Դիտել Լիտր էջի աղբյուրը

Ձեզ չի թույլատրվում խմբագրել այս էջը հետևյալ պատճառով.

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Դուք կարող եք դիտել և պատճենել այս էջի ելատեքստը.

[[Պատկեր:CubeLitre hy.svg|pic|200px|աջից|մինի|'''Մեկ լիտր''' հավասար է այն խորանարդի ծավալին, որի ամեն մի կողմը հավասար է 10&nbsp;սմ<br />1 լիտր ջուր = 1 կգ (4&nbsp;°C-ի պայմաններում)]]
'''Լիտր''' (լ, l, L, ℓ), [[ծավալ]]ի [[չափման միավոր]] մետրիկ համակարգում։ Լիտրը չի պատկանում [[ՄՀ]]-ի չափման միավորներին, սակայն այնպիսի միավորների հետ մեկտեղ, ինչպիսին են [[ժամ]]ը կամ [[օր]]ը սահմանվում է, որպես «չափման միավոր, որը չի պատկանում ՄՀ-ին, սակայն կարող է օգտագործվել ՄՀ-ի միավորների հետ միասին»։ ՍԻ համակարգում ծավալի չափման միավորն է [[խորանարդ մետր]]ը (մ³)<ref name=autogenerated1>[http://www.bipm.fr/utils/coՄմon/pdf/si_brochure_8_en.pdf Bureau International des Poids et Mesures, 2006]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}, p. 124. («Days» and «hours» are examples of other non-SI units that SI accepts.)</ref>։

== Լիտրի մեծությունը ==
[[Պատկեր:Soviet jars.jpg|մինի|[[Ապակի|Ապակե]] բանկաներ ձախից աջ` 250 մլ, 1 լ, 2 լ, 3լ]]
1 լիտրը հավասար է 1 խորանարդ [[դեցիմետր]]ի` 1 լ = 1 դմ³ = 0,001 մ³։
Այս սահմանումը ընդունվել է [[1964]] թվականին [[Չափումների և կշիռների ընդհանուր համաժողով]]ի 12-րդ նիստում։

Մինչ այդ, [[1901]] թվականին, 3-րդ Չափումների և կշիռների ընդհանուր համաժողովի որոշմամբ, լիտրը սահմանվել էր, որպես 1 [[կիլոգրամ|կգ]] մաքուր [[ջուր|ջրի]] ծավալ նորմալ [[մթնոլորտային ճնշում|մթնոլորտային ճնշման]] (760 [[միլիմետր սնդիկի սյուն|մմ. ս. ս.]]) և ջրի առավելագույն [[խտություն|խտության]] [[ջերմաստիճան]]ի (3,98 °C) պայմաններում։ Այսպիսով, 1 լիտրի ծավալը ընդունվել էր 1,000028 դմ³։

== Անվանման ծագումը ==
Պատմականորեն «լիտր» անվանումը ծագում է հին ֆրանսիական ծավալի չափման միավորից՝ «լիտրոն»-ից ({{lang-fr|litron}}), որը հավասար էր ժամանակակից լիտրի 0,831018-ին։ «Լիտրոն» անվանումը, իր հերթին, ծագել է լայնորեն ընդունված հունա-լատինական «litra» արմատից։

== Այլ միավորների հետ հարաբերությունը ==
=== Մետրական միավորներ ===
Հայաստանում, որպես օրենք, օգտագործվում է լիտրի ածանցյալներ՝ [[միլիլիտր]]ը (մլ, ml), [[դեկալիտր]] (դալ, dal), ինչպես նաև մետրական միավորները՝ [[խորանարդ մետր]]ը և այլն։

{| class="wikitable" style="text-align:centre"
|-
! Միավորի աստիճաններ !! Անվանումը !!colspan="2"| Նշանը !!colspan="2"| Համարժեք ծավալը
| rowspan="12"|
! Միավորի մասեր !! Անվանումը !!colspan="2"| Նշանը !!colspan="2"| Համարժեք ծավալը
|-
| 10<sup>0</sup> L || '''լիտր''' || l (ℓ) || L || դմ<sup>3</sup> || խորանարդ դեցիմետր
| colspan="4"| &nbsp; ||colspan="2"| &nbsp;
|-
| 10<sup>1</sup> L || դեկալիտր (դալ) || dal || daL || 10<sup>1</sup> դմ<sup>3</sup> || 10 խորանարդ դեցիմետր
| 10<sup>−1</sup> L || '''դեցիլիտր''' || dl || dL || 10<sup>2</sup> սմ<sup>3</sup> || 100 խորանարդ սանտիմետր
|-
| 10<sup>2</sup> L || '''[[հեկտոլիտր]] ''' || hl ([[Հլ]]) || hL || 10<sup>2</sup> դմ<sup>3</sup> || 100 խորանարդ դեցիմետր
| 10<sup>−2</sup> L || '''սանտիլիտր''' || cl || cL || 10<sup>1</sup> սմ<sup>3</sup> || 10 խորանարդ սանտիմետր
|-
| 10<sup>3</sup> L || կիլոլիտր ([[խորանարդ մետր]]) || kl || kL || մ<sup>3</sup> || '''խորանարդ մետր'''
| 10<sup>−3</sup> L || '''[[միլիլիտր]]''' || ml || mL || սմ<sup>3</sup> || '''խորանարդ սանտիմետր'''
|-
| 10<sup>6</sup> L || մեգալիտր || Ml || ML || դամ<sup>3</sup> || խորանարդ դեկամետր
| 10<sup>−6</sup> L || '''միկրոլիտր''' || µl || µL || Մմ<sup>3</sup> || '''խորանարդ միլիմետր'''
|-
| 10<sup>9</sup> L || գիգալիտր || Gl || GL || հմ<sup>3</sup> || խորանարդ հեկտոմետր
| 10<sup>−9</sup> L || նանոլիտր || nl || nL || 10<sup>6</sup> µմ<sup>3</sup> || միլիոն խորանարդ միկրոմետր
|-
| 10<sup>12</sup> L || տերալիտր || Tl || TL || կմ<sup>3</sup> || խորանարդ կիլոմետր
| 10<sup>−12</sup> L || պիկոլիտր || pl || pL || 10<sup>3</sup> µմ<sup>3</sup> || հազար խորանարդ միկրոմետր
|-
| 10<sup>15</sup> L || պետալիտր || Pl || PL || 10<sup>3</sup> կմ<sup>3</sup> || հազար խորանարդ կիլոմետր
| 10<sup>−15</sup> L || [[ֆեմտոլիտր]] || fl || fL || µմ<sup>3</sup> || խորանարդ միկրոմետր
|-
| 10<sup>18</sup> L || էկզալիտր || El || EL || 10<sup>6</sup> կմ<sup>3</sup> || միլիոն խորանարդ կիլոմետր
| 10<sup>−18</sup> L || ատտոլիտր || al || aL || 10<sup>6</sup> նմ<sup>3</sup> || միլիոն խորանարդ նանոմետր
|-
| 10<sup>21</sup> L || զետալիտր || Zl || ZL || Մմ<sup>3</sup> || խորանարդ մեգամետր
| 10<sup>−21</sup> L || զեպտոլիտր || zl || zL || 10<sup>3</sup> նմ<sup>3</sup> || հազար խորանարդ նանոմետր
|-
| 10<sup>24</sup> L || յոտալիտր || Yl || YL || 10<sup>3</sup> Մմ<sup>3</sup> || հազար խորանարդ մեգամետր
| 10<sup>−24</sup> L || յոկտոլիտր || yl || yL || նմ<sup>3</sup> || խորանարդ նանոմետր
|}

=== Ոչ մետրիկ միավորներ ===
{| class="wikitable sortable" style="font-size:90%"
|-
|align=left|'''Մետրիկ'''<br />
! Մոտավոր արժեքը<br />
! Ոչ մետրիկ<br />
! Չափման համակարգը<br />
! Ոչ մետրիկ<br />
! Համարժեքը մետրիկում<br />
|-
|1 լ ||≈ 0.87987699|| [[Կվարտ (չափման միավոր)|կվարտ]]|| անգլիական ||1 [[Կվարտ (չափման միավոր)|կվարտ]]||≡ 1,1365225 լ
|-
|1 լ ||≈ 1.056688|| [[Կվարտ (չափման միավոր)|կվարտ ամեր.]]|| ամերիկյան ||1 [[Կվարտ (չափման միավոր)|կվարտ ամեր.]]||≡ 0,946352946 լ
|-
|1 լ ||≈ 1.75975326|| [[պինտ]]|| անգլիական ||1 [[պինտ]]||≡ 0,56826125 լ
|-
|1 լ ||≈ 2.11337641||[[պինտ|պինտ ամեր.]]|| ամերիկյան ||1 [[պինտ|պինտ ամեր.]]||≡ 0,473176473 լ
|-
|1 լ ||≈ 0.21997|| [[գալլոն]]|| անգլիական ||1 [[գալլոն]]||≡ 4,54609 լ
|-
|1 լ ||≈ 0,2642|| [[գալլոն|գալլոն ամեր.]]|| ամերիկյան ||1 [[գալլոն|գալլոն ամեր.]]||≡ 3,785 լ
|-
|1 լ ||≈ 0.0353146667|| [[խորանարդ ֆուտ]]||&nbsp;||1 [[խորանարդ ֆուտ]]||≡ 28,316846592 լ
|-
|1 լ ||≈ 61.0237441|| [[խորանարդ դյույմ]]||&nbsp;||1 [[խորանարդ դյույմ]]||≡ 0,01638706 լ
|-
|1 լ ||≈ 33.8140 || [[օունս|օունս ամեր.]]|| ամերիկյան ||1 [[օունս|օունս ամեր.]]||≡ 29,5735295625 մլ
|-
|1 լ ||≈ 35.1950 || [[օունս]] || անգլիական || 1 [[օունս]]||≡ 28,4130625 մլ
|-
|+align=bottom style="font-size:87 %" |
|}

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{ՀՍՀ|հատոր=4|էջ=636}}
{{Միջազգային համակարգի չափման միավորներ}}

[[Կատեգորիա:Ծավալի չափման միավորներ]]

Այս էջում օգտագործված կաղապարները.

Կաղապար:* (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Կաղապար:Lang-fr (խմբագրել)
Կաղապար:Lang-fr2 (խմբագրել)
Կաղապար:Main other (խմբագրել)
Կաղապար:Navbox (խմբագրել)
Կաղապար:Ծանցանկ (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Կաղապար:Ծանցանկ/styles.css (խմբագրել)
Կաղապար:Կատ��գորիան միայն հոդվածներում (խմբագրել)
Կաղապար:ՀՍՀ (խմբագրել)
Կաղապար:Միջազգային համակարգի չափման միավորներ (խմբագրել)
Կաղապար:Չաշխատող արտաքին հղում (խմբագրել)
Կաղապար:• (դիտել ելատեքստը) (պաշտպանված է)
Մոդուլ:Arguments (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Check for unknown parameters (խմբագրել)
Մոդուլ:Navbar (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Navbox (խմբագրել)
Մոդուլ:Կատեգորիաները միայն հոդվածում (խմբագրել)

Վերադարձ դեպի Լիտր։

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Լիտր» էջից