Դիտել Մասնակից:Տիգրան Սահակյան/Ավազարկղ էջի աղբյուրը

Ձեզ չի թույլատրվում խմբագրել այս էջը հետևյալ պատճառով.

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Դուք կարող եք դիտել և պատճենել այս էջի ելատեքստը.

'''Գայոս Հուլիոս Կեսար'''

{{այլ կիրառումներ|Հուլիոս Կեսար}}
Գայոս Հուլիոս Կեսար (իսկական արտասանությունը մոտ է Կեյզարին<ref>{{книга|автор=Jean-Fr. N. Loumyer|заглавие=De la prononciation du grec et du latin|ссылка=https://books.google.ru/books?id=ZmgTAAAAQAAJ&pg=PA53&dq=prononciation+latin+caesar&hl=fr&sa=X&ved=0ahUKEwjcxNOchOnUAhXiJ5oKHYMgDIMQ6AEILDAC#v=onepage&q=prononciation%20latin%20caesar&f=false|место=Bruxelles|издательство=P.-J. Voglet|год=1840|pages=53}}</ref>;{{lang-la|Gaius Iulius Caesar }}[ˈgaːjʊs|ˈjuːliʊs ˈkae̯sar], [[12 հուլիսի]] [[մ․թ․ա․]] [[100 թվական]] ]- [[15 Մարտ]] [[Մ․թ․ա․ 44 թվական]])— [[Հին Հռոմ|Հին հռոմ]]եական պետական և քաղաքական գործիչ, զորավար, գրող։ [[Հյուպատոս]] մ․թ․ա․ [[Մ.թ.ա. 59|59]], [[Մ.թ.ա. 48|48]], [[Մ.թ.ա. 46|46]], [[Մ.թ.ա. 45|45]] և [[մ.թ.ա. 44|44]] թվականներին: [[Դիկտատոր]] [[Մ.թ.ա. 49|Մ․թ․ա․ 49]], [[մ.թ.ա. 48|48]]-[[Մ.թ.ա. 47|47]] և [[Մ.թ.ա. 46|46]]-[[Մ.թ.ա. 44|44]] թվականներ: [[Մեծ Վեհապետ]] [[մ.թ.ա. 63]]-ից:
Սերված հին [[արիստոկրատ]] ընտանիքից, Կեսարը հերդականորեն պայքարում և ստանում եր Հռոմեական բոլոր բարձր պաշտոնները ({{lang-lat|[[cursus honorum]]}}) և իրեն անուն ստեղծեց [[Պահպանողականություն|պահպանողական]] սենատորների (օպտիմաս) հետ պայքարում։[[Մ.թ.ա. 60|Մ․թ․ա․ 60]] թվականին կազմակերպեց առաջին [[Եռյակ դաշինք|եռյակ դաշինքը]] երկու ազդեցիկ քաղաքական գործիչներ՝ [[Գնեոս Պոմպեոս|Գնեոս Պոմպեոս Մեծի]] և [[Մարկոս Կրասոս]] Լիցինիի հետ։[[Մ.թ.ա. 58|Մ․թ․ա․ 58]] թվականին ավելի քն ութ տար անցկացրել է ներկաիս [[Շվեյցարիա|Շվեյցարիա]]յի, [[Ֆրանսիա]]յի, [[Բոլգիա]]յի, [[Գերմանիա]]յի և [[Մեծ Բրիտանիա]]յի տարածքում, մասնակցել [[Գալլական պատերազմ]]ին և Հռոմեական կայսրությանը միացրեց [[Ատլանտյան օվկիանոս|Ատլանտյան օվկիանոսից]] մինչև [[Ռայն գետ]]ը ընկած տարածքը և վաստակեց տաղանդավոր ռազմական առաջնորդի փառք: [[Մ.թ.ա. 49|Մ․թ․ա․ 49]] թվականի սկզբին կազմակերպեց քաղաքացիական պատերազմ սենատորների հետ ունեցած դեպի Հռոմ իր վերադարձի հետ կապված տարաձայնությունների պատճառով և պաշտոնական հանցագործությունների համար դատական անձեռնմխելիության երաշխիքի (ընտրություններում կաշառակերություն, պաշտոնատար անձանց կաշառք, պայմանագրերի խախտում, բռնի գործողություններ և այլ խախտումներ)։Չորս տարվա ընթացքում Սենատի կողմնակիցները, խմբավորվելով Պոմպեոսի շուրջ, պարտության են մատնվել Կեսարի կողմից [[Իտալիա]]յում, [[Իսպանիա]]յում (երկու անգամ), [[Հունաստան]]ում և [[Աֆրիկա]]յում, նաև Կայսեր կողմից ջախջախվել են [[Եգիպտոս]]ի և [[Պոնտոս]]ի զորքերը։
Ողորմության քաղաքականությանը հավատարիմ մնալով հանդերձ միևնույն ժամանակ, մահապատժի է ենթարկվել իր մի շարք առանցքային հակառակորդների։ Հասնելով հակառակորդների հանդեպ հաղթանակի իր ձեռքում կենտրոնացրեց դիկտատորի հյուպատոսական հզորության և արտակարգ իրավունքի ուժերը (ի վերջո ցմահ), կատարեց հասարակական մի շարք բարեփոխումներ։ Կեսարի կյանքիի ընդացքում սկսվեց իր աստվածացումը, զորավար-հաղթող և «կայսր» պատվավոր տիտղոսները դարցան նրա անվան անբաժանելի մասը, բայց նա հրաժարվում եր հին հռոմեական արքաների իշխանությունից։[[Մարկոս Բրուտոս]] գլխավորությամբ սենատորների կողմից իրականացված [[կեսարի սպանություն]]ից հետո [[Օկտավիանոս Օգոստոս]] ընդունումե է նրա անունը, ըստ կտակի ստանում է Կայսեր ունեցվածքի մեծ մասը և որպես հետևանք դառնում է առաջին կայսրը։
Կայսերը իր կյանքի ընդացքում տարբեր կերպ եին վերաբորում և այդ սովորույթը պահպանվել է Հռոմեական կայսրությունում, նրա անունը փառաբանում եին կառավարության անդաների կողմնակիցների կողմից, իսկ օպոզիցիան փառաբանում եր դավադրություններ կազմակերպողներին և զոհերին։
Կայսեր անձևը շատ պոպուլյար եր [[միջին դարեր]]ում և նորագույն շրջանում։
Բացի քաղաքական և ռազմական ոլորտներից Կայսրը հայտնի է նաև ինչպես գրող։ Ոճի պարզության և ակնհայտության շնորհիվ նրա աշխատությունները համարվում են Հին Հռոմեական գրականության դասականներից և կիրառվում են [[լատիներեն]]ի [[Դարավանդում|դասավանդ]]ման և [[Ուսուցում|ուսուց]]ման համար։ Հուլիոսի անվան հետ շատ հաճախ կարելի է հանդիպել [[Կեսար]] և [[արքա]] [[տիտղոս]]ները, ինչպես նաև [[տարի|տարվա]] յոթերորդ ամսվա անվանումը — [[Հուլիս]](Հուլյոս)։

== Ծագումը և մանկությունը ==
=== Ծագումը ===
Գայոս Հուլիոս Կեսարը ծնվել է հին [[Հայրիշխանություն|հայրիշխանական]] [[Հուլիոսներ]]ի ընտանիքում։ [[Մ․թ․ա․ V դար|Մ․թ․ա․ V]]—[[IV դար|Մ․թ․ա․ IV]] դարերում Հուլիոսները Հին Հռոմի կյանքում կարևոր դերակատարություն են ունեցել։ Ընտանիքի ներկայացուցիչներից սերել են մասնաորապես [[Դիկտատուրա|դիկտատոր]]ներ, մեկ հեծելազորի վարպետ (դիկտատորի տեղակալ) և մենկ թագավորական [[Դեցեմվիրներ|Դեցեմվիրների]] անդամ, նվգեր մշակեցին Տաս աղյուսակների օրենքները - [[Տասներկու աղյուսակներ|Տասներկու աղյուսակների]] նախնական տարբերակը<ref name=comp.12>{{CJC|12|''Badian E.'' From the Iulii to Caesar}}</ref>։ Ինչպես երկար պատմություն ունեցող ընտանիքների մեծամասնությունը այնպես էլ Հուլիոսները ունեին իրենց ծագման վերաբերյալ լեգենդ։ Նրանք համարում եին, որ սերում են [[Վեներա (աստվածուհի)|Վեներա Աստվածուհուց]] և [[Էնեաս]]ից։ Հուլիոսների ծագման լեգենդը [[ 200 մ․թ․ա․|մ․թ․ա․ 200]] թվականին բավականին հայտնի եր<ref name=comp.11>{{CJC|11|''Badian E.'' From the Iulii to Caesar}}</ref> և [[Մարկոս Պորկիոս Ավագ]]ը գրեց Հուլիոսների էթիմոլոգիաի իր տարբերակը։ Իր կարծիքով, այս անվան առաջին կրողը իր կեղծանունը Հուլ  ստացել է հունարեն «ἴουλος» բառից (մազափունջ, առաջին մազերը այտերի և կզակի վրա)<ref name=comp.13>{{CJC|13|''Badian E.'' From the Iulii to Caesar}}</ref>։ 
Գրեթե բոլոր Հուլիոսները մ․թ․ա․ V—IV դարերում կրել են Հուլ մականունը, որը հավանաբար եղել է միակը իրենց ընտանիքում<ref name=comp.12 />։ Հուլիոս Կեսարների ճյուղը հավանաբար առաջացել է Հուլիոս Հուլերից, չնայած այն բանի, որ նրանց կապող ողակները անհայտ են։}<ref name=comp.13 />։ Առաջին հայտնի Կայսրը եղել է պրոտոր [[մ․թ․ա․ 208]] թվականին [[Տիտոս]]ը<ref name=comp.14>{{CJC|14|''Badian E.'' From the Iulii to Caesar}}</ref><ref>(Liv. XXVII, 21) Тит Ливий. История от основания города, XXVII, 21, 5.</ref>։ «Caesar» կեղծանունը և Էթոմոլոգինան ճշգրիտ հայտնի չէ և մառացվել է հռոմեական դարաշրջանում։Էլիոս  Սպարտիանը [[Օգոստոսների գենսագործունեության հեղինակներ]]ից մեկն է և գրել է չորս տարբերակ, մ․թ․ IV դարում գոյություն է ունեցել։

  https://ru.wikipedia.org/wiki/Гай_Юлий_Цезарь
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

Այս էջում օգտագործված կաղապարները.

Վերադարձ դեպի Մասնակից:Տիգրան Սահակյան/Ավազարկղ։

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մասնակից:Տիգրան_Սահակյան/Ավազարկղ» էջից