Դիտել Կենտավրոսի ալֆա էջի աղբյուրը

Ձեզ չի թույլատրվում խմբագրել այս էջը հետևյալ պատճառով.
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Դուք կարող եք դիտել և պատճենել այս էջի ելատեքստը.
{{Ընտրյալ հոդված}}
{{Տարվա հոդված|2020}}
{{Տեղեկաքարտ Աստղ}}
'''Կենտավրոսի ալֆա''' ({{lang-en|Alpha Centauri}}, {{lang-lat|α Centauri}}, կրճատ՝ Alpha Cen կամ α Cen), [[Արեգակնային համակարգ]]ության ամենամոտ մոլորակային ու [[աստղային համակարգ]], որը  գտնվում է [[Արեգակ]]ից 4.37 [[լուսային տարի]] (1.34 [[պարսեկ]]) հեռավորության վրա։ Եռաստղ համակարգ է, բաղկացած երեք [[աստղ]]երից՝ Կենտավրոսի ալֆա A (պաշտոնապես՝ '''Ռայջլ Կենտավրոս''' ({{lang-en|Rigil Kentaurus}}))<ref name="IAU-LSN">{{Cite web |title=Naming Stars |url=https://www.iau.org/public/themes/naming_stars/ |accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 16 |publisher=IAU.org}}</ref>, Կենտավրոսի ալֆա B (պաշտոնապես՝ '''Թոլիման''' ({{lang-en|Toliman}}))<ref name="IAU-LSN" /> և Կենտավրոսի ալֆա C (պաշտոնապես՝ '''[[Կենտավրոսի Պրոքսիմա]]''' ({{lang-en|Proxima Centauri}}))<ref name="IAU-LSN" />։

Կենտավրոսի ալֆա A-ն և B-ն արևանման աստղեր են ([[Դեղին թզուկ]] և Նարնջագույն թզուկ) ու միասին ձևավորում են Կենտավրոսի ալֆա AB [[կրկնակի աստղ]]ը։ Անզեն աչքով այս երկուսը դիտվում են որպես −0.27 [[Տեսանելի աստղային մեծություն|տեսանելի աստղային մեծությամբ]] մեկ աստղ, որը [[Կենտավրոս (համաստեղություն)|Կենտավրոս]] հարավային [[Համաստեղություններ|համաստեղության]] ամենապայծառ աստղն է և [[Ամենապայծառ աստղերի ցանկ|երրորդ ամենապայծառը]] գիշերային երկնքում․ ամենապայծառ աստղերը [[Սիրիուս]]ն ու [[Կանոպուս]]ն են։

Կենտավրոսի ալֆա A-ն ունի արևից 1.1 անգամ ծանր զանգված և 1.519 անգամ ավելի [[լուսատվություն]], իսկ ալֆա B-ն ավելի փոքր է ու թույլ՝ ունի արևի [[զանգված]]ի 0.907 և արևի լուսատվության 0.445 չափը<ref>{{Cite journal |last1=Kervella |first1=Pierre |last2=Thevenin |first2=Frederic |date=2003 թ․ մարտի 15 |title=A Family Portrait of the Alpha Centauri System |url=http://www.eso.org/public/news/eso0307/ |journal=European Southern Observatory Press Release |pages=5 |bibcode=2003eso..pres....5. |id=eso0307, PR&nbsp;05/03}}</ref>։ Աստղերի այս զույգը պտտվում է ընդհանուր ուղեծրի շուրջ՝ մեկ ամբողջական պտույտ գործելով 79.91 տարում<ref name="SixthCatOrbVisBin" />։ Նրանց [[էլիպս]]աձև ուղեծիրն [[Էքսցենտրիսիտետ|էքսցենտրիկ]] է, այնպես որ A և B աստղերի միջև հեռավորությունը տատանվում է 35.6 [[աստղագիտական միավոր]]ից (AU) (որը հավասար է [[Պլուտոն]]ի ու արեգակի միջև հեռավորությանը) մինչև 11.2 աստղագիտական միավոր (որը հավասար է [[Սատուրն (մոլորակ)|Սատուրնի]] և արեգակի միջև հեռավորությանը)։

Կենտավրոսի ալֆա C-ն կամ Կենտավրոսի Պրոքսիման փոքրիկ ու աղոտ [[Կարմիր թզուկ]] է (M [[սպեկտրային դասակարգում]])։ Անզեն աչքով անտեսանելի լինելով՝ Պրոքսիման 4․24 լուսային տարի (1․30 պարսեկ) հեռավորությամբ արևից ամենամոտ գտնվող աստղն է՝ մի փոքր ավելի մոտ, քան Կենտավրոսի ալֆա AB-ն։ Վերջիններիս և Պրոքսիմայի միջև հեռավորությունը մոտավորապես 13․000 աստղագիտական միավոր է (0․21 լուսային տարի)<ref name="Kervella2017">{{Cite journal |last1=Kervella |first1=P. |last2=Thévenin |first2=F. |last3=Lovis |first3=C. |date=2017 թ․ հունվար |title=Proxima's orbit around α Centauri |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=598 |at=L7 |arxiv=1611.03495 |bibcode=2017A&A...598L...7K |doi=10.1051/0004-6361/201629930}}</ref>, որը հավասար է [[Նեպտուն]]ի ուղեծրի շառավղի 430 անգամ բազմապատիկին։ [[Պրոքսիմա Կենտավրոսի b|Կենտավրոսի Պրոքսիմա b-ն]] [[Երկրային խմբի մոլորակներ|երկրային խմբի մոլորակ]] է՝ [[էկզոմոլորակ]], որը գտնվում է Կենտավրոսի Պրոքսիմայի [[Բնակելիության գոտի|բնակելիության գոտում]] և հայտնաբերվել է 2016 թվականին։

== Անվանակարգություն ==
[[Պատկեր:Constellation_Centaurus.jpg|thumb|left|upright|Կենտավրոսի ալֆան Կենտավրոս համաստեղության ամենապայծառ աստղն է (ձախից վերևում)]]

Կենտավրոսի ալֆան 1603 թվականին [[Յոհան Բայեր]]ի՝ համակարգին տված [[Բայերյան անվանակարգություն|անվանակարգությունն]] է։ Այն կրում է ավանդական ''Rigil Kentaurus'' անունը, որն արաբերեն  {{lang|ar|رِجْل القِنْطورُس|rtl=yes}} (Ռիգլ ալ-Կինտուրուս) անվան լատինացված տարբերակն է և նշանակում է «կենտավրոսի սմբակ»<ref name="K&S" /><ref>{{Cite journal |last=Davis |first=George R., Jr. |date=1944 թ․ հոկտեմբեր |title=The pronunciations, derivations, and meanings of a selected list of star names |journal=Popular Astronomy |volume=52 |issue=3 |page=16 |bibcode=1944PA.....52....8D}}</ref>։ Անունը հաճախ կրճատվում է «Rigil Kent»-ի կամ նույնիսկ «Rigil»-ի, թեև վերջին անվամբ ավելի հայտնի է [[Օրիոն (համաստեղություն)|Օրիոն համաստեղության]] պայծառագույն աստղ բետան ([[Ռիգել]])<ref name=Allen>R.H. Allen, ''Star Names and their Meanings''.</ref>։

Եվրոպական աղբյուրներում հանդիպող մեկ այլ՝ Թոլիման անունը, արաբերեն  {{lang|ar|الظَّلِيمَان|rtl=yes}} (''aẓ-Ẓalīmān,'' ավելի հին աղբյուրներում՝ ''aṭ-Ṭhalīmān'') բառի մոտարկումն է, որը նշանակում է «երկու արու ջայլամներ»․ անվանում, որն արաբ գիտնական [[Զաքարիա ալ-Քազվինի]]ն կիրառել է հարավային կիսագնդի [[Աղեղնավոր]] համաստեղությունում գտնվող Լյամբդա աստղի և Մյու [[աստղային համակարգ]]ի վերաբերյալ<ref>ظَلِيمٌ ذ, in Edward William Lane, ''An Arabic–English Lexicon''</ref>։

Շրջանառված երրորդ անունն անհայտ ծագմամբ «Bungula»-ն է ({{IPAc-en|'|b|V|N|g|juː|l|@}})։ Կարելի է ենթադրել, որ այն առաջացել է հունարեն β ([[Բետա (տառ)|բետա]]) տառի և լատիներեն «ungula» (սմբակ) բառի միավորումից<ref name=Allen/>։

Կենտավրոսի ալֆա C-ն 1915 թվականին հայտնագործել է անգլիացի աստղագետ [[Ռոբերտ Թորբերն Էյթոն Ինես]]ը<ref name="Innes1915">{{Cite journal |last1=Innes |first1=R. T. A. |date=1915 թ․ հոկտեմբեր |title=A Faint Star of Large Proper Motion |journal=Circular of the Union Observatory Johannesburg |volume=30 |pages=235–236 |bibcode=1915CiUO...30..235I}}</ref>, որն էլ առաջարկել է «Proxima Centaurus»<ref name="Innes1917">{{Cite journal |last1=Innes |first1=R. T. A. |date=1917 թ․ սեպտեմբեր |title=Parallax of the Faint Proper Motion Star Near Alpha of Centaurus. 1900. R.A. 14 h 22&nbsp;m 55s.-0s 6t. Dec-62° 15'2 0'8 t |journal=Circular of the Union Observatory Johannesburg |volume=40 |pages=331–336 |bibcode=1917CiUO...40..331I}}</ref>, [[լատիներեն]]՝ «Կենտավրոսին ամենամոտ աստղ»<ref name=oxford2010>{{Citation |title=Oxford Dictionary of English |page=1431 |year=2010 |postscript=. |editor1-last=Stevenson |editor1-first=Angus |url=https://books.google.com/books?id=anecAQAAQBAJ&pg=PA1431 |publisher=OUP Oxford |isbn=978-0-19-957112-3}}</ref> անունը։ Կենտավրոսի Պրոքսիման հետագայում ավելի լայն կիրառություն է ձեռք բերել և այժմ [[Միջազգային աստղագիտական միություն|Միջազգային աստղագիտական միության]] կողմից համարվում է ընդունելի հատուկ անուն<ref name=aj39_913_20>{{Cite journal |last=Alden |first=Harold L. |year=1928 |title=Alpha and Proxima Centauri |journal=Astronomical Journal |volume=39 |issue=913 |pages=20–23 |bibcode=1928AJ.....39...20A |doi=10.1086/104871}}</ref><ref name=WGSNproxima>{{Cite web |date=2016 թ․ հոկտեմբեր |title=Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 2 |url=https://www.iau.org/static/science/scientific_bodies/working_groups/280/WGSN_bulletin2.pdf |accessdate=2019 թ․ մայիսի 29 |publisher=International Astronomical Union}}</ref>։

2016 թվ��կանին Միջազգային աստղագիտական միության՝ աստղերի անունների վրա աշխատող խումբը<ref name="WGSN">{{Citation |title=IAU Working Group on Star Names (WGSN) |postscript=. |url=https://www.iau.org/science/scientific_bodies/working_groups/280/ |publisher=International Astronomical Union |accessdate=2016 թ․ մայիսի 22}}</ref>, որոշելով հատուկ անուններ շնորհել առանձին աստղերի, ոչ թե աստղային համակարգերի<ref name="TriRpt18">{{Cite web |title=WG Triennial Report (2015–2018) – Star Names |url=https://www.iau.org/static/science/scientific_bodies/working_groups/280/wg-starnames-triennial-report-2015-2018.pdf |accessdate=2018 թ․ հուլիսի 14 |page=5}}</ref>, հավանության է արժանացրել Կենտավրոսի ալֆա ''A-''ն ''Rigil Kentaurus'' ({{IPAc-en|ˈ|r|aɪ|dʒ|əl|_|k|ɛ|n|ˈ|t|ɔːr|ə|s}}) անվամբ, իսկ Կենտավրոսի ալֆա C''-''ն ''Proxima Centauri'' ({{IPAc-en|ˈ|p|r|ɒ|k|s|ɪ|m|ə|_|s|ɛ|n|ˈ|t|ɔːr|aɪ}}) անվամբ անվանակոչելը<ref name="IAU-LSN" />։ 2018 թվականի օգոստոսի 10-ին Միջազգային աստղագիտական միությունը հավանության է արժանացրել Կենտավրոսի ալֆա B''-''ն ''Toliman'' ({{IPAc-en|ˈ|t|ɒ|l|ɪ|m|æ|n}}) անվամբ կոչելը<ref name="IAU-CSN">{{Cite web |title=IAU Catalog of Star Names |url=http://www.pas.rochester.edu/~emamajek/WGSN/IAU-CSN.txt |accessdate=2018 թ․ սեպտեմբերի 17 |publisher=[[International Astronomical Union]]}}</ref>։

== Աստղային համակարգ ==
Կենտավրոսի ալֆան եռաստղ համակարգ է, որի գլխավոր երկու աստղերը՝ Կենտավրոսի ալֆա ''A''-ն ու Կենտավրոսի ալֆա ''B''-ն [[կրկնակի աստղ]]եր են։ ''AB'' կամ ավելի հին՝ ''A×B'' անվանումը ցույց է տալիս, որ կրկնակի աստղերի համակարգի զանգվածային կենտրոնը հարաբերվում է բազմակի աստղային համակարգի ուղեկցող աստղին (աստղերին)<ref name="DoubleStarsHeintz">{{Cite book |last=Heintz |first=W. D. |url=https://archive.org/details/DoubleStars |title=Double Stars |date=1978 |publisher=[[D. Reidel]] |isbn=978-90-277-0885-4 |page=[https://archive.org/details/DoubleStars/page/n27 19]}}</ref>։ ''AB-C'' գրառումը վերաբերում է կենտրոնական կրկնակիության հետ կապված Կենտավրոսի Պրոքսիմայի դերին, որը խաղում է զանգվածային կենտրոնի ու հեռու գտնվող աստղի միջև ընկած տարածությունը։ Քանի որ C-ի ու A կամ B-ից յուրաքանչյուրի միջև հեռավորությունը նույնական է, AB կրկնակի համակարգը դիտվում է որպես մեկ ձգողական մարմին<ref name="wds1996">{{Cite book |last=Worley |first=C. E. |url=http://adc.gsfc.nasa.gov/adc-cgi/cat.pl?/catalogs/1/1237 |title=Washington Visual Double Star Catalog, 1996.0 (WDS) |author2=Douglass, G. G. |date=1996 |publisher=[[United States Naval Observatory]] |url-status=dead |archivedate=2000 թ․ ապրիլի 22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20000422224338/http://adc.gsfc.nasa.gov/adc-cgi/cat.pl?%2Fcatalogs%2F1%2F1237}}</ref>։

=== Ուղեծրային հատկանիշներ ===
[[Պատկեր:Orbit Alpha Centauri AB arcsec.png|thumb|upright=1.5|Կենտավրոսի ալֆայի տեսանելի և իրական ուղեծրերը։ A աստղը մնում է անշարժ, ցույց է տրված  B աստղի հարաբերական ուղեծրային շարժումը։ Տեսանելի ուղեծիրը (բարակ էլիպսը) այն ձևն է, որը երևում է Երկրից նայողին։ Իրական ուղեծիրը այն ձևն է, որն ուղղահայաց է ուղեծրային շարժման հարթությանը։ Ըստ ճառագայթային արագություն և ժամանակ հարաբերակցության<ref name="Pourbaix">{{Cite journal |last=Pourbaix |first=D. |display-authors=etal |year=2002 |title=Constraining the difference in convective blueshift between the components of alpha Centauri with precise radial velocities |journal=[[Astronomy and Astrophysics]] |volume=386 |issue=1 |pages=280–285 |arxiv=astro-ph/0202400 |bibcode=2002A&A...386..280P |doi=10.1051/0004-6361:20020287}}</ref> A և B աստղերի ճառագայթային տարանջատումը տեսողության գծից  2007 թվականին հասել է առավելագույնին, երբ B-ն ավելի հեռու է գտնվել Երկրից, քան A-ն։ Ուղեծիրն այստեղ բաժանվել է 80 միավորի․ յուրաքանչյուր աստիճան համապատասխանում է մոտավորապես 0.99888 տարվա կամ 364.84 օրվա։|alt=|left]]

Կենտավրոսի ալֆա A և B աստղերի ուղեծրային պտույտը կազմում է 79.91 տարի<ref name="SixthCatOrbVisBin" />։ Նրանց ուղեծիրը չափավոր [[Էքսցենտրիսիտետ|էքսցենտրիկ]] է․ ''e''&nbsp;=&nbsp;0.5179<ref name="SixthCatOrbVisBin">{{Cite news |last=Hartkopf |first=W. |author2=Mason, D. M. |year=2008 |title=Sixth Catalog of Orbits of Visual Binaries |url=http://ad.usno.navy.mil/wds/orb6.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090412084731/http://ad.usno.navy.mil/wds/orb6.html |archive-date=2009 թ․ ապրիլի 12 |access-date=2008 թ․ մայիսի 26 |publisher=U.S. Naval Observatory}}</ref>, որը նշանակում է, որ նրանց առավելագույն մոտեցումը կամ [[Ապոկենտրոն և պերիկենտրոն|պերիկենտրոնը]] կազմում է 11․2 աստղագիտական միավոր, որը հավասար է արեգակի և Սատուրնի միջև տարածությանը, իսկ միմյանցից առավելագույն հեռացումը կամ [[Ապոկենտրոն և պերիկենտրոն|ապոկենտրոնը]] կազմում է 35․6 աստղագիտական միավոր, որը հավասար է արեգակի և Պլուտոնի միջև հեռավորությանը<ref name="SixthCatOrbVisBin" />։ Ամենավերջին պերիկենտրոնը (մոտեցումը) տեղի է ունեցել 1955 թվականի օգոստոսին, հաջորդը կլինի 2035 թվականի մայիսին, իսկ ամենավերջին ապակենտրոնը տեղի է ունեցել 1995 թվականի մայիսին, հաջորդը կլինի 2075 թվականին։

Երկրագնդից նայելիս A և B-ի տեսանելի ուղեծիրը ցույց է տալիս, որ նրանց բաժանումն ու դիրքային անկյունը (PA) գտնվում են շարունակական փոփոխման մեջ իրենց ամբողջ ուղեծրի ընթացքում։ 2019 թվականին ուսումնասիրված աստղային դիրքերն անջատված են եղել 337.1° դիրքային անկյան մեջ 4.92 {{comment|արքվայրկյանով|անկյունային չափման միավոր, որը հավասար է 1/3600 աստիճանի}} և 2020 թվականին աճել են 5.49&nbsp;արքվայրկյանով 345.3°-ում<ref name="SixthCatOrbVisBin" />։  Ամենավերջին առավելագույն մոտեցումը տեղի է ունեցել 2016 թվականի փետրվարին 300° դիրքային անկյան մեջ 4.0&nbsp;արքվայրկյանով<ref name="SixthCatOrbVisBin" /><ref>{{Cite web |author=Andrew James |date=2008 թ․ մարտի 11 |title=ALPHA CENTAURI : 6 |url=http://www.southastrodel.com/PageAlphaCen006.htm |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 12 |publisher=Homepage.mac.com}}</ref>։ Այս աստղերի նկատելի առավելագույն տարանջատումը կազմում  է մոտավորապես 22&nbsp;արքվայրկյան, իսկ նվազագույն հեռավորությունը՝ 1.7&nbsp;արքվայրկյան<ref name="Aitken">{{Cite book |last=Aitken |first=R. G. |author-link=Robert Grant Aitken |title=The Binary Stars |date=1961 |publisher=Dover |pages=235–237}}</ref>։ Ամենալայն տարանջատումը տեղի է ունեցել 1976 թվականի փետրվարին, հաջորդը կլինի 2056 թվականի հունվարին<ref name="SixthCatOrbVisBin" />։

Կենտավրոսի ալֆա C-ն մոտավորապես 13,000 աստղագիտական միավորով հեռու է գտնվում Կենտավրոսի ալֆա AB-ից<ref name="Kervella2017" /><ref name="Matt93" /><ref name="adsabs.harvard.edu" />, որը հավասար է 0․21 լուսային տարվա կամ արեգակի և Կենտավրոսի ալֆա AB-ի միջև հեռավորության մոտավորապես 5%-ին։ Մինչև 2017 թվականը դրա արագության և հետագծի չափումները չափազանց փոքր ճշգրտություն են ունեցել, ինչպես նաև թե քանի տարի է պետք պարզելու, արդյոք այն կապված է Կենտավրոսի ալֆա AB-ի հետ, թե ոչ։

Ճառագայթային արագության 2017 թվականի չափումները բավականաչափ ճշգրիտ էին ցույց տալու համար, որ Պրոքսիման ու AB-ն ձգողականորեն կապված են<ref name="Kervella2017" />։ Պրոքսիմայի ուղեծրային պտույտը կազմում է մոտավորապես  {{val|547000|6600|4000}} տարի, 0.50 ± 0.08 ապակենտրոնությամբ, որն ավելի էքսցենտրիկ է, քան [[Մերկուրի (մոլորակ)|Մերկուրի մոլորակի]] ուղեծրային պտույտը։ Պրոքսիման AB պերիկենտրոնին մոտենում է աստղագիտական միավորով, իսկ ապակենտրոնը տեղի է ունենում աստղային միավորով<ref name="Kervella2017" />։

=== Ֆիզիկական հատկանիշներ ===
[[Պատկեր:Centauri & Sun relative sizes.svg|ձախից|մինի|357x357փքս|Կենտավրոսի ալֆա համակարգի աստղերի հարաբերական չափսերն ու գույները՝ [[արեգակ]]ի հետ համեմատած]]
{{comment|Աստղասեյսմոլոգիական|գիտություն, որն ուսումնասիրում է աստղերի ներքին կառուցվածքը՝ հետազոտելով դրանց իմպուլսների հաճախականության սպեկտրը}} ուսումնասիրությունները, {{comment|քրոմոսֆերայի|աստղերի՝ մոտ 10 000 կմ հաստությամբ արտաքին կեղևը, որը գտնվում է ֆոտոսֆերայից վերև}} ակտիվությունը և աստղային պտույտը ({{comment|գիրոքրոնոլոգիա|աստղի տարիքի չափման մեթոդ, որը հիմնվում է դրա պտտման ժամանակահատվածի վրա}}) միասնականորեն հաստատել են, որ Կենտավրոսի ալֆա համակարգն արեգակի տարիքին է, կամ մի փոքր հին է դրանից<ref name="Mam08">{{Cite journal |author1=E. E. Mamajek |author2=L. A. Hillenbrand |year=2008 |title=Improved Age Estimation for Solar-Type Dwarfs Using Activity-Rotation Diagnostics |journal=Astrophysical Journal |volume=687 |issue=2 |pages=1264–1293 |arxiv=0807.1686 |bibcode=2008ApJ...687.1264M |doi=10.1086/591785}}</ref>։ Կենտավրոսի ալֆայի աստղերի աստղային պարամետրերի լուրջ ուսումնասիրման վրա հիմնված աստղասեյսմոլոգիական վերլուծությունների արդյունքում տարիքային գնահատումները կազմել են {{val|4.85|0.5}}&nbsp;գիր<ref name="Thevenin02">{{Cite journal |author1=Thévenin, F. |author2=Provost, J. |author3=Morel, P. |author4=Berthomieu, G. |author5=Bouchy, F. |author6=Carrier, F. |year=2002 |title=Asteroseismology and calibration of alpha Cen binary system |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=392 |page=L9 |arxiv=astro-ph/0206283 |bibcode=2002A&A...392L...9T |doi=10.1051/0004-6361:20021074}}</ref>, {{val|5.0|0.5}} գիր<ref name="Bazot12">{{Cite journal |author1=Bazot, M. |author2=Bourguignon, S. |author3=Christensen-Dalsgaard, J. |year=2012 |title=A Bayesian approach to the modelling of alpha Cen A |journal=MNRAS |volume=427 |issue=3 |pages=1847–1866 |arxiv=1209.0222 |bibcode=2012MNRAS.427.1847B |doi=10.1111/j.1365-2966.2012.21818.x}}</ref>, 5.2 ± 1.9&nbsp;գիր<ref name="Miglio05">{{Cite journal |author1=Miglio, A. |author2=Montalbán, J. |year=2005 |title=Constraining fundamental stellar parameters using seismology. Application to α Centauri AB |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=441 |issue=2 |pages=615–629 |arxiv=astro-ph/0505537 |bibcode=2005A&A...441..615M |doi=10.1051/0004-6361:20052988}}</ref>, 6.4&nbsp;գիր<ref name="Thoul03">{{Cite journal |author1=Thoul, A. |author2=Scuflaire, R. |author3=Noels, A. |author4=Vatovez, B. |author5=Briquet, M. |author6=Dupret, M.-A. |author7=Montalban, J. |year=2003 |title=A New Seismic Analysis of Alpha Centauri |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=402 |pages=293–297 |arxiv=astro-ph/0303467 |bibcode=2003A&A...402..293T |doi=10.1051/0004-6361:20030244}}</ref> և {{val|6.52|0.3}}&nbsp;գիր<ref name="Eggenberger04">{{Cite journal |author1=Eggenberger, P. |author2=Charbonnel, C. |author3=Talon, S. |author4=Meynet, G. |author5=Maeder, A. |author6=Carrier, F. |author7=Bourban, G. |year=2004 |title=Analysis of α Centauri AB including seismic constraints |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=417 |pages=235–246 |arxiv=astro-ph/0401606 |bibcode=2004A&A...417..235E |doi=10.1051/0004-6361:20034203}}</ref>։ Քրոմոսֆերային ակտիվության (կալցիում H & K արտազատումներ) հիման վրա արված աստղերի տարիքային գնահատումը կազմել է 4.4 ± 2.1 գիր ({{lang-el|gyros}}, «պտույտ»), մինչդեռ [[Գիրոսկոպ|գիրոքրոնոլոգիան]] նշել է {{val|5.0|0.3}}&nbsp;գիր<ref name="Mam08" />։ Աստղային էվոլյուցիայի տեսությունը ենթադրում է, որ երկու աստղերն էլ 5-6 միլիարդ տարով մի փոքր ավելի հին են արեգակից, ինչը վկայել են նրանց զանգվածն ու լուսապատկերային բնութագրիչները<ref name="Matt93" /><ref name="stellar-model-kim">{{Cite journal |author=Kim, Y-C. |year=1999 |title=Standard Stellar Models; alpha Cen A and B |journal=[[Journal of the Korean Astronomical Society]] |volume=32 |issue=2 |page=119 |bibcode=1999JKAS...32..119K}}</ref>։

Ելնելով [[ուղեծրի տարրեր]]ից՝ Կենտավրոսի ալֆա AB-ի ընդհանուր զանգվածը մոտավորապես հավասար է 2․0 արեգակի զանգվածին{{ref+|<math>\begin{smallmatrix}[(11.2+35.6)/2]^3/79.91^2=2.0\end{smallmatrix}</math>, տես՝ «Ձգողականության ստանդարտ պարամետր#Միմյանց շուրջ պտտվող երկու մարմին»։|Ն}} կամ դրա կրկնակիին<ref name="Aitken"/>։ Առանձին աստղերի  զանգվածները հավասար են համապատասխանաբար 1․09 արեգակի զանգված և 0․90 արեգակի զանգված<ref name="stellar-model-kim" />, թեև վերջին տարիներին գրանցվել են ավելի ծանր զանգվածներ, ինչպես օրինակ՝ 1․14 արեգակի զանգված և 0․92 արեգակի զանգված<ref name="RECONS" /> կամ ընդհանուր՝ 2․06 արեգակի զանգված։ Կենտավրոսի ալֆա A և B-ն ունեն համապատասխանաբար +4.38 և +5.71 [[բացարձակ աստղային մեծություն]]։

==== Կենտավրոսի ալֆա A ====
Կենտավրոսի ալֆա A-ն, որը նաև հայտնի է որպես Ռայջլ Կենտավրոս, [[կրկնակի աստղեր]]ից գլխավորն է։ Այն արևանման, [[Հերցեպրունգ-Ռեսելի դիագրամ|հիմնական հաջորդականության]] դեղնագույն երանգով աստղ է<ref name="csiro">{{Cite web |date=2004 թ․ դեկտեմբերի 21 |title=The Colour of Stars |url=http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/photometry_colour.html |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120222183238/http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/photometry_colour.html |archivedate=2012 թ․ փետրվարի 22 |accessdate=2012 թ․ հունվարի 16 |work=Australia Telescope, Outreach and Education |publisher=Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation}}</ref>, որը պատկանում է G2&nbsp;V [[Սպեկտրային դասակարգում|սպեկտրային դասակարգմանը]]<ref name=torres2006>{{Cite journal |last1=Torres |first1=C. A. O. |last2=Quast |first2=G. R. |last3=da Silva |first3=L . |last4=de la Reza |first4=R. |last5=Melo |first5=C. H. F. |last6=Sterzik |first6=M. |year=2006 |title=Search for associations containing young stars (SACY) |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=460 |issue=3 |pages=695–708 |arxiv=astro-ph/0609258 |bibcode=2006A&A...460..695T |doi=10.1051/0004-6361:20065602 |issn=0004-6361}}</ref> և արեգակից մի փոքր ավելի մեծ ու լուսավոր է, ինչպես նաև մոտավորապես 10 տոկոսով ավելի ծանր<ref name="Thevenin02" /> և ունի 22 տոկոսով ավելի մեծ շառավիղ<ref name="Kervella2017"/>։ Երկնքի [[Ամենապայծառ աստղերի ցանկ|ամենապայծառ աստղերի]] մեջ (բացառությամբ [[արեգակ]]ի) չորրորդ ամենապայծառն է −0.01 [[Տեսանելի աստղային մեծություն|տեսանելի աստղային մեծությամբ]], որով զիջում է  −0.05 տեսանելի աստղային մեծություն ունեցող Արկտուրին։

Մագնիսական դաշտը համեմատելի է արեգակի հետ և ցույց է տալիս աստղաբծերով պայմանավորված և աստղի պտույտի հետ փոփոխվող աստղային պսակի փոփոխականություն։ Սակայն 2005 թվականից ի վեր ակտիվության մակարդակն իջել է խորը նվազագույնի, որը նման է արեգակի պատմական [[Էդվարդ Ուոլտեր Մաունդեր|մաունդերյան]] նվազագույնին։ Հնարավոր է նաև, որ այն կարող է ունենալ շատ երկար աստղային ակտիվության շրջափուլ և դանդաղորեն վերականգնվում է նվազագույն փուլից<ref name="Ayres2014">{{Cite journal |last1=Ayres |first1=Thomas R. |date=2014 թ․ մարտ |title=The Ups and Downs of α Centauri |journal=The Astronomical Journal |volume=147 |issue=3 |pages=12 |arxiv=1401.0847 |bibcode=2014AJ....147...59A |doi=10.1088/0004-6256/147/3/59 |id=59}}</ref>։

==== Կենտավրոսի ալֆա B ====
Կենտավրոսի ալֆա B-ն, որը հայտնի է նաև որպես Թոլիման, երկրորդական դիրք է զբաղեցնում կրկնակի աստղերի մեջ։ Հիմնական հաջորդականության K1&nbsp;V սպեկտրային դասակարգմամբ աստղ է, ավելի նարնջագույն գունավորմամբ, քան Կենտավրոսի ալֆա A-ն<ref name="csiro" />։ Ունի արեգակի զանգվածի մոտավորապես 90 տոկոսն ու 14 տոկոսով փոքր տրամագիծ։ Թեև ունի ավելի թույլ լուսատվություն, քան A-ն, Կենտավրոսի ալֆա B-ն արտանետում է ավելի շատ էներգիա [[ռենտգենյան ճառագայթներ]]ի խմբում<ref name="Xrays" />։ Նրա լույսի կորը տատանվում է կարճ ժամանակահատվածում, և եղել է առնվազն մեկ դիտարկված [[Բռնկվող աստղեր|բռնկում]]<ref name="Xrays">{{Cite journal |last=Robrade |first=J. |last2=Schmitt |first2=J. H. M. M. |last3=Favata |first3=F. |year=2005 |title=X-rays from α Centauri&nbsp;– The darkening of the solar twin |journal=[[Astronomy and Astrophysics]] |volume=442 |issue=1 |pages=315–321 |arxiv=astro-ph/0508260 |bibcode=2005A&A...442..315R |doi=10.1051/0004-6361:20053314}}</ref>։ Կենտավրոսի ալֆա A-ից մագնիսականորեն ավելի ակտիվ է {{Val|8.2|0.2|u=yr}} տարով՝ համեմատած արեգակի 11 տարվա հետ և արեգակի պսակի լուսավորության՝ նվազագույնից մինչև գագաթնակետային տատանումների մոտ կեսի հետ<ref name="Ayres2014" />։ Տեսանելի աստղային մեծությունը +1.35 է, որը մի փոքր ավելի աղոտ է, քան [[Հարավային Խաչ]] համաստեղության Միմոզա աստղը<ref name="IAU-LSN" />։

==== Կենտավրոսի ալֆա C (Կենտավրոսի Պրոքսիմա) ====
{{Main|Կենտավրոսի Պրոքսիմա}}
Կենտավրոսի ալֆա C-ն, որը հայտնի է որպես Կենտավրոսի Պրոքսիմա, փոքրիկ, հիմնական հաջորդականության M6&nbsp;Ve սպեկտրային դասակարգմամբ [[կարմիր թզուկ]] է։ Ունի +15.60 [[բացարձակ աստղային մեծություն]] և ավելի քան 20,000 անգամ ավելի աղոտ է արեգակից։ Հաշվարկված զանգվածը կազմում է 0.1221 արեգակի զանգված<ref name="KervellaThévenin2017">{{Cite journal |last1=Kervella |first1=P. |last2=Thévenin |first2=F. |last3=Lovis |first3=C. |year=2017 |title=Proxima's orbit around α Centauri |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=598 |pages=L7 |arxiv=1611.03495 |bibcode=2017A&A...598L...7K |doi=10.1051/0004-6361/201629930 |issn=0004-6361}}</ref>։ Արևին ամենամոտ աստղն է, բայց չափազանց թույլ է անզեն աչքով տեսնելու համար։

<div style="overflow:auto;">[[Պատկեր:Relative positions of Sun, Alpha Centauri AB and Proxima Centauri.png|thumb|upright=5|center|Արևի, Կենտավրոսի ալֆա AB-ի և Կենտավրոսի Պրոքսիմայի հարաբերական դիրքը։ Մոխրագույն կետը Կենտավրոսի Պրոքսիմայի արտացոլումն է՝ գտնվելով այն հեռավորության վրա, ինչ Կենտավրոսի ալֆա AB-ն։|alt=]]</div>

== Դիտարկում ==
{{Location map | 100x100
| AlternativeMap = Position Alpha Cen.png
| caption = Կենտավրոս համաստեղությունում Կենտավրոսի ալֆայի դիրքը
| width=280
| lat  = 17| long = 24
| mark=Cercle rouge 100%.svg | marksize=20
| float=left
}}

[[Պատկեր:Our Nearest Star System Observed Live.jpg|thumb|Աջից ներքևի երկու պայծառ աստղերը Կենտավրոսի ալֆան (աջից) ու բետան (ձախից, ալեհավաքից վերև) են։ Նրանց միջով անցնող գիծը ցույց է տալիս [[Հարավային Խաչ]] համաստեղության ամենապայծառ չորս աստղերը, որոնք գտնվում են Չիլիի [[Լա Սիլյայի աստղադիտարան]]ի դանիական 1.54 մետրանոց աստղադիտակի գմբեթի աջ կողմում<ref>{{Cite web |title=Our Nearest Star System Observed Live |url=http://www.eso.org/public/images/potw1604a |accessdate=2016 թ․ հունվարի 27}}</ref>]]

Անզեն աչքին Կենտավրոսի ալֆա AB-ն մեկ աստղ է երևում, որն ամենապայծառն է [[Կենտավրոս (համաստեղություն)|Կենտավրոս]] հարավային համաստեղությունում<ref name="Moore encyclopedia">{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=uJxWDwAAQBAJ&pg=PP5 |title=Astronomy Encyclopedia |publisher=Philip's |year=2002 |isbn=978-0-540-07863-9 |editor1-last=Moore |editor1-first=Patrick}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ Նրանց տեսանելի անկյունային տարանջատումը 80 տարվա մեջ տատանվում է 2 - 22&nbsp;արքվայրկյանի միջև (անզեն աչքն ունի 60 արքվայրկյանի տարբերակելիություն)<ref>{{Cite book |last=Van Zyl |first=Johannes Ebenhaezer |url=https://archive.org/details/unveilingunivers01vanz |title=Unveiling the Universe: An Introduction to Astronomy |date=1996 |publisher=Springer |isbn=978-3-540-76023-8 |url-access=registration}}</ref>, բայց երկուսն էլ հեշտորեն երևում են հեռադիտակով կամ փոքրիկ աստղադիտակով<ref name="AOST2a">{{Cite news |last1=Hartung |first1=E. J. |author2=Frew, David |author3=Malin, David |year=1994 |title=Astronomical Objects for Southern Telescopes |publisher=[[Cambridge University Press]]}}</ref>։ Ունենալով −0.27 [[տեսանելի աստղային մեծություն]]՝ Կենտավրոսի ալֆան պայծառությամբ զիջում է միայն [[Սիրիուս]]ին ու [[Կանոպուս]]ին<ref name="Moore encyclopedia" />։ Այն «հարավային ցուցիչների» արտաքին աստղն է<ref name="AOST2a" />, որն այդպես է կոչվում, որովհետև Կենտավրոսի բետայով անցնող գիծը<ref name="NortonSA">{{Cite book |author=Norton, A. P. |title=Norton's 2000.0 :Star Atlas and Reference Handbook |author2=Ed. I. Ridpath |date=1986 |publisher=Longman Scientific and Technical |pages=39–40}}</ref>, ընդամենը 4.5[[degree (angle)|°]] դեպի արևմուտք<ref name="AOST2a" />, ցույց է տալիս դեպի [[Հարավային Խաչ|Հարավային խաչ]] համաստեղությունը<ref name="AOST2a" />։  «Ցուցիչները» հեշտությամբ տարբերակում են իրական Հարավային խաչը ավելի աղոտ [[Առագաստ (համաստեղություն)|Կեղծ խաչ]] աստերիզմից<ref>{{Cite book |last=Mitton |first=Jacquelin |url=https://archive.org/details/penguindictionar00mitt |title=The Penguin Dictionary of Astronomy |date=1993 |publisher=Penguin Books |page=[https://archive.org/details/penguindictionar00mitt/page/148 148] |url-access=limited}}</ref>։

[[Պատկեր:Alpha-Centauri-daylight.png|thumb|Կենտավրոսի ալֆա AB-ն՝ լուսանկարված ցերեկվա լույսով։ Լուսանկարն ամբողջական տեսանյութի լավագույն կադրերից է․ [[կրկնակի աստղեր]]ը պարզ տեսանելի են]]

29-րդ հարավային զուգահեռականում Կենտավրոսի ալֆան մայր չի մտնում և երբեք չի իջնում հորիզոնից ցած<ref group="Ն">Սա հաշվարկվում է ֆիքսված զուգահեռականի վրա՝ իմանալով աստղի [[Թեքում (աստղագիտություն)|թեքումը]] (δ) և օգտագործելով հետևյալ բանաձևը՝ (90°+ δ)։ Կենտավրոսի ալֆայի թեքումը −60° 50′ է, այսպիսով, դիտարկվող զուգահեռականը, որտեղ աստղը մայր չի մտնում, լինելու է −29° 10'S կամ 29°-ից հարավ։ Նույն ձևով, այն վայրը, որտեղ Կենտավրոսի ալֆան երբեք չի ծագում հյուսիսային դիտարկումների ժամանակ, գտնվում է (90°+ δ) N կամ +29°N զուգահեռականից հյուսիս։</ref>։ 29-րդ հյուսիսային զուգահեռականում այն երբեք չի ծագում․ գտնվում է հարավային հորիզոնին շատ մոտ, երբ դիտվում է [[29-րդ հյուսիսային զուգահեռական]]ից դեպի հասարակած ([[Մեքսիկա]]յի [[Էռմոսիլո]] և Չիուաուա քաղաքների մոտ, [[Գալվեստոն (Տեխաս)|Գալվեստոնի]], [[Ֆլորիդա]]յի Օկալա քաղաքների և [[Իսպանիա]]յի [[Կանարյան կղզիներ]]ում գտնվող [[Լանսարոտե]] կղզու մոտ), բայց միայն մի փոքր ժամանակ [[երկնոլորտ]]ով իր անցման ընթացքում<ref name="NortonSA" />, որը տեղի է ունենում ամեն տարի ապրիլի 24-ի կեսգիշերին ու հունիսի 8-ի տեղական ժամանակով երեկոյան ժամը 9-ին<ref name="NortonSA" /><ref>{{Cite web |author=James, Andrew |title='The '"Constellations : Part 2 Culmination Times"' |url=http://www.southastrodel.com/Page20502.htm |accessdate=2008 թ․ օգոստոսի 6 |publisher=Southern Astronomical Delights |location=Sydney, New South Wales}}</ref>։

Ինչպես Երկրից է երևում, Կենտավրոսի Պրոքսիման գտնվում է Կենտավրոսի ալֆա AB-ից 2.2° դեպի հարավ արևմուտք, որը [[Լուսին|Լուսնի]] անկյունային տրամագծի քառակի բազմապատիկն է<ref name="Matt93">{{Cite journal |author=Matthews, R. A. J. |author2=Gilmore, Gerard |year=1993 |title=Is Proxima really in orbit about α Cen A/B? |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |volume=261 |pages=L5–L7 |bibcode=1993MNRAS.261L...5M |doi=10.1093/mnras/261.1.l5 |doi-access=free}}</ref>։ Կենտավրոսի Պրոքսիման 11.1 տեսանելի աստղային մեծությամբ մուգ  կարմիր աստղ է նոսր աստղային դաշտի մեջ, որը տեսնելու համար բավարար է ընդամենը ոչ մեծ չափերի աստղադիտակը։ Փոփոխական աստղերի ընդհանուր գրացուցակում V645 Cen անունով գրանցված այս Լեյտեն 726-8 տեսակի [[Բռնկվող աստղեր|բռնկվող աստղը]] կարող է հանկարծակի արագ պայծառանալ մինչև տեսողական ալիքի երկարության 0.6 մեծությամբ, որից հետո ընդամենը մի քանի րոպե անց հանգչել<ref name=bendict1998>{{Cite conference |last1=Benedict |first1=G. Fritz |last2=McArthur |first2=Barbara |last3=Nelan |first3=E. |last4=Story |first4=D. |last5=Whipple |first5=A. L. |last6=Shelus |first6=P. J. |last7=Jefferys |first7=W. H. |last8=Hemenway |first8=P. D. |last9=Franz |first9=Otto G. |display-authors=1 |year=1998 |editor1-last=Donahue |editor1-first=R. A. |editor2-last=Bookbinder |editor2-first=J. A. |title=Proxima Centauri: Time-resolved Astrometry of a Flare Site using HST Fine Guidance Sensor 3 |conference=ASP Conf. Ser. 154, The Tenth Cambridge Workshop on Cool Stars, Stellar Systems and the Sun |page=1212 |bibcode=1998ASPC..154.1212B |first10=L. H. |first11=W. |first12=L. W. |last10=Wasserman |last11=van Altena |last12=Fredrick}}</ref>։ Որոշ սիրողական և պրոֆեսիոնալ աստղագետներ պարբերաբար վերահսկում են բռնկումների դեպքերը`օգտագործելով կա՛մ օպտիկական, կա՛մ ռադիո աստղադիտակներ<ref>{{Cite journal |author=Page, A.A. |year=1982 |title=Mount Tamborine Observatory |journal=International Amateur-Professional Photoelectric Photometry Communication |volume=10 |page=26 |bibcode=1982IAPPP..10...26P}}</ref>։

2015 թվականի օգոստոսին տեղի են ունեցել աստղի՝ գրանցված ամենամեծ բռնկումները, որոնց արդյունքում օգոստոսի 13-ին այն սովորականից 8.3 անգամ ավելի պայծառացել է, [[Տեսանելի աստղային մեծություն|տեսանելի աստղային մեծության]] B տիրույթում (կապույտ լույսի հատված)<ref name="proximaflare">{{Cite web |title=Light Curve Generator (LCG) – aavso.org |url=https://www.aavso.org/lcg/plot?auid=000-BCV-333&starname=V645%20CEN&lastdays=200&start=2457230&stop=2457270&obscode=&obscode_symbol=2&obstotals=yes&calendar=calendar&forcetics=&pointsize=1&width=800&height=450&mag1=&mag2=&mean=&vmean=&grid=on&visual=on&uband=on&bband=on&v=on |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200725055311/https://www.aavso.org/lcg/plot?auid=000-BCV-333&starname=V645%20CEN&lastdays=200&start=2457230&stop=2457270&obscode=&obscode_symbol=2&obstotals=yes&calendar=calendar&forcetics=&pointsize=1&width=800&height=450&mag1=&mag2=&mean=&vmean=&grid=on&visual=on&uband=on&bband=on&v=on |archive-date=2020 թ․ հուլիսի 25 |accessdate=2017 թ․ հունիսի 7 |website=aavso.org}}</ref>։

Կենտավրոսի ալֆան գտնվում է G միջաստղային ամպի ներսում, և նրան ամենամոտ գտնվող հայտնի համակարգը Լուման 16 կրկնակի դարչնագույն թզուկ համակարգն է՝ 3․6 լուսային տարի կամ 1․1 պարսեկ հեռավորությամբ<ref name="substellarcompanion">{{Cite journal |last1=Boffin |first1=Henri M. J. |last2=Pourbaix |first2=D. |last3=Mužić |first3=K. |last4=Ivanov |first4=V. D. |last5=Kurtev |first5=R. |last6=Beletsky |first6=Y. |last7=Mehner |first7=A. |last8=Berger |first8=J. P. |last9=Girard |first9=J. H. |last10=Mawet |first10=D. |display-authors=1<!--Expandable--> |date=2013 թ․ դեկտեմբերի 4 |title=Possible astrometric discovery of a substellar companion to the closest binary brown dwarf system WISE J104915.57–531906.1 |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=561 |pages=L4 |arxiv=1312.1303 |bibcode=2014A&A...561L...4B |doi=10.1051/0004-6361/201322975}}</ref>։

== Դիտարկման պատմություն ==
[[Պատկեր:The bright star Alpha Centauri and its surroundings.jpg|thumb|right|կենտավրոսի ալֆայի տեսքը Digitized Sky Survey&nbsp;2-ից]]
Կենտավրոսի ալֆան գրանցված է [[Պտղոմեոս]]ի [[Ալմագեստ|աստղային գրամատյանում]]։ Այնտեղ նկարագրված է աստղի խավարածրային կոորդինատները, սակայն դրանք հստակ չեն հասկացվում՝ {{nowrap|44° 10′ հարավ}} թե՞ {{nowrap|41° 10′ հարավ}}<ref>{{Cite book |last=Ptolemaeus |first=Claudius |url=https://isidore.co/calibre/get/pdf/Ptolemy%26%2339%3Bs%20Almagest%20-%20Ptolemy%2C%20Claudius%20%26amp%3B%20Toomer%2C%20G.%20J__5114.pdf |title=Ptolemy's Almagest |date=1984 |publisher=Gerald Duckworth & Co. |isbn=978-0-7156-1588-1 |location=London |page=368, note 136 |translator-last=Toomer |translator-first=G. J. |access-date=2020 թ․ օգոստոսի 12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180721192313/https://isidore.co/calibre/get/pdf/Ptolemy%26%2339%3Bs%20Almagest%20-%20Ptolemy%2C%20Claudius%20%26amp%3B%20Toomer%2C%20G.%20J__5114.pdf |archive-date=2018 թ․ հուլիսի 21 |url-status=dead}}</ref> (ներկայումս խավարման լայնությունը կազմում է {{nowrap|43.5° հարավ}}, բայց Պտղոմեոսի ժամանակներից ի վեր [[Աստղերի սեփական շարժումներ|աստղի սեփական շարժման]] հետևանքով նվազել է աստիճանի մի մասով)։ Պտղոմեոսի ժամանակներում Կենտավրոսի ալֆան տեսանելի է եղել Եգիպտոսի [[Ալեքսանդրիա]] քաղաքից {{nowrap|31° Հ}} աստիճանում, բայց առանցքային փոփոխության հետևանքով այժմ նրա թեքումը կազմում է  {{nowrap|–60° 51′ հարավ}} և այլևս չի կարող տեսանելի լինել այդ լայնության վրա։ Անգլիացի գիտնական [[Ռոբերտ Հյուս]]ը եվրոպացի ուսումնասիրողների ուշադրությունը հրավիրել է Կենտավրոսի ալֆայի վրա՝ [[Կանոպուս]]ի և [[Ախերնար]]ի հետ, 1592 թվականին հրատարակված իր «''Tractatus de Globis''» աշխատության մեջ․

{{քաղվածք|Հետևաբար այժմ գոյություն ունեն միայն առաջին մեծության երեք աստղեր, որոնք ես կարող եմ տեսնել բոլոր այն մասերում, որոնք այստեղից՝ Անգլիայից, չեն երևում։ Դրանցից առաջինն Արգոյի նավախելի վրա այն պայծառ աստղն է, որը նրանք Կանոբուս են անվանում։ Երկրորդը՝ Ախերնարը, Էրիդանոս համաստեղության վերջում է գտնվում։ Երրորդը Կենտավրոսի ալֆան է, որը Կենտավրոսի աջ սմբակի վրա է<ref name="knobel">{{Cite journal |author=Knobel, Edward B. |author-link=Edward Knobel |date=1917 |title=On Frederick de Houtman's Catalogue of Southern Stars, and the Origin of the Southern Constellations |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |volume=77 |issue=5 |pages=414–32 [416] |bibcode=1917MNRAS..77..414K |doi=10.1093/mnras/77.5.414 |doi-access=free}}</ref>։|Ռոբերտ Հյուս}}

Կենտավրոսի ալֆա AB-ի [[Կրկնակի աստղ|կրկնակի]] բնույթը բացահայտվել է 1689 թվականի դեկտեմբերին [[Ժան Ռիչաուդ]]ի կողմից, երբ վերջինս Հնդկաստանի Պուդուչերի քաղաքում գտնվող իր կայանից դիտում էր անցնող [[գիսաստղ]]ը։ Այն հայտնաբերված երկրորդ կրկնակի աստղն էր Աքրուքսից հետո<ref name="KameswaraRao1984">{{Cite journal |last1=Kameswara-Rao |first1=N. |last2=Vagiswari |first2=A. |last3=Louis |first3=C. |year=1984 |title=Father J. Richaud and Early Telescope Observations in India |journal=Bulletin of the Astronomical Society of India |volume=12 |pages=81 |bibcode=1984BASI...12...81K}}</ref>։

Կենտավրոսի ալֆա AB-ի սեփական մեծ շարժումը հայտնագործել է [[Սուրբ Հեղինեի կղզի|սուրբ Հեղինեի կղզում]] դիտարկումներ կատարող [[Մանուել Ջոն Ջոնսոն]]ը, որն այդ մասին տեղեկացրել է Աֆրիկայի [[Քեյփթաուն]] քաղաքի Թագավորական աստղադիտարանում աշխատող [[Թոմաս Հենդերսոն]]ին։ Վերջինս հաշվարկել է Կենտավրոսի ալֆայի պարալաքսը՝ հիմնվելով AB համակարգի՝ 1832 թվականի ապրիլից մինչև 1833 թվականի մայիսը կատարված բազմաթիվ ճշգրիտ դիրքային դիտարկումների վրա։ Սակայն նա թաքցրել է իր ստացած արդյունքները, կասկածելով, որ ճիշտ լինելու համար դրանք չափազանց մեծ էին, սակայն ի վերջո հրատարակել է դրանք 1839 թվականին, որից առաջ՝ 1838 թվականին, [[Ֆրիդրիխ Վիլհելմ Բեսել]]ը հանրայնացրել էր իր կողմից ճշգրտորեն որոշված Կարապ 61-ի պարալաքսը<ref name="autogenerated345">{{Cite book |last=Pannekoek |first=Anton |url=https://books.google.com/books?id=I1LGdDe0NYcC&lpg=PA2&pg=PA2 |title=A History of Astronomy |date=1989 |publisher=Dover |isbn=978-0-486-65994-7 |pages=345–346 |orig-year=1961}}</ref>։ Այս պատճառով Կենտավրոսի ալֆան երբեմն համարվում է հեռավորությունը չափված երկրորդ աստղը, քանի որ Հենդերսոնի աշխատանքը սկզբում ամբողջովին չի ընդունվել<ref name="autogenerated345" /> (Կենտավրոսի ալֆայի հեռավորությունը Երկրից մերօրյա հաշվարկներով հավասար է 4․396 լուսային տարու)։

1834 թվականին [[Ջոն Հերշել]]ը կատարել է առաջին [[միկրոմետր]]ական դիտարկումները<ref name="JHerschel1847">{{Cite book |last=Herschel |first=J. F. W. |title=Results of Astronomical Observations made during the years 1834,5,6,7,8 at the Cape of Good Hope; being the completion of a telescopic survey of the whole surface of the visible heavens, commenced in 1825. |date=1847 |publisher=Smith, Elder and Co, London |bibcode=1847raom.book.....H}}</ref>, իսկ 20-րդ դարասկզբից չափումներն արվել են {{comment|ֆոտոպլաստիկայի|Լուսանկարչական ժապավենին նախորդած լուսանկաչական միջոց}} միջոցով<ref name="adsabs.harvard.edu">{{Cite journal |last=Kamper |first=K. W. |last2=Wesselink |first2=A. J. |year=1978 |title=Alpha and Proxima Centauri |journal=Astronomical Journal |volume=83 |page=1653 |bibcode=1978AJ.....83.1653K |doi=10.1086/112378}}</ref>։

Մինչև 1926 թվականը [[Ուիլյամ Ստեֆան Ֆինսենը]] մոտավոր հաշվարկել էր [[ուղեծրի տարրեր]]ը, որոնք այժմ ընդունված են այս համակարգի համար<ref name="Aitken"/>։ Ապագա բոլոր դիրքերն այժմ բավականաչափ ճշգրիտ են<ref>{{Cite web |title=Sixth Catalogue of Orbits of Visual Binary Stars : Ephemeris (2008) |url=http://ad.usno.navy.mil/wds/orb6/orb6ephem.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090113210000/http://ad.usno.navy.mil/wds/orb6/orb6ephem.html |archive-date=2009 թ․ հունվարի 13 |accessdate=2008 թ․ օգոստոսի 13 |publisher=U.S. Naval Observatory}}</ref>։ Պուրբեի սանդղակը 2002 թվականին պարբերաբար կատարելագործել է նոր հրապարակված ուղեծրային տարրերի ճշգրտությունը<ref name="SixthCatOrbVisBin" />։

1915 թվականին Ռոբերտ Ինեսը հայտնագործել է Կենտավրոսի Պրոքսիման՝ աստղերի սեփական շարժումների ուսումնասիրման ընթացքում տարբեր ժամանակ վերցված ֆոտոպլաստիկայի երևակմամբ։ Այն արձանագրել էր աստղի սեփական մեծ շարժում և պարալաքս, որը չափով և ուղղությամբ նման էր Կենտավրոսի ալֆա AB-ին, ենթադրելով, որ Կենտավրոսի Պրոքսիման Կենտավրոսի ալֆա համակարգի մաս է, որը Երկրին մի փոքր  ավելի մոտ է, քան AB-ն։ Գտնվելով արեգակից 4․24 լուսային տարի կամ 1․30 պարսեկ հեռավորության վրա՝ Կենտավրոսի Պրոքսիման նրան ամենամոտ աստղն է։

== Կինեմատիկա ==
[[Պատկեր:PIA18003-NASA-WISE-StarsNearSun-20140425-2.png|thumb|left|Արեգակին ամենամոտ գտնվող աստղերը, այդ թվում՝ Կենտավրոսի ալֆան (25 ապրիլի 2014 թվական)<ref name="NASA-20140425a">{{Cite web |last1=Clavin |first1=Whitney |last2=Harrington |first2=J. D. |date=2014 թ․ ապրիլի 25 |title=NASA's Spitzer and WISE Telescopes Find Close, Cold Neighbor of Sun |url=http://www.nasa.gov/jpl/wise/spitzer-coldest-brown-dwarf-20140425 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140426004939/http://www.nasa.gov/jpl/wise/spitzer-coldest-brown-dwarf-20140425 |archivedate=2014 թ․ ապրիլի 26 |accessdate=2014 թ․ ապրիլի 25 |work=[[NASA]]}}</ref>]]

Կենտավրոսի ալֆայի բոլոր աստղերը երկնքի ֆոնին զգալի [[Աստղերի սեփական շարժումներ|շարժում]] են ցուցաբերում, որը դարերի ընթացքում հանգեցրել է նրանց տեսանելի դիրքերի դանդաղ փոփոխությանը<ref>{{Cite web |last=ESA: Hipparcos Site |title=High-Proper Motion Stars (2004) |url=http://www.rssd.esa.int/index.php?project=HIPPARCOS&page=high_p}}</ref>։ Աստղերի սեփական շարժման մասին հին աշխարհի աստղագետները չեն իմացել, շատերը ենթադրել են, որ աստղերը մշտապես [[երկնոլորտ]]ի նույն դիրքում են, ինչպես նշված է փիլիսոփա [[Արիստոտել]]ի աշխատություններում<ref>{{Cite web |last=Aristotle |title=De Caelo (On the Heavens): Book II. Part 11. (2004) |url=http://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/heavens/book2.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080823061709/http://ebooks.adelaide.edu.au/a/aristotle/heavens/book2.html |archive-date=2008 թ․ օգոստոսի 23 |access-date=2008 թ․ օգոստոսի 6}}</ref>։ 1718 թվականին [[Էդմունդ Հալլեյ]]ը պարզել է, որ որոշ աստղեր զգալիորեն տեղաշարժվել են իրենց հնադարյան [[Աստղաչափություն|աստղաչափական]] դիրքերից<ref name=berry>{{Cite book |author=Arthur Berry |url=https://books.google.com/books?id=QBJcswEACAAJ |title=A Short History of Astronomy |date=2018 թ․ փետրվարի 6 |publisher=Creative Media Partners, LLC |isbn=978-1-376-81951-9 |pages=357–358}}</ref>։

1830-ական թվականներին աստղագետ Թոմաս Հենդերսոնը, վերլուծելով իր բազմաթիվ աստղաչափական դիտարկումները, հաշվարկել է մինչև Կենտավրոսի ալֆա ճշգրիտ իրական հեռավորությունը<ref name="Henderson1839">{{Cite journal |author=Henderson, H. |year=1839 |title=On the parallax of α Centauri |url=https://zenodo.org/record/1431843/files/article.pdf |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |volume=4 |issue=19 |pages=168–169 |bibcode=1839MNRAS...4..168H |doi=10.1093/mnras/4.19.168}}</ref><ref>{{Cite web |last=Astronomical Society of South Africa |title=Henderson, Thomas [FRS] (2008) |url=http://www.saao.ac.za/assa/html/his-astr-henderson_t.html |url-status=dead |archiveurl=https://archive.today/20120909154524/http://www.saao.ac.za/assa/html/his-astr-henderson_t.html |archivedate=2012 թ․ սեպտեմբերի 9}}</ref>, որից հետո հասկացել է, որ հավանաբար այս համակարգն ունի բարձր սեփական շարժունակություն<ref>{{Cite book |author=Anton Pannekoek |url=https://books.google.com/books?id=I1LGdDe0NYcC |title=A History of Astronomy |publisher=Courier Corporation |year=1989 |isbn=978-0-486-65994-7 |page=333}}</ref><ref>{{Cite journal |author=Maclear, M. |year=1851 |title=Determination of Parallax of α<sup>1</sup>and α<sup>2</sup> Centauri |journal=Astronomische Nachrichten |volume=32 |issue=16 |pages=243–244 |bibcode=1851MNRAS..11..131M |doi=10.1002/asna.18510321606}}</ref><ref name="Aitken" />։ Այս դեպքում տեսանելի աստղային շարժման համար օգտագործվել են 1751-1752 թվականների [[Նիկոլա Լուի Լակայլ]]ի աստղաչափական դիտարկումները<ref>{{Cite book |last1=N.L. |first1=de La Caillé |title=Travels at the Cape, 1751–1753: an annotated translation of Journal historique du voyage fait au Cap de Bonne-Espérance |date=1976 |publisher=Cape Town |isbn=978-0-86961-068-8 |translator=Raven-Hart, R.}}</ref> տարբեր դարաշրջաններում չափված երկու դիրքերի միջև նկատված տարբերություններով։

Կենտավրոսի ալֆա AB-ի համար ծանրության կենտրոնի հաշվարկված տեղաշարժը կազմում է մոտավորապես 3620 միլի-{{comment|արքվայրկյան|1/3600 աստիճան}} (մավ) տարվա ընթացքում դեպի արևմուտք և 694 մավ/տ դեպի հյուսիս՝ ընդհանուր առմամբ 11° հյուսիսից արևմուտք ուղղությամբ կազմելով 3686 մավ/տ<ref name=Kervella2016>{{Cite journal |last1=Kervella |first1=Pierre |display-authors=etal |year=2016 |title=Close stellar conjunctions of α Centauri A and B until 2050 An m<sub>K</sub> = 7.8 star may enter the Einstein ring of α Cen A |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=594 |issue=107 |pages=A107 |arxiv=1610.06079 |bibcode=2016A&A...594A.107K |doi=10.1051/0004-6361/201629201}}</ref>{{ref+|Աստղերի սեփական շարժումներն արտահայտվում են արքվայրկյանից ավելի փոքր անկյունային միավորներով, ինչպիսին է՝ միլի-արքվայրկյանը (մավ․) կամ արքվայրկյանի մեկ հազարերորդ մասը։ Աստղերի սեփական շարժման բացասական արժեքները ցույց են տալիս, որ երկնքի շարժումն արևելքից դեպի արևմուտք է՝ հյուսիսից հարավ թեքմամբ։|Ն}}։ Ծանրության կենտրոնի շարժը յուրաքանչյուր դարում կազմում է մոտավորապես 6.1 {{comment|արքրոպե|1/60 աստիճան}} կամ 1.02[[degree (angle)|°]] յուրաքանչյուր [[հազարամյակ]]ում։  Արագությունն արևմտյան ուղղությամբ 23.0 կմ/վ է, իսկ դեպի հյուսիս ուղղությամբ՝ 4.4 կմ/վ։ [[Սպեկտրասկոպիա]] օգտագործելով հաշվարկվել է միջին ճառագայթային արագությունը, որը դեպի արեգակնային համակարգ կազմել է մոտավորապես 22.4կմ/վ<ref name=Kervella2016 />։

Քանի որ Կենտավրոսի ալֆա AB-ն Երկրից նայելիս գտնվում է [[Ծիր Կաթին]]ի հարթությունում, նրանց հետևում կան բազմաթիվ աստղեր։ 2028 թվականի մայիսի սկզբին Կենտավրոսի ալֆա A-ն անցնելու է մեր և մի հեռավոր կարմիր աստղի արանքով, և 45% հավանականություն կա, որ կդիտվի նաև {{comment|էյնշտեյնյան օղակ|երևույթ, երբ դեպի Երկիր ուղղված գալակտիկայի կամ աստղի լույսն անցնում է զանգվածեղ օբյեկտի միջով ու օղակ կազմում}}։ Առաջիկա տասնամյակներում այլ զուգադրություններ ևս լինելու են, որոնք թույլ են տալու իրականացնել աստղերի սեփական շարժման ճշգրիտ չափումներ և տեղեկություն են հաղորդելու մոլորակների մասին<ref name=Kervella2016 />։

=== Կանխատեսելի հետագա փոփոխություններ ===
[[Պատկեր:Near-stars-past-future-en.svg|thumb|upright=1.5|left|Ամենամոտ աստղերի հեռավորությունները 20,000 տարի առաջ մինչև 80,000 տարի մեզնից հետո]]
[[Պատկեր:Alpha Cen proper motions.gif|upright=1.25|thumb|Երկնքում Կենտավրոսի ալֆայի շարժումը ցույց տվող անիմացիա։ (Մյուս աստղերը ցույց են տրված անշարժ դիրքով՝ դիդակտիկ նպատակներից ելնելով)]]

Հաշվի առնելով համակարգի [[Աստղերի սեփական շարժումներ|շարժման]] և [[Շառավղային արագություն|ճառագայթային արագության]] հայտնի տվյալները՝ Կենտավրոսի ալֆան շարունակելու է զգալիորեն փոխել իր դիրքը երկնքում և աստիճանաբար պայծառանալու է։ Օրինակ՝ [[Քրիստոսից հետո|մեր թվարկության]] մոտավորապես 6 200 թվականին Կենտավրոսի ալֆայի իրական շարժումը հանգեցնելու է Կենտավրոսի բետայի հետ ծայրահեղ հազվադեպ պատահող առաջին մեծության աստղային զուգադրման՝ հարավային երկնքում ձևավորելով կրկնակի աստղ<ref name="AOST2" />։ Հետո անցնելու է [[Հարավային Խաչ|Հարավային խաչ]] համաստեղության հյուսիսով, որից հետո շարժվելու է դեպի հյուսիս-արևմուտք ու վերև՝ դեպի ներկայիս երկնային հասարակածը և հեռանալու է գալակտիկական հարթությունից։ Մինչև մեր թվարկության 26 700&nbsp;թվականը մերօրյա [[Հիդրա (համաստեղություն)|Հիդրա]] համաստեղությունում Կենտավրոսի ալֆան հասնելու է [[Ապոկենտրոն և պերիկենտրոն|պերիհելիոնի]] 0․9 [[պարսեկ]] կամ 2․9 [[լուսային տարի]] հեռավորության<ref name="Matthews">{{Cite journal |author=Matthews, R.A.J. |year=1994 |title=The Close Approach of Stars in the Solar Neighbourhood |journal=Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society |volume=35 |pages=1–8 |bibcode=1994QJRAS..35....1M}}</ref>, թեև դա կարող է տեղի ունենալ մեր թվարկության 27,000 թվականին, ինչպես վկայում են վերջին հաշվարկները<ref name="Bailer2015">{{Cite journal |last=C.A.l. |first=Bailer-Jones |year=2015 |title=Close encounters of the stellar kind |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=575 |pages=A35–A48 |arxiv=1412.3648 |bibcode=2015A&A...575A..35B |doi=10.1051/0004-6361/201425221}}</ref>։ Ամենամոտ հաշվարկներով Կենտավրոսի ալֆան ձեռք կբերի −0.86 առավելագույն [[տեսանելի աստղային մեծություն]], որը համեմատական է [[Կանոպուս]]ի մերօրյա մեծությանը, բայց այդպես էլ չի գերազանցելու [[Սիրիուս]]ին, որն աստիճանաբար պայծառանալու է հետագա 60 000 տարվա ընթացքում և շարունակելու է լինել Երկրից տեսանելի ամենապայծառ աստղը (արեգակից բացի) հետագա 210 000 տարիների ընթացքում<ref>''Sky and Telescope'', April 1998 (p60), based on computations from HIPPARCOS data.</ref>։

== Մոլորակային համակարգ ==
=== Հաստատված մոլորակներ ===

==== Կենտավրոսի Պրոքսիմա b ====
{{Main|Պրոքսիմա Կենտավրոսի b}}

Կենտավրոսի Պրոքսիմա b-ն երկրային մոլորակ է, որն աստղագետների կողմից հայտնաբերվել է 2016 թվականին Եվրոպական հարավային աստղադիտարանում։ Ունի մինիմալ զանգված՝ 1.17 ''M''<sub>⊕</sub> (Երկրի զանգված) և պտտվում է Կենտավրոսի Պրոքսիմայից մոտավորապես 0.049 [[աստղագիտական միավոր]] հեռավորությամբ՝ ընկնելով այդ աստղի [[Բնակելիության գոտի|բնակելիության գոտու]] մեջ<ref name="proxima b discovery paper">{{Cite journal |last1=Anglada-Escudé |first1=Guillem |last2=Amado |first2=Pedro J. |last3=Barnes |first3=John |last4=Berdiñas |first4=Zaira M. |last5=Butler |first5=R. Paul |last6=Coleman |first6=Gavin A. L. |last7=de la Cueva |first7=Ignacio |last8=Dreizler |first8=Stefan |last9=Endl |first9=Michael |last10=Giesers |first10=Benjamin |last11=Jeffers |first11=Sandra V. |last12=Jenkins |first12=James S. |last13=Jones |first13=Hugh R. A. |last14=Kiraga |first14=Marcin |last15=Kürster |first15=Martin |display-authors=29 |year=2016 |title=A terrestrial planet candidate in a temperate orbit around Proxima Centauri |journal=Nature |volume=536 |issue=7617 |pages=437–440 |arxiv=1609.03449 |bibcode=2016Natur.536..437A |doi=10.1038/nature19106 |pmid=27558064 |first16=María J. |first17=Christopher J. |first18=Nicolás |first19=Julien |first20=Richard P. |first21=José L. |first22=Aviv |first23=Sijme-Jan |first24=Ansgar |first25=Eloy |first26=Cristina |first27=Luis F. |first28=John P. |first29=Yiannis |first30=Mikko |last16=López-González |last17=Marvin |last18=Morales |last19=Morin |last20=Nelson |last21=Ortiz |last22=Ofir |last23=Paardekooper |last24=Reiners |last25=Rodríguez |last26=Rodríguez-López |last27=Sarmiento |last28=Strachan |last29=Tsapras |last30=Tuomi}}</ref><ref name=Mascareno2020>{{Cite arXiv |eprint=2005.12114 |class=astro-ph.EP |first1=A. |last1=Suárez Mascareño |first2=J. P. |last2=Faria |title=Revisiting Proxima with ESPRESSO |display-authors=29 |first3=P. |last3=Figueira |year=2020}}
</ref>։

==== Կենտավրոսի Պրոքսիմա c ====
{{Main|Կենտավրոսի Պրոքսիմա c}}

Կենտավրոսի Պրոքսիմա c-ն պաշտոնապես հայտնագործվել և հաստատվել է 2020 թվականին և հավանաբար {{comment|սուպեր-Երկիր|արտաարեգակնային մոլորակ, որն ունի Երկրի զանգվածից մեծ, բայց Ուրանից ու Նեպտունից փոքր զանգված}} ({{lang-en|super-Earth}}) կամ {{comment|մինի-Նեպտուն|Նեպտունից թեթև, բայց ջրածնա-հելիումային մթնոլորտով դրան նման մոլորակ}} ({{lang-en|mini-Neptune}}) [[էկզոմոլորակ]] է<ref name="proxima c scientific american">{{Cite magazine |last=Billings |first=Lee |date=2019 թ․ ապրիլի 12 |title=A Second Planet May Orbit Earth's Nearest Neighboring Star |url=https://www.scientificamerican.com/article/a-second-planet-may-orbit-earths-nearest-neighboring-star/ |magazine=Scientific American |accessdate=2020 թ․ օգոստոսի 2}}</ref>։ Ունի Երկրի զանգվածի 7 բազմապատիկ չափով զանգված և պտտվում է Կենտավրոսի Պրոքսիմայից մոտավորապես 1.49 աստղագիտական միավոր հեռավորությամբ, իսկ ուղեծրային պտույտը կատարում է 1․928 օրվա կամ 5․28 տարվա ընթացքում։ 2020 թվականի հունիսին ուղղակի պատկերի հայտնաբերմամբ պարզվել է, որ հնարավոր է մոլորակը շրջապատված լինի մեծ օղակաձև համակարգով<ref name="proxima c discovery paper">{{Cite journal |last1=Damasso |first1=Mario |last2=Del Sordo |first2=Fabio |display-authors=etal |date=2020 թ․ հունվար |title=A low-mass planet candidate orbiting Proxima Centauri at a distance of 1.5 AU |url=https://advances.sciencemag.org/content/6/3/eaax7467 |journal=Science Advances |volume=6 |issue=3 |page=eaax7467 |bibcode=2020SciA....6.7467D |doi=10.1126/sciadv.aax7467 |accessdate=2020 թ․ օգոստոսի 1}}</ref><ref name="proxima c mass">{{Cite journal |last1=Benedict |first1=G. Fritz |last2=McArthur |first2=Barbara E. |date=2020 թ․ հունիս |title=A Moving Target—Revising the Mass of Proxima Centauri c |url=https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2515-5172/ab9ca9 |journal=Research Notes of the AAS |volume=4 |issue=6 |page=86 |bibcode=2020RNAAS...4...86B |doi=10.3847/2515-5172/ab9ca9 |accessdate=2020 թ․ օգոստոսի 1}}</ref><ref name="proxima c imaging">{{Cite journal |last1=Gratton |first1=Raffaele |last2=Zurlo |first2=Alice |last3=Le Coroller |first3=Hervé |display-authors=etal |date=2020 թ․ հունիս |title=Searching for the near-infrared counterpart of Proxima c using multi-epoch high-contrast SPHERE data at VLT |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=638 |page=A120 |arxiv=2004.06685 |bibcode=2020A&A...638A.120G |doi=10.1051/0004-6361/202037594}}</ref>։

=== Հակասական և վարկածային մոլորակներ ===
==== Կենտավրոսի ալֆա Bb ====
{{Main|Կենտավրոսի ալֆա Bb}}
2012 թվականին Կենտավրոսի ալֆա B-ի շուրջը Կենտավրոսի ալֆա Bb կոչվող մոլորակի հայտնագործում է արձանագրվել, սակայն 2015 թվականի նոր ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ ամենայն հավանականությամբ այն գոյություն չունի և պարզապես եղել է տվյալների վերլուծության խաբուսիկ արտեֆակտ<ref>{{Cite web |last=Wenz |first=John |date=2015 թ․ հոկտեմբերի 29 |title=It Turns Out the Closest Exoplanet to Us Doesn't Actually Exist |url=https://www.popularmechanics.com/space/a18003/no-alpha-centauri-b-planet/ |access-date=2018 թ․ դեկտեմբերի 8 |website=Popular Mechanics |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=2015 թ․ հոկտեմբերի 29 |title=Poof! The Planet Closest To Our Solar System Just Vanished |url=https://news.nationalgeographic.com/2015/10/151028-planet-disappears-alpha-centauri-astronomy-science/ |access-date=2018 թ․ դեկտեմբերի 8 |website=National Geographic News}}</ref><ref>{{Citation |last1=Rajpaul |first1=Vinesh |title=Ghost in the time series: no planet for Alpha Cen B |date=2015 թ․ հոկտեմբերի 19 |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |volume=456 |issue=1 |pages=L6–L10 |postscript=. |arxiv=1510.05598 |bibcode=2016MNRAS.456L...6R |doi=10.1093/mnrasl/slv164 |last2=Aigrain |first2=Suzanne |last3=Roberts |first3=Stephen J.}}</ref>։

==== Չհաստատված հայտնագործություն ====
Կենտավրոսի ալֆա Bb-ի գոյությունը բացառելիս 2013 թվականին նկատվել է առանձին էկզոմոլորակի հնարավոր տարանցում։ Տարանցման երևույթը կարող էր համապատասխանել Երկրի շառավղի 0․92-ին հավասար շառավիղ ունեցող մոլորակային մարմնի։ Այս մոլորակն ամենայն հավանականությամբ պտտվում է Կենտավրոսի ալֆա B-ի շուրջ՝ ուղեծրային պտույտը կատարելով 20.4 օրում կամ ավելի քիչ, միայն 5 տոկոս հավանականությամբ, որ ավելի երկար ուղեծիր կունենա։ Հավանական ուղեծրերի միջինը 12.4 օր է՝ ազդեցության գրեթե 0-0.3 պարամետրով։ Դրա ուղեծիրը հավանաբար կունենա 0.24 կամ ավելի փոքր [[Էքսցենտրիսիտետ|էքսցենտիրիսիտետ]]<ref name="Demory2015">{{Cite journal |last1=Demory |first1=Brice-Olivier |last2=Ehrenreich |first2=David |last3=Queloz |first3=Didier |last4=Seager |first4=Sara |last5=Gilliland |first5=Ronald |last6=Chaplin |first6=William J. |last7=Proffitt |first7=Charles |last8=Gillon |first8=Michael |last9=Guenther |first9=Maximilian N. |last10=Benneke |first10=Bjoern |last11=Dumusque |first11=Xavier |last12=Lovis |first12=Christophe |last13=Pepe |first13=Francesco |last14=Segransan |first14=Damien |last15=Triaud |first15=Amaury |display-authors=1 |date=2015 թ․ հունիս |title=Hubble Space Telescope search for the transit of the Earth-mass exoplanet Alpha Centauri Bb |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |volume=450 |issue=2 |pages=2043–2051 |arxiv=1503.07528 |bibcode=2015MNRAS.450.2043D |doi=10.1093/mnras/stv673 |first16=Stephane |last16=Udry}}</ref>։ Խաբուսիկ Կենտավրոսի ալֆա  Bb-ի նման հնարավոր է ունենա հալված լավայի լճեր և Կենտավրոսի ալֆա B-ին չափազանց մոտ գտնվելու պատճառով հնարավոր է այնտեղ [[կյանք]] գոյություն չունենա<ref>{{Cite web |last=Aron |first=Jacob |title=Twin Earths may lurk in our nearest star system |url=https://www.newscientist.com/article/dn27259-twin-earths-may-lurk-in-our-nearest-star-system/ |access-date=2018 թ․ դեկտեմբերի 8 |website=New Scientist |language=en-US}}</ref>։

==== Վարկածային մոլորակներ ====
Կենտավրոսի ալֆա համակարգում հնարավոր է գոյություն ունենան լրացուցիչ մոլորակներ, որոնք պտտվում են կա՛մ առանձին Կենտավրոսի ալֆա A-ի ու B-ի շուրջ, կա՛մ  AB  կրկնակի աստղի շուրջ՝ ավելի մեծ ուղեծրով։ Քանի որ երկու աստղն էլ բավականաչափ նման են արեգակին (օրինակ՝ տարիքով և մետաղականությամբ), աստղագետներին հատկապես հետաքրքրում է Կենտավրոսի ալֆա համակարգի մոլորակների մանրակրկիտ ուսումնասիրությունը։ Մոլորակախույզ մի քանի պաշտոնական թիմ այս երկու պայծառ աստղերի շուրջ իրենց ուսումնասիրությունների մեջ օգտագործել են տարբեր [[Շառավղային արագություն|ճառագայթային արագություններ]] կամ աստղային տարանցման մեթոդներ<ref name="universetoday.com">{{Cite web |date=2008 թ․ ապրիլի 19 |title=Why Haven't Planets Been Detected around Alpha Centauri |url=http://www.universetoday.com/2008/04/19/why-havent-planets-been-detected-around-alpha-centauri/ |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080421040845/http://www.universetoday.com/2008/04/19/why-havent-planets-been-detected-around-alpha-centauri/ |archivedate=2008 թ․ ապրիլի 21 |accessdate=2008 թ․ ապրիլի 19 |work=Universe Today}}</ref>։ Առայժմ բոլոր դիտումների ուսումնասիրությունները ձախողվել են դարչնագույն թզուկներ կամ [[Հսկա մոլորակ|գազային հսկաներ]] գտնելու հարցում<ref name="universetoday.com" /><ref>{{Cite web |last=Stephens |first=Tim |date=2008 թ․ մարտի 7 |title=Nearby star should harbor detectable, Earth-like planets |url=http://www.ucsc.edu/news_events/text.asp?pid=2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080417004113/http://www.ucsc.edu/news_events/text.asp?pid=2012 |archivedate=2008 թ․ ապրիլի 17 |accessdate=2008 թ․ ապրիլի 19 |work=News & Events |publisher=UC Santa Cruz}}</ref>։

2009 թվականի համակարգչային մոդելավորումները ցույց են տվել, որ Կենտավրոսի ալֆա B-ի [[Բնակելիության գոտի|բնակելիության գոտու]] ներքին ծայրի մոտ հնարավոր է մոլորակ գոյություն ունենա, որն աստղից հեռու լինի 0.5 - 0.9 աստղագիտական միավոր։ Որոշ հատուկ ենթադրություններ, ինչպիսին է կարծիքը, թե Կենտավրոսի ալֆա զույգը հնարավոր է սկզբնապես ձևավորված լինի ավելի լայն տարանջատումով, իսկ հետագայում ավելի մոտեցած լինեն միմյանց (ինչը հնարավոր կլիներ, եթե նրանք կազմեին խիտ [[Աստղակույտեր|աստղային կուտակում]]), ընդունում են աստղից հեռու կուտակման բարենպաստ միջավայրի գոյությունը<ref name="Thebault 2009">{{Cite journal |author=Thebault, P. |author2=Marzazi, F. |author3=Scholl, H. |year=2009 |title=Planet formation in the habitable zone of alpha centauri B |journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |volume=393 |issue=1 |pages=L21–L25 |arxiv=0811.0673 |bibcode=2009MNRAS.393L..21T |doi=10.1111/j.1745-3933.2008.00590.x}}</ref>։ Կենտավրոսի ալֆա A-ի շուրջ մարմինները կարող են ունենալ թեթևակիորեն ավելի մեծ ուղեծիր՝ պայմանավորված նրա ավելի մեծ ձգողականությամբ։ Բացի դրանից, Կենտավրոսի ալֆայի ուղեծրի շրջակայքում դարչնագույն թզուկների կամ գազային հսկաների բացակայությունն ավելի հավանական է դարձնում երկրային մոլորակների գոյությունը<ref name="lackofany">{{Cite journal |author1=Quintana, E. V. |author2=Lissauer, J. J. |author3=Chambers, J. E. |author4=Duncan, M. J. |year=2002 |title=Terrestrial Planet Formation in the Alpha Centauri System |journal=Astrophysical Journal |volume=576 |issue=2 |pages=982–996 |bibcode=2002ApJ...576..982Q |citeseerx=10.1.1.528.4268 |doi=10.1086/341808}}</ref>։ Տեսական ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ ճառագայթային արագության վերլուծությունը կարող է մատնանշել վարկածային մոլորակի գոյության փաստը, որը կունենա 1․8 <var>M</var><sub>⊕</sub> երկրի զանգված և կգտնվի Կենտավրոսի ալֆա B-ի բնակելիության գոտում<ref name="guedesetal2008">{{Cite journal |last1=Guedes |first1=Javiera M. |last2=Rivera |first2=Eugenio J. |last3=Davis |first3=Erica |last4=Laughlin |first4=Gregory |last5=Quintana |first5=Elisa V. |last6=Fischer |first6=Debra A. |year=2008 |title=Formation and Detectability of Terrestrial Planets Around Alpha Centauri B |journal=Astrophysical Journal |volume=679 |issue=2 |pages=1582–1587 |arxiv=0802.3482 |bibcode=2008ApJ...679.1582G |doi=10.1086/587799}}</ref>։

Բարձր ճշգրտության ճառագայթային արագությամբ մոլորակախույզ սպեկտրաչափով կատարված Կենտավրոսի ալֆա B-ի ճառագայթային արագության չափումները բավականաչափ ճշգրիտ էին, և կարող էին բացահայտել աստղի բնակելիության գոտում 4 <var>M</var><sub>⊕</sub> Երկրի զանգվածով մոլորակի առկայությունը (որն ունենա ուղեծրային պտույտ P = 200 օր), բայց ոչ մի մոլորակ չի հայտնաբերվել<ref name="Dumusque">{{Cite journal |last1=Dumusque |first1=X. |author2=Pepe, F. |author3=Lovis, C. |author4=Ségransan, D. |author5=Sahlmann, J. |author6=Benz, W. |author7=Bouchy, F. |author8=Mayor, M. |author8-link=Michel Mayor |author9=Queloz, D. |author9-link=Didier Queloz |author10=Santos, N. |author11=Udry, S. |author11-link=Stéphane Udry |date=2012 թ․ հոկտեմբերի 17 |title=An Earth mass planet orbiting Alpha Centauri B |url=http://www.eso.org/public/archives/releases/sciencepapers/eso1241/eso1241a.pdf |journal=Nature (journal) |volume=490 |issue=7423 |pages=207–11 |bibcode=2012Natur.491..207D |doi=10.1038/nature11572 |pmid=23075844 |accessdate=2012 թ․ հոկտեմբերի 17}}</ref>։

Ներկայիս գնահատումներով Կենտավրոսի ալֆայի շուրջ երկրանման մոլորակի հայտնաբերման հավանականությունը կազմում է կոպիտ հաշվարկներով 75%<ref name=miniature>{{Cite web |last1=Billings |first1=Lee |title=Miniature Space Telescope Could Boost the Hunt for 'Earth Proxima' [Video] |url=http://www.scientificamerican.com/article/miniature-space-telescope-could-boost-the-hunt-for-earth-proxima-video/ |website=Scientific American}}</ref>։ Բնակելիության գոտիներում մոլորակների ճառագայթային արագության մեթոդով հայտնագործման դիտարկման շեմերը 2017 թվականի տվյալներով գնահատվել են Կենտավրոսի ալֆա  A-ի համար մոտավորապես 50 <var>M</var><sub>⊕</sub> Երկրի զանգված, Կենտավրոսի ալֆա B-ի համար 8 <var>M</var><sub>⊕</sub> Երկրի զանգված, իսկ Կենտավրոսի Պրոքսիմայի համար՝ 0․5 <var>M</var><sub>⊕</sub> Երկրի զանգված<ref name="Zhao2018">{{Cite journal |last1=Zhao |first1=L. |author2=Fischer, D. |author3=Brewer, J. |author4=Giguere, M. |author5=Rojas-Ayala, B. |date=2018 թ․ հունվար |title=Planet Detectability in the Alpha Centauri System |url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?arXiv:1711.06320 |journal=Astronomical Journal |volume=155 |issue=1 |pages=12 |arxiv=1711.06320 |bibcode=2018AJ....155...24Z |doi=10.3847/1538-3881/aa9bea |accessdate=2017 թ․ դեկտեմբերի 29}}</ref>։

Մոլորակների ձևավորման համակարգչաստեղծ մոդելները հնարավոր են համարում [[երկրային խմբի մոլորակներ]]ի գոյությունը Կենտավրոսի ալֆա  A և&nbsp;B երկուղեծիր մոլորակներում<ref name=guedesetal2008 />{{ref+|Տես Լիսաուեր և Քվինտնա ներքևի ծանոթագրություններում։|Ն}}, սակայն ամենավերջին թվային ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ ուղեկից աստղի ձգողականությունը դժվար թե աստղերի կուտակումներ առաջացներ<ref name="Thebault 2009" /><ref>{{Cite journal |author=M. Barbieri |author2=F. Marzari |author3=H. Scholl |year=2002 |title=Formation of terrestrial planets in close binary systems: The case of α Centauri A |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=396 |issue=1 |pages=219&nbsp;– 224 |arxiv=astro-ph/0209118 |bibcode=2002A&A...396..219B |doi=10.1051/0004-6361:20021357}}</ref>։ Չնայած այս դժվարություններին և հաշվի առնելով [[Սպեկտրային դասակարգում|սպեկտրային դասակարգման]], աստղի տեսակով, տարիքով և ուղեծրերի հավանական կայունությամբ արեգակին նմանությունը՝ առաջ է  քաշվել տեսակետ, որ այս աստղային համակարգը կարող է ունենալ լավագույն հնարավորությունը ենթադրական մոլորակում այլմոլորակային կյանք ապահովելու համար<ref name=lackofany /><ref name="Wiegert">{{Cite journal |author1=P. A. Wiegert |author2=M. J. Holman |year=1997 |title=The stability of planets in the Alpha Centauri system |url=https://archive.org/details/sim_astronomical-journal_1997-04_113_1696/page/1445 |journal=The Astronomical Journal |volume=113 |pages=1445&nbsp;– 1450 |arxiv=astro-ph/9609106 |bibcode=1997AJ....113.1445W |doi=10.1086/118360}}</ref><ref>{{Cite journal |author=Lissauer, J. J. |author2=E. V. Quintana |author3=J. E. Chambers |author4=M. J. Duncan |author5=F. C. Adams |name-list-style=yes |year=2004 |title=Terrestrial Planet Formation in Binary Star Systems |journal=Revista Mexicana de Astronomía y Astrofísica (Serie de Conferencias) |volume=22 |pages=99–103 |arxiv=0705.3444 |bibcode=2004RMxAC..22...99L}}</ref><ref>{{Cite book |last1=Quintana |first1=Elisa V. |url=https://books.google.com/books?id=kyf7vgv6FSYC&pg=PA265 |title=Terrestrial Planet Formation in Binary Star Systems |last2=Lissauer |first2=Jack J. |date=2007 |work=Planets in Binary Star Systems |publisher=Springer |isbn=978-90-481-8687-7 |editor-last=Haghighipour |editor-first=Nader |pp=265–284}}</ref>։

[[Արեգակնային համակարգ]]ում [[Յուպիտեր (մոլորակ)|Յուպիտերն]] ու [[Սատուրն (մոլորակ)|Սատուրնը]] հավանաբար էական նշանակություն են ունեցել [[գիսաստղ]]երի մուտքը դեպի համակարգի ներս արգելելու, ներքին մոլորակները ջրային աղբյուրով և սառցի այլ տեսակներով ապահովելու հարցում<ref name="Croswell">{{Cite magazine |last=Croswell |first=Ken |date=1991 թ․ ապրիլ |title=Does Alpha Centauri Have Intelligent Life? |journal=Astronomy (magazine) |pages=28–37 |volume=19 |issue=4 |bibcode=1991Ast....19d..28C}}</ref>։ Կենտավրոսի ալֆա համակարգում հավանաբար Կենտավրոսի Պրոքսիման է ազդել մոլորակային սկավառակի վրա համակարգի ձևավորման ժամանակ՝ Կենտավրոսի ալֆայի շրջակա տարածքը հարստացնելով ցնդող նյութերով<ref>{{Cite web |last=Gilster |first=Paul |date=2006 թ․ հուլիսի 5 |title=Proxima Centauri and Habitability |url=http://www.centauri-dreams.org/?p=726 |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 12 |work=Centauri Dreams}}</ref>։ Սա հաշվի չէր առնվի, եթե  օրինակ՝ Կենտավրոսի ալֆա B-ն պատահաբար ունենար A-ի շուրջ (կամ հակառակը) պտտվող [[Հսկա մոլորակ|գազային հսկաներ]], կամ եթե Կենտավրոսի ալֆա A-ն և B-ն իրենք խանգարեին գիսաստղերին ներթափանցել միմյանց ներքին համակարգի մեջ, ինչպես Յուպիտերն ու Սատուրնն են ենթադրաբար արել արեգակնային համակարգում<ref name="Croswell" />։ Այդպիսի սառցե մարմիններ հավանաբար գտնվում են այլ մոլորակային համակարգերի [[Օորտի ամպ]]ի մեջ։ Երբ նրանց վրա ազդում է կա՛մ գազային հսկաների, կա՛մ կողքով անցնող աստղերի ձգողականությունը, այս սառցե մարմինների մեծ մասն սկսում է շարժվել դեպի աստղերը<ref name="Croswell" />։ Սա կիրառելի է նաև արեգակնային համակարգին Կենտավրոսի ալֆայի կամ այլ աստղերի մոտեցման դեպքում, երբ հեռավոր ապագայում Օորտի ամպն այնքան կքայքայվի, որ կմեծացնի ակտիվ գիսաստղերի քանակը<ref name="Matthews" />։

Բնակելիության գոտում գտնվելու համար Կենտավրոսի ալֆա A-ի շուրջ պտտվող մոլորակը պետք է ունենա 1 կամ 2 աստղագիտական միավոր չափով ուղեծրային շառավիղ, որպեսզի ապահովի նման մոլորակային ջերմաստիճաններ ու պայմաններ, որ ջուրը՝ հեղուկ վիճակում գոյություն ունենա։ Թեթևակիորեն պակաս լուսավոր և ավելի հով Կենտավրոսի ալֆա B-ի համար բնակելիության գոտին գտնվում է մոտավորապես 0.7 - 1․1 աստղագիտական միավորի միջև<ref>{{Cite journal |last1=Kaltenegger |first1=Lisa |last2=Haghighipour |first2=Nader |year=2013 |title=Calculating the Habitable Zone of Binary Star Systems. I. S-Type Binaries |journal=The Astrophysical Journal |volume=777 |issue=2 |pages=165 |arxiv=1306.2889 |bibcode=2013ApJ...777..165K |doi=10.1088/0004-637X/777/2/165}}</ref>։

Նպատակ ունենալով գտնել այսպիսի մոլորակների գոյության մասին վկայություններ՝ և՛ Կենտավրոսի Պրոքսիման, և՛ Կենտավրոսի ալֆա AB-ն ընդգրկվել են [[ՆԱՍԱ|ՆԱՍԱ-ի]] «Tier&nbsp;1» թիրախ աստղերի ցանկում, որը պետք է իրականացվեր նոր աստղադիտակի միջոցով։ Այս նոր սարքը հնարավորություն կտար հայտնաբերել Երկրագնդի եռակի զանգվածն ունեցող կամ էլ ավելի փոքր մոլորակներ երկու աստղագիտական միավոր հեռավորության շրջանակներում<ref name="numbers">{{Cite press release |title=Planet Hunting by Numbers |date=2006 թ․ հոկտեմբերի 18 |publisher=Jet Propulsion Laboratory |url=http://www.jpl.nasa.gov/news/features.cfm?feature=1209 |access-date=2007 թ․ ապրիլի 24 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100804160702/http://www.jpl.nasa.gov/news/features.cfm?feature=1209 |archive-date=2010 թ․ օգոստոսի 4}}</ref>, սակայն ֆինանսական պատճառներով չեղարկվել է 2010 թվականին<ref>{{Cite web |last1=Mullen |first1=Leslie |date=2011 թ․ հունիսի 2 |title=Rage Against the Dying of the Light |url=http://www.astrobio.net/exclusive/4005/rage-against-the-dying-of-the-light |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110604121537/http://www.astrobio.net/exclusive/4005/rage-against-the-dying-of-the-light |archivedate=2011 թ․ հունիսի 4 |accessdate=2011 թ․ հունիսի 7 |work=Astrobiology Magazine}}</ref>։

=== Շուրջաստղյա սկավառակ ===
2007-2012 թվականների ընթացքում կատարված դիտարկումների ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ Կենտավրոսի ալֆա AB-ն շրջապատող 24&nbsp;µm (միջ/հեռու-ինֆրակարմիր) գոտում կա արտանետումների մի փոքր ավելցուկ, որը կարելի է բացատրել որպես բարակ շուրջաստղյա սկավառակի կամ խիտ միջմոլորակային փոշու գոյության վկայություն<ref name="Wiegart2014" />։ Ամբողջ զանգվածի հաշվարկված կշիռը կազմում է [[Լուսին|լուսնի]] զանգվածի {{10^|-7}} -ից մինչև {{10^|-6}} աստիճանը, կամ արեգակնային համակարգության միջմոլորակային փոշու ամպի զանգվածի 10-100 անգամ բազմապատիկը<ref name="Wiegart2014" />։ Եթե այսպիսի սկավառակ գոյություն ունենար երկու աստղերի շուրջ, ապա Կենտավրոսի ալֆա A-ի սկավառակը հավանաբար կլիներ կայուն 2.8 AU, իսկ Կենտավրոսի ալֆա B-ինը՝ 2.5 AU<ref name="Wiegart2014" />։ Սա A-ի սկավառակը կդներ {{comment|սառեցման գծի|առանձնահատուկ հեռավորություն կենտրոնական լուսատուից, որտեղ այնքան ցուրտ է, որ ցնդող նյութերը բյուրեղանում են}} ներսում, իսկ  B-ի արտաքին սկավառակի մի փոքր հատվածը՝ դրանից դուրս<ref name="Wiegart2014">{{Cite journal |last1=Wiegert |first1=J. |last2=Liseau |first2=R. |last3=Thébault |first3=P. |last4=Olofsson |first4=G. |last5=Mora |first5=A. |last6=Bryden |first6=G. |last7=Marshall |first7=J. P. |last8=Eiroa |first8=C. |last9=Montesinos |first9=B. |last10=Ardila |first10=D. |last11=Augereau |first11=J. C. |last12=Bayo Aran |first12=A. |last13=Danchi |first13=W. C. |last14=del Burgo |first14=C. |last15=Ertel |first15=S. |display-authors=3 |date=2014 թ․ մարտ |title=How dusty is α Centauri? Excess or non-excess over the infrared photospheres of main-sequence stars |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=563 |at=A102 |arxiv=1401.6896 |bibcode=2014A&A...563A.102W |doi=10.1051/0004-6361/201321887 |first16=M. C. W. |first17=M. |first18=A. V. |first19=G. L. |first20=A. |first21=G. J. |first22=S. |last16=Fridlund |last17=Hajigholi |last18=Krivov |last19=Pilbratt |last20=Roberge |last21=White |last22=Wolf}}</ref>։

== Տեսարան այս համակարգից ==
[[Պատկեր:Sun from Alpha Centauri.png|thumb|upright=1.25|Արևը [[Կասիոպեա (համաստեղություն)|Կասիոպեա համաստեղությունում]], տեսքը՝ Կենտավրոսի ալֆայից]]
Կենտավրոսի ալֆա AB-ից նայելիս երկինքը կունենա նույն տեսքն, ինչպիսին [[Երկիր|Երկրից]] նայելիս, այն տարբերությամբ, որ [[Կենտավրոս (համաստեղություն)|Կենտավրոսից]] չի երևալու իր ամենապայծառ աստղը։ [[Արեգակ|Արևը]] երևալու է որպես +0.47 [[Տեսանելի աստղային մեծություն|տեսանելի աստղային մեծությամբ]] դեղին աստղ․ մոտավորապես այնպիսի միջին պայծառությամբ, ինչպիսին է Երկրից երևացող [[Բետելգեյզե]]ն։ Այն լինելու է Կենտավրոսի ալֆայի ներկայիս [[Ուղիղ ծագում|ուղիղ ծագման]] ու [[Թեքում (աստղագիտություն)|թեքման]] տրամագծորեն հակառակ կետում, արևելյան [[Կասիոպեա (համաստեղություն)|Կասիոպեայում]] և  գերազանցելու է համաստեղության մնացած աստղերի պայծառությանը։ Եթե արևը տեղակայվի 3.4 տեսանելի աստղային մեծությամբ Էպսիլոն Կասիոպեայից դեպի արևելք, մոտավորապես «Սիրտ միգամածության» առջևում, ապա Կասիոպեայի աստղերի «W» դասավորվածությունը կունենա «/W» տեսք{{ref+|Արեգակի կոորդինատները տրամագծորեն հակառակ կլինեն Կենտավրոսի ալֆա AB-ին՝ {{RA|02|39|36․4951}}, {{Dec|+60|50|02.308}}։|Ն}}։

== Այլ անուններ ==
Ժամանակակից գրականության մեջ «Ռայջլ Կենտ»<ref>{{Cite book |author=Martin Rees |url=https://books.google.com/books?id=CqrWEBWPfYoC |title=Universe: The Definitive Visual Guide |date=2012 թ․ սեպտեմբերի 17 |publisher=DK Publishing |isbn=978-1-4654-1114-3 |page=252}}</ref> (իր տարբերակներով հանդերձ{{ref+|Կարող  հանդիպել նաև «Rigjl Kentaurus» և պորտուգալերեն «Riguel Kentaurus» գրելաձևերը։|Ն}}{{IPAc-en|ˈ|r|aɪ|dʒ|əl|_|'|k|E|n|t}})<ref name="K&S">{{Cite book |author1=Paul Kunitzsch |url=https://books.google.com/books?id=XVspPwAACAAJ |title=A Dictionary of Modern Star Names: A Short Guide to 254 Star Names and Their Derivations |author2=Tim Smart |publisher=Sky Pub. |year=2006 |isbn=978-1-931559-44-7 |page=27}}</ref><ref>{{Cite book |author=James B. Kaler |url=https://books.google.com/books?id=jmoQBwAAQBAJ |title=The Hundred Greatest Stars |date=2006 թ․ մայիսի 7 |publisher=Springer Science & Business Media |isbn=978-0-387-21625-6 |page=15}}</ref> և «Թոլիման»<ref>{{Cite book |author=Fred Schaaf |url=https://books.google.com/books?id=9LT1q0Il3-YC |title=The Brightest Stars: Discovering the Universe through the Sky's Most Brilliant Stars |date=2008 թ․ մարտի 31 |publisher=Wiley |isbn=978-0-470-24917-8 |page=122 |bibcode=2008bsdu.book.....S}}</ref> անուններն են օգտագործվում որպես Կենտավրոսի ալֆայի խոսակցական այլընտրանքային անուններ ([[Միջազգային աստղագիտական միություն|Միջազգային աստղագիտական միության]] հավանությամբ 2018 թվականի օգոստոսի 10-ին դարձել է Կենտավրոսի ալֆա B հատուկ անուն)։

«Ռայջլ Կենտ»-ը «Ռայջլ Կենտավրոս»-ի կրճատ ձևն է<ref>{{Cite journal |last1=Baily |first1=Francis |year=1843 |title=The Catalogues of Ptolemy, Ulugh Beigh, Tycho Brahe, Halley, Hevelius, Deduced from the Best Authorities. With Various Notes and Corrections, and a Preface to Each Catalogue. To Which is Added the Synonym of each Star, in the Catalogues or Flamsteed of Lacaille, as far as the same can be ascertained |journal=Memoirs of the Royal Astronomical Society |volume=13 |pages=1 |bibcode=1843MmRAS..13....1B}}</ref>, որը երբեմն ավելի կրճատվելով դառնում է «Ռայջլ», թեև դա Օրիոնի β-ի (որը նույնպես կոչվում է «[[Ռիգել]]») հետ երկիմաստություն է ստեղծում։

«Թոլիման» անունը ծագել է պարսիկ աստղագետ Ալ Ֆարգանիի «Compendium» աշխատության՝ Յակոբուս Գոլիուսի կողմից 1669 թվականի հրատարակության հետ։ «Թոլիման»-ը արաբերեն {{lang|ar| الظلمان |rtl=yes}} «ջայլամներ» բառի՝ Գոլիուսի կողմից լատինացված տարբերակն է, որը խորհրդանշում էր այն {{comment|աստերիզմի|համաստեղությունից փոքր, բայց անուն ունեցող աստղերի խումբ}} անունը, որի գլխավոր աստղը Կենտավրոսի ալֆան է<ref>{{Cite journal |last1=Kunitzsch |first1=P. |year=1976 |title=Naturwissenschaft und Philologie: Die arabischen Elemente in der Nomenklatur und Terminologie der Himmelskunde |journal=Die Sterne |volume=52 |pages=218 |bibcode=1976Stern..52..218K |doi=10.1515/islm.1975.52.2.263}}</ref><ref>{{Cite journal |last1=Hermelink |first1=H. |last2=Kunitzsch |first2=Paul |year=1961 |title=Reviewed work: Arabische Sternnamen in Europa, Paul Kunitzsch |journal=Journal of the American Oriental Society |volume=81 |issue=3 |pages=309–312 |doi=10.2307/595661 |jstor=595661}}</ref><ref>{{Cite book |author1=Aḥmad ibn Muḥammad al-Fargānī |url=https://books.google.com/books?id=OvWTSYvB0TYC&pg=PA76 |title=Muhammedis fil. Ketiri Ferganensis, qui vulgo Alfraganus dicitur, Elementa astronomica, Arabicè & Latinè. Cum notis ad res exoticas sive Orientales, quae in iis occurrunt. Opera Jacobi Golii |author2=Jakob Golius |publisher=apud Johannem Jansonium à Waasberge, & viduam Elizei Weyerstraet |year=1669 |pages=76–}}</ref>։

19-րդ դարում Էլիջահ Հ․ Բուրիտն օգտագործել է այժմ ոչ գործածական «Bungula»<ref>{{Cite book |author=Elijah Hinsdale Burritt |url=https://books.google.com/books?id=PHdtuwEACAAJ |title=Atlas: Designed to Illustrate the Geography of the Heavens |publisher=F. J. Huntington |year=1850}}</ref> անունը, որը հավանաբար կազմված է եղել «β» և [[լատիներեն]] «ungula» («սմբակ») բառերի միավորումից<ref name="K&S" />։

Կենտավրոսի ալֆան ու բետան միասին ձևավորում են «հարավային ցուցիչները» կամ «ցուցիչները», քանի որ նրանք ուղղված են դեպի [[Հարավային Խաչ]] համաստեղության համանուն աստերիզմը<ref name="AOST2">{{Cite book |last1=Hartung |first1=E.J. |url=https://books.google.com/books?id=FTsDDQAAQBAJ&pg=PT3 |title=Astronomical Objects for Southern Telescopes |last2=Frew |first2=D. |last3=Malin |first3=D. |publisher=Melbourne University Press |year=1994 |isbn=978-0-522-84553-2 |page=194}}</ref>։

Չինական աստղագիտության մեջ {{lang|zh|南門}} («Եղջյուր») անվանումը վերաբերել է Կենտավրոսի ալֆայից ու Կենտավրոսի էպսիլոնից բաղկացած աստերիզմին, հետևաբար՝ Կենտավրոսի ալֆայի չինարեն անվանումը {{lang|zh|南門二}} է, որը նշանակում է «Եղջյուրի երկրորդ աստղ»<ref>{{in lang|zh}} [ AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 6 月 27 日]</ref>։

[[Վիկտորիա (նահանգ)|Վիկտորիա նահանգի]] ավստրալիական աբորիգենների վերգայա ցեղախմբի համար Կենտավրոսի ալֆան ու բետան հայտնի են եղել որպես «Bermbermgle» («Bram-bram-bult»)<ref name=hamacher>{{Cite journal |author1=Hamacher, Duane W. |author2=Frew, David J. |year=2010 |title=An Aboriginal Australian Record of the Great Eruption of Eta Carinae |journal=Journal of Astronomical History & Heritage |volume=13 |issue=3 |pages=220–234 |arxiv=1010.4610 |bibcode=2010JAHH...13..220H}}</ref>․ երկու եղբայրներ, որոնք հայտնի են եղել իրենց քաջությամբ ու կործանարարությամբ և որոնք նիզակով սպանել են «Tchingal»-ին («Էմու», Հարավային խաչ համաստեղության «Ածխի պարկ» միգամածություն)<ref name=stanbridge>{{Cite journal |author=Stanbridge, W. M. |year=1857 |title=On the Astronomy and Mythology of the Aboriginies of Victoria |journal=Transactions Philosophical Institute Victoria |volume=2 |pages=137–140}}</ref>։

== Մշակույթում ==
Կենտավրոսի Ալֆան, լինելով Երկիր մոլորակին ամենամոտ աստղային համակարգը, շատ է օգտագործվել գրականության, կինոյի, երաժշտության և համակարգչային խաղերի մեջ։
=== Ֆիլմեր և հեռուստատեսություն ===
* «Մթնշաղային զոնա» ամերիկյան հեռուստասերիալի «Զոնդ. Վերևից և Ներքևից» էպիզոդում հերոսներից Ադամ Կուկի հայրենիքը գտնվում է Երկրից 4.3 լուսատարի հեռավորության վրա՝ Կենտավրոսի Ալֆա համակարգում։
* «Ikarie XB-1. Ճանապարհորդություն դեպի Տիեզերքի Վերջ» 1963 թվականին [[Ստանիսլավ Լեմ]]ի «Մագելանի ամպ» վեպի հիման վրա Չեխոսլավակիայում նկարահանված ֆիլմում Ikarie XB-1 աստղագնացն ուղևորվում է հանելուկային Սպիտակ մոլորակ, որը պտտվում է Կենտավրոսի Ալֆա աստղի շուրջ։
* «Աստղային ուղի։ Օրիգինալ սերիալ» ամերիկյան գիտաֆանտաստիկ սերիալի «Վաղը-դա այսօր է» էպիզոդում, երբ Քըրքին բռնում է օդային ոստիկանության գնդապետ Ֆելլինիին ու հարցնում, թե ո՞վ է նա, Քըրքը պատասխանում է․ «Ես փոքրիկ կանաչ մարդուկ եմ Ալֆա Կենտավրոսից, այն գեղեցիկ վայր է, դուք  պետք տեսնե՜ք»։
* «[[Դոկտոր Ով]]» բրիտանական գիտաֆանտաստիկ սերիալի «Պելադոնի անեծքը» (1972) և «Պելադոնի Հրեշը» (1974) մասերում Կենտավրոսի Ալֆան հանդիսանում է վեցձեռքանի թրթուր-քամելեոնների ցեղի բնակավայրը։
* «Բաք Ռոջերսը 25-րդ դարում» ամերիկյան սերիալի «Ոսկե մարդը» (1981) էպիզոդում Ադմիրալ Կասիմովի հրամանատարությամբ «Որոնողները» տիեզերանավը մտնում է Կենտավրոսի Ալֆա համակարգի գոտի և մահացու մագնիսական փոթորիկի հետևանքով հայտնվում է ծուղակի մեջ<ref>{{Cite web |year=1981 |title=The Golden Man |url=https://www.imdb.com/title/tt0533115/ |accessdate=2012 թ․ փետր��արի 4 |work=[[Internet Movie Database]] (IMDb)}}</ref><ref>{{Cite web |title=Buck Rogers in the 25th Century (1979) |url=http://movie.subtitlr.com/subtitle/show/176459 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160115074445/http://movie.subtitlr.com/subtitle/show/176459 |archive-date=2016 թ․ հունվարի 15 |accessdate=2012 թ․ փետրվարի 4 |work=Database of Movie Dialogs}}</ref>։
* «[[Աստղային ճանապարհ]]» սերիալի 1994 թվականի  «Խորը տիեզերք 9» մասում  USS Defiant աստղագնացի անձնակազմը 2024 թվականին տեղափոխվում է Երկիր։ Առաջնորդ Մայլզ Օ՛Բրայենը հայտնաբերում է, որ Երկրի ամենամոտ միջաստղային ակտիվությունը կապված է Կենտավրոսի Ալֆայի վրա ապրող ռոմուլաններ հումանոիդների հետ։
* «[[Բաբելոն 5]]» (1993-1998) գիտա-ֆանտաստիկ հեռուստասերիալում հաստատվում է, որ գոյություն ունի Երկրային Դաշինքի գաղութ [[Կենտավրոսի Պրոքսիմա]]յի ուղեծրում
* «The Galaxy Railways» ճապոնական անիմե-սերիալում «Նրանք, ովքեր իրենց անվանում են հավերժություն» դրվագում նշվում է, որ մի ուրվական տիեզերական գնացք այցելել էր «հին Ալֆա Կենտավրոսի գծում» գտնվող կայան։
* «[[Հորիզոնի միջից]]» 1997 թվականին նկարահանված ամերիկյան գիտաֆանտաստիկ սարսափ ֆիլմում տեզերանավը պետք է ուղևորվեր Ալֆա Կենտավրոս, սակայն հայտնվում է մեկ այլ տարածությունում, որը կոչվում է Դժոխք։
* «Տիեզերքում կորածները» 1998 թվականի ամերիկյան ֆիլմում դեպքերը նկարագրվում են 2058 թվականին, երբ Երկիր մոլորակը գլոբալ աղտոտումների հետևաքնով ապրելու համար արդեն դառնում է անպիտան, և պրոֆեսոր Ջոն Ռոբինսոնը (ֆիլմում նրան մարմանվորում է [[Վիլյամ Հըրթ]]ը) իր ընտանիքին տեղափոխում է մարդաբնակ Ալֆա Պրայմ կամ Ալֆա Կենտավրոս մոլորակ։
* «Եկվորը» 2001 թվականի ամերիկյան ֆանտաստիկ ժանրի ֆիլմում գործողությունները տեղի են ունենում 2079 թվականին։ Դրանից 45 տարի առաջ Երկիրը ենթարկվել էր հարձակման Ալֆա Կենտավրոսի այլմոլորակային քաղաքակրթության թշնամական ուժերի կողմից, և այդ ժամանակից երկրի վրա մոլեգնում է պատերազմը։
* «[[Ավատար (ֆիլմ, 2009)|Ավատար]]» հանրաճանաչ ֆիլմում գործողությունները տեղի են ունենում 22-րդ դարում։ Մարդկությունը գրեթե սպառել է Երկիր մոլորակի բնական ռեսուրսները։ RDA կորպորացիան սկսում է մեծամասշտաբ  գործողություն Կենտավրոսի Ալֆա համակարգի Ֆոլիֆեմ գազային հսկայի արբանյակ Պանդորա մոլորակում։
* «[[Մարսի արքայադուստրը]]» 2009 թվականի ամերիկյան ֆիլմում գործողությունները տեղի են ունենում «Մարս-216» անունը կրող Ալֆա Կենտավրոսի չորրորդ մոլորակում։
=== Գրականություն ===
* Չեխ գրող [[Յան Ներուդա]]յի «Cosmic Songs» (1978) բանաստեղծությունը վերաբերում է Ալֆա Կենտավրոսին։
* Ամերիկացի գրող [[Լեյնսթեր Մյուրեյ]]ի «Կենտավրոսի Պրոքսիմա» (1935) կարճ պատմվածքը նույնպես վերաբերում է Ալֆա Կենտավրոսին։
* Ամերիկացի հայտնի ֆանտաստ գրող [[Այզեկ Ազիմով]]ի «Homo Sol» կարճ պատմվածքում բացահայտվում է միջտիեզերական ճանապարհորդությունների գաղտնիքը և մարդկությունն իր առաջին միջաստղային ճանապարհորդությունը հաջողությամբ վայրեջք է կատարում Կենտավրոսի Ալֆա մոլորակի վրա։
* «Հեռավոր Կենտավրոս» (1944) պատմվածքը, հեղինակ՝ [[Ալֆրեդ Վան Ֆոգտ]], տպագրվել է 1952 թվականին։
* «Ապստամբություն Ալֆա C-ի վրա» (1955), [[Ռոբերտ Սիլվերբերգ]]ի առաջին մանկական վեպը։ Ալֆա C-ն Կենտավրոսի Ալֆա C կրճատ անվանումն է․ վեպում այն դիտարկվում է որպես միայնակ աստղ։
* Լեհ նշանավոր գրող [[Ստանիսլավ Լեմ]]ի «Մագելանի ամպ» (1955) վեպում, Gaia 227 անվանում ունեցող նավում կինը և տղամարդը լքում են Երկիրը Կենտավրոսի Ալֆա համակարգի համար։
* Ամերիկացի ֆանտաստ գրող Գորդոն Դիքսոնի «Չայլդի ցիկլը» (1959) անավարտ պատմությունը, որտեղ Կենտավրոսի Ալֆան ունի ընդհանուր 12 մոլորակ։
* Անգլիացի գրող Էդմունդ Կուպերի «Լույսի ընտանիքը» վեպում տղամարդկանցից և կանանցից բաղկացած բարձրաշխարհիկ խումբը Երկրի վրա տեղի ունեցած միջուկային հոլոքոստից հետո լքում է Երկիր մոլորակը, հասնելով Կենտավրոսի Ալֆա։
* Ամերիկացի կին գրող [[Լի Բրեքեթ]]ի «Կենտավրոսի ԱԼՖԱ կամ Մահ» վեպ։ Այս գրվածքում Մարսի մի խումբ գաղութայիններ պայմանավորվում են վերանորոգել լքված աստղագնացը, որպեսզի փախչեն Մարսի դաժան կառավարումից։ Նրանց նպատակակետը մարդաբնակ Կենտավրոսի Ալֆա մոլորակն է, որտեղ նրանք կարող են ազատ լինել։
* Ամերիկացի ֆանտաստ գրող [[Ֆիլիպ Կինդրեդ Դիք]]ի «Ալֆանյան Լուսնի Կլանները» վեպի իրադարձությունները պտտվում են այդ դեպքերի շուրջ, երբ Երկիրը փորձում է նախկին գաղութային ռեժիմը հաստատել Ալֆա Կենտավրոսի գիգանտի մարդաբնակ երկրորդ լուսնի վրա։
* Ամերիկացի ֆանտաստ գրող [[Ֆրեդերիկ Պոլ]]ի «The Gold at the Starbow's End» 1972 թվականի պատվածքում ութ հոգանոց ինտելեկտուալ անձանցից բաղկացած խումբը ուղևորվում է Ալֆա Կենտավրոսի Ալֆա-Ալեֆ մարդաբնակ մոլորակ։
* Ամերիկացի գիտաֆանստաստիկ գրող [[Հարի Հարիսոն]]ի «Star Smashers of the Galaxy Rangers» վեպում տեղացի կենտավրիանները (հումանոիդ այլմոլորակայիններ) ոչնչացվել են ցեղասպան հարձակման հետևանքով։ 
* Ամերիկացի կին ֆանտաստ գրող [[Քերոլայն Չերրի]]ի «Downbelow Station» վեպում Կենտավրոսի Ալֆայի տեղանքում է գտնվում Բետա կայանը, որը Երկրից մեկնած Արեգակն ուսումնասիրող խմբի երկրորդ տիեզերական կայանն է։
* Անգլիացի գիտաֆանտաստիկ գրող [[Ջեյմս Պատրիկ Հոգան]]ի «Voyage from Yesteryear» վեպում ավտոմատացված գենետիկական նավը փրկվում է Երկրին անխուսափելիորեն սպառնացող միջուկային աղետից և Կենտավրոսի Ալֆայի ուղեծրում հայտնաբերում է բնակելի մոլորակ։
* Կանադացի ֆանտաստ գրող [[Ուիլյամ Ֆորդ Գիբսոն]]ի «Նեյրոմանթ» վեպում AI Wintermute / Neuromancer ինտեգրված արարածը, հաղթահարելով երկրային հոգսերը, հաղորդակցության համար փնտրում է «իր նմանների»։ Նա սքանավորում է հին տեսանյութեր և 1970-ական թվականներին նկարահանված մի տեսանյութում «Ալֆա Կենտավրոսի համակարգում» բանականության առկայություն է հայտնաբերում։ Երկու արարածները, գտնվելով հաղորդակցման մեջ, սկսում են որոնումները ուրիշ զարգացած բանականություններ գտնելու<ref>{{Cite book |last=Գիբսոն |first=Ուիլյամ |title=Neuromancer |publisher=The Penguin Putnam Inc |year=1988 |isbn=0-441-00746-5 |location=New York |page=[https://archive.org/details/neuromancer00gibs_0/page/260 260] |authorlink=Ուիլյամ Ֆորդ Գիբսոն}}</ref>։
* «Ցատկ» 1985 թվականին լույս տեսած [[Լարրի Նիվեն]]ի և [[Ջերրի Պուռնել]]ի համատեղ գրքում նկարագրվում է Արեգակնային համակարգ ներթափանցող այլմոլորակային Ֆիտպ անունով ռասայի մասին, նրանք մարդու չափսերով փղի արտաքինով արարածներ են, որոնք ուղևորվել են ճանապարհորդության Ալֆա Կենտավրոսից մեծ տիեզերանավով<ref>{{Cite book |last1=Niven |first1=Larry |title=[[Footfall]] |last2=Pournelle |first2=Jerry |publisher=Random House |year=1985 |isbn=0-345-32344-0 |location=New York |page=[https://archive.org/details/footfal00nive/page/166 166] |authorlink1=Larry Niven |authorlink2=Jerry Pournelle}}</ref>։
* [[Այզեկ Ազիմով]]ի «Ակադեմիա և Երկիր» գիտաֆանտաստիկ վեպում նկարագրվում է Ալֆա աշխարհը, որը պտտվում է Կենտավրոսի Ալֆաի շուրջ և հանդիսանում է ինչ-որ մեռնող ռադիոակտիվ աշխարհից փախստական դարձած վերջին մարդկանց ապաստարան։
* Հիշատակվում է  բրիտանացի ճանաչված գրող [[Արթուր Կլարկ]]ի «Հեռավոր Երկրի երգը» ֆանտաստիկ գրվածքում։

== Ապագա հետազոտություն ==
[[Պատկեր:The Very Large Telescope and the star system Alpha Centauri.jpg|thumb|Շատ մեծ աստղադիտակն ու Կենտավրոսի ալֆան<ref name="eso20170109" />]]
Կենտավրոսի ալֆան հանդիսանում է անձնակազմային կամ ռոբոտացված միջաստղային թռիչքների հնարավոր առաջին թիրախը։ Տիեզերանավերի ներկայիս տեխնոլոգիաներն օգտագործելով արևի ու Կենտավրոսի ալֆայի միջև հեռավորությունը հաղթահարելը կտևի մի քանի հազարամյակ, թեև «Breakthrough Starshot» գիտահետազոտական և ինժեներական նախագծում առաջարկված միջուկային շարժիչի կամ լազերային [[արևային առագաստ]]ի տեխնոլոգիան հնարավորություն կտա այն կրճատել մինչև մի քանի տասնամյակ<ref name="NYT-20160412-db">{{Cite news |last=Overbye |first=Dennis |date=2016 թ․ ապրիլի 12 |title=A Visionary Project Aims for Alpha Centauri, a Star 4.37 Light-Years Away |url=https://www.nytimes.com/2016/04/13/science/alpha-centauri-breakthrough-starshot-yuri-milner-stephen-hawking.html |accessdate=2016 թ․ ապրիլի 12 |work=[[The New York Times]] |authorlink=Dennis Overbye}}</ref><ref>{{Cite web |last=O'Neill |first=Ian |date=2008 թ․ հուլիսի 8 |title=How Long Would it Take to Travel to the Nearest Star? |url=http://www.universetoday.com/2008/07/08/how-long-would-it-take-to-travel-to-the-nearest-star |work=Universe Today}}</ref><ref>{{Cite web |last=Domonoske |first=Camila |date=2016 թ․ ապրիլի 12 |title=Forget Starships: New Proposal Would Use 'Starchips' To Visit Alpha Centauri |url=https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2016/04/12/473960826 |access-date=2016 թ․ ապրիլի 14 |publisher=NPR}}</ref>։ Այսպիսի թռիչքի նպատակը լինելու է այդ համակարգում հավանաբար գոյություն ունեցող մոլորակների մոտով թռչելն ու լուսանկարելը<ref name="starshot">{{Cite web |title=Starshot |url=https://breakthroughinitiatives.org/Initiative/3 |accessdate=2017 թ․ հունվարի 10 |publisher=Breakthrough Initiatives}}</ref><ref name="nytimes20160412">{{Cite news |last=Overbye |first=Dennis |date=2016 թ․ ապրիլի 12 |title=Reaching for the Stars, Across 4.37 Light-Years |url=https://www.nytimes.com/2016/04/13/science/alpha-centauri-breakthrough-starshot-yuri-milner-stephen-hawking.html |accessdate=2017 թ․ հունվարի 10 |work=The New York Times |authorlink=Dennis Overbye}}</ref>։ [[Պրոքսիմա Կենտավրոսի b|Կենտավրոսի Պրոքսիմա b-ի]] գոյության ուսումնասիրությունը, որի մասին 2016 թվականի օգոստոսին հայտարարել էր Եվրոպական հարավային աստղադիտարանը (ESO), հանդիսանալու է «Starshot» նախագծի նպատակներից մեկը<ref name="starshot" /><ref name="nytimes20160824">{{Cite news |last=Chang |first=Kenneth |date=2016 թ․ օգոստոսի 24 |title=One Star Over, a Planet That Might Be Another Earth |url=https://www.nytimes.com/2016/08/25/science/earth-planet-proxima-centauri.html |accessdate=2017 թ․ հունվարի 10 |work=The New York Times}}</ref>։

2017 թվականի հունվարին «Breakthrough Starshot» նախաձեռնող խումբն ու ESO-ն համագործակվություն են սկսել Կենտավրոսի ալֆա համակարգում բնակելի մոլորակներ հայտնաբերելու ուղղությամբ։ Ըստ պայմանավորվածության՝ նախաձեռնող խումբը ֆինանսավորում է ապահովելու, որպեսզի [[Չիլի]]ում գտնվող Եվրոպական հարավային աստղադիտարանի «Շատ մեծ [[աստղադիտակ]]ի» [https://www.eso.org/public/teles-instr/vlt/vlt-instr/visir/ VISIR] (VLT պատկերագրիչ և սպեկտրոմետր՝ միջին ինֆրակարմիր հատվածի համար) գործիքն արդիականացվի, որը կմեծացնի համակարգում մոլորակներ հայտնաբերելու հնարավորությունը<ref name="eso20170109">{{Cite web |date=2017 թ․ հունվարի 9 |title=VLT to Search for Planets in Alpha Centauri System – ESO Signs Agreement with Breakthrough Initiatives |url=https://www.eso.org/public/news/eso1702/ |accessdate=2017 թ․ հունվարի 10 |publisher=European Southern Observatory}}</ref><ref name="astronomy20170109">{{Cite web |last=Klesman |first=Alison |date=2017 թ․ հունվարի 9 |title=ESO and the Breakthrough Initiatives team up to search for extrasolar planets next door |url=http://www.astronomy.com/news/2017/01/eso-and-breakthrough-initiatives-team-up |accessdate=2017 թ․ հունվարի 10 |work=Astronomy Magazine}}</ref>։

== Հեռավորության գնահատում ==
{| class="wikitable"
|+Կենտավրոսի ալֆա AB-ի հեռավորության գնահատում
|-
! Աղբյուր !! {{comment|Պարալաքս|երևույթ, երբ տարբեր դիրքերից նայելիս առարկայի դիրքը տարբեր է լինում}} 
({{comment|միլիարքվայրկյան|1/3600000 աստիճան}}) 
! Հեռավորություն 
(պարսեկ) 
! Հեռավորություն 
(լուսային տարի) 
! Հեռավորություն 
({{comment|պետամետր|1 տրիլիոն կմ}}) 
! Ծանոթագրություն
|-
| Հենդերսոն (1839)
| {{val|1160|110}}
| {{val|0.86|0.09|0.07}}
| 2.57 ± 0.53
| {{val|26.6|2.8|2.3}}
|<ref name="Henderson1839" />
|-
| Հենդերսոն (1842)
| {{val|912.8|64}}
| 1.03 ± 0.15
| 3.34 ± 0.5
| {{val|33.8|2.5|2.2}}
|<ref>{{Cite journal |last=Henderson |first=T. |year=1842 |title=The Parallax of α Centauri, deduced from Mr. Maclear's Observations at the Cape of Good Hope, in the Years 1839 and 1840 |journal=Memoirs of the Royal Astronomical Society |volume=12 |pages=370–371 |bibcode=1842MmRAS..12..329H}}</ref>
|-
| Մաքլեար (1851)
| {{val|918.7|34}}
| {{val|1.09|0.04}}
| {{val|3.55|0.14|0.13}}
| 32.4 ± 2.5
|<ref>{{Cite journal |last=Maclear |first=T. |year=1851 |title=Determination of the Parallax of α 1 and α2 Centauri, from Observations made at the Royal Observatory, Cape of Good Hope, in the Years 1842-3-4 and 1848 |journal=Memoirs of the Royal Astronomical Society |volume=20 |page=98 |bibcode=1851MmRAS..20...70M}}</ref>
|-
| Մոեստա (1868)
| {{val|880|68}}
| {{val|1.14|0.10|0.08}}
| {{val|3.71|0.31|0.27}}
| {{val|35.1|2.9|2.5}}
|<ref>{{Cite journal |last=Moesta |first=C. G. |year=1868 |title=Bestimmung der Parallaxe von α und β Centauri |trans-title=Determining the parallax of α and β Centauri |url=https://zenodo.org/record/1424671 |journal=Astronomische Nachrichten |language=German |volume=71 |issue=8 |pages=117–118 |bibcode=1868AN.....71..113M |doi=10.1002/asna.18680710802}}</ref>
|-
| Ջիլ & Էլկին (1885)
| {{val|750|10}}
| {{val|1.333|0.018}}
| {{val|4.35|0.06}}
| {{val|41.1|0.6|0.5}}
|<ref>{{Cite journal |last=Gill |first1=David |last2=Elkin |first2=W.L. |year=1885 |title=Heliometer-Determinations of Stellar Parallax in the Southern Hemisphere |journal=Memoirs of the Royal Astronomical Society |volume=48 |page=188 |bibcode=1885MmRAS..48....1G}}</ref>
|-
| Ռոբերտս (1895)
| {{val|710|50}}
| 1.32 ± 0.2
| 4.29 ± 0.65
| {{val|43.5|3.3|2.9}}
|<ref>{{Cite journal |last=Roberts |first=Alex W. |year=1895 |title=Parallax of α Centauri from Meridian Observations 1879–1881 |url=https://zenodo.org/record/1424747 |journal=Astronomische Nachrichten |volume=139 |issue=12 |pages=189–190 |bibcode=1895AN....139..177R |doi=10.1002/asna.18961391202}}</ref>
|-
| Վուլի (1970)
| {{val|743|7}}
| {{val|1.346|0.013}}
| {{val|4.39|0.04}}
| {{val|41.5|0.4}}
|<ref name="Woolley1970">{{Cite journal |last1=Woolley |first1=R. |last2=Epps |first2=E. A. |last3=Penston |first3=M. J. |last4=Pocock |first4=S. B. |year=1970 |title=Woolley 559 |url=http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-source=V/32A&Woolley=559 |url-status=live |journal=Catalogue of Stars within 25 Parsecs of the Sun |volume=5 |pages=ill |bibcode=1970ROAn....5.....W |archive-url=https://web.archive.org/web/20171008231243/http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-source=V%2F32A&Woolley=559 |archive-date=2017 թ․ հոկտեմբերի 8 |accessdate=2014 թ․ մայիսի 9}}</ref>
|-
| Գլիզ & Ջահրեյս (1991)
| {{val|749.0|4.7}}
| {{val|1.335|0.008}}
| {{val|4.355|0.027}}
| {{val|41.20|0.26}}
|<ref name="Gliese1991">{{Cite web |last1=Gliese |first1=W. |last2=Jahreiß |first2=H. |year=1991 |title=Gl 559 |url=http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-source=V/70A&Name=Gl%20559 |accessdate=2014 թ․ մայիսի 9 |work=Preliminary Version of the Third Catalogue of Nearby Stars |publisher=Astronomische Rechen-Institut}}</ref>
|-
| Վան Ալտենա (1995)
| {{val|749.9|5.4}}
| {{val|1.334|0.010}}
| {{val|4.349|0.032|0.031}}
| {{val|41.15|0.30|0.29}}
|<ref name="van Altena1995">{{Cite web |last1=Van Altena |first1=W. F. |last2=Lee |first2=J. T. |last3=Hoffleit |first3=E. D. |year=1995 |title=GCTP 3309 |url=http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-source=I/238A/picat&GCTP=3309 |accessdate=2014 թ․ մայիսի 9 |work=The General Catalogue of Trigonometric Stellar Parallaxes |publisher=Yale University Observatory |edition=Fourth}}</ref>
|-
| Պերիմեն (1997) (A և B)
| {{val|742.12|1.40}}
| {{val|1.3475|0.0025}}
| {{val|4.395|0.008}}
| {{val|41.58|0.08}}
|<ref name="Perryman1997_A">{{Cite web |author=Perryman |display-authors=etal |year=1997 |title=HIP 71683 |url=http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-source=I/239/hip_main&HIP=71683 |accessdate=2014 թ․ մայիսի 9 |work=The Hipparcos and Tycho Catalogues}}</ref>
<ref name="Perryman1997_tyc_A">{{Cite web |author=Perryman |display-authors=etal |year=1997 |title=HIP 71683 |url=http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-source=I/239/tyc_main&HIP=71683 |accessdate=2014 թ․ մայիսի 9 |work=The Hipparcos and Tycho Catalogues}}</ref>
<ref name="Perryman1997_B">{{Cite web |author=Perryman |display-authors=etal |year=1997 |title=HIP 71681 |url=http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-source=I/239/hip_main&HIP=71681 |accessdate=2014 թ․ մայիսի 9 |work=The Hipparcos and Tycho Catalogues}}</ref>
<ref name="Perryman1997_tyc_B">{{Cite web |author=Perryman |display-authors=etal |year=1997 |title=HIP 71681 |url=http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-source=I/239/tyc_main&HIP=71681 |accessdate=2014 թ․ մայիսի 9 |work=The Hipparcos and Tycho Catalogues}}</ref>
|-
| Սյոդերհյելմ (1999)
| {{val|747.1|1.2}}
| {{val|1.3385|0.0022|0.0021}}
| {{val|4.366|0.007}}
| {{val|41.30|0.07}}
|<ref>{{Cite web |last1=Söderhjelm |first1=Staffan |year=1999 |title=HIP 71683 |url=http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-source=J/A+A/341/121&HIP=71683 |accessdate=2014 թ․ մայիսի 9 |work=Visual binary orbits and masses post Hipparcos}}</ref>
|-
| Վան Լիուվեն (2007) (A)
| {{val|754.81|4.11}}
| {{val|1.325|0.007}}
| {{val|4.321|0.024|0.023}}
| {{val|40.88|0.22}}
|<ref name="van Leeuwen2007_A">{{Cite web |last=van Leeuwen |first=Floor |year=2007 |title=HIP 71683 |url=http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-source=I/311&HIP=71683 |work=Validation of the new Hipparcos reduction}}</ref>
|-
| Վան Լիուվեն (2007) (B)
| {{val|796.92|25.90}}
| {{val|1.25|0.04}}
| {{val|4.09|0.14|0.13}}
| 37.5 ± 2.5
|<ref name="van Leeuwen2007_B">{{Cite web |last=van Leeuwen |first=Floor |year=2007 |title=HIP 71681 |url=http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-source=I/311&HIP=71681 |work=Validation of the new Hipparcos reduction}}</ref>
|-
| Վերագնահատում Թոփ 100 (2012)
| {{val|747.23|1.17}}{{ref+|Վան Ալտենայի (1995) և Սյոդերհյելմի (1999) պարալաքսների վրա հիմնված չափված պարալաքս։|Ն}}
| {{val|1.3383|0.0021}}
| {{val|4.365|0.007}}
| {{val|41.29|0.06}}
|<ref name="RECONS">{{Cite web |date=2007 թ․ սեպտեմբերի 7 |title=The One Hundred Nearest Star Systems |url=http://www.astro.gsu.edu/RECONS/TOP100.posted.htm |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071112173559/http://www.chara.gsu.edu/RECONS/TOP100.posted.htm |archivedate=2007 թ․ նոյեմբերի 12 |accessdate=2014 թ․ դեկտեմբերի 2 |work=[[Research Consortium On Nearby Stars]] |publisher=[[Georgia State University]]}}</ref>
|}

== Նշումներ ==
{{ծանցանկ|group="Ն"}}

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանտուփ}}

== Արտաքին հղումներ ==
* [http://simbad.u-strasbg.fr/sim-id.pl?protocol=html&Ident=alpha+centauri SIMBAD-ի դիտարկման տվյալներ]
* [https://web.archive.org/web/20090412084731/http://ad.usno.navy.mil/wds/orb6.html Տեսողական կրկնակի աստղերի ուղեծրերի վեցերորդ գրացուցակ U.S.N.O.]
* [http://www.southastrodel.com/PageAlphaCen001.htm Կայսերական աստղը՝ Կենտավրոսի ալֆա]
* [http://www.southastrodel.com/PageAlphaCen006.htm Կենտավրոսի ալֆա – ճամփորդություն դեպի Կենտավրոսի ալֆա]
* [http://www.southastrodel.com/PageAlphaCen006.htm Կենտավրոսի ալֆայի անմիջական պատմությունը]
* [http://www.glyphweb.com/esky/stars/alphacentauri.html eSky ․ Կենտավրոսի ալֆա]

=== Վարկածային մոլորակներ կամ հետազոտություն ===
* {{Cite journal |year=2003 |title=A Family Portrait of the Alpha Centauri System |url=http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=11016 |journal=SpaceRef.com |pages=5 |bibcode=2003eso..pres....5. |accessdate=2003 թ․ մարտի 21}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}
* [http://jumk.de/astronomie/near-stars/alpha-centauri.shtml Alpha Centauri System]
* [http://www.uranometrianova.pro.br/astronomia/AA002/alphacen.htm O Sistema Alpha Centauri (Portuguese)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303190444/http://www.uranometrianova.pro.br/astronomia/AA002/alphacen.htm |date=2016-03-03 }}
* [http://www.alpha-centauri.pt/ Alpha Centauri&nbsp;– Associação de Astronomia (Portuguese)]
* {{Cite news |last=Thompson |first=Andrea |date=2008 թ․ մարտի 7 |title=Nearest Star System Might Harbor Earth Twin |url=http://www.space.com/scienceastronomy/080307-another-earth.html |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080602011008/http://www.space.com/scienceastronomy/080307-another-earth.html |archivedate=2008 թ․ հունիսի 2 |accessdate=2008 թ․ հուլիսի 17 |publisher=SPACE.com}}

{{Արտաքին հղումներ}}
{{Շաբաթվա հոդված նախագծի մասնակից|2020|[[Կաղապար:Շաբաթվա հոդված/Շաբաթ 37, 2020 թ.|37-րդ]]}}
{{Ընտրյալ հոդված/Կատեգորիա|2020}}
{{Տարվա հոդված/Կատեգորիա|2020}}

{{DEFAULTSORT:Կենտավրոսի ալֆա}}
[[Կատեգորիա:Աստղագիտական մարմիններ]]
[[Կատեգորիա:Աստղային համակարգեր]]
[[Կատեգորիա:Աստղեր]]
[[Կատեգորիա:Դեղին թզուկներ]]
Այս էջում օգտագործված կաղապարները.
Վերադարձ դեպի Կենտավրոսի ալֆա։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Կենտավրոսի_ալֆա» էջից