիեզերական աստղադիտակ)|Հաբլ]] [[աստղադիտակ]]ի միջոցով
| հայտնաբերման տարեթիվ = [[1 հունվարի]] [[1801]]<ref>{{Cite book |last=Շմադել |first=Լուտց |url=https://books.google.am/?id=KWrB1jPCa8AC&pg=PA15 |title=Փոքր մոլորակների անունների բառարան |publisher=Սպրինգեր |year=2003 |isbn=978-3-540-00238-3 |edition=5th |location=Գերմանիա |page=15}}</ref>
| հայտնաբերող = [[Ջուզեպպե Պյացցի]]
| տեսանելի մագնիտուդ = 
| տեսանելի չափ = 
| համաստեղություն = 
| հեռավորություն = 413 767 000 կմ; <br />2,7653 ա. մ.<ref name="jpl_sbdb" />
| չափման կետ = [[Արեգակ]]ից
| արբանյակներ = չունի
| պերիհելին = 381 028 000 կմ; <br />2,5465 ա. մ.<ref name="jpl_sbdb" />
| ապոհելին = 446 521 000 կմ; <br />2,9842 ա. մ.<ref name="jpl_sbdb" />
| մեծ կիսաառանցք = 413 767 000 կմ; <br />2,7653 ա. մ.<ref name="jpl_sbdb" />
| էքսցենտրիսիտետ = 0,07934<ref name="jpl_sbdb">{{Cite web |last=Յեոմանս |first=Դոնալդ Կ. |date=2007 թ․ հուլիսի 5 |title=1 Սերես |url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=Ceres;orb=1 |accessdate=2009 թ․ ապրիլի 10 |publisher=Փոքր մոլորակների տվյալների բազա (JPL)}}</ref>
| սիդերիկ պարբերություն = 1680,5 օր (4,60 տարի)
| սինոդիկ պարբերությունը = 
| ուղեծրային արագություն = 17,882 կմ/վ
| թեքվածություն = 10,585° (Խավարածրի նկատմամբ), <br />9.20° (Լապլասի հարթության նկատմամբ)<ref name=meanplane>{{Cite web |date=2009 թ․ ապրիլի 3 |title=Արեգակնային համակարգի բարիկենտրոնով անցնող միջին հարթությունը |url=http://home.comcast.net/~kpheider/MeanPlane.gif |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090420194536/http://home.comcast.net/~kpheider/MeanPlane.gif |archivedate=2009 թ․ ապրիլի 20 |accessdate=2009 թ․ ապրիլի 10}}</ref>
| ծագման անկյուն = 80,399°<ref name="jpl_sbdb" />
| պերիկենտրոնի արգումենտ = 2,825°<ref name="jpl_sbdb" />
| սեղմվածություն = 
| շառավիղ = 
| հասարակածային շառավիղ = 487,3 ± 1.8 կմ<ref name="Thomas2005">{{Cite journal |last=Թոմաս |first=Պ. Ս. |author2=Ջ. Պարկեր; Լ. Ա. ՄակՖադեն և ընկ. |year=2005 |title=Աստերոիդ Սերեսի տարբերակումը ձևի հիման վրա |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2005Natur.437..224T |journal=Նեյչըր |volume=437 |issue=7056 |pages=224–226 |pmid=16148926 |accessdate=2007 թ․ դեկտեմբերի 9–ին}}</ref>
| բևեռային շառավիղ = 454,7 ± 1.6 կմ<ref name="Thomas2005" />
| մակերևույթի մակերես = 2 850 000 կմ²
| ծավալ = 
| զանգված = (9,43 ± 0,07) × 10<sup>20</sup> կգ<ref name="Carry2008">{{Cite journal |last=Կարրի |first=Բենուա |date=2007 թ․ նոյեմբեր |title=Գաճաճ մոլորակ Սերեսի ենթաինֆրակարմիր դիտարկումները և ֆիզիկական առանձնահատկությունները |url=http://www2.keck.hawaii.edu/inst/people/conrad/nsfGrantRef/2007-arXiv-Benoit.Carry.pdf |url-status=live |format=PDF |journal=Աստղագիտություն և աստղաֆիզիկա |volume=478 |pages=235–244 |access-date=2012 թ․ հունիսի 24 |archivedate=2008 թ․ մայիսի 30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080530130946/http://www2.keck.hawaii.edu/inst/people/conrad/nsfGrantRef/2007-arXiv-Benoit.Carry.pdf}}</ref>
| միջին խտություն = 2,077 ± 0,036 գ/սմ³<ref name="Thomas2005" />
| մակերևութային ձգողություն = 0,27 մ/վ²<ref name="fact2">Հաշվարկված է հայտնի պարամետրերի հիման վրա</ref>
| պտույտի արագություն = 17,882 կմ/վ
| տիեզերական արագություն = 0,51&nbsp;կմ/վ<ref name="fact2" />
| պտույտի պարբերություն = 0,3781&nbsp;օր<br />9,074170&nbsp;ժ<ref name="NSSDC">{{Cite journal |author=Դևիդ Ուիլլիամս |year=2004 |title=Աստերոիդների տվյալների ցանկ |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/asteroidfact.html}}</ref><ref name="Chamberlain2007">{{Cite journal |last=Չեմբերլեն |first=Մեթյու |author2=Մարկ Սկայես; Գիլբերտ Էսկուերադո |year=2007 |title=Սերեսի լուսավորվածության վերլուծություն - պարբերության որոշումը |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2007Icar..188..451C |journal=Իկարուս |volume=188 |pages=451–456}}</ref>
| առանցքի թեքում = մոտ 3°<ref name="Thomas2005" />
| ալբեդո = 0,090&nbsp;±&nbsp;0,0033&nbsp;<ref name="Li2006">{{Cite journal |last=Լի |first=Ժիան Յանգ |author2=Ա. Լյուսի ՄակՖադդեն; Ջոել Պարկեր |year=2006 |title=1 Սերեսի ֆոտոմետրիկ վերլուծություն և մակերևույթի քարտեզագրում HST դիտարկումների հիման վրա |url=http://www.astro.umd.edu/~jyli/publications/2006. Icar.182.143.pdf |format=PDF |journal=Իկարուս |volume=182 |pages=143–160 |accessdate=2007 թ․ դեկտեմբերի 8–ին}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>
| տարիք =
| քիմիական կազմ = 
| մթնոլորտի ջերմաստիճան = ~167&nbsp;[[Կելվին|Կ]]<ref name="Saint-Pe1993">{{Cite journal |last=Սայնթ-Պե |first=Օ. |author2=Ն. Կեմբես; Ֆ. Ռիգաու |year=1993 |title=Սերեսի մակերևույթի առանձնահատկությունները Երկրից բարձր ճշգրտության դիտարկումների հիման վրա |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1993Icar..105..271S |journal=Իկարուս |volume=105 |pages=271–281}}</ref>
| այլ տվյալներ = 
}}

'''Սերես''' ('''1 Ceres''') կամ '''Ցերերա''' ([[Աստղագիտական սիմվոլներ|Խորհրդանիշ]]։ [[Պատկեր:Ceres symbol (bold).svg|16px|⚳]])<ref>{{Cite web |author=JPL/NASA |date=2015 թ․ ապրիլի 22 |title=What is a Dwarf Planet? |url=https://www.jpl.nasa.gov/infographics/what-is-a-dwarf-planet |access-date=2022 թ․ հունվարի 19 |website=Jet Propulsion Laboratory}}</ref>, [[գաճաճ մոլորակ]] [[Արեգակնային համակարգ]]ի [[աստերոիդների գոտի|աստերոիդների գոտում]]<ref name="NASADawnMission">{{Cite web |title=ՆԱՍԱ - Dawn-ը առաջին հայացքից |url=http://www.nasa.gov/mission_pages/dawn/mission/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111016171730/http://www.nasa.gov/mission_pages/dawn/mission/index.html |archive-date=2011 թ․ հոկտեմբերի 16 |accessdate=2011 թ․ օգոստոսի 14 |publisher=ՆԱՍԱ}}</ref><ref name=newscientist>{{Cite web |last=Շիգա |first=Դևիդ |title=Dawn-ը նկարել է Վեստա աստերոիդի առաջին ուղեծրային լուսանկարը |url=http://www.newscientist.com/blogs/shortsharpscience/2011/07/dawn-captures-first-orbital-im.html |url-status=dead |archive-url=https://www.webcitation.org/62D66lOxH?url=http://www.newscientist.com/blogs/shortsharpscience/2011/07/dawn-captures-first-orbital-im.html |archive-date=2011 թ․ հոկտեմբերի 5 |accessdate=2011 թ․ օգոստոսի 7 |publisher=Նյու Սայենթիստ}}</ref><ref>
{{Cite book |author=Տիեզերական աստղադիտակների ինստիտուտ |title=Հաբբլ 2008՝ Գիտական տարվա վերլուծություն |publisher=ՆԱՍԱ-ի Գոդարդի անվան տիեզերական թռիչքների կենտրոն |year=2009 |pages=66}}</ref>։ Սերեսը [[Երկիր|Երկրին]] ամենամոտ գաճաճ մոլորակն է, նրա հեռավորությունը Երկրից կազմում է 263 մլն. կմ։

Սերեսը հայտնաբերել է [[Իտալիա|իտալացի]] [[Աստղագետ (գիտնական)|աստղագետ]] [[Ջուզեպպե Պյացցի]]ն [[1801]] հունվարի 1-ին, [[Պալերմոյի աստղադիտարան]]ում<ref name="hoskin">{{Cite web |last=Հոսկին |first=Միքաել |date=1992 թ․ հունիսի 26 |title=Բոդեյի օրենքը և Սերեսի հայտնաբերումը |url=http://www.astropa.unipa.it/HISTORY/hoskin.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522214414/http://www.astropa.unipa.it/HISTORY/hoskin.html |archive-date=2011 թ․ մայիսի 22 |accessdate=2007 թ․ հուլիսի 5 |publisher=Observatorio Astronomico di Palermo "Giuseppe S. Vaiana"}}</ref>։ Որոշ ժամանակ Սերեսը դիտարկվում էր որպես լիարժեք [[Արեգակնային համակարգ]]ի [[մոլորակ]]։ [[1802]] թվականին նրան դասակարգեցին որպես [[աստերոիդ]]<ref name=coffey>{{Cite web |last=Կոֆֆի |first=Ջերրի |title=Առաջին հայտնաբերված աստերոիդը |url=http://www.universetoday.com/35925/the-first-asteroid-discovered/ |accessdate=2011 թ․ սեպտեմբերի 2 |publisher=universetoday.com}}</ref>, և մոլորակ հասկացության վերջին ճշտումների արդյունքում [[Միջազգային աստղագիտական միություն|Միջազգային աստղագիտական միության]] կողմից [[2006]] թվականի օգոստոսի 24-ին XXVI Գլխավոր վեհաժողովի նիստում այն դասակարգվեց [[գաճաճ մոլորակ]]ների դասին։ Այն անվանվել է [[Հռոմեական դիցաբանություն|հին հռոմեական պտղաբերության աստվածուհու]]՝ [[Կերես (դիցուհի)|Սերեսի]] պատվին։

Ունենալով մոտ 950&nbsp;կմ տրամագիծ, Սերեսը այս պահին հանդիսանում է ամենամեծ և ամենածանր մարմինը [[աստերոիդների գոտի|աստերոիդների գոտում]], իր չափերով գերազանցում է հսկա մոլորակների շատ արբանյակներին, և իր մեջ է ներառում աստերոիդների գոտու ընդհանուր զանգվածի համարյա երրորդ մասը(32 %)<ref name="Pitjeva04b">Ե. Վ. Պիտևա; [http://journals.cambridge.org/production/action/cjoGetFulltext?fulltextid=303499 ''Մոլորակների շարժման և որոշ աստղագիտական հաստատունների ճշգրիտ որոշումը ժամանակակից դիտարկումների հիման վրա''], Դ. Վ. Կուրցի (խմբ.), ''ՄԱՄ խորհրդի նիստերը հմր. 196՝ Արուսյակի անցումները՝ Նոր տեսակետներ Արեգակնային համակարգի և գալակտիկայի մասին'', 2004</ref><ref name="Moomaw">{{Cite web |last=Մումաու |first=Բրյուս |date=2007 թ․ հուլիսի 2 |title=Սերեսը որպես կյանքի օրրան |url=http://www.spaceblogger.com/reports/Ceres_As_An_Abode_Of_Life_999.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080929214602/http://www.spaceblogger.com/reports/Ceres_As_An_Abode_Of_Life_999.html |archive-date=2008 թ․ սեպտեմբերի 29 |accessdate=2007 թ․ նոյեմբերի 6 |publisher=spaceblooger.com}}</ref>։ Վերջին դիտարկումները ցույց տվեցին, որ այն ունի գնդաձև ձև, ի տարբերություն փոքր մարմինների մեծամասնության, որոնք ունեն անկանոն ձև ցածր [[ձգողականություն|ձգողականության]] պատճառով<ref>{{Cite journal |last=Լի |first=Ժիան Յանգ |author2=Լյուսի ՄակՖադդեն; Ջոել Պարկեր |year=2006 |title=1 Սերեսի ֆոտոմետրիկ վերլուծությունը և մակերևույթի քարտեզագրումը հիմնվելով HST դիտարկումների վրա |url=http://www.astro.umd.edu/~jyli/publications/2006. Icar.182.143.pdf |format=PDF |journal=Իկարուս |volume=182 |issue=1 |pages=143–160 |accessdate=2007 թ․ դեկտեմբերի 8–ին}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Հավանաբար, Սերեսի մակերևույթը իրենից ներկայացնում է ջրային սառույցի և տարբեր հիդրատացված միներալների խառնուրդ, այնպիսիք ինչպիսին են [[կարբոնատ]]ները և [[կավ]]երը<ref name="Rivkin2006">{{Cite journal |last=Ռիվկին |first=Ա. Ս. |author2=Ի. Լ. Ֆոլկուարդսեն, Բ. Ի. Քլարկ |year=2006 |title=Սերեսի մակերևույթի կազմվածքը՝Կարբոնատների և երկաթով հարուստ կավերի հայտնաբերումը |url=http://irtfweb.ifa.hawaii.edu/~elv/icarus185.563.pdf |format=PDF |journal=Իկարուս |volume=185 |pages=563–567 |accessdate=2007 թ․ դեկտեմբերի 8–ին}}</ref>։ Սերեսը, ինչպես ենթադրվում է ունի քարից կազմված միջուկ և սառցե մանտիա<ref name="Thomas2005"/>, և նույնիսկ հնարավոր է որ տեղ-տեղ ունի հեղուկ ջրից կազմված օվկիանոսներ մակերևույթի տակ<ref name="McCord2005">{{Cite journal |last=ՄակԿորդ |first=Թոմաս |year=2005 |title=Սերես՝ Էվոլյուցիան և այժմյան վիճակը |journal=Գեոֆիզիկական հետազոտությունների ամսագիր |volume=110 |issue=E5 |page=E05009}}</ref>։

Երկրից Սերեսի տեսանելի փայլը տատանվում է 6,7 - 9,3 աստղային մեծության միջակայքում։ Դա քիչ է, որպեսզի դիտել այն անզեն աչքով<ref name="Pasachoff1983">{{Cite book |author=Դոնալդ Մենզել և Ջեյ Պասաչոֆ |title=Աստղերի և մոլորակների ուղեցույց |publisher=Հոգտոն Միֆլին |year=1983 |isbn=0395348358 |edition=2nd |location=Բոստոն, MA |page=391}}</ref>։ [[2007]] թվականի սեպտեմբերի 27-ին [[ՆԱՍԱ]]-ն արձակեց [[Dawn (ԱՄԿ)|Dawn]] ավտոմատ կայանը [[(4) Վեստա|Վեստայի]] (2011 - 2012) և Սերեսի (2015) հետազոտությունների համար։

== Հայտնաբերում ==
[[Պատկեր:AnimatedOrbitOf1Ceres.gif|մինի|ձախից|Սերեսի ուղեծիրը (կապույտ գույնով), մոլորակների ուղեծրերը (կարմիր գույնով) և [[Արեգակ]]ը կենտրոնում (սև գույնով)։]]
[[Պատկեր:Piazzi Cerere.jpg|մինի|ձախից|Պյացցիի գիրքը ''«Della scoperta del nuovo pianeta Cerere Ferdinandea»'', որում նկարագրված է Սերեսի հայտնաբերումը։]]
Գաղափարը, այն մասին, որ Հրատի և Լուսնթագի ուղեծրերի միջև կարող է գոյություն ունենալ դեռևս չհայտնաբերված մոլորակ առաջինը առաջարկվել է [[Յոհան Էլերտ Բոդե]]յի կողմից [[1772]] թվականին<ref name="hoskin" />։ Նրա ենթադրությունը հիմնվում էր, այժմ արդեն հերքված, [[Տիցիուս-Բոդեի օրենք]]ի վրա, որը առաջին անգամ ներկայացվել է [[1766]] թվականին գերմանացի աստղագետ և մաթեմատիկոս [[Յոհան Տիցիուս]]ի կողմից, ով հայտարարեց, որ դուրս է բերել արեգակնային համակարգի մոլորակների շառավիղների աճի պարզ օրինաչափություն<ref name="hoskin" /><ref name="elementy">{{Cite web |title=Տիցիուս - Բոդեյի օրենք |url=http://elementy.ru/trefil/21221 |accessdate=2011 թ․ սեպտեմբերի 7–ին |publisher=«Էլեմենտներ»}}</ref><ref name="Hogg1948">{{Cite journal |last=Հոգգ |first=Հելեն Սոյեր |year=1948 |title=Տիցիուս - Բոդեյի օրենքը և Սերեսի հայտնաբերումը |journal=Կանադայի թագավորական աստղագիտական միության ամսագիր |volume=242 |pages=241–246}}</ref>։ [[Ուիլիամ Հերշել]]ի կողմից [[1781]] թվականին [[Ուրան (մոլորակ)|Ուրանի]] հայտնաբերելուց հետո, ինչը համապատասխանում էր այս օրենքին, սկսեցին մոլորակի որոնումները 2,8&nbsp;[[աստղագիտական միավոր|ա. մ.]] հեռավորության վրա Արեգակից (Հրատի և Լուսնթագի ուղեծրերի միջև ընկած ուղեծիր)<ref name="elementy" /><ref name="Hogg1948" />, որոնց արդյունքում [[1800]] թվականին ստեղծվեց 24 աստղագետներից կազմված խումբ, որը կրում էր «Երկնային պահակախումբ»<ref name="elementy" />։ Այս խումբը, որը ղեկավարում էր [[Ֆրանց ֆոն Ցախ]]ը, ամեն օր վարում էր շուրջօրյա դիտարկումներ այն ժամանակվա ամենահզոր աստղադիտակների միջոցով<ref name="hoskin" /><ref name="Hogg1948" />։ Նրանք չհայտնաբերեցին Սերեսը, սակայն հայտնաբերեցին մի քանի խոշոր աստերոիդներ<ref name="Hogg1948" />։

Սերեսը հայտնաբերվեց [[1801]] թվականի հունվարի 1-ին իտալացի աստղագետ [[Ջուզեպպե Պյացցի]]ի կողմից [[Պալերմոյի աստղադիտարան]]ում<ref>{{Cite book |last=Հոսկին |first=Միքաել |title=Քեմբրիջի աստղագիտության համառոտ պատմությունը |publisher=Քեմբրիջի համալսարանի տպարան |year=1999 |isbn=0-521-57600-8 |pages=160–161}}</ref>, ով նույնպես հրավիրվել էր «Երկնային պահակախումբ», սակայն կատարել էր իր հայտնագործությունը մինչև հրավերքի ստանալը։ Նա որոնում էր «պարոն [[Նիկոլա Լուի Լակայլ|Լակայլի]] Կենդանակերպային աստղերի կատալոգի 87-րդ [[աստղ]]ը», սակայն գտավ, որ «նրան նախորդում է ուրիշը»<ref name="hoskin" />։ Աստղի փոխարեն նա հայտնաբերեց տիեզերական մարմին, որը սկզբից համարեց [[գիսաստղ]]<ref name="Forbes1971">{{Cite journal |last=Ֆորբս |first=Էրիկ |year=1971 |title=Գաուսը և Սերեսի հայտնաբերումը |journal=Աստղագիտության պատմության ամսագիր |volume=2 |pages=195–199}}</ref>։ Պիացցին դիտել է Սերեսը ընդհանուր առմամբ 24 անգամ (վերջին դիտարկումները եղել են 1801 թվականի փետրվարի 11-ին), մինչև հիվանդությունը նրան չընդհատեց<ref name="galspace">{{Cite web |title=Գաճաճ մոլորակ - 1 Սերեսը |url=http://galspace.spb.ru/index111.html |accessdate=2011 թ․ սեպտեմբերի 10–ին |publisher=«Արեգակնային համակարգի հետազոտություն» ծրագիր}}</ref><ref name="solarsystem">{{Cite web |title=Սերեսը |url=http://solarsystem.org.ua/dp/ceres/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100415044826/http://solarsystem.org.ua/dp/ceres/ |archive-date=2010 թ․ ապրիլի 15 |accessdate=2011 թ․ սեպտեմբերի 7–ին |publisher=solarsystem}}</ref>։ 1801 թվականի հունվարի 24-ին նա հայտարարեց իր հայտնագործության մասին իր երկու կոլեգաներին ուղղված նամակներում՝ իր հայրենակից Բարնաբա Օրիացիին [[Միլան]]ից և Յոհան Բոդեյին [[Բեռլին]]ից<ref>{{Cite book |author=Կլիֆֆորդ Կանինգհեմ |url=https://books.google.am/books?id=CXdMPwAACAAJ |title=Առաջին աստերոիդ Սերեսը, 1801–2001 |publisher=Star Lab Press |year=2001 |isbn=978-0-9708162-1-4 |accessdate=2011 թ․ օգոստոսի 6}}</ref>։ Այդ նամակներում նա նկարագրել էր այս մարմինը, որպես գիսաստղ, սակայն այստեղ իսկ բացատրում էր, որ «քանի որ նրա շարժումը հանդիսանում է դանդաղ և բավականին համասեռ, ինձ մի քանի անգամ թվաց, որ դա կարող է լինել ինչ-որ ավելի լավ բան քան գիսաստղը»<ref name="hoskin" />։ Նույն տարվա ապրիլին Պյացցին ուղարկեց իր դիտարկումների մասին առավել ամբողջական գրառումները վերը նշված գիտնականներին և [[Ժերոմ Լալանդ]]ին Փարիզ։ Դիտարկումները հրատարակվեցին ''«Monatliche Correspondenz»'' ամսագրի 1801 թվականի սեպտեմբերյան համարում։

Ամսագրի հրատարակման պահին Սերեսի տեսանելի դիրքը փոխվել էր (հիմնականում Երկրի ուղեծրային շարժման հաշվին), և Արեգակի փայլի պատճառով այլ աստղագետներ չկարողացան հաստատել Պյացցիի դիտարկումները։ Տարվա վերջում Սերեսը կրկին հնարավոր էր դիտարկել, սակայն այդքան երկար ժամանակ անց դժվար էր կանխագուշակել նրա ճշգրիտ դիրքը։ Հատուկ Սերեսի ուղեծրի որոշման համար [[Կարլ Գաուս]]ը 24 տարեկանում մշակեց արդյունավետ մեթոդ ուղեծրի որոշման համար<ref name="Forbes1971" />։ Նա իր առաջ դրեց խնդիր որոշել [[ուղեծրի էլեմենտներ]]ը երեք ամբողջական դիտարկումների հիման վրա<ref name="astronomers">{{Cite web |title=ԳԱՈՒՍ |url=http://astronomers.name/gauss.html |accessdate=2011 թ․ սեպտեմբերի 10–ին |publisher=Աստղագետներ - Կենսագրական տեղեկատու}}</ref>։ Ընդամենը մի քանի շաբաթվա ընթացքում նա հաշվարկեց Սերեսի ուղեծիրը և ուղարկեց իր հաշվարկները ֆոն Ցախին։ 1801 թվականի դեկտեմբերի 31-ին Ֆրանց ֆոն Ցախը համատեղ [[Հենրիխ Օլբերս]]ի հետ միանշանակ հաստատեցին Սերեսի հայտնաբերումը<ref name="Forbes1971" /><ref name="galspace" />։

Սերեսի առաջին դիտարկումները կարող էին որոշել նրա չափերը բավականին մոտավոր 260 կմ-ից (Հերշելի հաշվարկների համաձայն 1802 թվականին) մինչև 261.3 կմ (Յոհան Շրյոտերի հաշվարկներով 1811 թվական)<ref>{{Cite web |last=Հիլտոն |first=Ջեյմս |title=Աստերոիդների զանգվածները և խտությունները |url=http://www.lpi.usra.edu/books/AsteroidsIII/pdf/3008.pdf |accessdate=2008 թ․ հունիսի 23 |work=ԱՄՆ Ռազմածովային աստղադիտարան |format=PDF}}</ref><ref name="Hughes1994">{{Cite journal |last=Հյուջես |first=Դ. Վ. |year=1994 |title=Առաջին չորս աստերոիդների տրամագծերի պատմական ճշտումները |journal=R.A.S. Quarterly Journal |volume=35 |issue=3 |page=331}}[http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1994QJRAS..35..331H&defaultprint=YES&page_ind=4&filetype=.pdf (Page 335)]</ref>։

== Ուղեծիր ==
Սերեսի ուղեծիրն ընկած է Մարսի և Յուպիտերի աստերոիդների գոտում (Էքսցենտրիսիտետ 0.08)։
{{Բազմապատիկ պատկերներ
 | գոտի = center
 | ուղղություն = horizontal
 | վերնագիր = 
 | վերնագրի գոտի = center
 | վերնագրի ֆոն = 
 | նկարագրություն = 
 | նկարագրության գոտի = center
 | նկարագրության ֆոն = 
 | լայնություն =

 | պատկեր1 = Sistema Solar interior ru.png
 | լայնություն1 = 400
 | նկարագրություն1 = Սերեսի ուղեծրի սխեմատիկ պատկերը

 | պատկեր2 = PIA19606-Ceres-Dawn-GlobalMap-Annotated-20150728.jpg
 | լայնություն2 = 400
 | նկարագրություն2 =Սերեսի 17 խառնարանները 
}}

{| class="wikitable"
 |+ Փոխազդեցությունը Սերես  մոլորակի հետ<ref>{{Ռուսերեն գիրք |ссылка=http://www.lib.tpu.ru/fulltext/v/Bulletin_TPU/1936/v55/a01_bw.pdf |автор=Горячев Н. Н. |заглавие=Вековые возмущения Цереры от восьми влиятельных планет |год=14 апреля 1935}}</ref>.
! Մոլորակների անվանուներ !! Масса !! δ[[Էքսցենտրիսիտետ|e]] !! δ[[Ուղեծրի թեքում|i]] !! δ[[Գնդաձև կոորդինատային համակարգ|θ]] !! δ[[Պերիկենտրոն|ω]] !! δε !! δχ !! δ[[Մեծ կիսաառանցք|α]]
 |-
 |Մերկուրի
 | 1:(8×10<sup>6</sup>)
 | −0,000018
 | +0,000044
 | −0,000241
 | +0,000484
 | +0,071482
 | +0,000488
 | +3×10<sup>−7</sup>
 |-
 |Վեներա
 | 1:(41×10<sup>4</sup>)
 | −0,000025
 | +0,000227
 | −0,027558
 | +0,037903
 | +1,446688
 | +0,038375
 | +3×10<sup>−6</sup>
 |-
 |Երկիր
 | 1:329390
 | −0,000536
 | +0,000011
 | −0,106807
 | +0,092360
 | +1,887510
 | +0,094189
 | −4×10<sup>−7</sup>
 |-
 |Մարս
 | 1:(3085×10<sup>3</sup>)
 | +0,000069
 | +0,000359
 | −0,039992
 | +0,064190
 | +0,239440
 | +0,064875
 | +4×10<sup>−7</sup>
 |-
 |Յուպիտեր
 | 1:(1047,35)
 | −0,6752
 | −0,5772
 | ��52,184
 | +55,909
 | −56,053
 | +56,802
 | −2×10<sup>−4</sup>
 |-
 |Սատուրն
 | 1:(3501,6)
 | −0,022
 | −0,041
 | −1,411
 | +1,290
 | −2,125
 | +1,314
 | −1×10<sup>−4</sup>
 |-
 |Ուրան
 | 1:22650
 | +0,00025
 | +0,000002
 | −0,02712
 | +0,02327
 | −0,03735
 | +0,02373
 | +3×10<sup>−5</sup>
 |-
 |Նեպտուն
 | 1:19350
 | +0,000013
 | −0,000229
 | −0,007816
 | +0,007691
 | −0,011239
 | +0,007825
 | −1×10<sup>−5</sup>
 |}
<gallery>
Ceres Earth Moon Comparison.png|Սերեսի չափերը համեմատած Երկրի և Լուսնի հետ
Ceres_size.jpg|Սերեսի չափերը համեմատած այլ մոլորակների արբանյակների հետ
Ceres_Cutaway_inernaz.png|Սերեսի կառուցվածքը՝ 1. ռեգոլիթ, 2. սառցե պատմուճան, 3. քարքարոտ կորիզ
Ceres_Rotation.jpg|Սերեսի վառ բիծը
Ceres_RC2_Bright_Spot.jpg|Սերեսի վառ բիծը, որը հայտնաբերվել է 2015 թվականի փետրվարի 15-ին
</gallery>

== Տես նաև ==
* [[Աստերոիդների գոտի]]

== Ծանոթագրություններ ==
<div style="font-size: 85%;">{{ծանցանկ|2}}</div>

== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.erida.org/2012/05/1.html#Ցերերա Արեգակնային համակարգ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161003165224/http://www.erida.org/2012/05/1.html#Ցերերա |date=2016-10-03 }}
* [https://www.youtube.com/watch?v=nJiw2NxqoBU Սերեսի վրայով Dawn-ի թռիչքի տեսագրություն] // NASA Jet Propulsion Laboratory, 29.01.2016
* [http://www.brera.mi.astro.it/sormano/ceres.html Սերեսի հայտնագործման մասին բնօրինակ նամակներ]
{{Փոքր մոլորակների նավարկում||(2) Պալաս}}
{{Արեգակնային համակարգ}}
{{ՕՀՆՄ|2017 թվականի [[Կաղապար:Օրվա հոդված/Հունիսի 27, 2017 թ.|հունիսի 27]]}}

[[Կատեգորիա:Անվանված փոքր մոլորակներ]]
[[Կատեգորիա:Արեգակնային համակարգ]]
[[Կատեգորիա:Գաճաճ մոլորակներ]]
Այս էջում օգտագործված կաղապարները.
Վերադարձ դեպի Սերես։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Սերես» էջից