Դիտել Սանշայա էջի աղբյուրը

Ձեզ չի թույլատրվում խմբագրել այս էջը հետևյալ պատճառով.

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Դուք կարող եք դիտել և պատճենել այս էջի ելատեքստը.

{{Հինդուիզմ}}
'''Սանշայա''' ([[սանսկրիտերեն]]՝ saṃśaya – զուգադրում, [[կասկած]], երկմտություն, [[անորոշություն|անորոշ վիճակ]]), [[նյայա]]յի 16 կատեգորիաներից ''երրորդ կատեգորիա'', [[ճանաչողություն|ճանաչողական գործընթացի]] ընդհանուր հիմք։

== Կասկածի փիլիսոփայությունը ==
Կասկածն առաջացնում է միևնույն օբյեկտի վերաբերյալ տարբեր, հակասական կարծիքների միջև մտքի տատանումներ։ Կասկածը ծագում է, երբ միևնույն օբյեկտը դիտարկվում է տարբեր, իրարամերժ տեսանկյուններից և որևէ որոշակի [[չափանիշ]] չկա ընտրության հարցում կողմնորոշվելու համար։ Կասկած առաջանում է մեծ հեռավորության վրա գտնվող որևէ [[Ուրվապատկեր|ֆիգուր]] տեսնելիս։ Նման պարագայում հարցնում են․ «Այն արձան է, թե՞ սյուն։»։ Սակայն չունենալով այս կամ այն առարկայի բնորոշ հատկանիշները տարբերելու հնարավորություն, չեն կարողանում որոշակիորեն հասկանալ, թե իրականում ինչ է իրենից ներկայացնում այդ ֆիգուրը։ Կասկածը ո՛չ որոշակի գիտելիք է, ո՛չ՝ գիտելիքի բացակայություն, ո՛չ էլ՝ սխալ։ Կասկածը միևնույն ժամանակում միևնույն առարկայի հատուկ հատկանիշների իրարամերժությունը գիտակցելու դրական վիճակ է<ref>Nyaya-sutra և Bhasya, 1. 1. 9-22 և 1. 1. 23</ref><ref>[http://society.polbu.ru/chatterjee_indianphilo/ch46_all.html Сатисчандра Чаттерджи, Дхирендрамохан Датта. Древняя индийская философия․ ФИЛОСОФИЯ НЬЯЙИ. ВВЕДЕНИЕ]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Библиотека "Полка букиниста"</ref>։

== Մեկնաբանություններ ըստ դպրոցների ==

=== Ըստ նյայայի ===
«[[Նյայա–սուտրաներ]]յում» սանշայան բնորոշվում է որպես «մտքի երկատում ''առարկայի'' առանձնահատկություններից ելնելով, ընդհանուր և անհատական [[հատկություն]]ների ''դիտարկման'' արդյունքից ելնելով, երբ տեսակետները չեն համընկնում և [[ընկալում|ընկալման]] ու չընկալման մեջ անորոշություն է առաջանում<ref>Nyaya-sutra I.1.23</ref>։ Սանշայայի այս հինգ տարատեսակները կամ պատճառները քննադատական հետազոտման են ենթարկվում, որի արդյունքում պարզվում է, որ հարկ չկա կասկածը մերժել որպես այդպիսին և ոչ էլ ''անսահմանորեն'' թույլ տալ<ref>Nyaya-sutra II.1.1–7</ref>։

=== Ըստ Վատսյայանայի ===
[[Պակշիլասվամի Վատսյայանա]]ն սանշայան բնութագրում է որպես առարկայի հետ ընդհանուր ծանոթություն, որը դրդում է հարցնել․ «սա ի՞նչ է», և ուղղակիորեն նրան կապում է այլընտրանքային տարբերակների հետ։ Նա առաջարկում է սանշայայի հինգ ''կետերի'' հետևյալ մեկնաբանությունը, որոնք համարում է դրա տարատեսակներ․
# առարկաների ընդհանուր հատկությունների դիտարկում անհատական հատկությունները չտեսնելու դեպքում, օրինակ, երբ մենք կասկածում ենք մեր տեսածը սյուն է, թե մարդ։
# օբյեկտի որոշակի հատկության արձանագրում, որը թույլ չի տալիս որոշել նրա բնույթի մասին հարցը, օրինակ, գիտենալով, որ առարկաների անջատումից ձայն է արձակվում, մենք չենք կարող որոշել արդյոք ձայնը [[սուբստանց]] է, [[որակ]], թե՝ [[մեխանիկական շարժում|շարժում]]
# խնդրի լուծման մրցակից մեթոդների առկայություն, օրինակ, որոշները ընդունում են Ատմանի գոյությունը, իսկ որոշները՝ ոչ
# առարկայի դիտումը թույլ չի տալիս տարբերել այն, օրինակ, մեզ տեսանելի ջուրը իրական է, թե՝ թվացյալ
# օբյեկտի չդիտումը, օրինակ, մեզ համար ոչ տեսանելի ջուրը իրական է, թե՝ թվացյալ։

=== Ըստ Ուդյոտակարայի ===
[[Ուդյոտակարա]]ն, ճիշտ հակառակը, այս հինգ կետերում տեսնում է կասկածի պատճառները, որոնք բաժանում է երեք տեսակի․
# առարկաները ընկալվում են, բայց ոչ պարզորոշ
# ընդհանուր բնութագիրը առկա է ինչպես փնտրվող առարկայի, այնպես էլ այլ առարկաների մոտ
# գործ ունենք տարբեր առարկաների տարբեր բնութագրերի ճանաչողության հետ։
[[Վայշեշիկա]]յի ներկայացուցիչ [[Պրաշաստապադ]]ը [[Պակշիլասվամի Վատսյայանա|Վատսյայանայի]] երրորդ կետը քննադատության է ենթարկում (այդ թվում նաև այն հիմնավորմամբ, որ միշտ կարելի է որոշել, թե հարցի լուծման երկու մեթոդներից ո՞ր մեկին նախապատվություն տալ)։

Նյայայի ներկայացուցիչներից [[Ուդայանա]]ն համամիտ է Վատսյայանայի մեկնաբանության հետ<ref>''В.К.Шохин'' [http://iph.ras.ru/elib/2646.html САНШАЯ] Новая философская энциклопедия․</ref>։

=== Ըստ յոգայի ===
«[[Յոգա սուտրա]]ներում» (I, 30) թվարկվում են կենտրոնանալուն խանգարող ինը պատճառներ։ Ըստ [[Վյասա]]յի դրանք մեկնաբանվում են հետևյալ կերպ․
# [[վյադխի]] – հիվանդություն, ֆիզիկական հավասարակշռության խախտում
# [[ստյանա]] – [[ապատիա]], լավատեսության բացակայություն, մտավոր անբավար տրամադրվածություն աշխատանքի հանդեպ
# սանշայա – անվճռականություն, տարբեր տեսակի կասկածներ, մտավոր տատանում խնդրի երկու տեսանկետների միջև․ ''սա կարող է լինել այսպես կամ այնպես''։
# [[պրամադա]] – անտարբերություն, անկարեկցություն, նախաձեռնության անբավարար վիճակ, որը խանգարում է սամադխային
# [[ալասյա]] – [[ծուլություն]], փափկամորթություն, մտքի և մարմնի իներտ վիճակ, որը պայմանավորված է ծուլությամբ՝ գուրուտվա
# [[ավիրատի]] – հուզմունք, զգացմունքայնություն, գիտակցությունը մթագնում է [[զգացմունք]]ները շարժող առարկաների իշող վիճակից
# [[բխրանտի դարշանա]] – կեղծ պատկերացում, կեղծ [[գիտելիք]]ներ
# [[ալաբդխա բխումիկատվա]] – իրականությունը տեսնելու անընդունակություն հոգեմտավոր պատճառներով
# [[անավաստխիտատտվա]] – անկայունություն, որը թույլ չի տալիս պահպանել մտքի անընդհատությունը, քանի որ [[գիտակցություն]]ը հասու չէ էկագրատին<ref>[http://ezoteric.polbu.ru/eliade_yoga/ch75_vii.html Мирча Элиаде. Йога: свобода и бессмертие․ Примечания] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304185836/http://ezoteric.polbu.ru/eliade_yoga/ch75_vii.html |date=2016-03-04 }} Библиотека "Полка букиниста"</ref>։
Ըստ [[յոգա]]յի պետք է պայքարել սանշայայի հետ․ [[աթեիզմ|անհավատությունը]] շատերին կարող է կործանել։ Անհնար է երջանիկ լինել ոչ այս, ոչ մյուս աշխարհներում, եթե հավատ չկա։ Մարդը միշտ պետք է հավատա իր ուժերին և Ուսուցչի հորդորներին։ Նա վստահ պետք է լինի, որ Աստված միշտ իր կողքին է և կպաշտպանի չարից։ Միմիայն հավատն է ընդունակ արմատախիլ անել կասկածը և [[յոգեր|յոգի]] սրտում կիշխի հանգստություն և անվրդովվածություն<ref>[http://www.yogamir.ru/otvlecheniya-i-pomexi-v-praktike-yogi/ Отвлечения и помехи в практике йоги․] ЙОГИЧЕСКИЙ ОНЛАЙН ЖУРНАЛ</ref>։

== Գրականություն ==
* [http://society.polbu.ru/chatterjee_indianphilo/ch46_all.html Сатисчандра Чаттерджи, Дхирендрамохан Датта. Древняя индийская философия․ ФИЛОСОФИЯ НЬЯЙИ. ВВЕДЕНИЕ]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }} Библиотека "Полка букиниста"
* Nyaya-sutra և Bhasya
* ''В.К.Шохин'' [http://iph.ras.ru/elib/2646.html САНШАЯ] Новая философская энциклопедия․

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

[[Կատեգորիա:Հինդուիզմ]]
[[Կատեգորիա:Հնդկական փիլիսոփայություն]]
[[Կատեգորիա:Փիլիսոփայական տերմինաբանություն]]
[[Կատեգորիա:Սանսկրիտ եզրույթներ]]
[[Կատեգորիա:Ճանաչողություն]]
[[Կատեգորիա:Իմացաբանություն]]
[[Կատեգորիա:Տրամաբանություն]]
[[Կատեգորիա:Մտածողություն]]
[[Կատեգորիա:Կրոնական հասկացություններ]]
[[Կատեգորիա:Նյայա]]
[[Կատեգորիա:Վայշեշիկա]]

Այս էջում օգտագործված կաղապարները.

Կաղապար:Main other (խմբագրել)
Կաղապար:Navbar (խմբագրել)
Կաղապար:Tnavbar (խմբագրել)
Կաղապար:Webarchive (խմբագրել)
Կաղապար:· (դիտել ելատեքստը) (պաշտպանված է)
Կաղապար:Գույն (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Կաղապար:Ծանցանկ (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Կաղապար:Ծանցանկ/styles.css (խմբագրել)
Կաղապար:Կատեգորիան միայն հոդվածներում (խմբագրել)
Կաղապար:Հինդուիզմ (խմբագրել)
Կաղապար:Չաշխատող արտաքին հղում (խմբագրել)
Մոդուլ:Arguments (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Check for unknown parameters (խմբագրել)
Մոդուլ:Navbar (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Webarchive (խմբագրել)
Մոդուլ:Webarchive/data (խմբագրել)
Մոդուլ:Կատեգորիաները միայն հոդվածում (խմբագրել)

Վերադարձ դեպի Սանշայա։

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Սանշայա» էջից