Դիտել Հղիության արհեստական ընդհատման պատմություն էջի աղբյուրը

← Հղիության արհեստական ընդհատման պատմություն
Ձեզ չի թույլատրվում խմբագրել այս էջը հետևյալ պատճառով.
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Դուք կարող եք դիտել և պատճենել այս էջի ելատեքստը.
{{ՎՏՔ}}
[[Պատկեր:Mrs.Bird&MadameCostello-February24,1842NewYorkSun.jpg|մինի|230x230փքս|Հղիության արհեստական ընդհատման ծառայությունների անուղղակի գովազդը, ինչպես 1842 թվականին The Sun-ում հրապարակված գովազդը, տարածվեց վիկտորիանական դարաշրջանում: Այդ ժամանակ Նյու Յորքում աբորտներն արգելված էին օրենքով<ref>{{Cite book |last=Brodie |first=Janet Farrell |title=Contraception and abortion in nineteenth-century America |publisher=[[Cornell University Press]] |year=1997 |isbn=0-8014-8433-2 |location=[[Ithaca, New York]] |page=[https://books.google.com/books?id=Wbeoi0rGvpkC 254] |oclc=37699745}}</ref>։]]
'''Հղիության արհեստական ընդհատման պատմություն ('''{{Lang-en|History of abortion}}), [[Հղիություն (մարդ)|հղիության]] կանխամտածված ընդհատման պրակտիկա, որը հայտնի է դեռ հին ժամանակներից։ [[Աբորտ]] կատարելու փորձի համար օգտագործվել են տարբեր մեթոդներ, այդ թվում՝ հղիության ընդհատմանը նպաստող դեղաբույսերի, սրածայր գործիքների օգտագործումը, որովայնի խոռոչի վրա ճնշում գործադրելը և այլ մեթոդներ: Աբորտ տերմինը երբեմն օգտագործվում է հղիության բնական ընդհատմանը վերաբերելու համար, այսինքն՝ այն, ինչ ժողովրդականորեն կոչվում է [[վիժում]]: Բայց հետագայում «աբորտ» տերմինը միշտ վերաբերվել է հղիության արհեստական ընդհատմանը։

Աբորտների մասին օրենքները և դրանց կիրառումը տարբեր դարաշրջաններում փոփոխվել են: 20-րդ դարի ընթացքում [[արևմտյան աշխարհ]]ի շատ երկրներում աբորտների իրավունքների շարժումները հասան աբորտների արգելքի վերացմանը: Չնայած Արևմուտքի մեծ մասում աբորտները մնում են օրինական, այդ օրինականությունը պարբերաբ աբորտների դեմ պայքարող խմբերի կողմից դեռ վիճարկվում է։ [[Վլադիմիր Լենին]]ի օրոք [[Խորհրդային Միություն]]ը ճանաչվել է առաջին ժամանակակից երկիրը, որն օրինականացրել է ընտրությամբ հղիության արհեստական ընդհատումը<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=T205AAAAIAAJ&dq=lenin+soviet+first+country+abortion&pg=PA65 |title=Abortion |date=27 October 1977 |publisher=CUP Archive |isbn=9780521214421}}</ref>: Քսաներորդ դարում [[Չինաստան]]ը,փորձելով դանդաղեցնել բնակչության աճը, օգտագործեց հղիության արհեստական ընդհատումը որպես «մեկ երեխայի քաղաքականություն» ծնելիության սահմանափակման արշավի մի մաս։

== Նախաժամանակակից դարաշրջան ==
[[Պատկեր:AngkorWatAbortionAD1150.JPG|մինի|240x240փքս|Անգկոր Ուաթի հարթաքանդակ, որը պատկերում է մի դևի, որը Անդրաշխարհ ւղարկված է կնոջ է աբորտ անում։]]
Վեդական օրենքները և Հնդկաստանի սմրիտի օրենքները արտացոլում էին երեք բարձրագույն կաստաների արական սեռի պահպանման մտահոգությունը, և կրոնական դատարանները կնոջ վրա տարբեր աթիմիաներ էին պարտադրում կամ աբորտ թույլատրող քահանային վտարում էին եկեղեցուց<ref>{{cite journal |author=Constantin-Iulian Damian |date=January–March 2010 |title=Abortion from the Perspective of Eastern Religions: Hinduism and Buddhism |url=http://eng.bioetica.ro/atdoc/RRBv8n1_2010_Damian_EN.pdf |url-status=dead |journal=Romanian Journal of Bioethics |volume=8 |issue=1 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120903233020/http://eng.bioetica.ro/atdoc/RRBv8n1_2010_Damian_EN.pdf |archive-date=2012-09-03}}</ref>։ [[Ռամայանա|«Ռամայանա»]] էպոսը նկարագրում է սափրիչ վիրաբույժների կողմից կատարված աբորտը<ref>{{Cite web |title=Sloka & Translation {{!}} Valmiki Ramayanam |url=https://www.valmiki.iitk.ac.in/sloka?field_kanda_tid=5&language=dv&field_sarga_value=28 |access-date=2023-11-30 |website=www.valmiki.iitk.ac.in}}</ref>։ Միակ ապացույցը, որ հին օրենքները մահապատիժ էին նախատեսում աբորտի համար, Մ.թ. ա. մոտ 1075 թվականի  ասորական օրենսդրության մեջ է<ref>[http://www.fordham.edu/halsall/ancient/1075assyriancode.html Ancient History Sourcebook: The Code of the Assura, c. 1075 BC ]</ref>, Ասուրայի օրենսգրքում, և այդ պատիժը կիրառվում է միայն այն կնոջ նկատմամբ, ով աբորտ է անում հակառակ իր ամուս��ու ցանկությանը: Արհեստական աբորտի մասին գրանցված առաջին վկայությունը գտնվում է եգիպտական էբերսի պապիրուսում, որը թվագրվում է Մ.թ. ա. 1550 թվականին<ref name="potts">{{Cite book |last=Potts |first=Malcolm |author-link=Malcolm Potts |url=http://big.berkeley.edu/ifplp.history.pdf |title=Gynecology and Obstetrics |author2=Martha Campbell |year=2002 |volume=6 |chapter=History of Contraception |access-date=2013-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20030701162741/http://big.berkeley.edu/ifplp.history.pdf |archive-date=2003-07-01 |url-status=dead}}{{Cite journal |last=Potts |first=Malcolm |author-link=Malcolm Potts |author2=Martha Campbell |year=2009 |title=History of Contraception |url=http://www.glowm.com/?p=glowm.cml/section_view&articleid=375 |journal=The Global Library of Women's Medicine |doi=10.3843/GLOWM.10376 |issn=1756-2228 |access-date=2011-09-07}}</ref>։

Վաղ մշակույթներում կիրառվող մեթոդներից շատերը ոչ վիրաբուժական էին: Ֆիզիկական գործունեությունը, ինչպիսիք են քրտնաջան աշխատանքը, [[ժայռամագլցում]]ը, [[Թիավարություն|թիավարումը]], ծանրություն բարձրացնելը կամ [[ջրացատկ]]ը, տարածված էին: Այլ մեթոդներ ներառում էին տերևների օգտագործումը, որոնք առաջացնում էին [[Գրգռում (ֆիզիկա)|գրգռում]], ծոմ պահելը, արյուն թափելը, որովայնի վրա տաք ջուր լցնելը և տաքացրած կոկոսի կեղևի վրա պառկելը<ref name="devereux">{{Cite book |last=Devereux |first=G |title=Abortion in America: Medical, psychiatric, legal, anthropological, and religious considerations |url=https://archive.org/details/abortioninameric0000rose |publisher=[[Beacon Press]] |year=1967 |editor=Harold Rosen |location=[[Boston, Massachusetts]] |chapter=A typological study of abortion in 350 primitive, ancient, and pre-industrial societies |oclc=187445}}</ref>։ Գրեթե բոլոր մշակույթներում հղիության դադարեցման մեթոդները զարգացել են դիտարկումների, մանկաբարձական մեթոդների հարմարեցման և միջմշակութային հաղորդակցության միջոցով<ref>{{cite book |last=Devereux |first=George |url=https://archive.org/details/studyofabortioni00deve |title=A Study of Abortion in Primitive Societies |publisher=International Universities Press |year=1976 |isbn=978-0823662456}}</ref>։ Աբորտը հարկադրելու ֆիզիկական միջոցները, ներառյալ ծեծը, ֆիզիկական վարժությունները և գոտու ձգումը, դեռ նոր ժամանակների սկզբին հաճախ օգտագործվում էին անգլիացի կանանց կողմից<ref name="mcfarlane">{{Cite book |last=Macfarlane |first=Alan |author-link=Alan Macfarlane |title=The Savage Wars of Peace |publisher=[[Palgrave Macmillan]] |year=2002 |isbn=1-4039-0432-4 |location=[[Basingstoke]] |chapter=Abortion methods in England |oclc=50714989 |access-date=2008-12-13 |chapter-url=http://www.alanmacfarlane.com/savage/A-ABORT.PDF}}</ref>։

Հնագիտական գտածոները ցույց են տալիս պտղի հանման վաղ վիրաբուժական փորձերը։ Այնուամենայնիվ, ենթադրվում է, որ նման մեթոդները լայնորեն տարածված չեն եղել՝ հաշվի առնելով այն հազվադեպությունը, որով դրանք հիշատակվում են հին բժշկական տեքստերում<ref name="doerfler1997">{{cite web |last=Doerfler |first=Stephanie |title=Abortion |url=http://www.unc.edu/courses/rometech/public/content/special/Stephanie_Doerfler/Abortion.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070629085332/http://www.unc.edu/courses/rometech/public/content/special/Stephanie_Doerfler/Abortion.html |archive-date=June 29, 2007 |access-date=2008-12-10}}</ref>։

8-րդ դարի սանսկրիտ տեքստում աբորտ անել ցանկացող կանանց հանձնարարվում է նստել գոլորշու կամ շոգեխաշած սոխի կաթսայի վրա<ref name="yale">{{cite web |last=London |first=Kathleen |year=1982 |title=The History of Birth Control |url=http://www.yale.edu/ynhti/curriculum/units/1982/6/82.06.03.x.html |access-date=2008-12-10 |work=The Changing American Family: Historical and Comparative Perspectives |publisher=[[Yale University]]}}</ref>։ Մերսման միջոցով հղիության դադարեցման տեխնիկան, որը ներառում է հղի կնոջ որովայնի վրա ճնշում գործադրելը, դարեր շարունակ կիրառվել է [[Հարավարևելյան Ասիա]]յում [[Կամբոջա]]յի Անգկոր Ուաթ տաճարը զարդարող հարթաքանդակներից մեկում, որը թվագրվում է մոտ 1200 թվականով, պատկերված է մի դև, որը նման աբորտ է անում մի կնոջ, որն ուղարկվել է Անդրաշխարհ<ref name="potts" />։

[[Ճապոնիա|Ճապոնական]] փաստաթղթերը պարունակում են աբորտների մասին գրառումներ, որոնք թվագրվում են 12-րդ դարով։ Էդոյի ժամանակաշրջանում այն շատ ավելի տարածված դարձավ, հատկապես այն գյուղացիների շրջանում, ովքեր ամենից շատ տուժեցին ժամանակի կրկնվող սովից և բարձր հարկերից<ref name="japan1">{{Cite journal |author=Obayashi M |date=December 1982 |title=[Historical background of the acceptance of induced abortion] |journal=Josanpu Zasshi |language=ja |volume=36 |issue=12 |pages=1011–6 |pmid=6759734}}</ref>։ Bodhisattva Jizo-ի արձանները, հայտնվել առնվազն 1710 թվականին Յոկոհամայի տաճարում, որոնք կանգնեցվել են հղիության արհեստական ընդհատման, վիժման, [[Մեռելածնություն|մեռելածնության]] կամ վաղ մանկության մահվան հիշատակին<ref name="japan2">{{Cite journal |last=Brookes |first=Anne Page |date=September–December 1981 |title=Mizuko kuyō and Japanese Buddhism |url=http://www.nanzan-u.ac.jp/SHUBUNKEN/publications/jjrs/pdf/135.pdf |url-status=dead |journal=Japanese Journal of Religious Studies |volume=8 |issue=3–4 |pages=119–47 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040503125604/http://www.nanzan-u.ac.jp/SHUBUNKEN/publications/jjrs/pdf/135.pdf |archive-date=2004-05-03 |access-date=2008-12-13}}</ref>։

[[Մաորիներ|Մաորի]] բնիկ ժողովուրդը, որը գաղութացրեց [[Նոր Զելանդիա]]ն, դադարեցրեց հղիությունը՝ օգտագործելով վիժում առաջացնող դեղամիջոցներ, ծիսական մեթոդներ և սահմանափակող գոտիով որովայնի ձգում<ref name="maori1">{{Cite journal |author=Hunton RB |date=December 1977 |title=Maori abortion practices in pre and early European New Zealand |journal=[[The New Zealand Medical Journal]] |volume=86 |issue=602 |pages=567–70 |pmid=273782}}</ref>: Մեկ այլ աղբյուր պնդում է, որ ավելի շատ մարդիկ աբորտ չեն արել՝ վախենալով մակուտուից, բայց այնուամենայնիվ փորձել են աբորտ անել՝ արհեստականորեն առաջացնելով [[վաղաժամ ծննդաբերություն]]<ref name="maori2">{{Cite journal |author=Gluckman LK |date=June 1981 |title=Abortion in the nineteenth century Maori: a historical and ethnopsychiatric review |journal=[[The New Zealand Medical Journal]] |volume=93 |issue=685 |pages=384–6 |pmid=7019788}}</ref>:

=== Հունահռոմեական աշխարհ ===
[[Պատկեր:Silphium.jpg|աջից|մինի|160x160փքս|Կիրենեյան մետաղադրամը, որը պատկերում է սիլֆիան՝ հակաբեղմնավորիչ բույս, բայց կարող է նաև հղիության դադարեցման միջոց լինել։]]
[[Հունաստան]]ի և [[Հռոմի պատմություն|Հռոմի պատմության]] մեջ աբորտների մեթոդների և պրակտիկայի մասին հայտնի շատ բան քաղված է վաղ դասական տեքստերից: Աբորտը, որպես [[գինեկոլոգիա]]կան պրոցեդուրա, հիմնականում այն կանանց իրավասությունն էր, ովքեր կամ [[Մանկաբարձ-գինեկոլոգ|մանկաբարձներ էին]], կամ լավ տեղեկացված աշխարհականներ: Իր «Թեետետում» [[Պլատո]]նը նշում է մանկաբարձուհու՝ հղիության վաղ շրջանում աբորտ անելու ունակությունը<ref name="past">{{Cite journal |last=Depierri |first=Kate P. |date=March 1968 |title=One Way of Unearthing the Past |url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-nursing_the-american-journal-of-nursing_1968-03_68_3/page/521 |journal=The American Journal of Nursing |publisher=Lippincott Williams &#38 |volume=68 |issue=3 |pages=521–524 |doi=10.2307/3453443 |jstor=3453443 |pmid=4865614}}</ref><ref>[[Plato]] (1921) [{{circa|369&nbsp;BC}}]. [https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plat.+Theaet.+149d "149d"]. ''[[Theaetetus (dialogue)|Theaetetus]]''. in Harold North Fowler. ''Plato in Twelve Volumes''. '''12'''. [[Cambridge, Massachusetts]]: [[Harvard University Press]].</ref>: Քիչ հավանական է համարվում, որ աբորտը պատժվել է [[Հին Հունաստան]]ում<ref name="christianperspectives">[https://books.google.com/books?id=fVZXBeNCffwC Johannes M. Röskamp, ''Christian Perspectives On Abortion-Legislation In Past And Present'' (GRIN Verlag 2005] {{ISBN|978-3-640-56931-1}}</ref>: Բանաստեղծ Լիսիոսին վերագրվող հատվածը «ենթադրում է, որ Աթենքում աբորտը համարվում էր հանցագործություն Ամուսնու դեմ, եթե նրա կինը հղի էր նրա մահվան պահին, քանի որ նրա չծնված երեխան կարող էր պահանջել Ժառանգություն»<ref name="OCD">{{Citation |last=Sallares |first=J. Robert |title=The Oxford Classical Dictionary |date=2003 |page=1 |editor-last1=Hornblower |editor-first1=Simon |editor-last2=Spawforth |editor-first2=Anthony |contribution=abortion |edition=3rd |place=Oxford |publisher=OxfordUP |isbn=978-0-19-860641-3}}</ref>:

Հին հույները օգտագործում էին սիլֆիումի խոտը որպես աբորտ և [[հակաբեղմնավորիչ]] միջոց: Այս բույսը, որը հանդիսանում է Կիրենայի արտահանման հիմնական առարկան, հասցվել է ոչնչացման. ենթադրվում է, որ այն կարող է ունենալ նույն վիժեցնող հատկությունները, ինչ մեղվաբուծական ընտանիքի նրա ամենամոտ հարազատները: Սիլֆիումն այնքան կարևոր տեղ է զբաղեցրել Կիրենիայի տնտեսության մեջ, որ նրա մետաղադրամների մեծ մասի վրա հատվել է այս բույսի պատկերը<ref name="PlinyXXII">Pliny, [https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plin.+Nat.+22.49 XXII, Ch. 49]</ref>: [[Պլինիոս Ավագ]]ը (Մ.թ. 23-79) նշել է մաքրված Rue vulgaris յուղը որպես հզոր վիժեցնող միջոց։ Serenus Sammonicus-ը գրել է մի խառնուրդի մասին, որը ներառում էր Ռուտա, ձու և սամիթ: Սորանուսը, Դիոսկորիդը, Օրիբազիուսը նույնպես մանրամասն նկարագրեցին այս բույսի օգտագործումը: Գիտական ուսումնասիրությունները հաստատել են, որ Rue-ն իրականում պարունակում է երեք աբորտային միացություններ<ref name="rue">{{cite web |last=Hurst |first=W. Jeffrey |author2=Deborah J. Hurst |title=Rue (Ruta Graveolens) |url=http://www.ucl.ac.uk/~ucgajpd/medicina%20antiqua/sa_rue.html |access-date=2008-12-10 |work=Medicina Antiqua |publisher=The Wellcome Trust Centre for the History of Medicine at UCL}}</ref>։ Խոտը, որն օգտագործվում էր ծննդաբերությունը հեշտացնելու համար, օգտագործվել է նաև հղիությունը դադարեցնելու համար: Գալենը այն ներառել է «հակաթույնների մասին» գրքում, մինչդեռ Դիոսկորիդը պնդում էր, որ այն կարող է ընդունվել բանավոր կամ որպես հեշտոցային պեսարիա, որը պարունակում է նաև պղպեղ և զմուռս<ref>{{Cite book |last=Riddle |first=John M. |author-link=John M. Riddle |title=Eve's Herbs: A History of Contraception and Abortion in the West |publisher=Harvard University Press |year=1999 |isbn=0-674-27026-6 |location=Cambridge |oclc=46766844}}{{Page needed|date=September 2010}}</ref>։

Հույն դրամատուրգ [[Արիստոփանես|Արիստոֆանեսը]] Մ.թ. ա. 421 թվականին իր «խաղաղություն» կատակերգությունում նշել է պեննիրոյալի աբորտ անելու ունակությունը<ref name="pennyroyal">{{Cite news |last=Young |first=Gordon |date=December 1995 |title=Lifestyle on Trial |url=http://www.metroactive.com/papers/metro/12.14.95/pennyroyal-9550.html |access-date=2008-06-25 |work=[[Metro Silicon Valley|Metro]]}}</ref>։ Հույն բժիշկ [[Հիպոկրատ]]ը (Մ.թ. ա. մոտ 460 –370 թվականներին) հղիացած մարմնավաճառին խորհուրդ էր տալիս վեր ու վար ցատկել՝ յուրաքանչյուր ցատկից կրունկներով հպվելով հետույքին՝ վիժում առաջացնելու համար<ref name="lefkowitz1992">{{Cite book |last=Lefkowitz |first=Mary R. |title=Women's life in Greece & Rome: A source book in translation |author2=Maureen R. Fant |publisher=Johns Hopkins University Press |year=1992 |isbn=0-8018-4475-4 |location=Baltimore |page=341 |chapter=Intercourse, conception and pregnancy |access-date=2008-09-21 |chapter-url=http://www.stoa.org/diotima/anthology/wlgr/wlgr-medicine341.shtml}}</ref>։ Նրան վերագրվող այլ աշխատանքներ նկարագրում են արգանդի վզիկի լայնացման համար նախատեսված գործիքները և արգանդի ներսում կուրետը<ref name="hippocrates">{{Cite book |last=Klotz |first=John William |title=A Christian view of abortion |publisher=[[Concordia Publishing House]] |year=1973 |isbn=0-570-06721-9 |location=[[St. Louis, Missouri]] |chapter=A Historical Summary of Abortion from Antiquity through Legalization |oclc=750046 |access-date=2008-09-21 |chapter-url=http://www.lcms.org/graphics/assets/media/WRHC/187_A%20Historical%20Summary%20of%20Abortion.PDF}}</ref>։

2-րդ դարի հույն բժիշկ Սորանուսը նշանակել է [[Միզամուղ դեղամիջոցներ|միզամուղներ]], [[Ցավազրկող դեղամիջոցներ|ցավազրկողներ]],  ծոմապահություն և արյունահեղություն՝ որպես հղիության դադարեցման անվտանգ մեթոդներ, թեև խորհուրդ չի տվել օգտագործել սուր գործիքներ հղիության ընդհատման համար՝ օրգանների պերֆորացիայի վտանգի պատճառով: Նա նաև խորհուրդ է տվել այն կանանց, ովքեր ցանկանում են դադարեցնել հղիությունը, զբաղվել եռանդուն քայլքով, կրել ծանր առարկաներ, ձիավարել կենդանիներ և ցատկել այնպես, որ կնոջ կրունկները դիպչեն հետույքին յուրաքանչյուր ցատկի ժամանակ, որը նա անվանել է «լակեդեմոնյան ցատկ»<ref name="lefkowitz1992" /><ref>Soranus. ''Gynaecology.'' 1.59–65.</ref>։ Նա նաև առաջարկել է բուսական լոգանքների, քսելու և բեզարիի մի քանի բաղադրատոմսեր<ref name="lefkowitz1992" />։ Հույն դեղաբան [[Դիոսկորիդես]]ն իր "«Materia Medica Libri Quinque» գրքում թվարկել է «աբորտի գինի» կոչվող ըմպելիքի բաղադրիչները՝ հելլեբորը, վարունգի հյութը և [[Եղեսպակ փայլուն|եղեսպակը]], սակայն չի նշել դրա պատրաստման ճշգրիտ եղանակը: Հայտնի է, որ հելլեբորը, մասնավորապես, վիժեցնող ազդեցություն ունի<ref name="hellebore">{{cite web |last=Hurst |first=W. Jeffrey |author2=Deborah J. Hurst |title=Hellebore |url=http://www.ucl.ac.uk/~ucgajpd/medicina%20antiqua/sa_hellebore.html |access-date=2008-12-10 |work=Medicina Antiqua |publisher=The Wellcome Trust Centre for the History of Medicine at UCL}}</ref>:

2-րդ և 3-րդ դարերի քրիստոնյա աստվածաբան [[Տերտուլիանոս]]ը նկարագրել է վիրաբուժական գործիքները, որոնք օգտագործվել են ժամանակակից ընդարձակման և տարհանման նման պրոցեդուրաներում: Մի գործիք ուներ «լավ տեղադրված ճկուն շրջանակ», որն օգտագործվում էր ընդլայնման համար, «Օղակաձև բերան», որն օգտագործվում էր կուրետի համար, և «ձանձրալի կամ փակ կեռիկ», որն օգտագործվում էր արդյունահանման համար։ Մեկ այլ գործիք «պղնձե ասեղ կամ փուշ» էր։ Նա նման իրերի սեփականությունը վերագրում էր [[Հիպոկրատ]]ին, [[Ասկլեպիադես Բյութանացի|Ասկլեպիադեսին]], Էրասիստրատին, Հերոֆիլին և Սորանին<ref name="tertullian">[[Tertullian]] (1885) [{{circa|203|lk=no}}]. [http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf03.iv.xi.xxv.html "Tertullian Refutes, Physiologically, the Notion that the Soul is Introduced After Birth"]. ''A Treatise on the Soul''. in [[Philip Schaff]]. ''[[Ante-Nicene Fathers (book)|Ante-Nicene Fathers]]''. '''3'''. [[Edinburgh]]: [[T&T Clark]].</ref>:

1-ին դարի հռոմեացի հանրագիտակ Ավլոս Կոռնելիոս Սելսուսը իր միակ պահպանված աշխատության մեջ առաջարկեց չափազանց մանրամասն զեկույց արդեն մահացած պտղի արդյունահանման ընթացակարգի մասին՝ «բժշկության մասին»<ref name="celsus">{{Cite book |author=Celsus |author-link=Celsus |title=De medicina |publisher=Heinemann |year=1935 |editor=W. G. Spencer |location=London |page=457 |chapter=Prooemium |oclc=186696262 |access-date=2008-12-13 |chapter-url=https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Celsus/7*.html}}</ref>: «Բոլոր հերետիկոսությունների հերքումները» 9-րդ գրքում Հիպոլիտոս հռոմեացին՝ 3-րդ դարի մեկ այլ քրիստոնյա աստվածաբան, գրել է այն կանանց մասին, ովքեր ամուր կապել են իրենց գոտկատեղին՝ «վտարելու այն, ինչ բեղմնավորված էր»<ref name="hippolytus">[[Hippolytus of Rome|Hippolytus]] ({{circa|1870|lk=no}}). [http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf05.iii.iii.vii.viii.html "The Personal History of Callistus; His Occupation&nbsp;..."]. ''[[Refutation of all Heresies]]''. in Alexander Roberts and [[James Donaldson (classical scholar)|James Donaldson]]. ''[[Ante-Nicene Fathers (book)|Ante-Nicene Fathers]]''. '''5'''. [[Edinburgh]]: [[T&T Clark]].</ref>:

=== Հղիության բնական դադարեցում ===
[[Պատկեր:Medievalpreg.jpg|աջից|մինի|210x210փքս|13-րդ դարի լուսավորված ձեռագրի վրա պատկերված է բուսաբույժ, որը պատրաստում է կնոջ համար նախատեսված դահեկան պարունակող կոնյակ:]]
Բուսական պատրաստուկները, որոնք համարվում են աբորտի գործիքներ, տարածված են եղել դասական գրականության և ժողովրդական բժշկության մեջ։  Այնուամենայնիվ, նման ժողովրդական միջոցները տարբերվում էին արդյունավետությամբ և զերծ չէին կողմնակի ազդեցությունների ռիսկից: Որոշ խոտաբույսեր, որոնք երբեմն օգտագործվում են հղիությունը դադարեցնելու համար, թունավոր են:

Հղիության ընդհատում առաջացնող բույսերի ցանկը տրվել է «De viribus herbarum» -ում ՝ 11-րդ դարի խոտաբույսերի հավաքածուում, որը գրվել է բանաստեղծության տեսքով և վերագրվում է Էմիլիուս Մացերին։ Դրանց թվում էին Ռուտան, իտալական կատվախոտը, կծուծ ախորժակը, եղեսպակը, օճառախոտը, ցիպերուսը, Սպիտակ և Սև հելլեբորը և պեննիրոալը<ref name="riddle1992">{{Cite book |last=Riddle |first=John M. |author-link=John M. Riddle |title=Contraception and abortion from the ancient world to the Renaissance |publisher=Harvard University Press |year=1992 |isbn=0-674-16875-5 |location=Cambridge |oclc=24428750}}{{Page needed|date=September 2010}}</ref>։ Իսլամական աշխարհի բժիշկները միջնադարում փաստել են աբորտային միջոցների օգտագործումը՝ մեկնաբանելով դրանց արդյունավետությունն ու տարածվածությունը<ref name="shaikh2003">{{Cite book |last=Shaikh |first=Sa'diyya |title=Sacred Rights: The Case for Contraception and Abortion in World Religions |publisher=[[Oxford University Press]] |year=2003 |isbn=0-19-516001-0 |editor=Daniel C. Maguire |location=[[Oxford]] |pages=[https://archive.org/details/sacredrightscase0000magu/page/107 107] |chapter=Family Planning, Contraception, and Abortion in Islam: Undertaking ''Khilafa'' |oclc=50080419 |chapter-url=https://archive.org/details/sacredrightscase0000magu/page/107}}</ref>։

[[Բենջամին Ֆրանկլին]]ի բաղադրատոմսում, որը մշակվել է վիժեցնող միջոց պատրաստելու համար, գաղութային երկրներից ամերիկացիներին խորհուրդ է տրվել չափելիս զգուշություն ցուցաբերել: Նա օգտագործել է այս բաղադրատոմսը մի գրքում, որը  անվանում է «չամուսնացած կանանց» անցանկալի հղիության լուծում<ref>Farrell, Molly, ''[https://slate.com/news-and-politics/2022/05/ben-franklin-american-instructor-textbook-abortion-recipe.html Ben Franklin Put an Abortion Recipe in His Math Textbook: To colonial Americans, termination was as normal as the ABCs and 123s]'', [[Slate (magazine)|Slate]], May 5, 2022</ref>։ Ֆրանկլինը հետևեց [[Անգլիա]]յում և [[Եվրոպա]]յում գոյություն ունեցող ավանդույթին։

Քինգի ամերիկյան հիվանդանոցի 1898 թվականի հրատարակությունը խորհուրդ է տվել գարեջրի խմորիչի և Պեննիրոյալ թեյի խառնուրդը որպես «անվտանգ» միջոց<ref>{{Cite book |last=Felter |first=Harvey Wickes |author-link=Harvey Wickes Felter |title=King's American Dispensatory |title-link=King's American Dispensatory |author2=John Uri Lloyd |author2-link=John Uri Lloyd |year=1854 |chapter=Hedeoma (U. S. P.)—Hedeoma |access-date=2008-12-11 |chapter-url=http://www.henriettesherbal.com/eclectic/kings/hedeoma.html}}</ref>: Հայտնի է, որ Պեննիրոյալը բարդություններ է առաջացնում, երբ օգտագործվում է որպես վիժեցնող միջոց: 1978 թվականին Կոլորադոյից հղի կինը մահացավ 2 ճաշի գդալ Պեննիրոյալ թունավոր եթերայուղ օգտագործելուց հետո<ref>[https://archive.today/20120718040231/http://www.annals.org/content/124/8/726.full.pdf+html Pennyroyal poisoning]</ref><ref>[http://www.metroactive.com/papers/metro/12.14.95/pennyroyal-9550.html Colorado death]</ref><ref name="toxic">{{cite web |author=MedLinePlus |author-link=Medlineplus |title=American pennyroyal (Hedeoma pulegioides L.), European pennyroyal (Mentha pulegium L.) |url=https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/natural/patient-pennyroyal.html |access-date=2009-05-05}}</ref>։ 1994 թվականին մի հղի կին, տեղյակ չէր արտարգանդային հղիության մասին, որը պահանջում էր անհապաղ բժշկական օգնություն, խմեց Պեննիրոյալ քաղվածքով թեյ՝ առանց բժշկական օգնության աբորտ կատարելու համար: Ավելի ուշ նա մահացավ չբուժված արտարգանդային հղիության արդյունքում՝ ախտանիշները շփոթելով աբորտային միջոցի ազդեցության հետ<ref name="pennyroyal" />։

Հազարամյակներ շարունակ tansy-ն ընդունվել է հղիության սկզբում՝ դաշտանը վերականգնելու համար<ref>{{cite journal |author=Charles T. Hildreth, MD |date=November 1834 |title=Fatal Poisoning by Oil of Tansy |url=https://books.google.com/books?id=-hugAAAAMAAJ&pg=PA213 |journal=The Medical Magazine |location=Boston |publisher=William D. Ticknor |volume=3 |page=213 |quote=From the days of Aristotle to the present time, a certain class of medical writers have recommended this plant as safe, and more or less efficacious, in cases involving a suppression of the catamenia. |number=7}} (''Catamenia'' is blood or other material discharged from the uterus during menstruation.)</ref>։ Այն առաջին անգամ նկարագրվել է որպես բուժման միջոց Սուրբ Հիլդեգարդա Բինգենի «պարզ բժշկության մասին» գրքում<ref name="riddle1992" />։

Գիհու բազմազանությունը, որը հայտնի է որպես սավին, հաճախ հիշատակվում է եվրոպական գրություններում<ref name="potts" />։ Մի դեպքում Անգլիայում ասում էին, որ Էսեքսցի քահանան այն ձեռք է բերել այն կնոջ համար, որից հղիացել է 1574 թվականին. մեկ այլ դեպքում տղամարդը խորհուրդ է տվել իր հղի ընկերուհուն օգտագործել սև հելլեբոր և սավին, որոնք պետք է միասին եփել և խմել կաթի մեջ, կամ գարեջրի մեջ եփած մանրացված մարենա։ Այլ նյութերի թվում, որոնք, ըստ լուրերի, օգտագործվել են անգլիացիների կողմից, ներառում են սպան ճանճը, [[ափիոն]]ը, ջրաղացի սերմերը, երկաթի սուլֆատը և երկաթի քլորիդը: Մեկ այլ խառնուրդ, որը չի նպաստում հղիության դադարեցմանը, այլ ավելի շուտ նախատեսված էր բաց թողնված հղիությունը հեշտացնելու համար, պարունակում էր dittani, hyssop և տաք ջուր<ref name="mcfarlane" />։

Որդանման պտերի արմատը, որը [[ֆրանսերեն]]ում կոչվում է՝ «մարմնավաճառի արմատ», օգտագործվել է [[Ֆրանսիա]]յում և [[Գերմանիա]]յում. այն առաջարկվել է նաև հույն բժշկի կողմից 1-ին դարում։  Գերմանական ժողովրդական բժշկության մեջ օգտագործվել է նաև [[դեկոնգեսանտ թեյ]], որի բաղադրության մեջ եղել են մարջորամ, [[ուրց]], [[մաղադանոս]] և [[նարդոս]]։ Չճշտված ծագման այլ պատրաստուկներ ներառում էին մանրացված մրջյուններ, ուղտի թուք և արջի ճարպի մեջ լուծված սև պոչով եղջերուի մազեր<ref name="yale" />։

=== Աբորտների նկատմամբ վերաբերմունք ===
Ստոիկները հավատում էին, որ պտուղն իր բնույթով նման է բույսի, այլ ոչ թե կենդանու, մինչև ծննդյան պահը, երբ այն վերջապես սկսում է օդ շնչել: Հետևաբար, նրանք համարում էին, որ աբորտը բարոյապես ընդունելի է<ref name="OCD" /><ref name="DGRA">{{cite encyclopedia |year=1870 |title=Abortio |encyclopedia=[[Dictionary of Greek and Roman Antiquities]] |publisher=[[Little, Brown and Company]] |location=Boston |url=http://www.ancientlibrary.com/smith-dgra/0009.html |last=Long |first=George |author-link=George Long (scholar) |editor=William Smith |editor-link=William Smith (lexicographer) |volume=1 |pages=2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100213213407/http://www.ancientlibrary.com/smith-dgra/0009.html |archive-date=2010-02-13 |url-status=dead}}</ref>։

Արիստոտելը գրել է, որ «օրինական և անօրինական աբորտի միջև սահմանը կնշվի սենսացիաներ ունենալու և կենդանի լինելու փաստով»<ref>{{Cite book |author=Aristotle |author-link=Aristotle |title=Aristotle in 23 Volumes |publisher=[[Harvard University Press]] |year=1944 |isbn=0-674-99291-1 |editor=H. Rackham |volume=21 |location=[[Cambridge, Massachusetts]] |page=[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text.jsp?doc=Perseus:text:1999.01.0058:book%3D7:section%3D1335b 7.1335b] |chapter=[[Politics (Aristotle)|Politics]] |oclc=29752140 |orig-year=c. 325 BC}}</ref>։ Մինչ այդ պահը հասնելը, Արիստոտելը աբորտը չէր դիտում որպես մարդասպանություն<ref name="bioethics">[https://books.google.com/books?id=6HZ2aOV2BSQC&dq=thomas+aquinas+abortion&pg=PA5 A companion to bioethics] By Helga Kuhse, Peter Singer</ref><ref name="religioustolerance">[http://www.religioustolerance.org/abo_hist.htm ReligiousTolerance.org]</ref><ref>[[iarchive:privatemoralityi0000boer/page/273|<!-- quote=Hippocratic oath abortion. --> W. den Boer, ''Private Morality in Greece and Rome'' (Brill 1979]] {{ISBN|978-90-04-05976-4}}), p. 272</ref>։ Նա կարծում էր, որ սաղմը ձեռք է բերում մարդու հոգին կյանքի 40-րդ օրը, եթե այն արական է, իսկ 90-րդ օրը՝ եթե իգական: Մինչ այդ նա ունի բույսերի և կենդանիների հոգիներ:

[[Հիպոկրատի երդում|Հիպոկրատին վերագրվող երդումը]] արգելում էր պեսարիայի օգտագործումը հղիությունը դադարեցնելու համար: Ժամանակակից գիտնականները ենթադրում են, որ պեսարիան արգելվել է, քանի որ դրանք հեշտոցային խոցեր են առաջացրել<ref name="riddle1992" /><ref name="riddle1991">{{Cite journal |last=Riddle |first=John M. |author-link=John M. Riddle |date=August 1991 |title=Oral contraceptives and early-term abortifacients during classical antiquity and the Middle Ages |journal=Past & Present |volume=132 |issue=1 |pages=3–32 |doi=10.1093/past/132.1.3 |jstor=650819 |pmid=11656135}} "Contrary to popular opinion, the ancient Hippocratic Oath did not prohibit abortions; the oath prohibited 'vaginal suppositories' presumably because of the ulcerations they were said to cause." Riddle is citing Soranus, p.13.</ref>։ Հռոմեացի բժշկական գրող Սկրիբոնիուս Լարգուսը մեկնաբանություն է արել ասելով․ «Մեր մասնագիտությունը հիմնադրած Հիպոկրատը մեր կարգապահության հիմքերը դրեց երդմամբ, որն արգելում էր հղի կնոջը դեղեր տալ, որոնք ազդում են սաղմի կամ պտղի վրա»<ref name="scribonius">Scribonius,  ''Compositiones''  Praef. 5. 20–23 (Translated and cited in Riddle's history of contraception and abortion)</ref>: Այլ բժշկական գիտնականներ համաձայն չեն դրա հետ՝ հավատալով, որ Հիպոկրատը փորձել է բժիշկներին հետ պահել հղիության արհեստական ընդհատման վտանգավոր մեթոդներից<ref name="Management of Abortion, page 2">{{cite book |last=Joffe |first=Carole |url=https://archive.org/details/managementuninte00paul |title=Management of Unintended and Abnormal Pregnancy |publisher=[[John Wiley & Sons, Ltd.]] |year=2009 |isbn=978-1-4443-1293-5 |editor=M Paul |edition=1st |location=[[Oxford, United Kingdom]] |page=[https://archive.org/details/managementuninte00paul/page/n21 2] |editor2=ES Lichtenberg |editor3=L Borgatta |editor4=DA Grimes |editor5=PG Stubblefield |editor6=MD Creinin |url-access=limited}}</ref>։ Սա կարող է ծնունդ տալ այն հանգամանքին, որ ի սկզբանե երդմնակալությունն արգելում էր նաև ''վիրահատությունը'' (այն ժամանակ դա շատ ավելի վտանգավոր էր, իսկ վիրաբույժները առանձին մասնագիտություն էին բժիշկներից)<ref>{{cite web |title=The Hippocratic Oath Today |url=https://www.pbs.org/wgbh/nova/body/hippocratic-oath-today.html |website=[[PBS]]}}</ref>։

Սորանն բժիշկներին առանձնացնում էր երկու մասի. նրանք, ովքեր չէին կատարելու աբորտներ, վկայակոչելով Հյուպատոսական երդումը, իսկ մյուս կողմը՝ ինքը: Սորանուսը խորհուրդ է տվել արհեստական վիժում անել առողջական բարդությունների, ինչպես նաև հուզական անմիզապահության դեպքերում, նա մանրամասն առաջարկություններ է արել իր «''Գինեկոլոգիա''» աշխատության մեջ<ref name="Largus">[http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/aconite/largus.html "Scribonius Largus"]</ref><ref name="Soranus">{{cite book |author=Soranus, Owsei Temkin |url=https://books.google.com/books?id=YsKWfh31gxwC&q=soranus%20gynecology%20digital&pg=PR1 |title=Soranus' Gynecology |date=1956 |publisher=JHU Press |isbn=9780801843204 |location=I.19.60 |access-date=6 October 2015}}</ref>։

[[Հռոմեական Հանրապետություն]]ում և [[պրինցիպատ]]ում աբորտը պատժվում էր միայն այն դեպքում, եթե այն խախտում էր հոր՝ իր սերունդ դաստիարակելու վերաբերյալ որոշումներ կայացնելու իրավունքը<ref name="christianperspectives" />։ Ստոիկները պտուղը չէին տեսնում որպես մարդ, իսկ հռոմեացիները չէին պատժում աբորտը որպես սպանություն<ref>[https://books.google.com/books?id=gcRwR2skwr4C&dq=christianity+stoicism+abortion&pg=PA19 Jeffrey H. Reiman, ''Abortion and the Ways We Value Life'' (Rowman and Littlefield 1998] {{ISBN|978-0-8476-9208-8}}), p, 19</ref>։ Ամուսնալուծությունից հետո հղի կինը կարող է աբորտ անել՝ հիմնվելով այն բանի վրա, որ «սաղմը մոր սեփական օրգանների մի մասն է»<ref>[[Mireille Corbier]], "Divorce and Adoption as Familial Strategies," ''Marriage, Divorce, and Children in Ancient Rome'' (Oxford University Press, 1991, 1996 pb), edited by [[Beryl Rawson]], p. 65.</ref>։ Չնայած աբորտները տարածված էին [[Հռոմեական կայսրություն]]ում, Մ.թ. մոտ 211 թվականին [[Սեպտիմիոս Սևերոս]]ը և Կարակալլա կայսրերը արգելեցին աբորտները որպես ծնողական իրավունքների ոտնձգություն, որի պատիժը ժամանակավոր աքսորն էր<ref name="OCD" />։

Հռոմեացի իրավաբան Ուլպիանը դիգեսթում գրել է. «չծնված երեխան համարվում է ծնված այնքանով, որքանով դա վերաբերում է նրա եկամուտներին»՝ նկատի ունենալով, որ հռոմեական իրավահաջորդության իրավունքում հետմահու երեխան իրավունք ուներ ունենալ իր մահացած հոր ունեցվածքի նույն բաժինը, ինչ իր մահից առաջ ծնված երեխաները։ Աբորտները դեռ կիրառվում էին «գրեթե առանց ամոթի զգացումի»<ref>{{Cite journal |last=Hopkins |first=Keith |date=October 1965 |title=Contraception in the Roman Empire |url=https://archive.org/details/sim_comparative-studies-in-society-and-history_1965-10_8_1/page/124 |journal=Comparative Studies in Society and History |volume=8 |issue=1 |pages=124–151 |doi=10.1017/S0010417500003935 |jstor=177539 |s2cid=146352490}} "We know that Romans practiced abortion with little or no sense of shame." Hopkins cites R. Hähnel's ''Der künstliche Abortus in Altertum'', p. 127.</ref>։

==== Քրիստոնեություն ====
Ելք 21:22-ը նկարագրում է մի իրավիճակ, երբ երկու տղամարդ կռվում են և վնասում հղի կնոջը, ինչի հետևանքով նրա չծնված երեխան դուրս է գալիս արգանդից: Մասորետիկ տեքստում օգտագործվում է եբրայերեն «veyats'u yeladeha» (וְיָצְאוּ יְלָדֶיהָ)<ref>{{cite web |title=Exodus 2021, Masoretic Text (1917 Jewish Publication Society Translation) published online by Mechon Mamre on 14 November 2017 |url=https://mechon-mamre.org/p/pt/pt0221.htm}}</ref> արտահայտությունը՝ նկատի ունենալու դուրս եկող երեխային<ref>{{cite web |title=Makujina, John, ''The Semantics of יצא in Exodus 21:22: Reassessing the Variables That Determine Meaning'', Bulletin for Biblical Research Vol. 23, No. 3 (Penn State University Press, 2013), pp. 305–321 |url=https://www.jstor.org/stable/26424831 |jstor=26424831}}</ref> տարբեր հայերեն տարբերակներ այս տերմինը թարգմանում են կա՛մ որպես «վաղաժամ ծննդաբերություն», կա՛մ որպես «վիժում»<ref>{{cite web |title=Exodus 21:22, Various Translations – - Bible Gateway |url=https://www.biblegateway.com/verse/en/Exodus%2021%3A22}}</ref>։ Միջազգային [[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչային]] կաթոլիկ ընկերության (SOBICAIN) կողմից հրատարակված իսպաներեն թարգմանությունն օգտագործում է «աբորտո» տերմինը, որը հստակ ցույց է տալիս պտղի մահը<ref>{{cite book |title=La Biblia |publisher=Sociedad Biblica Catolica Internacional (SOBICAIN) |year=1995 |location=Madrid}} The passage reads: "Si unos hombres, en el curso de una pelea, dan un golpe a una mujer embarazada provocandole un aborto, sin que muera la mujer, seran multados conforme a lo que imponga el marido ante los jueces. Pero si la mujer muere, pagaran vida por vida, ojo por ojo, [...]" (translation courtesy of translate.com: "If men, in the course of a fight, hit a pregnant woman causing an abortion, without the woman dying, they will be fined according to what the husband imposes before the judges. But if the woman dies, they will pay life for life, an eye for an eye, [...]")</ref>։ Եթե դրանից հետո լրացուցիչ վնաս չի լինում, ապա կատարողը պետք է տուգանք վճարի: Միայն եթե լրացուցիչ վնաս է հասցվում, ապա հանցագործը պետք է պատժվի հավասար վնասով<ref>{{cite web |title=Exodus 21:22–24 – - Bible Gateway |url=https://www.biblegateway.com/passage/?search=Exodus%2021:22-24}}</ref>։ Մեկնաբանները, ինչպիսին է Բրյուս Ուոլտկեն, այս հատվածը ներկայացրեցին որպես ապացույց այն բանի, որ Աստված չի գնահատում պտուղը որպես մարդ և/կամ որ պտուղը հոգի չունի<ref>{{cite web |title=My Take: When evangelicals were pro-choice |url=http://religion.blogs.cnn.com/2012/10/30/my-take-when-evangelicals-were-pro-choice/comment-page-30/ |access-date=2024-07-25 |archive-date=2023-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230409015101/https://religion.blogs.cnn.com/2012/10/30/my-take-when-evangelicals-were-pro-choice/comment-page-30/ |url-status=dead }}</ref><ref>Bruce Waltke, "The Old Testament and Birth Control", ''Christianity Today'' 13 no. 3 (1968) 3–6</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20140331150652/http://blog.chron.com/goplifer/2014/03/when-evangelicals-were-pro-choice/]</ref><ref>{{cite web |title=Abortion in Judaism |url=https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/abortion.html}}</ref><ref>{{cite web |title=Fuller, Russell, Exodus 21:22–23: The Miscarriage Interpretation and the Personhood of the Fetus (June 1994) Journal of Evangelical Theological Society, pp. 169–184. |url=https://www.etsjets.org/files/JETS-PDFs/37/37-2/JETS_37-2_169-184_Fuller.pdf }}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Էվերեթ Կուպը համաձայն չէր այս մեկնաբանության հետ<ref>{{Cite book |last=Carlson |first=Allan C. |url=https://books.google.com/books?id=4PIV2TymFC8C&pg=PA154 |title=Godly Seed: American Evangelicals Confront Birth Control, 1873–1973 |date=December 31, 2011 |publisher=Transaction |isbn=9781412846516 |page=154}}</ref>։

[[Հին Կտակարան]]ի մեկ այլ հատված, որն օգտագործվում էր աբորտների աստվածային հավանությունը հիմնավորելու համար, 5:11-31 թվերն են, որոնք նկարագրում են անհավատարիմ կնոջ փորձությունը<ref>{{cite web |last=Seering |first=Lauryn |title=What Does the Bible Really Say About Abortion? – Freedom From Religion Foundation |url=https://ffrf.org/component/k2/item/25602-abortion-rights, |website=ffrf.org |access-date=2024-07-25 |archive-date=2021-05-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210520134008/https://ffrf.org/component/k2/item/25602-abortion-rights, |url-status=dead }}</ref>։ Եթե տղամարդը կասկածում է իր կնոջ հավատարմությանը, նրան կտանի քահանայապետի մոտ: Քահանան կնոջ համար ջուր ու «խորանի հատակի փոշուց» ըմպելիք կպատրաստի։ Եթե նա անհավատարիմ լիներ, «նրա արգանդում վիժում կլիներ, և նա կդառնար անեծք»: Եթե նա անմեղ լիներ, խմիչքը չէր աշխատի:<ref>{{cite web |title=Numbers 5:11–31 – - Bible Gateway |url=https://www.biblegateway.com/passage/?search=Numbers+5%3A11-31}}</ref>։

Վաղ քրիստոնեական աշխատության մեջ, որը կոչվում է [[Դիդախե|«Դիդախե»]] (մինչև Մ.թ. 100 թ.), ասվում է. «մի սպանեք երեխային աբորտով և մի սպանեք նորածին երեխային»<ref name="didache">{{Cite book |title=Early Christian Fathers |publisher=Westminster Press |year=1953 |editor=Cyril Charles Richardson |location=Philadelphia |chapter=Didache |oclc=832987 |access-date=2008-12-12 |chapter-url=http://www.ccel.org/ccel/richardson/fathers.viii.i.iii.html |orig-year=c. 150}}</ref>: 2-րդ և 3-րդ դարերի քրիստոնյա աստվածաբան [[Տերտուլիանոս]]ը պնդում էր, որ աբորտը պետք է արվի միայն այն դեպքերում, երբ արգանդում պտղի սխալ դիրքը կարող է սպառնալ հղի կնոջ կյանքին: Սուրբ Օգոստինոսը Էնխիրիդիոնում պատահաբար նշում է վիրաբուժական միջամտությունները, որոնք կատարվում են արգանդում մահացած պտուղները հեռացնելու համար<ref name="Enchiridion 85">[[Augustine of Hippo|Augustine]] (1885) [{{circa|420|lk=no}}]. [http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf103.iv.ii.lxxxvii.html "The Case of Abortive Conceptions"]. ''[[Enchiridion of Augustine|Enchiridion]]''. in [[Philip Schaff]]. ''[[Nicene and Post-Nicene Fathers]]''. '''3'''. [[Edinburgh]]: [[T&T Clark]].</ref>:

Սուրբ Օգոստինոսը կարծում էր, որ կենդանի պտղի՝ մարդու վերջույթներով և ձևով, պտղի աբորտը սպանություն է։ Այնուամենայնիվ, վաղ փուլերում աբորտների վերաբերյալ նրա տեսակետները նման էին Արիստոտելի տեսակետներին<ref name="Augustine">{{cite web |last=Robinson |first=B. A. |date=2000-05-28 |title=Roman Catholicism and abortion access: Pagan & Christian beliefs 400 BC −1980 AD |url=http://www.religioustolerance.org/abo_hist.htm |access-date=2008-12-09 |publisher=[[Ontario Consultants on Religious Tolerance]]}}</ref>, չնայած նա չէր կարող ոչ հերքել, ոչ հաստատել, այդպիսի մասամբ ձևավորված սաղմերի հարությունը Երկրորդ Գալուստի ժամանակ, որպես լիարժեք մարդիկ<ref name="Enchiridion 78">[[Augustine of Hippo|Augustine]] (1885) [{{circa|420|lk=no}}]. [http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf103.iv.ii.lxxx.html "What Sins are Trivial and What Heinous is a Matter for God's Judgment"]. ''[[Enchiridion of Augustine|Enchiridion]]''. in [[Philip Schaff]]. ''[[Nicene and Post-Nicene Fathers]]''. '''3'''. [[Edinburgh]]: [[T&T Clark]].</ref>։

Հենրիխի հիմնական օրենքները, որոնք գրվել են մոտ 1115 թվականին, նախատեսում են փոխհատուցում վճարել կնոջը կամ նրա հարազատներին, եթե մեկ այլ անձի մեղքով Նա վիժում է ունեցել, և սահմանվում է որպես ոչ լեգիտիմ (3 տարի, եթե աբորտը կատարվել է կվիկենինգից առաջ, և 7 տարի անց՝ կվիկենինգից հետո)<ref>{{cite journal |last=Spivack |first=Carla |year=2007 |title=To "Bring Down the Flowers": The Cultural Context of Abortion Law in Early Modern England |url=https://scholarship.law.wm.edu/wmjowl/vol14/iss1/4 |journal=William and Mary Journal of Women and the Law |volume=14 |pages=107–151}}</ref>, «վերակե��դանացում» տերմինը հաճախ փոխանակում են «անիմացիայի» հետ, որը կապված է արգանդում պտղի առաջին շարժման հետ: Կանայք սովորաբար զգում են այս շարժումը հղիության երրորդ-հինգերորդ ամսվա ընթացքում: Աբորտ անող Մանկաբարձուհիները մեղադրվել են կախարդության մեջ «Վհուկների մուրճը» ({{Lang-en|Malleus Maleficarum}}) գրքում, որը հրատարակվել է 1487 թվականին որպես Գերմանիայում վհուկների որսի ձեռնարկ<ref name="malleus">{{Cite book |last=Institoris |first=Heinrich |author-link=Heinrich Kramer |url=https://archive.org/details/malleusmaleficar00inst/page/66 |title=The Malleus maleficarum of Heinrich Kramer and James Sprenger |author2=Jakob Sprenger |author2-link=Jakob Sprenger |publisher=[[Dover Publications]] |year=1971 |isbn=0-486-22802-9 |editor=Montague Summers |editor-link=Montague Summers |location=[[New York City]] |page=[https://archive.org/details/malleusmaleficar00inst/page/66 &#91;https://books.google.com/books?id=j0S4Q5mjS7gC&printsec=frontcover&cad=0#PPA66,M1 66&#93;] |oclc=246623 |orig-year=1487}}</ref>:

1591 թվականին Գրիգոր XIV պապը հրատարակեց Առաքելական Սահմանադրության նոր դրույթներ Sedes Apostolica{{Efn|The relevant part of this constitution is reproduced in {{Cite book|title=Codicis Iuris Canonici Fontes|publisher=Typis Polyglottis Vaticanis|others=(ref. given for the constitution: Bull. Rom., tom. 5, I, p. 275, 276)|year=1926|editor-last=Gasparri|editor-first=Pietro|editor-link=Pietro Gasparri|volume=I:1–364|location=Rome|pages=330–331|chapter=173. Gregorius XIV, const. ''Sedes Apostolica'', 31 maii 1591.|access-date=2020-06-05|chapter-url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9737552z/f335.image.texteImage}}|name=sedes|group=}},որը հրատարակվել է 1591 թվականի մայիսի 31-ին և սահմանափակում է պատիժը «ձևավորված» պտղի աբորտով<ref name=":2">[https://books.google.com/books?id=gV6W8z4ojSoC&dq=%22sixtus+v%22+%22gregory+XIV%22+murder&pg=PA91 Nicholas Terpstra, ''Lost Girls: Sex and Death in Renaissance Florence'' (Johns Hopkins University Press 2010] {{ISBN|978-0-8018-9499-2}}), p. 91</ref><ref>{{Cite book |last=Sobiech |first=Frank |url=https://books.google.com/books?id=NwaPDAAAQBAJ&q=CONSTITUTIO+APOSTOLICA+Sedes+apostolica+gregorio+XIV&pg=PA112 |title=Ethos, Bioethics, and Sexual Ethics in Work and Reception of the Anatomist Niels Stensen (1638–1686): Circulation of Love |date=2016-06-25 |publisher=Springer |isbn=978-3-319-32912-3 |pages=112 |language=en |chapter=2.3 Between Medicine and theology [2.3.1.5 Simultaneous Ensoulment Versus Successive Ensoulment of the Embryo]}}</ref>։ Երբ աբորտը ոչ սպանության հարց էր, ոչ էլ անիմացիոն պտղի հարց, Գրեգորին ավելի օգտակար համարեց վերադառնալ Սուրբ կանոններով և աշխարհիկ օրենքներով նախատեսված ավելի քիչ խիստ պատիժներին [վաղաժամ աբորտի համար․ նրանք, ովքեր աբորտ են անում անկենդան [անհոգի] մարդուն, մեղավոր չեն լինի իրական սպանության մեջ քանի որ նրանք իրականում ոչ մի մարդու չեն սպանել. աբորտով զբաղվող հոգևորականները մահացու մեղք կգործեն, բայց խախտումներ թույլ չեն տա<ref>{{Cite journal |last=Christopoulos |first=John |date=2012 |title=Abortion and the Confessional in Counter-Reformation Italy |journal=Renaissance Quarterly |volume=65 |issue=2 |pages=443–484 (p. 474) |doi=10.1086/667257 |issn=0034-4338 |jstor=10.1086/667257 |s2cid=142588594}}</ref>։ 1591 թվականից հետո «Գրիգոր Առաքյալի Սեդեսը» ուժի մեջ մնաց գրեթե երեք դար և վերանայվեց միայն 1869 թվականին [[Պիոս IX|Պիոս IX-ի]] կողմից<ref name="Connery">{{cite book |last1=Connery |first1=John R |url=https://books.google.com/books?id=XvqRAAAAIAAJ&q=catholic+history+of+abortion |title=Abortion, the development of the Roman Catholic perspective |date=1977 |publisher=Loyola University Press |isbn=9780829402575}}</ref>։

1869 թվականի իր «Apostolicae Sedis moderationi» ցուլում Պիոս IX պապը վերացրեց Գրիգոր XIV-ի բացառումը՝ կապված հոգևոր պատժի հետ, որը վերաբերում էր Եկեղեցուց հեռանալուն՝ դեռ չծագած պտղի համար: Այդ ժամանակից ի վեր այս պատիժն ավտոմատ կերպով կիրառվել է հղիության ցանկացած փուլում աբորտի դեպքում<ref name="catholicsensibility.wordpress.com">{{Cite journal |last=Johnstone |first=Brian V. |date=March 2005 |title=Early Abortion: Venial or Mortal Sin? |journal=Irish Theological Quarterly |volume=70 |issue=1 |page=60 |doi=10.1177/002114000507000104 |s2cid=170797954}} An excerpt can be found [http://catholicsensibility.wordpress.com/2008/08/27/moral-theology-and-early-abortion/ here].</ref>։

Ներկայումս [[Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի|Հռոմի կաթոլիկ]] և [[Արևելյան ուղղափառ եկեղեցիներ|Արևելյան Ուղղափառ Եկեղեցիները]] դեմ են հղիության արհեստական ընդհատմանը բեղմնավորման պահից<ref>{{cite web |title=Catechism of the Catholic Church, s. 2270, citing Jeremiah 1:5, Job 10:8–12, Psalms 22:10–11, 139:15. |url=https://www.vatican.va/archive/ENG0015/__P7Z.HTM |access-date=June 27, 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=An Orthodox View of Abortion: The Amicus Curiae Submitted to the Supreme Court in Webster et al. v. Reproductive Health Services et. al. |url=http://orthodoxinfo.com/praxis/abortion.aspx |access-date=June 27, 2022}}</ref>։

==== Հուդայականության մեջ ====
Աստվածաշնչյան ժամանակների հուդայականության տեսանկյունից աբորտը դիտվում է ավելի շատ սոցիալական տեսանկյունից, քան աստվածաբանական: Մոր կյանքը դիտվում է որպես առաջնահերթություն<ref>{{cite book |last=Feldman |first=David M. |title=Birth Control in Jewish Law: Marital Relations, Contraception, and Abortion As Set Forth in the Classic Texts of Jewish Law |url=https://archive.org/details/nlsiu.296.3.fel.26549 |publisher=Jason Aronson, Inc. |year=1998 |isbn=978-0765760586}}</ref><ref>{{cite book |last=Margolies |first=Israel R. |title=Abortion in a Changing World |publisher=Columbia University Press |year=1970 |editor=R. E. Hall |volume=1 |pages=30–33 |chapter=A Reform Rabbi's View |asin=B001NXRGVY}}</ref>:

== Ժամանակակից դարաշրջան ==

=== Քրեականացում ===
[[Պատկեր:JapaneseAbortionWoodblock.jpg|աջից|մինի|280x280փքս|«Նախազգուշացում աբորտների դեմ». 19-րդ դարի վերջին Ukiyo-e ոճի Ճապոնական փայտի փորագրություն:]]
19-րդ դարի բժշկությունը հսկայական հաջողությունների է հասել [[Վիրաբուժություն|վիրաբուժության]], [[Անզգայացում|Անզգայացման]] և սանիտարական ոլորտում: Հասարակության վերաբերմունքը աբորտների նկատմամբ փոխվել է [[կանանց իրավունքներ]]ի շարժման նկատմամբ բացասական արձագանքի պատճառով: Նախկինում հղիության վաղ շրջանում (հղիության արագացումից առաջ) աբորտները լայնորեն կիրառվում էին և օրինականացվում էին [[Ընդհանուր օրենսդրություն|ընդհանուր օրենսդրության]] համաձայն, և միայն 19-րդ դարում Անգլախոս աշխարհը օրենքներ ընդունեց, որոնք արգելում էինաբորտները հղիության բոլոր փուլերում<ref>{{cite book |last=Reagan |first=Leslie J. |url=https://archive.org/details/whenabortionwasc00reag_0 |title=When Abortion Was a Crime: Women, Medicine, and Law in the United States, 1867–1973 |publisher=University of California Press |year=1997 |isbn=9780520216570 |page=[https://archive.org/details/whenabortionwasc00reag_0/page/8 8] |url-access=registration}}</ref>:

19-րդ դարի սկզբին կային մի շարք գործոններ, որոնք նպաստեցին աբորտների վերաբերյալ կարծիքի այս փոփոխությանը: Միացյալ Նահանգներում, որտեղ բժիշկները աբորտները քրեականացնող օրենքների առաջատար կողմնակիցներն էին, Նրանցից ոմանք պնդում էին, որ բժշկական գիտելիքների առաջընթացը ցույց է տվել, որ հղիության արագացումը ոչ ավելի, ոչ պակաս կարևոր է Հղիության գործընթացում, քան ցանկացած այլ փուլ, և, Հետևաբար, եթե ինչ-որ մեկը դեմ է աբորտին արագացումից հետո, ապա նա պետք է դեմ լինի դրան մինչև արագացումը որպես ամբողջություն<ref name="Mohr">{{cite book |author=James C. Mohr |url=https://archive.org/details/abortioninameric00jame |title=Abortion in America: The Origins and Evolution of National Policy |publisher=Oxford University Press/ |year=1978 |isbn=978-0-19-502249-0 |pages=[https://archive.org/details/abortioninameric00jame/page/35 35–36] |url-access=registration}}</ref>:

Բժշկական ոլորտում [[աբորտն արգելող օրենքներ]]ի ընդունման վրա ազդել են նաև գործնական նկատառումները: Նախ, աբորտ կատարողները, ընդհանուր առմամբ, չունեն համապատասխան վերապատրաստում և բժշկական ընկերությունների անդամ չեն: Այն դարաշրջանում, երբ երկրի առաջատար բժիշկները փորձում էին ստանդարտացնել բժշկական մասնագիտությունը, այդ «անկանոն բժիշկները» համարվում էին հանրային առողջության խոչընդոտ<ref name="Mohr2">{{cite book |author=James C. Mohr |url=https://archive.org/details/abortioninameric00jame |title=Abortion in America: The Origins and Evolution of National Policy |publisher=Oxford University Press/ |year=1978 |isbn=978-0-19-502249-0 |page=[https://archive.org/details/abortioninameric00jame/page/34 34] |url-access=registration}}</ref>: «անկանոն» կազմակերպությունները նույնպես դուր չէին գալիս ավելի պաշտոնական բժշկական մասնագիտությանը, քանի որ դրանք ներկայացնում էին մրցակցություն: Չնայած աբորտների դեմ բժիշկների արշավը սկսվեց 1800-ականների սկզբին, [[Քաղաքացիական պատերազմը ԱՄՆ-ում|ԱՄՆ-ում քաղաքացիական պատերազմի]] ավարտից առաջ քիչ բան փոխվեց<ref name="Mohr3">{{cite book |author=James C. Mohr |url=https://archive.org/details/abortioninameric00jame |title=Abortion in America: The Origins and Evolution of National Policy |publisher=Oxford University Press/ |year=1978 |isbn=978-0-19-502249-0 |page=[https://archive.org/details/abortioninameric00jame/page/147 147] |url-access=registration}}</ref>:

Անգլիական աբորտների մասին օրենքը օրենսդրության մեջ առաջին անգամ ծածկագրվել է 1803 թվականին «վնասակար կրակոցների կամ դանակահարության մասին» օրենքի 1-ին և 2-րդ բաժինների համաձայն: Օրինագիծն առաջարկվել է [[Անգլիայի պատմություն|Անգլիայի]] և [[Ուելս]]ի լորդ գերագույն դատավոր Էդվարդ Լոուի՝ Էլենբորոյի 1-ին բարոնի կողմից՝ աբորտին վերաբերող օրենսդրությունը պարզաբանելու նպատակով և դարձել է առաջին օրենքը, որն այն ուղղակիորեն օրենքից դուրս է հայտարարել: Օրենքը նախատեսում էր, որ ցանկացած անձի կողմից աբորտ կատարելը հանցագործություն է։ Հղիության արհեստական ընդհատում կատարելու կամ կատարելու փորձի համար պատիժը եղել է [[մահապատիժ]]ը, հակառակ դեպքում՝ տասնչորս տարի ժամկետով ազատազրկումը: 19-րդ դարի [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]] աբորտները գործնականում չկարգավորված էին, անգլիական ընդհանուր իրավունքի ավանդույթներում վաղաժամ աբորտները լավագույն դեպքում համարվում էին մանր իրավախախտում: Այս դեպքերում դժվար էր քրեական գործ հարուցել, քանի որ մոր ցուցմունքները սովորաբար միակ միջոցն էին որոշելու, թե երբ է տեղի ունեցել վերածնունդը<ref name="Doan">{{cite book |last=Doan |first=Alesha E. |url=https://archive.org/details/oppositionintimi00doan |title=Opposition and Intimidation:The abortion wars and strategies of political harassment |publisher=University of Michigan |year=2007 |isbn=9780472099757 |page=[https://archive.org/details/oppositionintimi00doan/page/n57 46] |url-access=limited}}</ref>:

1828 և 1837 թվականներին օրենքը փոփոխվեց, որը վերացրեց տարբերությունը այն կանանց միջև, ովքեր հղիության ընթացքում դիմանում էին երեխային (ուշ հղիություն) և այն կանանց միջև, ովքեր չէին դիմանում: Մահապատիժը՝ որպես հնարավոր պատիժ, նույնպես վերացվել է։ 1 9-րդ դարի երկրորդ կեսին աբորտները դառնում էին ավելի ու ավելի պատժելի արարքներ։ Մի հեղինակ դա հիմնավորել է նրանով, որ 1840 թվականից ամուսնացած կանանց շրջանում աբորտների թիվը նկատելիորեն աճել է<ref>[https://books.google.com/books?id=dfICAAAAYAAJ&dq=%22therapeutic%20abortion%22&pg=PA374 Transactions of the Washington Obstetrical and Gynecological Society]</ref>։ 1861 թվականի «անձի դեմ ուղղված հանցագործությունների մասին» օրենքը ներմուծեց նախապատրաստական հանցագործությունների նոր կատեգորիա «կապված թույնի կամ գործիքների ձեռքբերման հետ» աբորտ կատարելու համար: 1860-ականներին, աբորտների ծառայությունները հասանելի էին [[Նյու Յորք]]ում, [[Նոր Օռլեան]]ում, ինցինատիում, [[Լուիսվիլ]]ում, [[Քլիվլենդ]]ում, [[Չիկագո]]յում և [[Ինդիանապոլիս]]ում: Գնահատվում էր, որ յուրաքանչյուր 4 կենդանի ծնունդից մեկը աբորտ էր{{sfn|Doan|2007|p=47}}։

Աբորտների դեմ պայքարի մասին օրենքները սկսեցին հայտնվել Միացյալ Նահանգներում 1820 թվականներից: 1821 թվականին Կոնեկտիկուտում ընդունվեց օրենք, որն ուղղված էր դեղագործների դեմ, ովքեր կանանց թունավոր նյութեր էին վաճառում աբորտների համար, Իսկ 1829 թվականին Նյու Յորքում աբորտը հայտարարվեց քրեական հանցագործություն<ref>{{cite journal |last1=Alford |first1=Suzanne M. |year=2003 |title=Is Self-Abortion a Fundamental Right? |url=http://www.law.duke.edu/shell/cite.pl?52+Duke+L.+J.+1011 |url-status=dead |journal=Duke Law Journal |volume=52 |issue=5 |pages=1011–29 |jstor=1373127 |pmid=12964572 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190122060327/https://law.duke.edu/shell/cite.pl?52+Duke+L.+J.+1011 |archive-date=2019-01-22 |access-date=2014-07-14}}</ref>։ Քրեականացումը արագացել է 1860 թվականների վերջից՝ շահագրգիռ օրենսդիրների, բժիշկների և Ամերիկյան բժշկական ասոցիացիայի ջանքերի շնորհիվ<ref>{{cite web |last=Lewis |first=Jone Johnson |title=Abortion History: A History of Abortion in the United States |url=http://womenshistory.about.com/od/abortionuslegal/a/abortion.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170303021904/http://womenshistory.about.com/od/abortionuslegal/a/abortion.htm |archive-date=2017-03-03 |access-date=2006-07-07 |work=Women's History section of About.com |publisher=About.com}}</ref>։ 1873 թվականին Comstock Law -ն արգելեց աբորտների, բեղմնավորման կանխարգելման և սեռական ճանապարհով փոխանցվող հիվանդությունների կանխարգելման վերաբերյալ տեղեկատվություն ստանալու կամ հրապարակելու ցանկացած մեթոդ, նույնիսկ բժշկական ուսանողներին<ref>DeRobigne Mortimer Bennett. (1878). [https://archive.org/stream/anthonycomstockh00bennuoft#page/1017/mode/1up ''Anthony Comstock: His Career of Cruelty and Crime. A Chapter from "Champions of the Church"'']. Retrieved 26 July 2022 – via Internet Archive.</ref>: 1909 թվականին այդ օրենքները խախտելու համար պատիժը 5000 դոլար տուգանք էր և մինչև հինգ տարի ազատազրկումը։ Մինչև 1910 թվականը գրեթե բոլոր նահանգներում ընդունվել էին աբորտների դեմ օրենքներ{{sfn|Doan|2007|p=51}}<ref name="Reagan">{{cite book |last=Reagan |first=Leslie J. |url=https://archive.org/details/whenabortionwasc00reag_0 |title=When Abortion Was a Crime: Women, Medicine, and Law in the United States, 1867–1973 |publisher=University of California Press |year=1997 |isbn=9780520216570 |url-access=registration}}</ref>:

Աբորտների սահմանափակումները նոր չեն, բայց դրանք ուժեղացել են և տարածվել այն վայրերում, որտեղ նախկինում չեն եղել<ref>{{Cite journal |last1=Mucciaroni |first1=Gary |last2=Ferrailo |first2=Kathleen |last3=Rubado |first3=Meghan |year=2019 |title=Framing Morality Policy Issues: State Legislative Debates on Abortion Restrictions |journal=Policy Sciences |volume=52 |issue=2 |pages=171–189 |doi=10.1007/S11077-018-9336-2}}</ref>: Այսօր աբորտների օգնությունը սահմանափակող օրենքների քանակն աճել է ավելի մեծ չափով, քան նախկինում էր, և միտում է նկատվում աբորտները սահմանափակող օրենքների և օրենսդրական դաշտի ընդունման համար<ref name="ReferenceA">{{Cite journal |last1=Beckman |first1=Linda J. |year=2016 |title=Abortion in the United States: The Continuing Controversy |journal=Feminism & Psychology |volume=27 |issue=1 |pages=101–113 |doi=10.1177/0959353516685345}}</ref>: Աբորտների նկատմամբ բացասական վերաբերմունքն ազդել է աբորտների դեմ ուղղված օրենսդրական ակտերի ընդունման այսօրվա միտման վրա: Միացյալ Նահանգներում աբորտների դեմ պայքարը կարող է դիտվել հիմնականում որպես մրցակցող գաղափարախոսությունների պայքար<ref name="ReferenceA" />: Աբորտների դեմ պայքարի կողմնակիցները կարծում են, որ կյանքը սկսվում է բեղմնավորման պահից, ուստի օրինականացված աբորտները վտանգ են ներկայացնում [[Սոցիալական վարքագիծ (վարք)|սոցիալական]], [[Բարոյական արժեքներ|բարոյական]] և [[կրոնական արժեք]]ների դեմ<ref name="ReferenceA" />։ Այնուամենայնիվ, աբորտների պաշտպանները օրինականացված աբորտը տեսնում են որպես կնոջ մարմնի վերահսկողություն և անվտանգ վերարտադրողական խնամքի հասանելիություն<ref name="ReferenceA" />։

Այսօր Միացյալ Նահանգներում, Դոբսը գործից ընդդեմ Ջեքսոնի գործից հետո կանանց առողջության կազմակերպության, շատ Նահանգներ արգելեցին աբորտները և թիրախավորեցին աբորտ անողներին: Այս նահանգներում, որտեղ աբորտներն արգելված են, OBGYN -ներին արգելվում է աբորտ առաջարկել, կամ նրանք պարզապես չեն առաջարկում իրենց ծառայությունները, բացառությամբ շատ սահմանափակ և որոշակի հանգամանքների, և նույնիսկ իրենց հիվանդներին չեն տրամադրում այլ բժիշկների կամ աբորտի հետ կապված առցանց ռեսուրսների ուղեգրեր<ref name="ReferenceB">{{Cite conference |last1=Federiksen |first1=Brittni |last2=Ranji |first2=Ranji |last3=Gomez |first3=Ivette |last4=Salganicoff |first4=Alina |year=2023 |title=A National Survey of OBGYNs' Experiences After Dobbs |location=San Francisco, CA |publisher=KFF}}</ref>։ Այս ծառայությունները մերժելու պատճառն այն է, որ շատ հաստատություններ, որտեղ աշխատում են այս մանկաբարձները, ունեն աբորտների կամ հղիության ընդհատումն արգելող քաղաքականություն, ինչը աբորտների խնամքի հետ կապված չափազանց շատ իրավական կանոնակարգեր է սահմանում<ref name="ReferenceB" />։ Բժիշկ-գինեկոլոգներն ասում են, որ դա ազդել է իրենց պրակտիկայի վրա, և որ հիվանդների հետ իրենց հարաբերությունները վատացել են Դոբսի որոշման կայացումից ի վեր<ref name="ReferenceB" />:

[[Ֆրանսիա]]յում, ընդհակառակը, աբորտների նկատմամբ հասարակական վերաբերմունքը սկսեց փոխվել։ 19-րդ դարի առաջին կեսին աբորտը դիտվում էր որպես հղի, բայց չամուսնացած կանանց վերջին միջոցը։ Երբ հեղինակները սկսեցին գրել աբորտների մասին ամուսնացած կանանց ընտանիքի պլանավորման տեսանկյունից, աբորտների պրակտիկան վերաիմաստավորվեց որպես անցանկալի հղիության տրամաբանական լուծում, որը բխում է հակաբեղմնավորիչների անարդյունավետությունից<ref name="mclaren-french">{{Cite journal |last=McLaren |first=Angus |date=Spring 1978 |title=Abortion in France: Women and the Regulation of Family Size 1800–1914 |journal=French Historical Studies |publisher=Duke University Press |volume=10 |issue=3 |pages=461–484 [469] |doi=10.2307/286340 |jstor=286340 |pmid=11614490 |quote=Increasingly, writers in the latter half of the nineteenth century no longer referred to abortion as a last resort for the single, seduced girl but as a family planning measure employed by the married woman. As a result the very nature of the idea and practice of abortion was transformed.}}</ref>։ Աբորտի ձևակերպումը՝ որպես ամուսնացած կանանց ընտանիքի պլանավորման ձև, դարձել է «ընդունելի», քանի որ ինչպես բուժաշխատողները, այնպես էլ ոչ բժշկական աշխատողները համաձայնել են ընթացակարգի հարաբերական անվտանգությանը<ref name="mclaren-french" />։
=== 19-րդ և 20-րդ դարերի աբորտի մեթոդներ ===
[[Պատկեր:FrenchPeriodicalPills-January61845,BostonDailyTimes.jpg|աջից|մինի|224x224փքս|'''1845 թվականին «ֆրանսիական պարբերական հաբերի» գովազդը նախազգուշացնում է հղի կանանց չօգտագործել դա ("enceinte" ֆրանսերեն նշանակում է "հղի"):''']]
[[Նյու Յորք]]ում 1800-ականներին վիրաբուժական աբորտը հանգեցրեց 30 տոկոս մահացության՝ անկախ հիվանդանոցում գտնվելու պայմաններից, և [[Ամերիկյան բժշկական ասոցիացիա]]ն սկսեց աբորտների դեմ արշավ, որի արդյունքում աբորտները դարձան բժիշկների բացառիկ իրավասությունը{{sfn|Doan|2007|p=47}}։ 1870 թվականին Նյու Յորքի [[Սիրակուզա (Նյու Յորք)|Սիրակուզա]] քաղաքում աբորտի ծառայությունների վերաբերյալ հրապարակված մի հոդված եզրակացրեց, որ այդ ժամանակ այնտեղ ամենից հաճախ կիրառվում էր արգանդի ներքին խոռոչը ներարկված ջրով լվանալու մեթոդը: Հոդվածի հեղինակը՝ էլի վան դե Ուորքլը, պնդում էր, որ այս ընթացակարգը նույնիսկ սպասուհին է թույլ տվել, քանի որ քաղաքում մի տղամարդ այն առաջարկել է 10 դոլարով ապառիկ<ref>{{Cite book |last=Van de Warker |first=Ely |url=https://archive.org/details/detectionofcrimi00vanduoft |title=The detection of criminal abortion and a study of fœticidal drugs |publisher=James Campbell |year=1870 |location=Boston |access-date=2008-12-14}}</ref>։ Այլ գները, որոնք, ըստ տեղեկությունների, գանձվել են 19-րդ դարում աբորտների համար, շատ ավելի բարձր էին: [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայում]] Դա կարող է արժենալ 10-50 Գվինեա, կամ միջինից ցածր դասի ընտանիքի տարեկան եկամտի 5% -ը<ref name="potts" />։

1870 թվականից ի վեր Անգլիայում նկատվել է ծնելիության կայուն անկում, որը որոշ մեկնաբաններ կապում էին ոչ թե արհեստական հակաբեղմնավորիչների օգտագործման աճի, այլ ավելի ավանդական մեթոդների հետ, ինչպիսիք են դուրսբերումը: Դա պայմանավորված էր դաստիարակության հարաբերական ծախսերի ընկալման փոփոխություններով: Իհարկե, կանայք անցանկալի հղիություններ են ունեցել։ Հղիության ընդհատման միջոցներն աննկատորեն գովազդվում էին, և շատ լեգենդներ կային վիժումներ առաջացնող մեթոդների մասին։ Աշխատավոր դասի կանանց շրջանում տարածված էին ուժեղ լուծողականները, այդ թվում՝ [[պեննիրոյալ]]ը, [[ալոե]]ն և [[տորպենտին]]ը: Վիժում առաջացնելու այլ եղանակներ էին շատ տաք լոգարաններն ու ջիմը՝ ավելորդ ֆիզիկական վարժությունները, աստիճաններից վերահսկվող անկումը կամ անասնաբուժական դեղամիջոցները: Այսպես կոչված «փողոցային» աբորտները բավականին տարածված էին, չնայած նրանց արյունալի ջանքերը կարող էին մահացու լինել: Անգլիայում իրականացված անօրինական աբորտների քանակի գնահատականները մեծապես տարբերվում էին. մեկ գնահատմամբ, 1914 թվականին 100,000 կին փորձում էր վիժում առաջացնել, սովորաբար դեղորայքի միջոցով։

Անգլիայի [[Շեֆիլդ]] քաղաքում մի շարք անբացատրելի վիժումներ կապված էին կապարի թունավորման հետ, որն առաջացել էր մետաղական խողովակներից, որոնք ջուր էին տեղափոխում քաղաք: Շուտով կանայք սկսեցին օգտագործել [[դիաքիլոն]]ը՝ կապարի բարձր կոնցենտրացիայով նյութ, որպես հղիության ընդհատման միջոց։  1898 թվականին մի կին խոստովանեց, որ դիաքիլոնն օգտագործել է վիժում առաջացնելու համար<ref name="potts" />։ Դիաքիլոնի օգտագործումը տարածված դարձավ Անգլիայի կենտրոնական շրջաններում մինչև [[Հայաստանն Առաջին համաշխարհային պատերազմում|Առաջին համաշխարհային պատերազմը]]։ 1894 թվականին Ալբերտայի Կալգարի քաղաքում աբորտների մասնագետի դեմ քրեական հետաքննության ընթացքում քիմիական վերլուծության միջոցով պարզվեց, որ այն խառնուրդը, որը նա տվել էր մի տղամարդու, ով ցանկանում էր աբորտ ստանալ, պարունակում էր շպանային ճանճ<ref name="ccha">{{Cite journal |last=Beahen |first=William |year=1986 |title=Abortion and Infanticide in Western Canada 1874 to 1916: A Criminal Case Study |url=http://www.umanitoba.ca/colleges/st_pauls/ccha/Back%20Issues/CCHA1986/Beahan.htm |journal=Historical Studies |publisher=The Canadian Catholic Historical Association |volume=53 |pages=53–70 |access-date=2008-12-10}}</ref>։

Դոկտոր Էվելին Ֆիշերը գրել է այն մասին, թե ինչպես են 1920 թվականներին Ուելսի հանքարդյունաբերական քաղաքում ապրող կանայք օգտագործում հռոմեական կաթոլիկ արարողությունների համար նախատեսված մոմեր՝ արգանդի վզիկը լայնացնելու համար՝ փորձելով ինքնուրույն աբորտ առաջացնել<ref name="potts" />։ Նմանապես, 19-րդ դարում ԱՄՆ-ում հաղորդվել է մոմերի և այլ առարկաների օգտագործման մասին, ինչպիսիք են ապակե ձողերը, գրիչները, գդալները, ձողերը, դանակները և կաթետերները<ref name="king">{{Cite journal |author=King CR |year=1992 |title=Abortion in nineteenth century America: a conflict between women and their physicians |url=http://www.popline.org/docs/076577 |url-status=dead |journal=Women's Health Issues |volume=2 |issue=1 |pages=32–9 |doi=10.1016/S1049-3867(05)80135-5 |pmid=1628000 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090202135921/http://www.popline.org/docs/076577 |archive-date=February 2, 2009 |access-date=2008-12-10}}</ref>։ Ասում են, որ Մանհեթենի ստորին արևելյան կողմի հրեական ծագում ունեցող կանայք 20-րդ դարի սկզբին անցել են գոլորշու կաթսայի վրա նստելու հին հնդկական պրակտիկային<ref name="yale" />։ Որոշ մեկնաբաններ պնդում էին, որ աբորտը մնում է Վտանգավոր ընթացակարգ և 20-րդ դարի սկզբին մինչև 1930 թվականը ավելի վտանգավոր էր, քան ծննդաբերությունը<ref>Abortion was more dangerous than childbirth throughout the 19th century. By 1930, medical procedures had improved for both childbirth and abortion but not equally, and induced abortion in the first trimester had become safer than childbirth. In 1973, ''Roe vs. Wade'' acknowledged that abortion in the first trimester was safer than childbirth.

{{•}}{{cite book |title=Time communication 1940–1989: retrospective |publisher=Time Inc. |year=1989 |chapter=The 1970s |quote=Blackmun was also swayed by the fact that most abortion prohibitions were enacted in the 19th century when the procedure was more dangerous than now.}}

{{•}}{{cite book |last=Will |first=George |url=https://archive.org/details/suddenlyamericangwill00will/page/312 |title=Suddenly: the American idea abroad and at home, 1986–1990 |publisher=Free Press |year=1990 |isbn=0-02-934435-2 |page=[https://archive.org/details/suddenlyamericangwill00will/page/312 312]}}

{{•}}{{cite web |last1=Lewis |first1=J. |last2=Shimabukuro |first2=Jon O. |date=January 28, 2001 |title=Abortion Law Development: A Brief Overview |url=http://www.policyalmanac.org/culture/archive/crs_abortion_overview.shtml |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110514133610/http://www.policyalmanac.org/culture/archive/crs_abortion_overview.shtml |archive-date=May 14, 2011 |access-date=May 1, 2011 |publisher=Congressional Research Service}}

{{•}}{{cite book |last=Schultz |first=David Andrew |url=https://books.google.com/books?id=EHj_0R2rbxAC&pg=PA1 |title=Encyclopedia of American law |publisher=Infobase Publishing |year=2002 |isbn=0-8160-4329-9 |page=1}}

{{•}}{{cite journal |author=Population Information Program, George Washington University |author2=Dept. of Medical and Public Affairs, Johns Hopkins University |year=1980 |title=Pregnancy termination |journal=Population Reports |publisher=Population Information Program, The Johns Hopkins University |number=7}}

{{•}}{{cite web |last=Lahey |first=Joanna N. |date=September 24, 2009 |title=Birthing a Nation: Fertility Control Access and the 19th Century Demographic Transition |url=http://economics.pomona.edu/colloquium/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110815111454/http://economics.pomona.edu/colloquium/ |archive-date=August 15, 2011 |access-date=August 4, 2011 |work=Colloquium |publisher=Pomona College}}</ref>։ Բայց մյուսները պնդում են, որ 19-րդ դարում հիգիենայի պայմաններում վաղ աբորտները, որոնցում սովորաբար աշխատում էին մանկաբարձները, համեմատաբար անվտանգ էին<ref name="GordonMoral">{{cite book |last=Gordon |first=Linda |title=The Moral Property of Women |url=https://archive.org/details/moralpropertyofw0000gord_l0f6 |publisher=University of Illinois Press |year=2002 |isbn=0252027647}}</ref><ref>{{citation |last=Solinger |first=Rickie |title=Abortion Wars: A Half Century of Struggle, 1950-2000 |pages=[https://archive.org/details/abortionwarshalf0000soli/page/1 1–9] |year=1998 |editor-last=Solinger |editor-first=Rickie |url=https://archive.org/details/abortionwarshalf0000soli/page/1 |contribution=Introduction |publisher=University of California Press |isbn=978-0520209527}}</ref><ref name="Charles C. Thomas">{{cite book |last1=Bates |first1=Jerome E. |title=Criminal Abortion: A Study in Medical Sociology |last2=Zawadzki |first2=Edward S. |publisher=Charles C. Thomas |year=1964 |isbn=9780398001094}}</ref><ref name="Taussig 1936">{{cite book |last=Taussig |first=Frederick J. |title=Abortion Spontaneous and Induced: Medical and Social Aspects |publisher=C. V. Mosby |year=1936}}</ref><ref name="Lee 1838 351–353">{{citation |last=Lee |first=Charles A. |title=Report of a trial for murder |journal=American Journal of the Medical Sciences |volume=XXII |pages=351–353 |year=1838}}</ref><ref name="Bailey 1896 144–150">{{citation |last=Bailey |first=Benjamin |title=Induction of abortion and premature labor |journal=North American Journal of Homeopathy |volume=XI |issue=3 |pages=144–150 |year=1896}}</ref><ref>{{citation |last=Simpson |first=Keith |title=Forensic Medicine |pages=173–174 |year=1947 |publisher=Edward Arnold Publishers}}</ref>։ Բացի այդ, որոշ հեղինակներ գրել են, որ չնայած բժշկական ընթացակարգերի բարելավմանը, 1930 թվականներից մինչև աբորտների օրինականացումը, նաև նկատվել է աբորտների դեմ պայքարի օրենքների ավելի նախանձախնդիր պահպանում և համապատասխանաբար, կազմակերպված հանցավորության կողմից աբորտ մատակարարողների նկատմամբ վերահսկողության ուժեղացում<ref name="Reagan" /><ref>{{cite book |last=Evans |first=Max |title=Madam Millie: Bordellos from Silver City to Ketchikan |url=https://archive.org/details/madammillieborde0000evan |publisher=University of New Mexico Press |year=2002 |pages=[https://archive.org/details/madammillieborde0000evan/page/209 209]–218, 230, 267–286, 305}}</ref><ref>{{cite book |last=Donner |first=James |title=Women in Trouble: The Truth about Abortion in America |publisher=Monarch Books |year=1959}}</ref><ref>{{cite book |last=Oakley |first=Ann |title=The Captured Womb |url=https://archive.org/details/capturedwombhist0000oakl |publisher=Basil Blackwell |year=1984 |page=[https://archive.org/details/capturedwombhist0000oakl/page/91 91]}}</ref><ref>{{cite book |last=Solinger |first=Rickie |title=The Abortionist: A Woman Against the Law |publisher=The Free Press |year=1994 |pages=xi, 5, 16–17, 157–175}}</ref>։

=== Հղիության արհեստական ընդհատման միջոցների և ծառայությունների գովազդ ===
Չնայած [[Ատլանտյան օվկիանոս]]ի երկու կողմերում սահմանված արգելքներին, աբորտների հասանելիությունը պահպանվել է, ինչը, ըստ երևույթին, վկայում է աբորտների ծառայությունների, աբորտ առաջացնող սարքերի և աբորտին նպաստող դեղամիջոցների քողարկված գովազդը վիկտորիանական դարաշրջանում<ref name="history2">{{cite web |last=DeHullu |first=James |title=Histories of Abortion |url=http://users.telerama.com/~jdehullu/abortion/abhist.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20081118194538/http://users.telerama.com/~jdehullu/abortion/abhist.htm |archive-date=November 18, 2008 |access-date=2008-12-11}}</ref>։ Այս տեսակի ակնհայտ տպագիր գովազդը հայտնաբերվել է [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]]<ref name="libraryofcongress">{{cite web |year=2001 |title=Product Advertisements |url=http://memory.loc.gov/ammem/awhhtml/awser2/advertisement.html |access-date=2008-12-11 |work=American Women |publisher=[[Library of Congress]]}}</ref>, [[Միացյալ Թագավորություն]]ում<ref name="potts" />, և [[Կանադա]]յում<ref name="mclaren-canada">{{Cite journal |last=McLaren |first=Angus |year=1978 |title=Birth control and abortion in Canada, 1870–1920 |url=https://archive.org/details/sim_canadian-historical-review_1978-09_59_3/page/319 |journal=Canadian Historical Review |volume=59 |issue=3 |pages=319–40 |doi=10.3138/CHR-059-03-02 |pmid=11614314 |s2cid=26629671}}</ref>։ Բրիտանական բժշկական ամսագրի հեղինակը, որը 1868 թվականին արձագանքել է թերթերի հայտարարություն՝ «ժամանակավոր հիվանդություն» ունեցող կանանց օգնելու մասին, պարզել է, որ նրանց կեսից ավելին իրականում պաշտպանում է աբորտները<ref name="potts" />։

Գաղտնի վաճառվող աբորտների մի քանի օրինակներ են՝ «Farrera Catholic հաբը», «հարդի կնոջ ընկերը», «դոկտոր Փիթերի Ֆրանսիական վերականգնող հաբը», «Լիդիա Փինկհեմի բուսական համալիր հաբը»<ref name="victorianpills">{{Cite news |last=Black |first=Barbara |date=2000-11-27 |title=Women win back reproductive rights |url=http://www.nsnews.com/issues00/w112700/opinion/editorial/black.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20040819235658/http://www.nsnews.com/issues00/w112700/opinion/editorial/black.html |archive-date=2004-08-19 |access-date=2008-12-11 |work=North Shore News |publisher=Lower Mainland Publishing Group |location=[[North Vancouver (district municipality)|North Vancouver, British Columbia]]}}</ref>, և «տիկին Սևահեր Լուսնի հաբերը»<ref name="potts" />։ Արտոնագրային դեղամիջոցները, որոնք պնդում էին, որ բուժում են «կանանց հիվանդությունները», հաճախ պարունակում էին այնպիսի բաղադրիչներ, ինչպիսիք են [[Pennyroyal]], [[tansy]] և [[Savin]]: Աբորտիվ դեղերը վաճառվել են «կանացի ձևը վերականգնելու» և «մարմնից բոլոր կեղտերը հեռացնելու» խոստումով<ref name="victorianpills" />։ Նման գովազդը ժողովրդական լեզվով ասած՝ «անկանոնությունը», «խոչընդոտումը», «դաշտանային ցիկլի ճնշումը» և «ժամանակաշրջանի ուշացումը» հասկացվում էին որպես հղիության վիճակի էվֆեմիստական հղումներ։ Որպես այդպիսին, որոշ աբորտներ վաճառվել են որպես դաշտանի կարգավորող միջոցներ<ref name="king" />։

Բեքհեմի հաբերը հիմնականում վաճառվում էին որպես լուծողական 1842 թվականից ի վեր: Դրանք հորինել է [[Թոմաս Բիչեմ]]ը, [[Սենտ Հելենս]]ը Անգլիայի [[Լանքաշիր|Լանքաշիր քաղաքում]]: Հաբերը ալոեի, ջինջերի և օճառի համակցություն էին, մի քանի այլ մանր բաղադրամասերի հետ։ Հաբերի հանրաճանաչությունը առաջ բերեց մի շարք վկայություններ, որոնք օգտագործվում էին գովազդներում։ Բանաստեղծ Ուիլյամ Տոպազ Մակգոնագալը գրել է դեղահաբ գովազդող բանաստեղծություն և տվել իր առաջարկությունը չափածո<ref>[http://www.mcgonagall-online.org.uk/poems/opgbeechams.htm McGonagall Online – Beecham's Pills]</ref>։ 1880-ականներին Բեքհեմի գովազդային ծախսերը 22,000-ից բարձրացան մինչև 95,000 ֆունտ<ref>{{cite book |author1=T. C. Barker |title=A Merseyside Town in the Industrial Revolution 1750–1900 |author2=R Harris |publisher=Liverpool University Press |year=1954 |pages=378–9}}</ref>։ 1897 թվականին «Քրիստիան Հերալդ»- ում [[Վիկտորիա թագուհի|Վիկտորիա թագուհու]] ադամանդե հոբելյանի առթիվ հրապարակված գովազդում ասվում էր. Բեքհեմի հաբեր Բոլոր լեղուղիների և նյարդային խանգարումների համար է, ինչպիսիք են ուժեղ [[գլխացավ]]ը, [[փորկապություն]]ը, ստամոքսի թուլությունը, [[մարսողության խանգարում]]ը, [[լյարդի խանգարում]]ները և կանանց հիվանդությունները: Այժմ տարեկան վաճառվում է 6 միլիոն տուփ: Տեքստը տպագրվել է լողափում մի երիտասարդ կնոջ լուսանկարի կողքին և վերնագրված է «ինչի մասին են խոսում վայրի ալիքները. Փորձեք Բիչեմի հաբեր»<ref>{{cite book |author=Geoffrey Davis |url=https://books.google.com/books?id=-EOmAAAACAAJ |title=Interception of Pregnancy: Post-Conceptive Fertility Control, Emmenology Revisited |publisher=HarperCollins Publishers Australia |year=1974 |isbn=9780207955631}}</ref>։
[[Պատկեր:National_Police_Gazette_Restell.jpg|ձախից|մինի|215x215փքս|«Աբորտ անող կինը» . Մադամ Ռեստելը ներկայացվում է որպես չարագործ 1847 թվականին ''Ազգային ոստիկանության «Գազետ''» կրկնօրինակում։]]
«Old Dr. Gordon's Pearls of Health», որը արտադրվում է [[Մոնրեալ]]ում գտնվող թմրանյութերի ընկերության կողմից, «բուժում բոլոր գերճնշումները և անկանոնությունները», եթե «օգտագործվում է ամսական»<ref name="bedroom">{{Cite book |last=MacLaren |first=Angus |url=https://archive.org/details/bedroomstatechan0000mcla_v4w5 |title=The bedroom and the state: the changing practices and politics of contraception and abortion in Canada, 1880–1980 |author2=Arlene Tigar MacLaren |publisher=McClelland & Stewart |year=1986 |isbn=0-7710-5532-3 |location=Toronto |oclc=256809754 |url-access=registration}}{{Page needed|date=September 2010}}</ref>։ Այնուամենայնիվ, մի քանի գովազդներ պարունակում էին միանշանակ նախազգուշացումներ հղի կանանց կողմից իրենց արտադրանքի օգտագործման վերաբերյալ կամ նշում էին վիժումը որպես անխուսափելի կողմնակի ազդեցություն<ref name="potts" />։ Ֆ. Է. Կարնը՝ Տորոնտոյից մի տղամարդ, 1901 թվականին զգուշացրել է այն կանանց, ովքեր կարծում էին, թե իրենք հղի են, չօգտագործել այն հաբերը, որոնք նա գովազդել էր որպես «Ֆրիարի ֆրանսիական կանացի կարգավորիչ», քանի որ նրանք «արագ կվերականգնեն դաշտանային սեկրետացիան»<ref name="bedroom" /><ref name="ahk">{{cite book |last=Koblitz |first=Ann Hibner |title=Sex and Herbs and Birth Control: Women and Fertility Regulation Through the Ages |publisher=Kovalevskaia Fund |year=2014}}</ref>։

1930-ականների կեսերին Միացյալ Նահանգներում տարբեր ընկերություններ կանանց վաճառում էին վիժեցնող դեղեր տարբեր անուններով, ինչպիսիք են Molex և Cote հաբերը: Քանի որ այդ ժամանակ հակաբեղմնավորիչների և աբորտների վաճառքն արգելված էր օրենքով, դրանք առաջարկվում էին հետաձգված հղիություն ունեցող կանանց: Առաջարկվող դոզան օրական յոթ հատ էրգոտին էր: Այս դեղահատերը սովորաբար պարունակում էին այնպիսի բաղադրիչներ, ինչպիսիք են գոտինը, ալոեն, Սևելլեբորը։ Այս հաբերի արդյունավետությունն ու անվտանգությունը անհայտ են: 1940 թվականին FTC <ref>{{cite journal |author=Federal Trade Commission |date=December 1939 – May 1940 |title=In the matter of Western Refining company, Inc., trading as the Motex company and Cote products company |url=https://www.ftc.gov/system/files/documents/commission_decision_volumes/volume-30/vol30.pdf |journal=Federal Trade Commission Decisions |volume=30 |pages=833–838}}</ref> համարեց դրանք անապահով և անարդյունավետ և պահանջեց, որ այդ ընկերությունները դադարեցնեն այդ ապրանքների վաճառքը:

Վիկտորիանական դարաշրջանի աբորտների մասնագետի հայտնի օրինակը Մադամ Ռեստելն էր կամ էն Լոմանը, ով քառասուն տարի անօրինական կերպով արտադրում էր ինչպես վիրաբուժական աբորտներ, այնպես էլ հակաբեղմնավորիչ հաբեր Միացյալ Նահանգների հյուսիսում: Նա իր բիզնեսը սկսեց Նյու Յորքում 1830-ականներին, իսկ 1840-ականներին ընդլայնեց այն՝ ներառելով արտոնագրեր [[Բոստոն]]ում և [[Ֆիլադելֆիա]]յում: Մինչև 1870 թվականը գնահատվում էր, որ նրա տարեկան ծախսերը միայն գովազդի վրա կազմում էին $ 60,000<ref name="potts" />։ Իր հեղինակության պատճառով ռեստելիզմը դարձել է աբորտի հոմանիշ<ref>{{cite news |last1=Dannenfelser |first1=Marjorie |date=4 November 2015 |title=The Suffragettes Would Not Agree With Feminists Today on Abortion |url=http://time.com/4093214/suffragettes-abortion/ |access-date=4 November 2015 |magazine=TIME}}</ref>։

Ամուսնացած կանանց ուղղած մեկ ուրիշը հարց է. «Ցանկալի՞ է արդյոք, որ ծնողները մեծացնեն իրենց ընտանիքները՝ անկախառաջացած  հետևանքներից կամ իրենց սերունդների բարեկեցությունից, երբ պարզ, հեշտ, առողջ և որոշակի դեղամիջոց կա մեր վերահսկողության տակ»<ref name="restell2">{{Cite journal |last=Richardson |first=Cynthia Watkins |year=2002 |title=In the Eye of Power: The Notorious Madam Restell |url=http://www.umaine.edu/khronikos/docs/papers/archive/richardson.pdf |url-status=dead |journal=Khronikos |publisher=[[University of Maine]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20081217025152/http://www.umaine.edu/khronikos/docs/papers/archive/richardson.pdf |archive-date=2008-12-17 |access-date=2008-12-11}}</ref>։ Կանանց դաշտանը կարգավորող հաբերի գովազդը, որը նա նույնպես վաճառել է, խոստացել է լուծել «դաշտանը ճնշելու, անկանոն լինելու կամ դադարեցնելու բոլոր դեպքերը, որքան էլ դրանք համառ լինեն»<ref name="restell1">{{Cite book |last=Olasky |first=Marvin N. |author-link=Marvin Olasky |url=https://archive.org/details/prodigalpressant00olas |title=Prodigal press: the anti-Christian bias of the American news media |publisher=Crossway Books |year=1988 |isbn=0-89107-476-7 |location=[[Wheaton, Illinois]] |chapter=Crusading on Social and Political Issues: Personalization and {{sic|Pe|sistence|nolink=y}} |oclc=17865217 |access-date=2008-12-11 |chapter-url=http://www.worldmag.com/world/olasky/Prodigal/c11.html}}</ref>։ Մադամ Ռեստելը քննադատության թիրախ էր ինչպես պատկառելի, այնպես էլ էժանագին մամուլում: Նա առաջին անգամ ձերբակալվեց 1841 թվականին, բայց դա նրա վերջին ձերբակալությունն էր Էնթոնի Քոմսթոկի կողմից, որը 1878 թվականի ապրիլի 1-ին հանգեցրեց նրա ինքնասպանության դատաստանին<ref name="restell2" />։

Նման գովազդը քննադատության է արժանացել շառլատանության և անբարոյականության պատճառով։ Շատ դեղամիջոցների անվտանգությունը կասկածի տակ էր, իսկ մյուսների արդյունավետությունը ընդհանրապես բացակայում էր<ref name="king" />։ Հորաս գրիլին 1871 թվականին գրված New York Herald-ի խմբագրականում, դատապարտեց աբորտները և դրանց քարոզչությունը որպես «տխրահռչակ և, ցավոք, տարածված հանցագործություն. այնքան տարածված, որ այն շահավետ աջակցություն է տրամադրում պրոֆեսիոնալ մարդասպանների կանոնավոր գիլդիային, այնքան անվտանգ, որ դրա կատարողները գովազդում են իրենց արարքը թերթերում»<ref name="libraryofcongress" />։ Չնայած այն թերթը, որտեղ աշխատում էր գրիլին, ընդունում էր նման հայտարարություններ, մյուսները, ինչպիսիք են New York Tribune-ը, հրաժարվում էին տպել դրանք<ref name="libraryofcongress" />։ [[Էլիզաբեթ Բլաքվել|Էլիզաբեթ Բլեքվելը]]՝ Միացյալ Նահանգներում բժշկության դոկտորի կոչում ստացած առաջին կինը, նույնպես դժգոհեց, որ նման գովազդը հանգեցրել է նրան, որ «կին բժիշկը» հոմանիշ է դարձել «աբորտի մասնագետի» հետ<ref name="libraryofcongress" />։

=== Հղիության արհեստական ընդհատման օրենսդրության շրջադարձային կետը ===
Միացյալ Նահանգներում աբորտային գովազդը շատ արդյունավետ էր, թեև, ըստ երևույթին, ատլանտյան օվկիանոսից այն կողմ այդքան էլ քիչ էր։ Միացյալ Նահանգներում 19-րդ դարի կեսերին կատարված արհեստական վիժումների ժամանակակից հաշվարկները ցույց են տալիս, որ այդ ժամանակաշրջանում Միացյալ Նահանգներում բոլոր հղիությունների 20-25% -ը ավարտվել է արհեստական վիժմամբ<ref name="Mohr4">{{cite book |author=James C. Mohr |url=https://archive.org/details/abortioninameric00jame |title=Abortion in America: The Origins and Evolution of National Policy |publisher=Oxford University Press/ |year=1978 |isbn=978-0-19-502249-0 |pages=[https://archive.org/details/abortioninameric00jame/page/76 76–82] |url-access=registration}}</ref>։ Այս դարաշրջանում նկատելի փոփոխություն նկատվեց նաև արհեստական վիժումներ ստացողների մոտ։ Մինչև 19-րդ դարի սկիզբը մեծամասամբ աբորտներ էին փնտրում չամուսնացած կանայք, որոնք ամուսնությունից դուրս էին հղիացել։ Սակայն 1839–1880 թվականին ամերիկյան բժշկական ամսագրերում հրատարակված 54 դեպքերից կեսից ավելին դիմել են ամուսնացած կանայք, իսկ ամուսնացած կանանց ավելի քան 60% -ը արդեն ունեցել է առնվազն մեկ երեխա<ref name="Mohr5">{{cite book |author=James C. Mohr |url=https://archive.org/details/abortioninameric00jame |title=Abortion in America: The Origins and Evolution of National Policy |publisher=Oxford University Press/ |year=1978 |isbn=978-0-19-502249-0 |pages=[https://archive.org/details/abortioninameric00jame/page/100 100–101] |url-access=registration}}</ref>։ Քաղաքացիական պատերազմից հետո  մեղքի մեծ մասը վերագրվում էր կանանց իրավունքների աճող շարժմանը:

Այն ժամանակվա շատ ֆեմինիստներ դեմ էին աբորտին<ref>Gordon, Sarah Barringer. [https://books.google.com/books?id=Kg4PAtekGoAC&pg=PA67 "Law and Everyday Death: Infanticide and the Backlash against Woman's Rights after the Civil War"]. ''Lives of the Law''. Austin Sarat, Lawrence Douglas, and Martha Umphrey, Editors. (University of Michigan Press 2006) p.67</ref><ref name="Schiff">[[Stacy Schiff|Schiff, Stacy.]] [https://www.nytimes.com/2006/10/13/opinion/13schiff.html?_r=2&oref=slogin&pagewanted=print "Desperately Seeking Susan"]. October 13, 2006 ''The New York Times'', Retrieved February 5, 2009.</ref>։ Ելիզավետա Քադի Սթանթոնի և Սյուզան Բ. Էնթոնիի կողմից գործող ''«Հեղափոխություն''» աշխատությունը 1869 թվականին «Ա» ստորագրությամբ անանուն նվիրատուը գրել է այդ թեմայի մասին՝ պնդելով, որ փոխանակ պարզապես փորձել աբորտի դեմ օրենք ընդունել, պետք է նաև անդրադառնալ բուն պատճառին: Գրողն ասում է, որ եթե պարզապես հակաբորբոքային օրենք ունենանք, ապա «միայն կքանդվենք վնասակար մոլախոտերից, մինչդեռ արմատը կմնա։ Ինչ էլ որ լինեն դրդապատճառները, հանգիստ սերը կամ չծնված անմեղների տառապանքներից ազատվելու ցանկությունը, այս արարքն իրականացնող կինը սարսափելի մեղավոր է: Դա ծանրացնում է նրա խիղճը կյանքի ընթացքում, դա ծանրացնում է նրա հոգին մահից հետո. Բայց, Աստված իմ: երեք անգամ մեղավոր է նա, ով նրան հասցրել է հուսահատության, որը դրդել է հանցագործության»<ref name="Schiff" /><ref name="prolifequakers">{{cite web |date=July 8, 1869 |title=Marriage and Maternity |url=http://www.prolifequakers.org/susanb.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190319124548/http://www.prolifequakers.org/susanb.htm |archive-date=2019-03-19 |access-date=2009-04-21 |work=[[The Revolution (newspaper)|The Revolution]] |publisher=[[Susan B. Anthony]]}}</ref><ref>Susan B. Anthony, [http://honors.syr.edu/Courses/03-04/wsp200/july81869.html "Marriage and Maternity"], {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111005033006/http://honors.syr.edu/Courses/03-04/wsp200/july81869.html|date=2011-10-05}} ''[[The Revolution (newspaper)|The Revolution]]'' (1869-07-08), via University Honors Program, Syracuse University.</ref><ref>Federer, William. ''[https://books.google.com/books?id=8GebI40OvYAC&dq=%22woman+is+awfully+guilty+who+commits+the+deed%22&pg=PA81 American Minute]'', page 81 (Amerisearch 2003).</ref>։ Այդ դարաշրջանի շատ ֆեմինիստների համար աբորտը դիտվում էր որպես անցանկալի անհրաժեշտություն, որը կանանց պարտադրվում էր անլուրջ տղամարդկանց կողմից<ref name="Mohr6">{{cite book |author=James C. Mohr |url=https://archive.org/details/abortioninameric00jame |title=Abortion in America: The Origins and Evolution of National Policy |publisher=Oxford University Press/ |year=1978 |isbn=978-0-19-502249-0 |page=[https://archive.org/details/abortioninameric00jame/page/110 110] |url-access=registration}}</ref>։ Նույնիսկ «ազատ սեր» [[Ֆեմինիստական շարժում|ֆեմինիստական շարժման]] թևը հրաժարվեց պաշտպանել աբորտները և պրակտիկան համարեց այն զզվելի ծայրահեղությունների օրինակ, որոնց ժամանակակից ամուսնությունը դրդում է կանանց<ref name="Mohr8">{{cite book |author=James C. Mohr |url=https://archive.org/details/abortioninameric00jame |title=Abortion in America: The Origins and Evolution of National Policy |publisher=Oxford University Press/ |year=1978 |isbn=978-0-19-502249-0 |page=[https://archive.org/details/abortioninameric00jame/page/112 112] |url-access=registration}}</ref>։ Ամուսնացած կանանց [[բռնաբարություն]]ն ու գայթակղությունը սոցիալական դժբախտություններ էին, որոնք, ըստ [[ֆեմինիստ]]ների, հղիության դադարեցման անհրաժեշտություն էին առաջացնում, քանի որ տղամարդիկ չէին հարգում կանանց ձեռնպահ մնալու իրավունքը<ref name="Mohr8" />։

Սոցիալիստական ֆեմինիստները հակված էին մեծ ըմբռնումով վերաբերվել աղքատների համար աբորտների անհրաժեշտությանը, և, իրոք, սոցիալիստ ֆեմինիստ բժիշկներ, ինչպիսիք են՝ [[Մարիա Քվիստ|Մարի Էքվիստը]], [[Մադլեն Պելետիե|Մադլեն Պելլետիեն]] և [[Ուիլյամ Ռեյնոլդս]]ը, Ռոբինսոնը աղքատ կանանց համար էժան կամ անվճար աբորտներ են իրականացրել<ref>{{cite book |last=Allen |first=Ann Taylor |title=Feminism and Motherhood in Western Europe, 1890–1970 |publisher=Palgrave Macmillan |year=2005 |pages=98, 173, 218}}</ref><ref>{{citation |last=Krieger |first=Nancy |title=Queen of the Bolsheviks: The Hidden History of Dr. Marie Equi |journal=Radical America |volume=17 |issue=5 |pages=54–73 |year=1983 |pmid=11618009}}</ref><ref>{{cite book |last=Robinson |first=William J. |title=Doctor Robinson and Saint Peter: How Dr. Robinson Entered the Heavenly Gates and Became St. Peter's Assistant |publisher=Eugenics Publishing |year=1931 |page=25}}</ref>։

=== Աբորտների մասին օրենսդրության բարեփոխման քարոզարշավ ===
Աբորտների մասին օրենքների ազատականացման շարժումը ի հայտ եկավ 1920-1930-ականներին՝ որպես ֆեմինիստների աճող գործունեության մի մաս, որն արդեն հանգեցրել է ծնելիության վերահսկման հաղթանակների: Քարոզարշավի ակտիվիստներին, այդ թվում՝ Անգլիայում Մերի Սթոուփսին և ԱՄՆ-ում Մարգարեթ Սանգերին, հաջողվեց ուշադրություն հրավիրել այս խնդրի վրա, և ստեղծվեցին ծնելիության վերահսկման կլինիկաներ, որոնք կարիքավոր կանանց առաջարկում էին ընտանիքի պլանավորման խորհրդատվություն և հակաբեղմնավորման մեթոդներ:

1929 թվականին Մեծ Բրիտանիան ընդունեց «նորածինների կյանքի պահպանման մասին» օրենքը, որը փոփոխեց 1861 թվականի «անձի դեմ ուղղված հանցագործությունների մասին» օրենք, որպեսզի բարեխղճորեն կատարված աբորտը՝ մոր կյանքը պահպանելու միակ նպատակով, հանցագործություն չհամարվի<ref>[[Hansard|HL Deb]]. Vol 72. [https://api.parliament.uk/historic-hansard/lords/1928/nov/22/preservation-of-infant-life-bill-hl%7CCol 269]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}.</ref>։

Ստելլա Բրաունը ծնելիության վերահսկման արշավի առաջատար ակտիվիստն էր, ով ավելի ու ավելի էր անդրադառնում աբորտների ավելի վիճահարույց խնդրին 1930-ականներին: Բրաունի հայացքների վրա մեծ ազդեցություն են ունեցել Հավելոկ Էլիսի, Էդվարդ Քարփենթերի և այլ սեքսապաթոլոգների աշխատանքները<ref name="Hall">{{cite book |last=Hall |first=Lesley |title=The Life and Times of Stella Browne: Feminist and Free Spirit |url=https://archive.org/details/lifetimesofstell0000hall |year=2011 |pages=[https://archive.org/details/lifetimesofstell0000hall/page/27 27]–178}}</ref>։ Նա եկել է այն համոզման, որ աշխատող կանայք պետք է ընտրություն ունենան հղիանալու կամ հղիությունը դադարեցնելու միջև<ref>Jones, Greta. "Women and eugenics in Britain: The case of Mary Scharlieb, Elizabeth Sloan Chesser, and Stella Browne." ''[[Annals of Science]]'' 52 no. 5 (1995):481–502</ref>։ Այս դեպքում նա պնդում էր, որ բժիշկները պետք է անվճար տեղեկատվություն տրամադրեն ծնելիության վերահսկման մասին այն կանանց, ովքեր ցանկանում են իմանալ այդ մասին: Դա կանանց ազատություն կտար իրենց սեփական հանգամանքներում և թույլ կտար նրանց որոշել՝ ուզում են մայր լինել, թե ոչ<ref>{{cite book |last=Rowbotham |first=Sheila |title=A New World for Women: Stella Browne, social feminist |url=https://archive.org/details/newworldforwomen0000rowb |year=1977 |pages=[https://archive.org/details/newworldforwomen0000rowb/page/66 66]–67}}</ref>։

1920-ականների վերջին Բրաունը ելույթներով շրջագայեց Անգլիայում՝ խոսելով իր համոզմունքների մասին՝ կանանց համար ծնելիության վերահսկման վերաբերյալ տեղեկատվության մատչելիության անհրաժեշտության, կանանց առողջության հետ կապված խնդիրների, սեռական հասունության և սեռական դաստիարակության հետ կապված խնդիրների, ինչպես նաև մայրական հիվանդության բարձր մակարդակի և այլ թեմաների հետ: Բրաունը նաև խոսեց իր համոզմունքների մասին, որոնք վերաբերում էին կանանց և կանանց առողջության հետ կապված խնդիրներին<ref name="Hall" />։ Այս զրույցները կանանց կոչ են արել իրենց ձեռքը վերցնել իրենց սեքսուալության և առողջության հարցերը: Նա ավելի ու ավելի էր հետաքրքրվում կնոջ՝ հղիությունը դադարեցնելու իրավունքի վերաբերյալ իր կարծիքներով, և 1929 թվականին Լոնդոնում սեռական բարեփոխումների համաշխարհային կոնգրեսին հանդես եկավ «աբորտի իրավունք» դասախոսությամբ<ref name="Hall" />։ 1931 թվականին Բրաունը սկսեց զարգացնել իր փաստարկը հօգուտ կանանց<ref name="Hall" />։ Նա կրկին սկսեց շրջագայել՝ դասախոսություններ կարդալով աբորտների և այն բացասական հետևանքների մասին, որոնք տեղի են ունենում, եթե կանայք չեն կարող իրենց ընտրությամբ դադարեցնել հղիությունը, ինչպիսիք են ինքնասպանությունները, վնասվածքները, մշտական հաշմանդամությունը, խենթությունը և արյան թունավորումը<ref name="Hall" />։

Մեկ այլ հայտնի ֆեմինիստ, ով ազդել է աբորտների մասին օրենքի վրա, Էմիլի Սթոուն էր: 19-րդ դարում Նա առաջին բժիշկներից մեկն էր, ում դատում էին Կանադայում աբորտի փորձ կատարելու համար<ref>{{Cite journal |last1=Backhouse |first1=Constance B. |year=1991 |title=The Celebrated Abortion Trial of Dr. Emily Stowe, Toronto, 1879 |journal=Canadian Bulletin of Medical History |volume=8 |issue=2 |pages=159–187 |doi=10.3138/cbmh.8.2.159 |pmid=11612611 |doi-access=free}}</ref>։

Այլ նշանավոր ֆեմինիստներ, այդ թվում՝ [[Ֆրիդա Լասկի]]ն, [[Դորա Ռասել]]ը, [[Ջոան Մալեսոն]]ը և [[Ջանեթ Չանս]]ը, սկսեցին պաշտպանել գաղափարը. այն լայն տարածում գտավ 1932 թվականի հուլիսին, երբ բրիտանական բժշկական ասոցիացիայի խորհուրդը կազմեց հանձնաժողով,որպեսզի քննարկեն աբորտների մասին օրենքներում փոփոխություններ կատարելու հարցը<ref name="Hall" />։ 1936 թվականի փետրվարի 17-ին Ժանեթ Չանսը, Ալիս Ջենկինսը և Ջոան Մալեսոնը հիմնադրեցին աբորտների օրենսդրության բարեփոխումների ասոցիացիան, որը դարձավ առաջին կազմակերպությունը, որը պաշտպանում էր աբորտների ազատականացումը: Ասոցիացիան նպաստեց Միացյալ Թագավորությունում աբորտների հասանելիությանը և քարոզարշավ անցկացրեց իրավական խոչընդոտները վերացնելու համար<ref name="HindellSimms">{{cite journal |last=Hindell |first=Keith |author2=Madeline Simms |year=1968 |title=How the Abortion Lobby Worked |journal=[[The Political Quarterly]] |pages=271–272}}</ref>։ Իր գոյության առաջին տարում ALRA -ն ուներ 35 անդամ, իսկ 1939 թվականին ուներ գրեթե 400-ը<ref name="HindellSimms" />։

1936-1939 թվականներին ALRA-ն մեծ ակտիվություն ցուցաբերեց՝ ուղղելով բանախոսներին ամբողջ երկրում՝ քննարկելու աշխատանքի և հավասար քաղաքացիության հարցերը, և փորձեցնթերթերում նամակներ և հոդվածներ հրապարակել, չնայած ամենից հաճախ անհաջող էր ընթանում: Դրանք ամենատարածվածն էին, երբ Alra-ի իրավաբանական հանձնաժողովի անդամը գործ ստացավ բռնաբարված տասնչորս տարեկան աղջկա մասին և հղիության դադարեցման թույլտվություն ստացավ Alra-ի հիմնադիր դոկտոր Ջոան Մալեսոնից: Մալեսոնը պնդում էր, որ ALRA-ն կարող է դադարեցնել հղիությունը<ref name="HindellSimms" />։ Այս գործը լայն արձագանք ստացավ։ Սակայն, երբ պատերազմը սկսվեց, գործը փակվեց, և գործը կորցրեց իր նշանակությունը հասարակության համար:

1938 թվականին Ջոան Մալեսոնը ��ախաձեռնեց աբորտների մասին բրիտանական օրենսդրության ամենաաղմկահարույց գործերից մեկը, երբ հղի տասնչորս տարեկան բռնաբարության զոհին ուղարկեց գինեկոլոգ Ալեք Բորնի մոտ: 1939 թվականին Մալեսոնը դատապարտվեց ցմահ ազատազրկման: Նա աբորտ է արել, որն այդ ժամանակ անօրինական էր, և դատարանի առաջ է կանգնել՝ աբորտ կազմակերպելու մեղադրանքով։ Ի վերջո, Բորնը արդարացվեց Ռեքսն ընդդեմ Բորնի գործով, քանի որ նրա գործողությունները «անշահախնդիր վարքի օրինակ էին, որը համապատաս��անում էր մասնագիտության ամենաբարձր ավանդույթներին»<ref>R v Bourne [1939] 1 KB 687, [1938] 3 All ER 615, [[Court of Criminal Appeal (England and Wales)|CCA]]</ref>։ Այս դատական գործը նախադեպ ստեղծեց, ըստ որի բժիշկները չէին կարող պատասխանատվության ենթարկվել աբորտ կատարելու համար այն դեպքերում, երբ հղիությունը, հավանաբար, կհանգեցներ «մտավոր և ֆիզիկական խանգարման»: Այնուամենայնիվ, այս դեպքում բժիշկները պետք է պատասխան տան, եթե հղիությունն իրականանա:

Վերջապես, Բիրկետի կոմիտեն, որը ստեղծվել է 1937 թվականին բրիտանական կառավարության կողմից «աբորտների տարածվածությունն ու համապատասխան օրենսդրությունը ուսումնասիրելու համար», երկու տարի անց խորհուրդ տվեց փոփոխություններ կատարել աբորտների մասին օրենքներում: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկիզբը հանգեցրեց բոլոր ծրագրերի հետաձգմանը<ref>{{cite book |last=Hyde |first=H. Montgomery |title=Norman Birkett: The Life of Lord Birkett of Ulverston |publisher=[[Hamish Hamilton]] |year=1965 |page=462 |asin=B000O8CESO |oclc=255057963}}</ref>։

Աբորտների մասին օրենքները բարեփոխելու մեկ այլ նշանավոր դեմք էր դոկտոր Մորգենթալերը: Չնայած նա ծնվել է Լեհաստանում, իր անունը ձեռք է բերել Կանադայում՝ Օնտարիո նահանգի Տորոնտո քաղաքում բացելով մի քանի անօրինական աբորտների Կլինիկաներ<ref>{{cite web |title=Henry Morgentaler {{!}} The Canadian Encyclopedia |url=https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/henry-morgentaler |access-date=2021-03-05 |website=www.thecanadianencyclopedia.ca}}</ref>։

=== Աբորտների մասին օրենսդրության ազատականացում ===

==== Կանադա ====
Մինչև 1969 թվականը աբորտը համարվում էր հանցագործություն, որի համար առավելագույն պատիժը ցմահ ազատազրկում էր աբորտ կատարող բժշկի համար, իսկ աբորտ անող կնոջ համար՝ երկու տարվա ազատազրկում: Աբորտները անօրինական մնացին մինչև 1988 թվականը, երբ Կանադայի Գերագույն դատարանը վերացրեց աբորտների համար քրեական պատիժը<ref>{{cite web |title=Abortion in Canada {{!}} The Canadian Encyclopedia |url=https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/abortion |access-date=2021-02-26 |website=www.thecanadianencyclopedia.ca}}</ref>։ Աբորտները շարունակում են թեժ քննարկման առարկա մնալ։ 2008 թվականի դրությամբ Կանադայում աբորտների միայն 1-2% -ն է պայմանավորված եղել դեղորայքով<ref>{{Cite journal |last1=Erdman |first1=Joanna N. |last2=Grenon |first2=Amy |last3=Harrison-Wilson |first3=Leigh |date=October 2008 |title=Medication Abortion in Canada: A Right-to-Health Perspective |url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-public-health_2008-10_98_10/page/1764 |journal=American Journal of Public Health |language=en |volume=98 |issue=10 |pages=1764–1769 |doi=10.2105/AJPH.2008.134684 |issn=0090-0036 |pmc=2636450 |pmid=18703434}}</ref>։ Երկար վեճերից հետո՝ սկսած 2017 թվականից, [[Կանադա]]յում հնարավոր էր օրինականորեն օգտագործել աբորտի հաբեր<ref>{{Cite journal |last=Campbell |first=Patricia |date=2018-05-04 |title=Making sense of the abortion pill: a sociotechnical analysis of RU486 in Canada |url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14461242.2018.1426996 |journal=Health Sociology Review |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=121–135 |doi=10.1080/14461242.2018.1426996 |issn=1446-1242 |s2cid=149328597}}</ref>։
[[Պատկեր:RussianAbortionPoster.jpg|աջից|մինի|210x210փքս|Խորհրդային Միությունում աբորտներն առաջին անգամ օրինականացվել են 1920 թվականին։ Կայքում տեղադրված Պաստառը նախազգուշացնում է անապահով աբորտների դեմ: «Ինքնուս մանկաբարձների կամ մանկաբարձ-գինեկոլոգների կողմից իրականացվող աբորտները ոչ միայն խեղում են կնոջը, այլև հաճախ հանգեցնում են մահվան»:]]

==== Ռուսաստան ====
[[Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ռուսաստանի Խորհրդային Դաշնային Սոցիալիստական Հանրապետությունը]] առաջին պետությունն էր, որն օրինականացրեց աբորտները և դրանք տրամադրեց ըստ պահանջի, հաճախ նաև անվճար<ref>Heer, David, "Abortion, Contraception, and Population Policy in the Soviet Union" Demography 2 (1965): 531–39.</ref><ref>Alexandre Avdeev, Alain Blum, and Irina Troitskaya. "The History of Abortion Statistics in Russia and the USSR from 1900 to 1991". ''Population'' (English Edition) 7, (1995), 42.</ref>։ Խորհրդային կառավարությունը հույս ուներ ապահովել անվտանգ պայմաններում աբորտների հասանելիությունը, որոնք իրականացվում էին որակավորված բժշկի կողմից, այլ ոչ թե տատիկների կողմից<ref name="Kon2">I.S. Kon, ''The Sexual Revolution in Russia: From the Age of the Czars to Today'' (New York: The Free Press, 1995), 61.</ref>։ Չնայած այս արշավը չափազանց արդյունավետ էր քաղաքային բնակավայրերում (մինչև 1925 թվականը Մոսկվայում աբորտների 75% -ը կատարվում էր հիվանդանոցներում), այն շատ ավելի քիչ ազդեցություն ունեցավ գյուղական վայրերում, որտեղ բժիշկներիև տրանսպորտի  հասանելիություն չկար, և որտեղ կանայք ապավինում էին ավանդական բժշկությանը<ref>Michaels, Paula, "Motherhood, Patriotism, and Ethnicity: Soviet Kazakhstan and the 1936 Abortion Ban". ''Feminist Studies'' 27 (2001): 309–11.</ref>։ Երբ Խորհրդային Միությունում աբորտը օրինականացվեց, մասնավորապես, գյուղական վայրերում կանայք շարունակում էին դիմել տատիկներին, մանկաբարձներին, վարսահարդարներին, բուժքույրերին և այլ մասնագետներին՝ հղիության արհեստական ընդհատման ընթացակարգ իրականացնելու համար<ref>Barbara Evans Clements, Barbara Alpern Engel, and [[Christine Worobec]]. ''Russia's Women: Accommodation, Resistance, Transformation'' (Berkeley: University of California Press, 1991), 260.</ref>։

1936-1955 թվականներին Խորհրդային Միությունում աբորտը կրկին արգելվեց օրենքո�� (բացառությամբ բժշկի առաջարկած դեպքերի), ինչը հիմնականում պայմանավորված էր բնակչության աճի վերաբերյալ [[Ժոզեֆ Ստալին]]ի անհանգստությամբ: Ստալինը ցանկանում էր խթանել բնակչության աճը, ինչպես նաև ավելի մեծ շեշտադրում կատարել կոմունիզմի համար ընտանիքի կարևորության վրա<ref>Randall, Amy, {{"'}}Abortion Will Deprive You of Happiness!': Soviet Reproductive Politics in the Post-Stalin Era". ''Journal of Women's History'' 23 (2011): 13–38.</ref>։

==== Իսպանիա ====
[[Իսպանիա]]յի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ՝ 1936 թվականի դեկտեմբերի 25-ին, [[Կատալոնիա]]յում օրինականացվեց հղիության առաջին 12 շաբաթվա ընթացքում անվճար աբորտը Կատալոնիայի կառավարության առաջին նախարար Խոսեպ Տարադելասի կողմից ստորագրված և 1937 թվականի հունվարի 9-ին հրապարակված հրամանագրով («Կատալոնիայի Ժեներալիտետի Պաշտոնական Օրագիր»)<ref>[https://web.archive.org/web/20140222062133/http://www.publico.es/especiales/memoriapublica/502228/la-segunda-republica-despenalizo-el-aborto-con-la-ley-mas-avanzada-de-europa La Segunda República despenalizó el aborto con la ley más avanzada de Europa], [[Público (España)]], [[Patricia Campello]], 15/2/2014</ref><ref>[http://elpais.com/diario/1983/02/13/espana/413938815_850215.html Cataluña tuvo durante la República la ley del aborto más progresista de Europa], El País, 13/2/1983</ref><ref>Véase el texto del decreto [http://www.cgtburgos.org/accion-sindical-social/social/nosotras-decidimos/699-1937-la-ley-del-aborto-mas-progresista-de-europa.html Decreto de Regulación de la Interrupción Artificial del Embarazo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190328191808/https://www.cgtburgos.org/accion-sindical-social/social/nosotras-decidimos/699-1937-la-ley-del-aborto-mas-progresista-de-europa.html|date=2019-03-28}}, en cgtburgos; también el reportaje de [[José María Garat]], publicó en [[Mundo Gráfico]] el 12 de mayo de 1937, descargable desde la [[Biblioteca Nacional de España]] -[http://hemerotecadigital.bne.es/pdf.raw?query=parent%3A0002440164+type%3Apress%2Fpage&name=Mundo+gr%C3%A1fico.+12-5-1937 En Cataluña existe ya el aborto legal]</ref>։

==== Մեծ Բրիտանիա ====
Մեծ Բրիտանիայում աբորտների մասին օրենսդրության բարեփոխումների ասոցիացիան պատերազմից հետո շարունակեց իր քարոզարշավը, և դա, զուգորդված սոցիալական լայն փոփոխությունների հետ, աբորտների խնդիրը քաղաքական ասպարեզ բերեց 1960-ականներին: Մանկաբարձների և գինեկոլոգների թագավորական քոլեջի նախագահ Ջոն Փիլը ղեկավարում էր հանձնաժողովը, որը խորհուրդ էր տալիս բրիտանական կառավարությանը 1967 թվականի աբորտների մասին օրենքի ընդունման վերաբերյալ: Անօրինական աբորտների հետ կապված հիվանդությունների և մահվան դեպքերը նվազեցնելու համար աբորտների մասին օրենքը թույլ է տալիս օրինական աբորտներ կատարել մի շարք պատճառներով, այդ թվում՝ կանխել կնոջ ֆիզիկական կամ հոգեկան առողջությանը լուրջ անդառնալի վնաս հասցնելը, խուսափել կնոջ կամ նրա առկա երեխայի ֆիզիկական կամ հոգեկան առողջությանը վնաս հասցնելուց(ren), եթե հղիությունը դեռ չի հասել 28 շաբաթվա ընթացքում, կամ եթե երեխան, ամենայն հավանականությամբ, կունենա լուրջ ֆիզիկական կամ մտավոր Աբորտների անվճար իրականացումն իրականացվել է Առողջապահության ազգային ծառայության կողմից<ref name="Commons 1967">House of Commons, Science and Technology Committee. "Scientific Developments Relating to the Abortion Act 1967". 1 (2006–2007). Print.</ref>։

==== Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ====
1960 թվականներին Ամերիկայում առաջացավ աբորտների Բարեփոխումների շարժում: 1963 թվականին ստեղծվեց մարդասիրական աբորտների հասարակություն, որը կանանց տեղեկատվություն էր տրամադրում աբորտների մասին<ref>{{cite book |author1=Alesha Doan |url=https://archive.org/details/oppositionintimi00doan |title=Opposition and Intimidation: The Abortion Wars and Strategies of Political Harassment |date=2007 |publisher=University of Michigan Press |isbn=9780472069750 |page=[https://archive.org/details/oppositionintimi00doan/page/n69 58] |url-access=limited}}</ref>։ 1964 թվականին Կոնեկտիկուտցի Ջերի Սանտորոն մահացավ՝ փորձելով անօրինական աբորտ անել, և նրա լուսանկարը դարձավ աբորտի իրավունքների շարժման խորհրդանիշը։ Կանանց իրավունքների պաշտպանության մի քանի խմբեր մշակել են իրենց սեփական մեթոդները՝ հղիության արհեստական ընդհատումներ իրականացնելու համար: Օրինակ՝ [[Չիկագո]]յում մի խումբ, որը հայտնի է որպես Ջեյն, 1960 թվականների մեծ մասը վարում էր աբորտների շարժական կլինիկա: Կանայք, ովքեր ցանկանում են անցնել ընթացակարգը, կարող են զանգահարել նշված համարով և հրահանգներ ստանալ, թե ինչպես գտնել Ջեյնին<ref>{{cite web |last=Johnson |first=Linnea |title=Something Real: Jane and Me. Memories and Exhortations of a Feminist Ex-Abortionist |url=http://www.cwluherstory.org/something-real-jane-and-me-memories-and-exhortations-of-a-feminist-ex-abortionist.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110725214230/http://www.cwluherstory.org/something-real-jane-and-me-memories-and-exhortations-of-a-feminist-ex-abortionist.html |archive-date=2011-07-25 |access-date=2010-05-23 |publisher=CWLU Herstory Project}}</ref>։

1960 թվականների վերջին ստեղծվեցին մի շարք կազմակերպություններ, որոնք կոչված էին մոբիլիզացնելու հասարակական կարծիքը ինչպես աբորտների օրինականացման դեմ, այնպես էլ կողմ: 1969 թվականին ստեղծվեց NARAL Pro-Choice America կազմակերպությունը, որը դեմ էր աբորտների սահմանափակումներին և աբորտների հասանելիության ընդլայնմանը<ref>{{Cite web |title=National Women's Health Network {{!}} A Voice For Women, A Network For Change |url=http://www.nwhn.org/content/index.php?pid=106 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061028193312/http://www.nwhn.org/content/index.php?pid=106 |archive-date=2006-10-28 |access-date=2014-07-14}}</ref>։ 1973 թվականի վերջին ՆԱՐԱԼԸ դարձավ աբորտների իրավունքների համար պայքարի ազգային լիգա։ Ամերիկյան բժշկական ասոցիացիան, Ամերիկյան իրավաբանների ասոցիացիան, Մանկաբուժության ամերիկյան ակադեմիան, Կալիֆոռնիայի բժշկական ասոցիացիան, Կալիֆոռնիայի փաստաբանների ասոցիացիան և շատ այլ կազմակերպություններ հայտարարել են, որ աջակցում են նոր օրենքներին, որոնք կպաշտպանեն բժիշկներին քրեական հետապնդումից, եթե նրանք հղիության արհեստական ընդհատումներ կատարեն հիվանդանոցի խիստ հսկողության ներքո: 1967 թվականին Կոլորադոն դարձավ առաջին նահանգը, որն ապաքրեականացրեց աբորտ կատարող բժշկի գործողությունները բռնաբարության, արյունապղծության կամ այն դեպքերում, երբ հղիությունը կարող էր հանգեցնել կնոջ անդառնալի ֆիզիկական անաշխատունակության։

Կալիֆորնիայի օրենսդիր ժողովում երկկուսակցական մեծամասնությունը հավանություն է տվել նահանգից դեմոկրատ սենատոր Էնթոնի Բեյլենսոնի ներկայացրած նոր՝ «թերապևտիկ աբորտների մասին օրենքին»: Կաթոլիկ հոգևորականությունը կտրականապես դեմ էր, բայց կաթոլիկ աշխարհականների կարծիքները բաժանվեցին, և ոչ կաթոլիկները վճռականորեն աջակցեցին այս առաջարկին: Նահանգապետ Ռոնալդ Ռեյգանը խորհրդակցեց իր աներոջ՝ Հայտնի վիրաբույժի հետ, ով պաշտպանում էր օրենքը: Նա նաև խորհրդակցել է Լոս Անջելեսի կաթոլիկ արքեպիսկոպոս Ջեյմս կարդինալ Մաքինթայրի հետ։  Արքեպիսկոպոսը կտրականապես դեմ էր աբորտների ցանկացած օրինականացմանը և համոզեց Ռեյգանին հայտարարել, որ վետո կդնի առաջարկվող օրենքի վրա, քանի որ օրինագիծը թույլ է տալիս աբորտները բնածին արատների դեպքում: Օրենսդիր մարմինը վերացրեց դրույթը, և Ռեյգանը ստորագրեց մի օրենք, որն ապաքրեականացրեց աբորտները, երբ դրանք արվում են մոր առողջությունը պաշտպանելու համար<ref>Kristen Luker, ''Abortion and the politics of motherhood'' (U. of California Press, 1984) pp 88–89.</ref><ref>Lou Cannon, ''Ronald Reagan: The Presidential Portfolio: History as Told through the Collection of the Ronald Reagan Library and Museum'' (2001) p. 51.</ref><ref>Matthew W. Dallek, ''The right moment: Ronald Reagan's first victory and the decisive turning point in American politics'' (2000) p. 198.</ref>։ Ակնկալվում էր, որ աբորտները չեն ավելանա, բայց հիվանդանոցային պայմաններում դրանք շատ ավելի անվտանգ կլինեն: 1968 թվականին  նոր օրենքի առաջին ամբողջ տարվա ընթացքում, Կալիֆոռնիայում կատարվել է 5018 աբորտ: Նրանց թիվը երկրաչափական աճեց և 1970 թվականներին կայունացավ տարեկան մոտ 100,000-ով: Աբորտ ստանալու համար դիմած կալիֆոռնիացի կանանց 99,2% -ը դրա թույլտվություն է ստացել: Յուրաքանչյուր երրորդ հղիությունն ավարտվել է անօրինական աբորտով։ Հիմնական գործոնը կանանց շարժման հանկարծակի ի հայտ գալն էր, որն առաջ քաշեց բոլորովին նոր գաղափար. կանայք հիմնարար իրավունք ունեն վերահսկելու իրենց մարմինը և կարող են ընտրել՝ աբորտ անել, թե ոչ: Մինչև 1980 թվականը Ռեյգանը աջակցություն էր ստանում աբորտների դեմ պայքարող կրոնական խմբերից և պնդում էր, որ ինքը չափազանց նոր նահանգապետ է իմաստուն որոշում կայացնելու համար<ref>Luker, ''Abortion and the politics of motherhood'' pp. 94, 118–122, 133.</ref>։

1970 թվականին Հավայան կղզիները դարձան առաջին նահանգը, որն օրինականացրեց աբորտները կնոջ խնդրանքով<ref>{{cite news |date=March 9, 1970 |title=Medicine: Abortion on Request |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,878789,00.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101201211449/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,878789,00.html |archive-date=December 1, 2010 |access-date=2012-10-15 |magazine=[[Time (magazine)|Time]]}} {{subscription required}}</ref>, իսկ Նյու Յորքը չեղյալ հայտարարեց իր 1830 թվականի օրենքը և թույլատրեց աբորտները մինչև հղիության 24-րդ շաբաթը: Շուտով նմանատիպ օրենքներ ընդունվեցին Ալյասկայում և Վաշ��նգտոնում: Վաշինգտոնում գործող օրենքը, որը թույլ էր տալիս աբորտներ՝ կնոջ կյանքը կամ առողջությունը պաշտպանելու համար, Գերագույն դատարանում վիճարկվել է 1971 թվականին Միացյալ Նահանգներն ընդդեմ Վույչի գործով: Դատարանը հաստատեց օրենքը՝ համարելով, որ առողջությունը նշանակում է հոգեբանական և ֆիզիկական բարեկեցություն, ինչը, ըստ էության, թույլ է տալիս աբորտներ Վաշինգտոնում: 1972-ի վերջին 13 նահանգներում գործում էր Կոլորադոյի օրենքին նման օրենք, Մինչդեռ Միսիսիպիում աբորտները թույլատրվում էին միայն բռնաբարության կամ արյունապղծության դեպքերում, իսկ Ալաբամայում և Մասաչուսեթսում աբորտները թույլատրվում էին միայն այն դեպքերում, երբ կնոջ ֆիզիկական առողջությունը վտանգված էր:
[[Պատկեր:USSC_justice_group_photo-1973_current.jpg|ձախից|մինի|350x350փքս|Միացյալ Նահանգների Գերագույն դատարանին Անդամակցությունը 1973 թվականին Ռոուն ընդդեմ Ուեյդի գործի քննության ժամանակ։]]
Գերագույն դատարանի պատմական որոշումը Roe v. Wade-ի վերաբերյալ որոշում կայացրեց, որ Տեխասի նահանգի օրենքը, որն արգելում է աբորտները, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա անհրաժեշտ է մոր կյանքը փրկելու համար, հակասահմանադրական է: Այնուամենայնիվ, Տեխասի օրենքը, որն արգելում է աբորտները, հակասում է օրենքին: Անմիջական արդյունքն այն էր, որ դրան հակասող բոլոր պետական օրենքները չեղյալ հայտարարվեցին: Դատարանը եզրակացրեց, որ հղիության արհեստական ընդհատման  իրավունքի հարցը ենթակա է գաղտնիության: Դատարանը որոշեց, որ գաղտնիության իրավունքը գոյություն ունի և ներառում է հղիության արհեստական ընդհատման իրավունքը: Դատարանը որոշում կայացրեց, որ մայրը աբորտի իրավունք ունի մինչև կենսունակության հասնելը, և այդ կետը պետք է որոշվի աբորտ անող բժշկի կողմից: Կենսունակության հասնելուց հետո կինը կարող է առողջական պատճառներով աբորտ անել, որը դատարանը լայնորեն սահմանել է որպես հոգեբանական բարեկեցություն:

1970 թվականներից և երկրորդ ալիքի ֆեմինիզմի տարածումից ի վեր, աբորտները և վերարտադրողական իրավունքները դարձել են [[Կանադա]]յի, [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգների]], [[Նիդեռլանդներ]]ի, [[Մեծ Բրիտանիա]]յի, [[Նորվեգիա]]յի, [[Ֆրանսիա]]յի, [[Գերմանիա]]յի և [[Իտալիա]]յի կանանց իրավունքների տարբեր խմբերի միավորող հարցեր<ref>LeGates, Marlene. ''In Their Time: A History of Feminism in Western Society'' Routledge, 2001 {{ISBN|0-415-93098-7}} p. 363-364</ref>։

2022 թվականի հունիսի 24-ին ''Ռոյ ընդդեմ Ուեյդի'' 6-3 որոշմամբ Գերագույն դատարանը բեկանել է այն<ref name="NYTimesRoe">{{cite news |last=Liptak |first=Adam |date=June 24, 2022 |title=In 6-to-3 Ruling, Supreme Court Ends Nearly 50 Years of Abortion Rights |url=https://www.nytimes.com/2022/06/24/us/roe-wade-overturned-supreme-court.html |access-date=June 25, 2022 |work=[[The New York Times]]}}</ref>։

=== Հղիության արհեստական ընդհատման ժամանակակից մեթոդների մշակում ===
Չնայած ժամանակակից կյուրետի նախատիպերը հիշատակվում են հին տեքստերում, այն գործիքը, որն այսօր օգտագործվում է, ի սկզբանե մշակվել է Ֆրանսիայում 1723 թվականին, բայց մինչև 1842 թվականը հատուկ չի կիրառվել գինեկոլոգիական նպատակներով <ref name="nafhistory">{{Cite book |last=Joffe |first=C |title=A clinician's guide to medical and surgical abortion |publisher=[[Churchill Livingstone]] |year=1999 |isbn=0-443-07529-8 |editor=Maureen Paul |location=[[Philadelphia]] |chapter=Abortion in Historical Perspective |oclc=40120288 |access-date=2008-12-10 |editor2=E. Steven Lichtenberg |editor3=Lynn Borgatta |editor4=David A. Grimes |editor5=Phillip G. Stubblefield |chapter-url=http://www.prochoice.org/education/resources/surg_history_overview.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20060922152349/http://www.prochoice.org/education/resources/surg_history_overview.html |archive-date=2006-09-22 |url-status=dead}}</ref>։ Դիլացիա և կյուրետաժը կիրառվում է 19-րդ դարի վերջից<ref name="nafhistory" />։

20-րդ դարում աբորտների տեխնոլոգիաները բարելավվեցին, բարելավվեցին դրանց անվտանգությունը և նվազեցին կողմնակի ազդեցությունները: Վակումային սարքերը, որոնք առաջին անգամ նկարագրել է շոտլանդացի մանկաբարձ Ջեյմս Յանգ Սիմփսոնը 19-րդ դարում, հնարավորություն են տվել մշակել ձգտման աբորտի մեթոդ<ref name="nafhistory" />։ 1927 թվականինինԱյս գործընթացը կատարելագործվել է ռուս բժիշկ Ս.Գ. Բիկովի կողմից , որտեղ այս մեթոդը օգտագործվել է 1920-1936 թվականներին աբորտների ազատական օրենքների գործողության ընթացքում: Այս տեխնոլոգիան օգտագործվել է նաև [[Չինաստան]]ում և [[Ճապոնիա]]յում, նախքան 1960-ականներին [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայում]] և [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]] կիրառվելը<ref name="nafhistory" />։ Գրպանի ջրանցքի՝ ճկուն պլաստիկ ջրանցքի գյուտը, որը փոխարինեց ավելի վաղ մետաղական մոդելները 1970-ականներին, նվազեցրեց պերֆորացիայի հավանականությունը և հնարավոր դարձրեց տեղային անզգայացման տակ ձգտման մեթոդները<ref name="nafhistory" />։

1971 թվականին ֆեմինիստական ինքնօգնության շարժման հիմնադիր Լորեն Ռոթմանը և Քերոլ Դաուները հորինեցին Del-Em -ը՝ անվտանգ և էժան քսուքային սարք, որը թույլ էր տալիս նվազագույն պատրաստվածություն ունեցող մարդկանց կատարել վաղ աբորտներ, որոնք կոչվում են դաշտանային հատում<ref name="nafhistory" />։ 1990-ականների կեսերին Միացյալ Նահանգներում բժշկական համայնքը կրկին հետաքրքրություն ցուցաբերեց ձեռքի վակուումային ձգտման նկատմամբ՝ որպես հղիության վաղ վիրաբուժական ընդհատման մեթոդ: Այս աճը պայմանավորված է տեխնոլոգիական նվաճումներով, որոնք թույլ են տալիս հայտնաբերել հղիությունը վաղ փուլերում (բեղմնավորումից մեկ շաբաթ անց) և հղիության վաղ դադարեցման անվտանգ և արդյունավետ մեթոդների աճող պահանջարկով՝ ինչպես վիրաբուժական, այնպես էլ դեղորայքային: հղիության վաղ ընդհատումը կարող է առաջանալ հղիության վաղ փուլերում։ Վաղ վիրաբուժական աբորտի ծառայությունների զարգացման նորարար է բժիշկ Ջերի Էդվարդսը, ով մշակել է արձանագրություն, որով կանանց առաջարկվում է աբորտ անել ձեռքի վակուումային ներարկիչով, հենց որ հղիության դրական թեստը ստացվի:  Այս արձանագրությունը  թույլ է տալիս վաղ հայտնաբերել արտարգանդային հղիությունը<ref name="nafhistory" />։

Անձեռնմխելի լայնացումը և արդյունահանումը մշակվել են դոկտոր Ջեյմս Մաքմահոնի կողմից 1983 թվականին: Սա հիշեցնում է 19-րդ դարում կնոջ կյանքը փրկելու համար դժվար ծննդաբերության դեպքերում օգտագործվող ընթացակարգը, որի ընթացքում պտղի գանգը նախ ծակվում էր մուրճով, Այնուհետև մանրացվում և հանվում էր պինցետի նման գործիքով, որը հայտնի է որպես կրանիոկլաստ<ref>{{Cite magazine |last=Gawande |first=Atul |author-link=Atul Gawande |date=2006-10-09 |title=The Score: How Childbirth Went Industrial |url=http://www.newyorker.com/archive/2006/10/09/061009fa_fact |access-date=2008-12-14 |magazine=[[The New Yorker]]}}</ref><ref>{{cite web |last=Gapultos |first=F. C. |title=Destructive OB Forceps |url=http://www.fcgapultoscollection.com/dobfor.html |access-date=2008-12-14 |work=Accoucheur's Antique}}</ref>։

1980 թվականին Ֆրանսիայի Ռուսելի Կալիֆոռնիայի համալսարանի հետազոտողները մշակեցին միֆեպրիստոն՝ քիմիական միացություն, որը գործում է որպես վիժեցնող միջոց՝ արգելափակելով հորմոնների ազդեցությունը: Այն առաջին անգամ շուկայում հայտնվել է 1988 թվականին Ֆրանսիայում «Միֆեգինե» ապրանքանիշի ներք<ref name="RU-486">{{cite book |author1=Baulieu, Étienne-Émile |url=https://archive.org/details/abortionpillru00baul |title=The "abortion pill" : RU-486, a woman's choice |author2=Rosenblum, Mort |publisher=Simon & Schuster |year=1991 |isbn=0-671-73816-X |location=New York}}{{cite book |author=Lader, Lawrence |url=https://archive.org/details/ru486pillthatcou00lade |title=RU 486 : the pill that could end the abortion wars and why American women don't have it |publisher=Addison-Wesley |year=1991 |isbn=0-201-57069-6 |location=Reading}}{{cite book |author=Villaran, Gilda |title=Marketing ethics : an international perspective |publisher=Thomson Learning |year=1998 |isbn=1-86152-191-X |editor=Schlegelmilch, Bodo B. |location=London |pages=155–190 |chapter=RU 486}}{{cite journal |author=Ulmann, André |year=2000 |title=The development of mifepristone: a pharmaceutical drama in three acts |journal=Journal of the American Medical Women's Association |volume=55 |issue=3 Suppl |pages=117–20 |pmid=10846319}}</ref> 2015 թվականի հուլիսին Կանադան հաստատեց միֆեպրիստոնի օգտագործումը միզոպրոստոլի հետ համատեղ, որը կոչվում է Միֆեգիմիզո<ref>{{Cite journal |last1=Devane |first1=Courtney |last2=Renner |first2=Regina M. |last3=Munro |first3=Sarah |last4=Guilbert |first4=Édith |last5=Dunn |first5=Sheila |last6=Wagner |first6=Marie-Soleil |last7=Norman |first7=Wendy V. |date=2019-11-08 |title=Implementation of mifepristone medical abortion in Canada: pilot and feasibility testing of a survey to assess facilitators and barriers |url= |journal=Pilot and Feasibility Studies |language=en |volume=5 |issue=1 |page=126 |doi=10.1186/s40814-019-0520-8 |issn=2055-5784 |pmc=6839244 |pmid=31720004 |doi-access=free}}</ref>։

== Աբորտներ ամբողջ աշխարհում ==
Տարբեր ժամանակներում աբորտներն արգելվել կամ սահմանափակվել են աշխարհի տարբեր երկրներում: Շատ գիտնականներ նկատել են, որ շատ դեպքերում դա կանանց ստիպել է ընդհատակում դիմել վտանգավոր, անօրինական աբորտների կամ ոգեշնչել արտերկիր մեկնել «վերարտադրողական զբոսաշրջության» նպատակով<ref name="Whittaker">Whittaker, Andrew. "Abortion in Asia: An Overview". In Whittaker, Andrea, ed. ''Abortion in Asia: Local Dilemmas, Global Politics'' New York, NY: Berghahn Books, 2010: 11–38.</ref><ref name="Kligman long">Kligman, Gail. ''The Politics of Duplicity: Controlling Reproduction in Ceausescu's Romania''. Berkeley, CA: University of California Press, 1998.</ref><ref name="Chandrasekhar">Chandrasekhar, S. ''India's Abortion Experience'' Denton, TX: University of North Texas Press, 1994.</ref>: Աշխարհում ներկայումս անապահով աբորտների պատճառով մահվան դեպքերի կեսը տեղի է ունենում [[Ասիայի աշխարհագրություն|Ասիայում]]<ref name="Whittaker" />:

Այլ հեղինակներ գրել են, որ աբորտների անօրինականությունը միշտ չէ, որ նշանակում է, որ դրանք անվտանգ չեն: 19-րդ դարում [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ-ում]] հիգիենիկ պայմաններում վաղ աբորտները, որոնցում սովորաբար աշխատում էին մանկաբարձները, համեմատաբար անվտանգ էին<ref name="GordonMoral" /><ref name="Charles C. Thomas" /><ref name="Taussig 1936" /><ref name="Lee 1838 351–353" /><ref name="Bailey 1896 144–150" /><ref>{{citation |last=Simpson |first=Keith |title=Forensic Medicine |pages=173–174 |year=1969 |publisher=Edward Arnold Publishers}}</ref>:

=== Չինաստան ===
1950-ականների սկզբին [[Չինաստան]]ի կառավարությունը անօրինական հայտարարեց աբորտները, և օրենքը պատիժներ սահմանեց նրանց համար, ովքեր անօրինական աբորտ էին անում<ref name="Jing-Bao">Jing-Bao, Nie. ''Behind the Silence: Chinese Voices on Abortion'' Lanham, ML: Rowman & Litterfield Publishers, 2005.</ref>: Այս սահմանափակումները դիտվում էին որպես կառավարության կողմից բնակչության աճի կարևորությունը ընդգծելու միջոց<ref name="Jing-Bao" />:

Մեկ տասնամյակ անց օրենքները մեղմվեցին՝ նպատակ ունենալով նվազեցնել անօրինական աբորտների հետևանքով կանանց մահվան և ցմահ վնասվածքների դեպքերը, ինչպես նաև որպես ծնելիության վերահսկման ձև, երբ դրանք օգտագործվում էին ծնելիության վերահսկման հետ միասին<ref name="Jing-Bao" />: 1980-ականների սկզբին պետությունը ներդրեց ընտանիքի պլանավորման համակարգ, որի շրջանակներում աբորտներն օգտագործվում էին որպես «պահեստային մեթոդ», իսկ 2005 թվականին ընդունվեց օրենսդրություն, որն ուղղված էր Սեռով պայմանավորված աբորտների սահմանափակմանը<ref name="Jing-Bao" />: Չնայած Չինաստանում կատարվել է աշխարհում ամենամեծ թվով աբորտներ, 2009 թվականի դրությամբ, Ռուսաստանում այդ ցուցանիշն ամենաբարձրն էր աշխարհում<ref>{{cite web |date=30 July 2009 |title=13 million abortions carried out every year in China, newspaper reveals |url=https://www.theguardian.com/world/2009/jul/30/china-abortion-statistics |website=[[TheGuardian.com]]}}</ref>:

=== Հնդկաստան ===
1860-1971 թվականներին [[Հնդկաստան]]ում գործում էր Քրեական օրենսգիրք, որը քրեականացնում էր աբորտները և պատժում ինչպես պրակտիկանտներին, այնպես էլ կանանց, ովքեր դիմում էին ընթացակարգին<ref name="Chandrasekhar" />: Արդյունքում, կանայք մահացան, երբ փորձեցին անօրինական աբորտ կատարել ոչ որակավորված մանկաբարձուհիների և «բժիշկների» մոտ<ref name="Chandrasekhar" />: 1971 թվականիին աբորտները օրինականացվել են որոշակի հանգամանքներում, բայց, ինչպես նշում է գիտնական [[Սուբռահմանյան Չանդրասեկհար|Ս. Չանդրասեկհարը]], ցածր խավերի կանայք դեռևս ավելի մեծ ռիսկի են ենթարկվում վնասվածքներ ստանալու կամ մահանալու անհաջող աբորտից<ref name="Chandrasekhar" />:

=== Իրան ===
2023 թվականին նահանգը հայտնել է մեկ տարվա ընթացքում 1,5 միլիոն ծնունդների դիմաց կատարված 500,000 աբորտների մասին<ref>{{Cite web |title=با چه امیدی بچه به دنیا بیاوریم؟ {{!}} مردم از تشویق‌های مهم قانون جوانی جمعیت بی‌خبرند {{!}} آمار سقط جنین به تولدها تنه می‌زند – همشهری آنلاین |url=https://www.hamshahrionline.ir/amp/762038/ |access-date=2023-05-25 |website=www.hamshahrionline.ir}}</ref><ref>{{Cite web |title=یک مسئول: سالانه ۵۰۰ هزار جنین در کشور سقط می‌شوند/ ۹۳ درصد آن در بستر خانواده و با رضایت اتفاق می‌افتد |url=https://vista.ir/n/aataneo |access-date=2023-05-25 |website=ویستا |language=fa-IR}}</ref>:

=== Ճապոնիա ===
Այսօր [[Ճապոնիա]]ն ամբողջ աշխարհում հայտնի է նրանով, որ հավանություն է տալիս աբորտներին<ref name="Whittaker" /><ref name="Norgren">Norgren, Tiana. ''Abortion before Birth Control: The Politics of Reproduction in Postwar Japan'' Princeton, NJ: Princeton University Press, 2001.</ref>: Ենթադրվում է, որ ճապոնացի կանանց երկու երրորդը աբորտ է անում մինչև քառասուն տարեկան հասակը, մասամբ՝ «հանրային հիգիենայի նկատառումներից ելնելով» նախկին կառավարության շնորհիվ հակաբեղմնավորիչ հաբերի  սահմանափակումների պատճառով<ref name="Whittaker" />:

1948 թվականին եվգենիկայի պաշտպանության մասին օրենքը օրինականացրեց սովորական աբորտները հղիության քսաներկու շաբաթվա ընթացքում, եթե դա սպառնում էր կնոջ առողջությանը: 1949 թվականին այս օրենքն ընդլայնվեց՝ հաշվի առնելով այն ռիսկը, որը երեխա ունենալը կարող էր բերել կնոջ տնտեսական բարեկեցության<ref name="Whittaker" /><ref name="Norgren" />: Ի սկզբանե յուրաքանչյուր դեպք պետք է հաստատվեր տեղական եվգենիկայի խորհրդի կողմից, բայց 1952 թվականին դա հանվեց օրենքից՝ որոշումը դարձնելով կնոջ և նրա բժշկի անձնական գործը<ref name="Whittaker" /><ref name="Norgren" />:

1964 թվականին պահպանողական ազգայնական աջակողմյան քաղաքական լոբբիստական խմբի ստեղծումը, որը կոչվում էր «Սեյչո-նո-իե», ուժեղ ընդդիմություն առաջացրեց աբորտների մասին օրենքներին<ref name="Whittaker" />: Այս արշավն իր գագաթնակետին հասավ 1980 թվականների սկզբին, բայց, ի վերջո,  1983 թվականին ձախողվեց<ref name="Whittaker" />:

=== Ռումինիա ===
1957 թվականին [[Ռումինիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ|Ռումինիան]] օրինականացրեց աբորտները, բայց 1966 թվականին, երկրում ծնելիության անկումից հետո, [[Նիկոլաե Չաուշեսկու]]ն հաստատեց թիվ 770 հրամանագիրը, որը քրեականացրեց աբորտները և խրախուսեց ծննդաբերությունը: Այս հրամանագրի արդյունքում աբորտ անել ցանկացող կանայք դիմել են անօրինական ընթացակարգերի, որոնք հանգեցրել են ավելի քան 9000 կանանց մահվան և անցանկալի երեխաներին թողել որբանոցներում: Աբորտները անօրինական մնացին մինչև 1989 թվականը, երբ հրամանագիրը չեղարկվեց<ref name="Kligman short">Kligman, Gail. "Political Demography: The Banning of Abortion in Ceausescu's Romania". In Ginsburg, Faye D.; Rapp, Rayna, eds. ''Conceiving the New World Order: The Global Politics of Reproduction.'' Berkeley, CA: University of California Press, 1995 :234–255. Unique Identifier : AIDSLINE KIE/49442.</ref>:

=== Թաիլանդ ===
1980-1990-ականների ընթացքում հասարակությունը բուռն քննարկումներ ունեցավ աբորտների օրենսդրության բարեփոխումների վերաբերյալ<ref name="Whittaker" />: Այս բանավեճում աբորտները ներկայացվում էին որպես ոչ բուդդայական և հակակրոնական մի բան. աբորտների հակառակորդները, ի վերջո, դրանք անվանում էին Արևմտյան կոռուպցիայի ձև, որն իր էությամբ հակաչինական է և սպառնում է ազգի ամբողջականությանը<ref name="Whittaker" />: Չնայած դրան, 2006 թվականին աբորտները օրենքով թույլատրվել են բռնաբարության կամ պտղի զարգացման խանգարման դեպքերում: Հոգեկան առողջությունը դարձել է նաև աբորտի ընթացակարգի օրինականությունը որոշող գործոն<ref name="Whittaker" />: Սակայն, ըստ գիտնական Անդրեա Ուիթաքերի, օրինական աբորտի իրավունք ստանալու հետ կապված խիստ կանոնները տարեկան մոտ 300,000 կանանց ստիպում են դիմել անօրինական մեթոդների, ընդ որում ամենաաղքատները ենթարկվում են ամենավտանգավոր ընթացակարգերի<ref name="Whittaker" />:

== Նշումներ ==
{{ծանցանկ|group= Ն}}

== Ծանոթագրություններ ==
{{Reflist|30em}}

== Գրականություն ==

* {{Cite book |last=Critchlow |first=Donald T. |author-link=Donald T. Critchlow |url=https://archive.org/details/intendedconseque00crit_0 |title=Intended consequences: birth control, abortion, and the federal government in modern America |publisher=[[Oxford University Press]] |year=1999 |isbn=0-19-504657-9 |location=[[Oxford]] |oclc=38542669}}
* {{Cite book |last=Critchlow |first=Donald T. |author-link=Donald T. Critchlow |title=The politics of abortion and birth control in historical perspective |url=https://archive.org/details/politicsofaborti0000unse |publisher=[[Penn State University Press]] |year=1996 |isbn=0-271-01570-5 |location=[[University Park, Pennsylvania]] |oclc=33132898}}
* {{Cite book |last=Garrow |first=David J. |author-link=David Garrow |url=https://archive.org/details/libertysexuality00garr |title=Liberty and sexuality: the right to privacy and the making of Roe v. Wade |publisher=[[Macmillan Publishers]] |year=1994 |isbn=0-02-542755-5 |location=[[New York City]] |oclc=246873646}}
* {{cite book |last=Hartmann |first=Betsy |title=Reproductive Rights and Wrongs: The Global Politics of Population Control |url=https://archive.org/details/reproductiverigh0000hart_u0f7 |publisher=South End Press |year=1995 |isbn=978-0896084919}}
* {{Cite book |last=Hull |first=N. E. H. |url=https://archive.org/details/isbn_9780700611430 |title=Roe v. Wade: the abortion rights controversy in American history |author2=Peter Charles Hoffer |author2-link=Peter Charles Hoffer |publisher=[[University Press of Kansas]] |year=2001 |isbn=0-7006-1142-8 |location=[[Lawrence, Kansas]] |oclc=231958828}}
* Lewis, Margaret Brannan. ''Infanticide and abortion in early modern Germany'' (Routledge, 2016).
* {{Cite book |last=Mohr |first=James C. |url=https://archive.org/details/abortioninameric00jame |title=Abortion in America: the origins and evolution of national policy, 1800–1900 |publisher=[[Oxford University Press]] |year=1978 |isbn=0-19-502249-1 |location=[[Oxford]] |oclc=3016879}}
* {{Cite book |last=Olasky |first=Marvin |author-link=Marvin Olasky |title=Abortion Rites: A Social History of Abortion in America |url=https://archive.org/details/abortionritessoc0000olas |publisher=[[Crossway Books]] |year=1992 |isbn=0-89107-687-5 |location=[[Wheaton, Illinois]]}}
* {{Cite book |last=Staggenborg |first=Suzanne |url=https://archive.org/details/prochoicemovemen0000stag |title=The pro-choice movement: organization and activism in the abortion conflict |publisher=[[Oxford University Press]] |year=1991 |isbn=0-19-506596-4 |location=[[Oxford]] |oclc=22809649}}
* {{Cite book |last=Rubin |first=Eva R. |url=https://archive.org/details/abortioncontrove00rubi |title=The Abortion controversy: a documentary history |publisher=[[Greenwood Publishing Group]] |year=1994 |isbn=0-313-28476-8 |location=[[Westport, Connecticut]] |oclc=28213877}}
* {{cite book |last1=Wiesner-Hanks |first1=Merry E. |title=Christianity and Sexuality in the Early Modern World Regulating Desire, Reforming Practice. |date=1999 |publisher=Routledge |isbn=9780203979419 |location=Hoboken}}
* {{Cite conference |last1=Federiksen |first1=Brittni |last2=Ranji |first2=Usha |last3=Gomez |first3=Ivette |last4=Salganicoff |first4=Alina |year=2023 |title=A National Survey of OBGYNs' Experiences After Dobbs |location=San Francisco, CA |publisher=KFF}}
* {{Cite journal |last1=Mucciaroni |first1=Gary |last2=Ferrailo |first2=Kathleen |last3=Rubado |first3=Meghan |year=2019 |title=Framing Morality Policy Issues: State Legislative Debates on Abortion Restrictions |journal=Policy Sciences |volume=52 |issue=2 |pages=171–189 |doi=10.1007/S11077-018-9336-2}}
* {{Cite journal |last1=Beckman |first1=Linda J. |year=2016 |title=Abortion in the United States: The Continuing Controversy |journal=Feminism & Psychology |volume=27 |issue=1 |pages=101–113 |doi=10.1177/0959353516685345}}

[[Կատեգորիա:Մարդու վերարտադրողականություն]]
[[Կատեգորիա:Վիժեցում]]
[[Կատեգորիա:Բժշկության պատմություն]]
[[Կատեգորիա:Ֆեմինիզմ և առողջություն]]
Այս էջում օգտագործված կաղապարները.
Վերադարձ դեպի Հղիության արհեստական ընդհատման պատմություն։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Հղիության_արհեստական_ընդհատման_պատմություն» էջից