Դիտել Լիբոր էջի աղբյուրը

Ձեզ չի թույլատրվում խմբագրել այս էջը հետևյալ պատճառով.
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Դուք կարող եք դիտել և պատճենել այս էջի ելատեքստը.
[[Պատկեր:Londres 353..jpg|thumb|Լիբորն իր անունը ստացել է [[Լոնդոն]] քաղաքից:|368x368փքս]]
'''Լոնդոնի միջբանկային առաջարկվող տոկոսադրույք (''Libor''),''' {{Efn|The resulting average rate is usually abbreviated to Libor (/ˈlaɪbɔːr/) or LIBOR, or more officially to ICE LIBOR (for Intercontinental Exchange LIBOR). It was formerly known as BBA Libor (for British Bankers' Association Libor or the trademark bba libor) before the responsibility for the administration was transferred to Intercontinental Exchange.}}  միջին [[տոկոսադրույք]], որը հաշվարկվում է [[Լոնդոն]]ի առաջատար [[բանկ]]երի կողմից ներկայացված գնահատականներից։ Յուրաքանչյուր բանկ հաշվարկում է, թե ինչ գանձում կկատարվի այլ բանկերից [[վարկ]] վերցնելու դեպքում<ref>[http://citywire.co.uk/money/qanda-what-is-libor-and-what-did-barclays-do-to-it/a600479/ Q&A: what is Libor and what did Barclays do to it?] {{webarchive|url=http://archive.wikiwix.com/cache/20141030183725/http://citywire.co.uk/money/qanda-what-is-libor-and-what-did-barclays-do-to-it/a600479/ |date=30 October 2014 }} – CityWire 29 June 2012 at 17:05.</ref>{{efn|Note in particular that it is an estimated borrowing rate, not an estimated lending rate. The average rate is computed after excluding the highest and lowest quartile of these estimates{{snd}} for much of its history, there were sixteen banks in each panel, so the highest and lowest four were removed.}}։  Այն [[Euribor]]-ի հետ մեկտեղ առաջնային հենանիշ է կարճաժամկետ տոկոսադրույքների համար ամբողջ աշխարհում<ref>{{Cite news |last=Zibel |first=Alan |date=2008 թ․ սեպտեմբերի 30 |title=Q&A: What is Libor, and how does it affect you? |url=http://seattletimes.nwsource.com/html/businesstechnology/2008215959_weblibor30.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120711032932/http://seattletimes.nwsource.com/html/businesstechnology/2008215959_weblibor30.html |archive-date=2012 թ․ հուլիսի 11 |work=The Seattle Times |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite news |date=2012 թ․ հունիսի 27 |title=Barclays fined for attempts to manipulate key bank rates |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-18612279 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120627143638/http://www.bbc.co.uk/news/business-18612279 |archive-date=2012 թ․ հունիսի 27 |access-date=2012 թ․ հունիսի 27 |publisher=[[BBC News]] |df=dmy-all}}</ref>։  Libor-ը փուլ առ փուլ դուրս եկավ [[2021|2021 թվականի]] վերջին, և շուկայի մասնակիցներին խրախուսվում է անցնել ռիսկից զերծ տոկոսադրույքներին, ինչպիսիք են SOFR-ը և SARON-ը<ref>{{Cite web |date=2017 թ․ հուլիսի 26 |title=The future of LIBOR |url=https://www.fca.org.uk/news/speeches/the-future-of-libor |access-date=2019 թ․ հուլիսի 16 |publisher=UK Financial Conduct Authority (FCA)}}</ref><ref>{{Cite web |date=2019 թ․ հուլիսի 15 |title=LIBOR: preparing for the end |url=https://www.fca.org.uk/news/speeches/libor-preparing-end |access-date=2019 թ․ հուլիսի 16 |publisher=UK Financial Conduct Authority (FCA)}}</ref><ref>{{Cite web |title=Transition from LIBOR to risk-free rates |url=https://www.bankofengland.co.uk/markets/transition-to-sterling-risk-free-rates-from-libor |publisher=Bank of England}}</ref>։

[[2022|2022 թվականի]] վերջի դրությամբ դրա մի մասը դադարեցվել է, իսկ մնացած մասը նախատեսվում է ավարտել 2023 թվականին։ Ապահովված մեկ գիշերվա ֆինանսավորման տոկոսադրույքը (SOFR) դրա փոխարինումն է<ref>{{Cite news |author=Miranda Marquit |author2=Benjamin Curry |date=2022 թ․ սեպտեմբերի 6 |title=What Is Libor And Why Is It Being Abandoned? |url=https://www.forbes.com/advisor/investing/what-is-libor |access-date=2022 թ․ հոկտեմբերի 23}}</ref><ref>{{Citation |title=The LIBOR index for adjustable-rate loans is being discontinued |date=2021 թ․ դեկտեմբերի 7 |url=https://www.consumerfinance.gov/about-us/blog/the-libor-index-for-adjustable-rate-loans-is-being-discontinued-heres-what-to-watch-for |quote=The United Kingdom financial regulator that oversees LIBOR has announced that they'll discontinue the index by June 2023.}}</ref>։

Libor-ի [[տոկոսադրույք]]ները հաշվարկվում են հինգ [[արժույթ]]ների և փոխառության յոթ ժամանակաշրջանների համար, որոնք տատանվում են մեկ գիշերից մինչև մեկ տարի և հրապարակվում են ամեն աշխատանքային օր [[Thomson Reuters]]-ի կողմից<ref name="ice">{{Cite web |title=ICE Benchmark Administration (IBA) ICE LIBOR |url=https://www.theice.com/iba/libor |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402110028/https://www.theice.com/iba/libor |archive-date=2015 թ․ ապրիլի 2 |access-date=2015 թ․ ապրիլի 6 |publisher=IntercontinentalExchange |df=dmy-all}}</ref>։  Շատ [[ֆինանսական հաստատություններ]], [[հիփոթեքային վարկատուներ]] և վարկային քարտերի գործակալություններ սահմանում են իրենց տոկոսադրույքները դրա համեմատ։ Առնվազն 350 [[տրիլիոն]] [[դոլար]] ածանցյալ գործիքներ և այլ ֆինանսական ապրանքներ կապված են Libor-ի հետ<ref>{{Cite news |date=2012 թ․ հուլիսի 10 |title=Behind the Libor Scandal |url=https://www.nytimes.com/interactive/2012/07/10/business/dealbook/behind-the-libor-scandal.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120712173602/http://www.nytimes.com/interactive/2012/07/10/business/dealbook/behind-the-libor-scandal.html |archive-date=2012 թ․ հուլիսի 12 |work=The New York Times |df=dmy-all}}</ref>։

[[2012|2012 թվականի]] հունիսին [[Barclays Bank]]-ի կողմից բազմաթիվ հանցավոր գործարքները բացահայտեցին զգալի [[խարդախություն]] և [[դավադրություն]] անդամ բանկերի կողմից՝ կապված տոկոսադրույքների ներկայացման հետ, ինչը հանգեցրեց Libor սկանդալի<ref name="cftc" /><ref name="usdoj" /><ref name="fsa" />։  Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիան [[2012|2012 թվականի]] սեպտեմբերի 25-ին հայտարարել է, որ Libor-ի վերահսկողությունը կփոխանցի [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայի]] կարգավորող մարմիններին, ինչպես առաջարկվում է Ֆինանսական ծառայությունների մարմնի կառավարիչ տնօրեն [[Մարտին Ուիթլի]]ի անկախ վերանայման առաջարկներով<ref name=BloombergMain />։ [[Wheatley]]-ի վերանայումը խորհուրդ է տվել, որ Libor-ին տոկոսադրույքներ ներկայացնող բանկերը պետք է հիմնվեն միջբանկային ավանդային շուկայի իրական գործարքների վրա և պահեն այդ գործարքների գրանցումները, որ առանձին բանկերի Libor-ի ներկայացումները հրապարակվեն երեք ամիս հետո, և առաջարկեց [[քրեական պատժամիջոց]]ներ՝ հատուկ ելակետային տոկոսադրույքների [[մանիպուլյացիա]]յի համար<ref name=Blakes />։ Ֆինանսական հաստատությունների հաճախորդները կարող են զգալ ավելի բարձր և ավելի անկայուն փոխառության և [[հեջավորման ծախս]]եր առաջարկվող բարեփոխումների իրականացումից հետո<ref name= Brettell />։  [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայի]] կառավարությունը համաձայնել է ընդունել [[Wheatley Review]]-ի բոլոր առաջարկությունները և ճնշում գործադրել դրանք կիրարկող օրենսդրության վրա<ref name="Thomson">Ainsley Thomson (17 October 2012) [http://www.foxbusiness.com/news/2012/10/17/uk-treasury-minister-government-accepts-recommendations-wheatley-libor-review/ "UK Treasury Minister: Government Accepts Recommendations Of Wheatley Libor Review In Full"]{{dead link|date=December 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ''Dow Jones Newswires / Fox Business''</ref>։

Wheatley Review-ին համապատասխան զգալի բարեփոխումները ուժի մեջ են մտել [[2013]] թվականին, իսկ [[2014]] թվականի սկզբին նոր [[ադմինիստրատոր]]ը ստանձնել է պաշտոնը<ref name="reforms">{{Cite news |author=Anthony Browne, chief executive of the British Bankers' Association |date=2013 թ․ հուլիսի 11 |title=Libor now has a new administrator – but our reforms have gone much further |url=http://www.cityam.com/article/libor-now-has-new-administrator-our-reforms-have-gone-much-further |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104030713/http://www.cityam.com/article/libor-now-has-new-administrator-our-reforms-have-gone-much-further |archive-date=2013 թ․ նոյեմբերի 4 |access-date=2013 թ․ հուլիսի 20 |publisher=City A.M. |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite web |title=BBA Libor Benchmark Administrator's News |url=http://www.bbalibor.com/news |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622092537/http://www.bbalibor.com/news |archive-date=2013 թ․ հունիսի 22 |access-date=2013 թ․ հուլիսի 25 |publisher=The British Bankers' Association |df=dmy-all}}</ref>։ Բրիտանական կառավարությունը կարգավորում է Libor-ը խորհրդարանի կողմից ընդունված քրեական և կարգավորող օրենքների միջոցով<ref name="UK Policy">{{Cite web |date=2013 թ․ հուլիսի 17 |title=UK Government Policy: Creating stronger and safer banks |url=https://www.gov.uk/government/policies/creating-stronger-and-safer-banks/supporting-pages/reforming-the-way-interest-rates-are-set-for-loans-between-banks-known-as-libor |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131017223600/https://www.gov.uk/government/policies/creating-stronger-and-safer-banks/supporting-pages/reforming-the-way-interest-rates-are-set-for-loans-between-banks-known-as-libor |archive-date=2013 թ․ հոկտեմբերի 17 |access-date=2013 թ․ հուլիսի 21 |publisher=UK Government}}</ref><ref>{{Cite web |date=2013 թ․ փետրվարի 27 |title=UK Parliament General Committee Debates |url=https://publications.parliament.uk/pa/cm201213/cmgeneral/deleg4/130226/130226s01.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130707030654/http://www.publications.parliament.uk/pa/cm201213/cmgeneral/deleg4/130226/130226s01.htm |archive-date=2013 թ․ հուլիսի 7 |access-date=2013 թ․ հուլիսի 22 |publisher=UK Parliament |df=dmy-all}}</ref>։  Մասնավորապես, [[2012]] թվականի Ֆինանսական ծառայությունների մասին օրենքը Libor-ին դնում է [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայի]] կարգավորող վերահսկողության ներքո և քրեական հանցագործություն է ստեղծում՝ գիտակցաբար կամ միտումնավոր կեղծ կամ ապակողմնորոշիչ հայտարարություններ կատարելու համար՝ կապված հենանիշերի սահմանման հետ<ref name="reforms" /><ref name="FSBillPR">{{Cite press release |title=Financial Services Bill receives Royal Assent |date=2012 թ․ դեկտեմբերի 19 |publisher=UK Government |url=https://www.gov.uk/government/news/financial-services-bill-receives-royal-assent |access-date=2013 թ․ հուլիսի 27 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140113161451/https://www.gov.uk/government/news/financial-services-bill-receives-royal-assent |archive-date=2014 թ․ հունվարի 13 |df=dmy-all}}</ref>։

== Ներածություն ==
[[Լոնդոն]]ի միջբանկային առաջարկվող [[տոկոսադրույք]]ը (LIBOR) լայն տարածում գտավ [[1970-ականներ]]ին՝ որպես [[եվրոդոլար]] օֆշորային շուկաներում գործարքների համար հղման տոկոսադրույք<ref>{{Cite journal |last=Newburg |first=Andre W.G. |date=1978 թ․ հուլիս |title=Financing in the Euromarket by U.S. Companies: A Survey of the Legal and Regulatory Framework |journal=The Business Lawyer |publisher=[[American Bar Association]] |volume=33 |issue=4 |pages=2177–82 |jstor=40685905}}</ref><ref>{{Cite report |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/archive/pdf/ar1981.pdf |title=International Monetary Fund, Annual Report, 1981 |pages=52–53 |access-date=2019 թ․ փետրվարի 11}}</ref><ref>{{Cite news |author=Finch, Gavin and Liam Vaughan |date=2016 թ․ նոյեմբերի 29 |title=The Man Who Invented the World's Most Important Number |url=https://www.bloomberg.com/news/features/2016-11-29/the-man-who-invented-libor-iw3fpmed |access-date=2019 թ․ փետրվարի 11 |publisher=Bloomberg.com}}</ref>։ [[1984]] թվականին ակնհայտ դարձավ, որ աճող թվով բանկեր ակտիվորեն առևտուր են անում շուկայական մի շարք համեմատաբար նոր գործիքներով, մասնավորապես [[տոկոսադրույքների սվոպ]]ներով, արտարժույթի [[օպցիոն]]ներով և ֆորվարդային փոխարժեքի պայմանագրերով։ Գիտակցելով, որ նման գործիքներն ավելի շատ բիզնես և ավելի խորություն են բերում [[Լոնդոն]]ի միջբանկային շուկային, բանկիրները անհանգստանում էին, որ ապագա աճը կարող է արգելակվել, եթե չներդրվի միատեսակության չափանիշ։  [[1984]] թվականի հոկտեմբերին [[Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիա|Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիան (BBA)]]՝ աշխատելով այլ կողմերի հետ, օրինակ՝ [[Անգլիայի բանկ|Անգլիայի Բանկի]] հետ, ստեղծեց տարբեր աշխատանքային խմբեր, որոնք ի վերջո ավարտվեցին տոկոսադրույքների սվոպների համար BBA ստանդարտի կամ «[[BBAIRS]]» պայմանների մշակմամբ։ Այս ստանդարտի մի մասը ներառում էր BBA տոկոսադրույքների սահմանումը, որը նախորդում էր BBA Libor-ին։ 1985 թվականի սեպտեմբերի 2-ից BBAIRS-ի պայմանները դարձան ստանդարտ շուկայական պրակտիկա։  [[BBA Libor]]-ի ամրագրումները պաշտոնապես չեն սկսվել 1986 թվականի հունվարի 1-ից առաջ։ Այնուամենայնիվ, մինչ այդ ամսաթիվը՝ որոշ դրույքաչափեր սահմանվել էին 1984 թվականի դեկտեմբերին սկսվող փորձաշրջանի համար։

Անդամ բանկերը միջազգային են, [[2008]] թվականի դրությամբ ավելի քան վաթսուն երկիր ներկայացված է իր 223 անդամների և 37 ասոցիացված մասնագիտական ընկերությունների մեջ։  Տասնյոթ [[բանկ]]եր, օրինակ, ներկայումս նպաստում են [[ԱՄՆ դոլար]]ի Libor-ի ամրագրմանը։ Վահանակը պարունակում է հետևյալ անդամ բանկերը<ref>{{Cite web |title=ICE LIBOR |url=https://www.theice.com/iba/libor |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180226062611/https://www.theice.com/iba/libor |archive-date=2018 թ․ փետրվարի 26 |publisher=theice.com |df=dmy-all}}</ref>։

* [[Ամերիկա]]յի բանկ
* [[Tokyo-Mitsubishi UFJ բանկ]]
* [[Barclays Bank|Barclays բանկ]]
* [[Citibank NA|Սիթիբանկ ՆԱ]]
* [[Կրեդիտ Ագրիկոլ CIB]]
* [[Վարկային սյուիս]]
* [[Deutsche Bank]]
* [[HSBC]]
* [[JP Մորգան Չեյզ]] 
* [[Լլոյդս Բանկային խումբ]]
* [[Ռաբոբանկ]]
* [[Կանադայի Թագավորական բանկ]]
* [[Société Générale]]
* [[Sumitomo Mitsui Banking Corporation Europe Ltd]]
* [[Նորինչուկին բանկ]]
* [[Շոտլանդիայի Թագավորական բանկ]]
* [[UBS AG]]

== Շրջանակ ==
Libor-ը լայնորեն օգտագործվում է որպես բազմաթիվ ֆինանսական գործիքների հղման [[դրույքաչափ]] ինչպես ֆինանսական շուկաներում, այնպես էլ առևտրային ոլորտներում։  Գոյություն ունեն [[տոկոսադրույք]]ների ամրագրման գործիքների երեք հիմնական դասակարգում, ներառյալ ստանդարտ միջբանկային ապրանքները, առևտրային ոլորտի արտադրանքները և հիբրիդային արտադրանքները, որոնք հաճախ օգտագործում են Libor-ը որպես իրենց հղման [[տոկոսադրույք]]ը<ref>Wilson F. C. Chan (June 2011). "An Analysis of the Relationship between Choice of Interest Rate Reference & Interest Rate Risks of Corporate Borrowers", page 12. {{Cite web |title=Archived copy |url=http://lbms03.cityu.edu.hk/theses/c_ftt/dba-cb-b40856562f.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130224020655/http://lbms03.cityu.edu.hk/theses/c_ftt/dba-cb-b40856562f.pdf |archive-date=2013 թ․ փետրվարի 24 |access-date=2012 թ․ հուլիսի 22 |df=dmy-all}}</ref>։

'''Ստանդարտ միջբանկային ապրանքներ՝'''
*[[Փոխարժեքի պայմանագրեր]]
*[[Տոկոսադրույքով ֆյուչերսներ]], օրինակ՝ [[Եվրոդոլարի ֆյուչերսներ]]
*[[Տոկոսադրույքի սվոպներ]]
*[[Փոխանակումներ]]
*[[Գիշերային ինդեքսավորված սվոպներ]], օրինակ՝ [[Libor–OIS]] տարածում
*[[Տոկոսադրույքի տարբերակներ]], [[տոկոսադրույքի շեմ]] և հատակ

'''Առևտրային ոլորտի արտադրանք՝'''
*[[Լողացող փոխարժեքի նշումներ]]
*[[Լողացող տոկոսադրույքով ավանդի վկայագրեր]]
*[[Սինդիցիոն վարկեր]]
*[[Փոփոխական տոկոսադրույքով հիփոթեքային վարկեր]]
*[[Ժամկետային վարկեր]]

'''Հիբրիդային արտադրանք՝''' 
*[[Range հաշվեգրման նշումներ]]
*[[«Բարձրացե՛ք» կանչվող նշումներ]]ը
*[[Նպատակային մարման նշումներ]]
*[[Հիբրիդ հավերժական նշումներ]]
*[[Գրավադրված հիփոթեքային պարտավորություններ]]
*[[Ապահովագրված պարտքային պարտավորություններ]]

[[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]] [[2008|2008 թվականին]] հիմնական կարգավորվող տոկոսադրույքով [[հիփոթեքային վարկ]]երի մոտ վաթսուն [[տոկոս]]ը և գրեթե բոլոր ենթապրայմ հիփոթեքային վարկերը ինդեքսավորվել են [[ԱՄՆ դոլար]]ի Libor-ով<ref name="Schweitzer, Mark and Venkatu, Guhan">{{Cite web |author1=Schweitzer, Mark |author2=Venkatu, Guhan |date=2009 թ․ հունվարի 21 |title=Adjustable-Rate Mortgages and the Libor Surprise |url=http://www.clevelandfed.org/research/commentary/2009/012109.cfm |url-status=dead |archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20130503152959/http%3A//clevelandfed%2Eorg/research/commentary/2009/012109%2Ecfm |archive-date=2013 թ․ մայիսի 3 |publisher=Federal Reserve Bank of Cleveland |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite news |author=Matthews, Dylan |date=2012 թ․ հուլիսի 5 |title=Ezra Klein's WonkBlog: Explainer: Why the LIBOR scandal is a bigger deal than JPMorgan |url=https://www.washingtonpost.com/blogs/ezra-klein/wp/2012/07/05/explainer-why-the-libor-scandal-is-a-bigger-deal-than-jpmorgan/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160610203049/https://www.washingtonpost.com/blogs/ezra-klein/wp/2012/07/05/explainer-why-the-libor-scandal-is-a-bigger-deal-than-jpmorgan/ |archive-date=2016 թ․ հունիսի 10 |newspaper=The Washington Post |df=dmy-all}}</ref>։  [[2012|2012 թվականին]] հիմնական կարգավորվող տոկոսադրույքով հիփոթեքային վարկերի շուրջ 45 տոկոսը և ենթավճարների ավելի քան 80 տոկոսը ինդեքսավորվել են Libor-ում<ref name="Schweitzer, Mark and Venkatu, Guhan"/><ref>{{Cite web |author=Research Economist |date=2013 թ․ նոյեմբերի 1 |title=Meet The Team |url=http://www.clevelandfed.org/research/trends/2012/0712/01banfin.cfm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121008035137/http://www.clevelandfed.org/research/trends/2012/0712/01banfin.cfm |archive-date=2012 թ․ հոկտեմբերի 8 |work=clevelandfed}}</ref>։  Ամերիկյան համայնքները նաև փոխառել են իրենց գումարի մոտ 75 տոկոսը ֆինանսական ապրանքների միջոցով, որոնք կապված են Libor-ի հետ<ref name="fas.org">LIBOR: Frequently Asked Questions {{Cite web |title=Archived copy |url=https://fas.org/sgp/crs/misc/R42608.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924133524/http://www.fas.org/sgp/crs/misc/R42608.pdf |archive-date=2015 թ․ սեպտեմբերի 24 |access-date=2015 թ․ ապրիլի 4 |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite news |last=Popper |first=Nathaniel |date=2012 թ․ հուլիսի 10 |title=Rate Scandal Stirs Scramble for Damages |url=https://dealbook.nytimes.com/2012/07/10/libor-rate-rigging-scandal-sets-off-legal-fights-for-restitution/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170709103045/https://dealbook.nytimes.com/2012/07/10/libor-rate-rigging-scandal-sets-off-legal-fights-for-restitution/ |archive-date=2017 թ․ հուլիսի 9 |work=The New York Times |df=dmy-all}}</ref>։  [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայում]] եռամսյա բրիտանական Libor ֆունտը օգտագործվում է որոշ հիփոթեքային վարկերի համար, հատկապես անբարենպաստ վարկային պատմություն ունեցողների համար։ [[Շվեյցարական ֆրանկ]] Libor-ն օգտագործվում է նաև [[Շվեյցարիայի ազգային բանկ|Շվեյցարիայի Ազգային բանկի]] կողմից որպես դրամավարկային քաղաքականության իրենց հենակետային դրույքաչափ<ref>[http://www.snb.ch/en/mmr/speeches/id/ref_20090825_tjn_1/source/ref_20090825_tjn_1.en.pdf SARON® – An innovation for the financial markets] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716100132/http://www.snb.ch/en/mmr/speeches/id/ref_20090825_tjn_1/source/ref_20090825_tjn_1.en.pdf |date=16 July 2011 }}</ref>։

Այնուամենայնիվ, [[եվրո]]յով արտահայտված տոկոսադրույքով ապրանքների համար սովորական հղման դրույքը [[Euribor]]-ն է, որը կազմվել է Եվրոպական բանկային ֆեդերացիայի կողմից ավելի մեծ բանկային վահանակից։ [[Եվրո Լիբոր]] գոյություն ունի, բայց հիմնականում՝ սվոպ պայմանագրերում շարունակականության նպատակով, որոնք սկսվում են մինչ ԵՄՄ ժամանակներից։ Libor-ը գնահատական է և նախատեսված չէ ընկերության պարտադիր պայմանագրերում։ Այնուամենայնիվ, այն հատուկ նշվում է որպես հղման տոկոսադրույք շուկայական ստանդարտ [[Միջազգային սվոպ]]ների և ածանցյալ գործիքների ասոցիացիայի փաստաթղթերում, որոնք օգտագործվում են այն կողմերի կողմից, ովքեր ցանկանում են գործարքներ կատարել արտաբորսային տոկոսադրույքով ածանցյալ գործիքներով։

== Սահմանում ==
Libor-ը սահմանվում է հետևյալ կերպ.

{{quote|«Այն տոկոսադրույքը, որով անհատ ներդրող խմբի բանկը կարող էր միջոցներ վերցնել, եթե դա աներ՝ խնդրելով և այնուհետև ընդունելով միջբանկային առաջարկներ շուկայական ողջամիտ չափով, Լոնդոնի ժամանակով ժամը 11.00-ից անմիջապես առաջ»։}}

Այս սահմանումը ընդլայնվում է հետևյալ կերպ.
* Յուրաքանչյուր [[բանկ]] ներկայացվող տոկոսադրույքը պետք է ձևավորվի միջբանկային շուկայում իր միջոցների արժեքի վերաբերյալ տվյալ բանկի ընկալումից։
* [[Ներդրում (բանկային)|Ներդրումները]] պետք է ներկայացնեն [[Լոնդոն]]ում և ոչ այլուր ձևավորված դրույքաչափերը։
* Ներդրումները պետք է լինեն համապատասխան արժույթի համար, այլ ոչ թե մեկ [[արժույթ]]ի արտադրության ծախսերը՝ այլ արժույթով փոխառելու և արտարժույթի շուկաների միջոցով անհրաժեշտ արժույթը մուտք գործելու միջոցով։
* [[Դրույքաչափ]]երը պետք է ներկայացվեն բանկի անձնակազմի կողմից, որն առաջնային պատասխանատվություն է կրում բանկի կանխիկ դրամի կառավարման համար, այլ ոչ թե բանկի ածանցյալ գրքույկի։
* «[[Ֆոնդային բորսա|Ֆոնդ]]» հասկացությունը հետևյալն է՝ չապահովված միջբանկային կանխիկ կամ դրամական միջոցներ, որոնք հավաքագրվել են միջբանկային ավանդայ��ն վկայագրերի առաջնային թողարկման միջոցով։

Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիան հրապարակել է [[BBA Libor]]-ի հիմնական ուղեցույցը, որը պարունակում է շատ մանրամասներ նրա պատմության և ներկայիս հաշվարկի վերաբերյալ<ref>{{Cite web |title=Welcome to bbalibor: The Basics |url=http://www.bbalibor.com/bbalibor-explained/the-basics |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20101013074550/http://www.bbalibor.com/bbalibor-explained/the-basics |archive-date=2010 թ․ հոկտեմբերի 13 |publisher=The British Bankers' Association}}</ref>։

== Տեխնիկական առանձնահատկություններ ==
=== Հաշվարկ ===
Libor-ը հաշվարկվում է [[Intercontinental Exchange|Intercontinental Exchange-ի (ICE)]] կողմից և հրապարակվում է [[Refinitiv]]-ի կողմից։ Դա [[ինդեքս]] է, որը չափում է [[ֆինանսական ծախս]]երը համաշխարհային խոշոր բանկերի համար, որոնք գործում են [[Լոնդոն]]ի ֆինանսական շուկաներում կամ Լոնդոնում գործող գործընկերների հետ։ Ամեն օր BBA-ն ուսումնասիրում է բանկերի վահանակը (18 խոշոր համաշխարհային բանկ՝ [[USD Libor]]-ի դիմաց)՝ հարցնելով՝ «Ի՞նչ տոկոսադրույքով կարող էիք վարկ վերցնել, արդյոք դուք դա կանեիք՝ խնդրելով և այնուհետև ընդունելով միջբանկային առաջարկներ ողջամիտ շուկայական չափով հենց առավոտյան ժամը 11-ից առաջ»։ BBA-ն դուրս է նետում ամենաբարձր չորս և ամենացածր չորս պատասխանները և միջինում է մնացած միջին տասնյակը՝ ստանալով 22% կրճատված միջին։ Միջինը հաղորդվում է ժամը 11:30 -ին<ref>{{Cite web |title=bbalibor: The Basics |url=http://www.bbalibor.com/explained/the-basics |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923182757/http://www.bbalibor.com/explained/the-basics |archive-date=2015 թ․ սեպտեմբերի 23 |access-date=2014 թ․ սեպտեմբերի 7 |publisher=The British Bankers' Association |df=dmy-all}}</ref>։

Libor-ը իրականում ինդեքսների մի շարք է։ Հինգ [[Արժույթ|արժույթներից յ]]ուրաքանչյուրի համար կան յոթ տարբեր մարման ժամկետների (պարտքի մարման ժամկետի) առանձին Libor դրույքաչափեր<ref name="ice" /><ref name="nyfed">{{Citation |last1=Hou |first1=David |title=LIBOR: Origins, Economics, Crisis, Scandal, and Reform (staff report) |date=2014 թ․ մարտի 1 |page=4 |df=dmy-all |url=http://www.newyorkfed.org/research/staff_reports/sr667.pdf |access-date=2015 թ․ ապրիլի 6 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150616042814/http://www.newyorkfed.org/research/staff_reports/sr667.pdf |archive-date=2015 թ․ հունիսի 16 |url-status=live |place=New York |publisher=Federal Reserve Bank of New York |id=Staff Report No. 667 |last2=Skeie |first2=David}}</ref>։ Ամենակարճ ժամկետը մեկ գիշերն է, ամենաերկարը՝ մեկ [[Տարի|տարի:]] Միացյալ Նահանգներում մասնավոր պայմանագրերից շատերը վկայակոչում են եռամսյա դոլարային Libor-ը, որն այն ցուցանիշն է, որն առաջանում է այն բանից հետո, երբ հանձնաժողովին հարցնում են, թե ինչ տոկոսադրույք են նրանք վճարելու երեք ամսով դոլար փոխառելու համար<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=https://fas.org/sgp/crs/misc/R42608.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924133524/http://www.fas.org/sgp/crs/misc/R42608.pdf |archive-date=2015 թ․ սեպտեմբերի 24 |access-date=2015 թ․ ապրիլի 4 |df=dmy-all}}</ref>։

=== Արժույթ ===
[[1986]] թվականին Libor-ը սկզբում սահմանեց փոխարժեքներ երեք արժույթների համար։ Դրանք էին [[ԱՄՆ դոլար]]ը, [[բրիտանական ֆունտ ստեռլինգ]]ը և [[գերմանական մարկ]]ը։ Ժամանակի ընթացքում այն աճեց մինչև տասնվեց արժույթի։ Այն բանից հետո, երբ 2000 թվականին այս արժույթներից մի քանիսը միավորվեցին եվրոյին, մնացին տասը արժույթ<ref name="bba-faq">{{Cite web |title=Welcome to bbalibor: Frequently Asked Questions (FAQs) |url=http://www.bbalibor.com/bbalibor-explained/faqs |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20101112120730/http://www.bbalibor.com/bbalibor-explained/faqs |archive-date=2010 թ․ նոյեմբերի 12 |publisher=The British Bankers' Association}}</ref>։ [[2013]] թվականի բարեփոխումներից հետո Libor-ի [[տոկոսադրույք]]ները հաշվարկվել են հինգ [[արժույթ]]ների համար<ref name="ice" /><ref name="reforms" /><ref name="nyfed" /><ref name="regactivity" />։

'''Գործում է մինչև 2023 թվականի հունիս՝'''
*[[ԱՄՆ դոլար|ԱՄՆ դոլար (USD)]]

'''Անգործուն է 2021 թվականի դեկտեմբերից՝'''
*[[Եվրո|եվրո (EUR)]]
*[[Բրիտանական ֆունտ ստերլինգ|Բրիտանական ֆունտ ստերլինգ (GBP)]]
*[[Ճապոնական իեն|Ճապոնական իեն (JPY)]]
*[[Շվեյցարական ֆրանկ|Շվեյցարական ֆրանկ (CHF)]]

'''Անգործուն է 2013 թվականից՝'''
*[[Ավստրալիական դոլար|Ավստրալիական դոլար (AUD)]]
*[[Կանադական դոլար|Կանադական դոլար (CAD)]]
*[[Նոր Զելանդական դոլար|Նոր Զելանդական դոլար (NZD)]]
*[[Դանիական կրոն|Դանիական կրոն (DKK)]]
*[[Շվեդական կրոն|Շվեդական կրոն (SEK)]]

Նշենք, որ [[Euro LIBOR]]-ը չպետք է շփոթել [[EURIBOR]]-ի հետ։

=== Մարման ժամկետները ===
Մինչև [[1998|1998 թվականը]] ամենակարճ ժամկետը եղել է մեկ [[ամիս]], որից հետո ավելացվել է մեկ շաբաթվա դրույքաչափը։ [[2001]] թվականին սահմանվեցին մեկ օրվա և երկու շաբաթվա դրույքաչափեր<ref name="bba-faq" /><ref>{{Cite web |title=Welcome to bbalibor: BBA Repo Rates |url=http://www.bbalibor.com/bba-repo-rates |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100903153956/http://www.bbalibor.com/bba-repo-rates |archive-date=2010 թ․ սեպտեմբերի 3 |publisher=The British Bankers' Association}}</ref>։ 2013 թվականի բարեփոխումներից հետո Libor-ի տոկոսադրույքները հաշվարկվել են 7 մարման ժամկետների համար<ref name="ice" /><ref name="reforms" /><ref name="nyfed" /><ref name="regactivity" />։

'''Գործում է մինչև 2023 թվականի հունիս'''
*1 [[օր]]
*1 ամիս
*3 ամիս
*6 ամիս
*12 [[ամիս]]

'''Անգործուն է 2021 թվականի դեկտեմբերից'''
*1 շաբաթ
*2 ամիս

'''Անգործուն է 2013 թվականից'''
*2 [[Շաբաթ (օր)|շաբաթ]]
*4 ամիս
*5 ամիս
*7 ամիս
*8 ամիս
*9 ամիս
*10 ամիս
*11 ամիս

== Libor-ի վրա հիմնված ածանցյալներ ==
=== Libor ֆյուչերսներ ===
GBP և [[CHF LIBOR]] ֆյուչերսները վաճառվում են [[Intercontinental Exchange]]-ում (ICE)<ref name="ice_gbp">{{Cite web |title=Three Month Sterling (Short Sterling) Future |url=https://www.theice.com/products/37650330/Three-Month-Sterling-Short-Sterling-Future |access-date=2019 թ․ դեկտեմբերի 22}}</ref> և [[CurveGlobal]]-ում, որը հանդիսանում է [[Լոնդոնի ֆոնդային բորսա]]յի խմբի մաս<ref name="curveglobal_gbp">{{Cite web |title=Our product offering |url=https://www.lseg.com/markets-products-and-services/our-markets/curveglobal/products |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191222115034/https://www.lseg.com/markets-products-and-services/our-markets/curveglobal/products |archive-date=2019 թ․ դեկտեմբերի 22 |access-date=2019 թ․ դեկտեմբերի 22}}</ref>։ [[ԱՄՆ դոլար]]ի LIBOR [[Ֆյուչերսային բորսա|ֆյուչերսները]] (նույնն է՝ Eurodollar ֆյուչերսները) վաճառվում են [[Չիկագո]]յի ապրանքային բորսայում։ [[JPY LIBOR ֆյուչերս]]ները (նույնը` [[Եվրոյեն ֆյուչերսներ]]) վաճառվում են [[Տոկիո]]յի ֆինանսական բորսայում և [[Չիկագո]]յի ապրանքային բորսայում։

=== Տոկոսադրույքի սվոպներ ===
Տոկոսադրույքների սվոպները, որոնք հիմնված են Libor-ի կարճ տոկոսադրույքների վրա, ներկայումս միջբանկային շուկայում առևտուր են անում մինչև 50 [[տարի]] մարման ժամկետով։ Սվոպ շուկայում «հնգամյա Libor» տոկոսադրույքը վերաբերում է հնգամյա [[Սվոփ (ֆինանսներ)|սվոփի]] տոկոսադրույքին, որտեղ սվոպի լողացող հատվածը վերաբերում է երեք կամ վեցամսյա Libor-ին (սա կարող է ավելի ճշգրիտ արտահայտվել որպես օրինակ՝ «5 տարվա տոկոսադրույք ընդդեմ 6-ամսյա Libor»)։  Libor + «բազիսային միավորներ», երբ խոսում ենք [[պարտատոմս]]ի մասին, նշանակում է, որ պարտատոմսի դրամական հոսքերը պետք է զեղչվեն սվոպների զրոյական արժեկտրոնային եկամտաբերության կորի հիման վրա, որը տեղափոխվում է բազային կետերով՝ հավասարեցնելու պարտատոմսի փաստացի շուկայական գնին։ Տոկոսադրույքների սվոպներում Libor-ի տոկոսադրույքների օրվա հաշվարկի պայմանը Actual/360 է, բացառությամբ GBP արժույթի, որի համար այն Actual/365 է (ֆիքսված)<ref>{{Cite web |title=Calculating Interest |url=http://www.bbalibor.com/technical-aspects/calculating-interest |archive-url=https://web.archive.org/web/20120621072738/http://www.bbalibor.com/technical-aspects/calculating-interest |archive-date=2012 թ․ հունիսի 21 |publisher=bbalibor.com}}</ref>։

== Հուսալիություն և սկանդալ ==
Հինգշաբթի օրը՝ [[2008|2008 թվականի]] մայիսի 29-ին, [[The Wall Street Journal]]-ը (WSJ) հրապարակեց հակասական ուսումնասիրություն, որը ենթադրում է, որ բանկերը կարող էին թերագնահատել փոխառության ծախսերը, որոնք նրանք հայտնել էին Libor-ի համար 2008 թվականի վարկային [[ճգնաժամ]]ի ժամանակ<ref name="wsj-study">{{Cite news |last1=Mollenkamp |first1=Carrick |last2=Whitehouse |first2=Mark |date=2008 թ․ մայիսի 29 |title=Study Casts Doubt on Key Rate |url=https://www.wsj.com/articles/SB121200703762027135 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080529143302/http://online.wsj.com/article/SB121200703762027135.html?mod=fpa_whatsnews |archive-date=2008 թ․ մայիսի 29 |work=The Wall Street Journal}}</ref>։  Նման թերհաշվետվությունը կարող էր տպավորություն ստեղծել, որ [[բանկ]]երը կարող են այլ բանկերից ավելի էժան [[վարկ]] վերցնել, քան իրականում։  Դա կարող էր նաև ստիպել բանկային համակարգին կամ կոնկրետ ներդրող բանկին ավելի առողջ թվալ, քան 2008 թվականի վարկային ճգնաժամի ժամանակ էր։ Օրինակ՝  ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ այն տոկոսադրույքները, որոնցով խոշոր բանկերից մեկը ([[Citigroup]]) ասել է, որ «կարող է դոլար պարտք վերցնել երեք ամսով, մոտավորապես 0,87 տոկոսային կետով ցածր է, քան հաշվարկված տոկոսադրույքը` որը հաշվարկվել է դեֆոլտի ապահովագրության տվյալների հիման վրա»։

2008 թվականի սեպտեմբերին [[Անգլիայի բանկ|Անգլիայի Բանկի]] դրամավարկային քաղաքականության կոմիտեի նախկին անդամ [[Վիլեմ Բյութեր]]ը Libor-ը նկարագրեց որպես «այն տոկոսադրույք, որով բանկերը միմյանց վարկ չեն տալիս» և կոչ արեց փոխարինել այն<ref>{{Cite news |last=Osborne |first=Alistair |date=2008 թ․ սեպտեմբերի 11 |title=Former MPC man calls for Libor to be replaced |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/economics/2795962/Former-MPC-man-calls-for-Libor-to-be-replaced.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140409174914/http://www.telegraph.co.uk/finance/economics/2795962/Former-MPC-man-calls-for-Libor-to-be-replaced.html |archive-date=2014 թ․ ապրիլի 9 |access-date=2012 թ․ օգոստոսի 10 |work=[[The Daily Telegraph]] |location=London |df=dmy-all}}</ref>։  [[Անգլիայի բանկ]]ի նախկին կառավարիչ [[Մերվին Քինգ]]ը հետագայում օգտագործեց նույն նկարագրությունը գանձապետարանի ընտրության հանձնաժողովի առջև<ref>{{Cite news |last=Flanders |first=Stephanie |author-link=Stephanie Flanders |date=2012 թ․ հուլիսի 4 |title=Inconvenient truths about Libor |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-your-money-18701623 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120709002717/http://www.bbc.co.uk/news/business-your-money-18701623 |archive-date=2012 թ․ հուլիսի 9 |publisher=[[BBC News]] |quote=It is in many ways the rate at which banks do not lend to each other, ... it is not a rate at which anyone is actually borrowing. |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite web |title=House of Commons - Treasury - Minutes of Evidence |url=https://publications.parliament.uk/pa/cm200708/cmselect/cmtreasy/1210/8112503.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170316215029/https://www.publications.parliament.uk/pa/cm200708/cmselect/cmtreasy/1210/8112503.htm |archive-date=2017 թ․ մարտի 16 |access-date=2017 թ․ սեպտեմբերի 3 |df=dmy-all}} Q34</ref>։

Այս դեպքը հետագայում բացահայտելու համար [[The Wall Street Journal]]-ը 2011 թվականի մարտին զեկուցեց, որ կարգավորիչները կենտրոնացել են [[Bank of America Corp]].-ի, [[Citigroup Inc]].-ի և [[UBS AG|UBS AG-]]ի վրա<ref>{{Cite news |author1=Enrich, David |author2=Mollenkamp, Carrick |author3=Eaglesham, Jean |date=2011 թ․ մարտի 18 |title=U.S. Libor Probe Includes BofA, Citi, UBS |url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748703818204576205991698548286 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170710035719/https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748703818204576205991698548286 |archive-date=2017 թ․ հուլիսի 10 |work=The Wall Street Journal |df=dmy-all}}</ref>։ Գործ հարուցելը շատ դժվա�� կլինի, քանի որ Libor-ի փոխարժեքի որոշումը բաց բորսայում չի լինում։ Իրավիճակին ծանոթ մարդկանց խոսքով, երեք բանկերին տրվել են ծանուցագրեր։

Ի պատասխան WSJ-ի հրապարակած հետազոտության՝ Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիան հայտարարեց, որ Libor-ը շարունակում է վստահելի լինել նույնիսկ ֆինանսական ճգնաժամի ժամանակ։  Ըստ Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիայի՝ ֆինանսական առողջության այլ վստահված միջոցներ, ինչպիսին է [[դեֆոլտ]]ի վարկային ապահովագրության շուկան, պարտադիր չէ, որ ավելի առողջ լինեն, քան Libor-ը ֆինանսական ճգնաժամի ժամանակ, թեև դրանք ավելի լայնորեն օգտագործվում են [[Լատինական Ամերիկա]]յում, հատկապես [[Էկվադոր]]ի և [[Բոլիվիա]]յի շուկաներում։

Բացի այդ, որոշ այլ իշխանություններ հակասում էին [[Wall Street Journal]]-ի հոդվածին։ Միջազգային հաշվարկների բանկը 2008 թվականի մարտի իր եռամսյակային ակնարկում նշել է, որ «առկա տվյալները չեն հաստատում այն վարկածը, որ ներդրող բանկերը շահարկել են իրենց գնանշումները՝ ամրագրումների հիման վրա դիրքերից շահույթ ստանալու համար»<ref>{{Cite journal |last=Gyntelberg |first=Jacob |author2=Wooldridge, Philip |date=2008 թ․ մարտ |title=Interbank rate fixings during the recent turmoil |url=http://www.bis.org/publ/qtrpdf/r_qt0803.pdf |journal=BIS Quarterly Review |publisher=[[Bank for International Settlements]] |page=70 |issn=1683-0121 |access-date=2012 թ․ հուլիսի 10 |df=dmy-all}}</ref>։ Այնուհետև, 2008 թվականի հոկտեմբերին [[Արժույթի միջազգային հիմնադրամ]]ը հրապարակեց իր հերթական «Գլոբալ ֆինանսական կայունության» ակնարկը, որը նաև պարզեց, որ «Չնայած [[ԱՄՆ դոլար]]ի Libor-ի ֆիքսման գործընթացի ամբողջականությունը կասկածի տակ է դրվել շուկայի որոշ մասնակիցների և ֆինանսական մամուլի կողմից, թվում է, որ ԱՄՆ դոլարի Libor-ը շարունակում է ճշգրիտ չափել տիպիկ վարկունակ բանկի կողմից չապահովված ԱՄՆ դոլարով ժամկետային ֆինանսավորման սահմանային արժեքը»<ref>{{Cite journal |date=2008 թ․ հոկտեմբեր |title=Global Financial Stability Report |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/gfsr/2008/02/pdf/text.pdf |journal=World Economic and Financial Surveys |publisher=[[International Monetary Fund]] |page=76 |issn=1729-701X |access-date=2012 թ․ հուլիսի 11 |df=dmy-all}}</ref>։

2012 թվականի հուլիսի 27-ին [[Financial Times]]-ը հրապարակեց նախկին վաճառողի հոդվածը, որում ասվում էր, որ Libor-ի մանիպուլյացիաները սովորական են եղել առնվազն 1991 թվականից<ref>Keenan, Douglas (27 July 2012), "[http://www.informath.org/media/a72/b1.pdf My thwarted attempt to tell of Libor shenanigans]". ''Financial Times''.  (An [http://www.informath.org/media/a72/b3.htm extended version] of this article is on the author's web site.)</ref>։ Այս մասին լրացուցիչ հաղորդումներ են ստացվել [[BBC]]-ից<ref>[[BBC News]] (10 August 2012), "[https://www.bbc.co.uk/news/business-19212801 Libor scandal: Review finds system 'no longer viable']".</ref><ref>[[BBC News Online]] (10 August 2012), "[https://www.bbc.co.uk/news/business-19203103 Libor review: Wheatley says system must change]".</ref> և [[Ռոյթերս|Reuters]]-ից<ref>[[Reuters]] (7 August 2012), "[http://reut.rs/O2u5Zv Libor collusion was rife, culture went right to the top]".</ref>։ [[2012]] թվականի նոյեմբերի 28-ին [[Բունդեսթագ]]ի ֆինանսական հանձնաժողովը լսումներ է անցկացրել՝ խնդրի մասին ավելին իմանալու համար<ref>[http://www.bundestag.de/presse/hib/2012_11/2012_555/01.html "Britischer Finanzexperte berichtet von langjährigen Zinssatz-Manipulationen"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130104143917/http://www.bundestag.de/presse/hib/2012_11/2012_555/01.html|date=4 January 2013}} – in German. More information, in English, is on the trader's web site.[http://www.informath.org/media/a72/b3.htm#Official_responses]</ref>։

2012 թվականի սեպտեմբերի վերջին [[Բարքլեյս սենթր|Barclays]]-ը տուգանվեց 290 [[միլիոն]] [[Ֆունտ ստերլինգ|ֆունտ ստեռլինգով]]՝ Libor-ը մանիպուլյացիայի ենթարկելու փորձերի պատճառով, և այլ բանկերի նկատմամբ հետաքննություն է սկսվել՝ նման կերպ վարվելու համար։ Ուիթլին կոչ է արել, որ Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիան կորցնի Libor-ը որոշելու իր լիազորությունը, և որ FSA-ն կարողանա քրեական պատժամիջոցներ կիրառել, ինչպես նաև տասը կետից բաղկացած հիմնանորոգման ծրագրում այլ փոփոխություններ կիրառել<ref>{{Cite news |last=Treanor |first=Jill |date=2012 թ․ սեպտեմբերի 28 |title=Libor: government urged to implement reforms |url=https://www.theguardian.com/business/2012/sep/28/libor-government-urged-implement-reforms |work=The Guardian |location=London |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite news |date=2012 թ․ սեպտեմբերի 28 |title=Libor interest rate riggers 'should face prosecution' |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-19748613 |publisher=BBC News |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite news |date=2012 թ․ սեպտեմբերի 28 |title=UPDATE 4-UK seeks to mend "broken" Libor, not end it |url=http://in.reuters.com/article/britain-fsa-libor-idINL1E8KS27L20120928 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190601194407/https://in.reuters.com/article/britain-fsa-libor-idINL1E8KS27L20120928 |archive-date=2019 թ․ հունիսի 1 |access-date=2023 թ․ մայիսի 15 |work=Reuters |df=dmy-all}}</ref>։

Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիան սեպտեմբերի 25-ին հայտարարել է, որ LIBOR-ի վերահսկողությունը կփոխանցի [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայի]] կարգավորող մարմիններին, ինչպես առաջարկել են [[Financial Services Authority]]-ի գործադիր տնօրեն [[Մարտին Ուիթլի]]ն և Ֆինանսական վարքագծի նոր մարմնի գործադիր տնօրեն նշանակվածը<ref name=BloombergMain>{{Cite news |author=Main, Carla |date=2012 թ․ սեպտեմբերի 26 |title=Libor Spurned, Credit Score Review, Germany's Audit: Compliance |url=https://www.bloomberg.com/news/2012-09-26/libor-spurned-credit-score-review-germany-s-audit-compliance.html |access-date=2012 թ․ սեպտեմբերի 26 |work=Bloomberg |df=dmy-all}}</ref>։

Սեպտեմբերի 28-ին հրապարակվեց Ուիթլիի անկախ ակնարկը՝ առաջարկելով, որ կառավարությունն ու կարգավորող մարմինները ներկայացնող անկախ կազմակերպություն, որը կոչվում է Մրցութային կոմիտե, կառավարի LIBOR-ի ներդրման գործընթացը արտաքին վերահսկողության նոր գործընթացի ներքո՝ թափանցիկության և հաշվետվողականության համար։ [[Բանկ]]երը, որոնք ներկայացնում են LIBOR-ին, պետք է դրանք հիմնվեն ավանդների շուկայի միջբանկային իրական գործարքների վրա և պահեն իրենց գործարքների գրառումները, որոնք աջակցում են այդ ներկայացումներին։ Վերանայումը նաև առաջարկեց, որ առանձին բանկերի LIBOR-ի հայտերը հրապարակվեն, բայց միայն երեք ամիս հետո, որպեսզի նվազեցնեն [[ռիսկ]]ը, որ դրանք օգտագործվեն որպես ներկայացնող բանկերի վարկունակության չափանիշ։ Վերանայումը բաց թողեց այն հնարավորությունը, որ կարգավորիչները կարող են պարտադրել լրացուցիչ բանկերի մասնակցել հայտերին, եթե դրանց թիվը կամավոր լինի։ Վերանայումը առաջարկել է քրեական պատժամիջոցներ՝ հատուկ հենանիշային տոկոսադրույքների մանիպուլյացիայի համար, ինչպիսին է LIBOR-ը, նշելով, որ ֆինանսական գործիքների մանիպուլյացիայի գործող քրեական կանոնակարգերը անբավարար են<ref name=Blakes>Alexis Levine and Michael Harquail (5 October 2012) [http://www.blakes.com/english/view.asp?ID=5541 "Wheatley Review May Mean Big Changes for LIBOR"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121115083157/http://www.blakes.com/english/view.asp?ID=5541 |date=15 November 2012 }} ''Blakes Business'' (Blake, Cassels & Graydon LLP)</ref>։ LIBOR-ի տոկոսադրույքները կարող են լինել ավելի բարձր և ավելի անկայուն այս բարեփոխումների իրականացումից հետո, ուստի ֆինանսական հաստատությունների հաճախորդները կարող են զգալ ավելի ու ավելի անկայուն փոխառությունների և հեջավորման ծախսեր<ref name=Brettell>Karen Brettell (28 September 2012) [https://www.reuters.com/article/us-markets-money-idUSBRE88R1C720120928 "Libor reform may add volatility, increase some funding costs"] Reuters</ref>։ [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայի]] կառավարությունը համաձայնել է ընդունել [[Wheatley Review]]-ի բոլոր առաջարկությունները և ճնշում գործադրել դրանք կիրարկող օրենսդրության վրա<ref name="Thomson" />։

[[Bloomberg LP]]-ի գործադիր տնօրեն [[Դեն Դոկտորոֆ]]ը Եվրախորհրդարանին ասել է, որ Bloomberg LP-ն կարող է մշակել այլընտրանքային ինդեքս, որը կոչվում է Bloomberg միջբանկային առաջարկվող տոկոսադրույք, որը կօգտագործի այնպիսի գործարքների տվյալներ, ինչպիսիք են շուկայական գնանշումները վարկային [[դեֆոլտ]]ի սվոպ գործարքները և կորպորատիվ պարտատոմսերը<ref>Michelle Price [http://www.efinancialnews.com/story/2012-09-28/libor-tender-puts-data-providers-in-spotlight "Libor tender puts focus on data providers"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121101111652/http://www.efinancialnews.com/story/2012-09-28/libor-tender-puts-data-providers-in-spotlight |date=1 November 2012 }}, "Financial News", 28 September 2012</ref><ref>Ben Moshinsky and Lindsay Fortado [https://www.bloomberg.com/news/2012-09-28/u-k-lawmakers-seek-speedy-overhaul-of-libor-following-review.html "U.K. Lawmakers Seek Speedy Overhaul of Libor Following Review"], "Bloomberg News", 28 September 2012</ref>։

=== Քրեական հետաքննություններ ===
[[2012]] թվականի փետրվարի 28-ին պարզվեց, որ [[ԱՄՆ Արդարադատության նախարարություն]]ը քրեական հետաքննություն էր վարում Լիբորի չարաշահումների վերաբերյալ<ref>{{Cite news |date=2012 թ․ փետրվարի 28 |title=U.S. conducting criminal Libor probe |url=https://www.reuters.com/article/us-libor-probe-idUSTRE81R1ZG20120228 |work=Reuters |df=dmy-all}}</ref>։ Հետաքննվող չարաշահումների թվում էր նաև այն հնարավորությունը, որ առևտրականները ուղղակիորեն շփվում էին բանկիրների հետ նախքան տոկոսադրույքների սահմանումը, ինչը նրանց առավելություն էր տալիս այդ օրվա ամրագրումը կանխատեսելու հարցում։  Libor-ն ունի մոտավորապես 350 տրիլիոն դոլար ածանցյալ գործիքներ։ Առևտրականներից մեկի հաղորդագրությունները ցույց էին տալիս, որ յուրաքանչյուր բազային կետի համար (0,01%), որը տեղափոխվել է Libor, ներգրավվածները կարող էին զուտ «մոտ մի քանի միլիոն դոլար»<ref>{{Cite news |date=2012 թ․ հունիսի 30 |title=Libor: Eagle fried |url=http://www.economist.com/node/21557772 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120724205601/http://www.economist.com/node/21557772 |archive-date=2012 թ․ հուլիսի 24 |newspaper=The Economist |df=dmy-all}}</ref>։

2012 թվականի հունիսի 27-ին [[Barclays Bank]]-ը տուգանվել է 200 մլն դոլարով ապրանքների [[Ֆյուչերսային գործարքներ|ֆյուչերսների]] առևտրային հանձնաժողովի կողմից<ref name="cftc">{{Cite news |title=CFTC Orders Barclays to pay $200 Million Penalty for Attempted Manipulation of and False Reporting concerning LIBOR and Euribor Benchmark Interest Rates |url=http://www.cftc.gov/PressRoom/PressReleases/pr6289-12 |df=dmy-all}}</ref>,  [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]] արդարադատության նախարարության կողմից $160 մլն դոլարով<ref name="usdoj">{{Cite news |title=Barclays Bank PLC Admits Misconduct Related to Submissions for the London Interbank Offered Rate and the Euro Interbank Offered Rate and Agrees to Pay $160 Million Penalty |url=https://www.justice.gov/opa/pr/2012/June/12-crm-815.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120713233752/http://www.justice.gov/opa/pr/2012/June/12-crm-815.html |archive-date=2012 թ․ հուլիսի 13 |df=dmy-all}}</ref> և 59,5 [[միլիոն]] [[ֆունտ]] Ֆինանսական ծառայությունների մարմնի կողմից<ref name="fsa">{{Cite news |title=Barclays fined £59.5&nbsp;million for significant failings in relation to LIBOR and EURIBOR |url=http://www.fsa.gov.uk/library/communication/pr/2012/070.shtml |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120628104925/http://www.fsa.gov.uk/library/communication/pr/2012/070.shtml |archive-date=2012 թ․ հունիսի 28 |df=dmy-all}}</ref>՝ Libor և Euribor տոկոսադրույքների [[մանիպուլյացիա]]յի փորձի համար<ref>{{Cite news |last=Pollock |first=Ian |date=2012 թ․ հունիսի 28 |title=Libor scandal: Who might have lost? |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-18622907 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120628183415/http://www.bbc.co.uk/news/business-18622907 |archive-date=2012 թ․ հունիսի 28 |access-date=2012 թ․ հունիսի 28 |publisher=BBC News |df=dmy-all}}</ref>։ Միացյալ Նահանգների արդարադատության նախարարությունը և Barclays-ը պաշտոնապես համաձայնել են, որ «ներկայացումների շահարկումը որոշ դեպքերում ազդել է ֆիքսված դրույքաչափերի վրա»<ref name="usdoj statement of facts">{{Cite web |date=2012 թ․ հունիսի 26 |title=Statement of Facts |url=https://www.justice.gov/iso/opa/resources/9312012710173426365941.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120715064327/http://www.justice.gov/iso/opa/resources/9312012710173426365941.pdf |archive-date=2012 թ․ հուլիսի 15 |access-date=2012 թ․ հուլիսի 11 |publisher=United States Department of Justice |df=dmy-all}}</ref><ref>Taibbi, Matt, [https://www.rollingstone.com/politics/blogs/taibblog/why-is-nobody-freaking-out-about-the-libor-banking-scandal-20120703 Why is Nobody Freaking Out About the LIBOR Banking Scandal?] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120707005012/http://www.rollingstone.com/politics/blogs/taibblog/why-is-nobody-freaking-out-about-the-libor-banking-scandal-20120703 |date=7 July 2012 }}, [[Rolling Stone]], 3 July 2012</ref>։  2012 թվականի հուլիսի 2-ին Barclays-ի նախագահ [[Մարկուս Ագիուս]]ը հրաժարական տվեց իր պաշտոնից տոկոսադրույքների կեղծման սկանդալից հետո<ref>{{Cite news |last=Reuters |date=2012 թ․ հուլիսի 2 |title=Barclays chairman resigns over interest rate rigging scandal |url=http://profit.ndtv.com/News/Article/barclays-chairman-to-resign-over-interest-rate-rigging-scandal-307175 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120704215734/http://profit.ndtv.com/News/Article/barclays-chairman-to-resign-over-interest-rate-rigging-scandal-307175 |archive-date=2012 թ․ հուլիսի 4 |access-date=2012 թ․ հուլիսի 2 |newspaper=NDTV profit}}</ref>։  [[Բոբ Դայմոնդ]]ը՝ Barclays-ի գլխավոր գործադիր տնօրենը, հրաժարական տվեց [[2012]] թվականի հուլիսի 3-ին։ Մարկուս Ագիուսը պետք է զբաղեցներ նրա պաշտոնը՝ մինչև փոխարինող գտնվի<ref>{{Cite news |date=2012 թ․ հուլիսի 3 |title=Barclays boss Bob Diamond resigns amid Libor scandal |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-18685040 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170422222236/http://www.bbc.co.uk/news/business-18685040 |archive-date=2017 թ․ ապրիլի 22 |publisher=BBC News |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite news |date=2012 թ․ հուլիսի 4 |title=Bob Diamond |url=http://www.thehindubusinessline.com/industry-and-economy/banking/article3598091.ece?homepage=true |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130210195646/http://www.thehindubusinessline.com/industry-and-economy/banking/article3598091.ece?homepage=true |archive-date=2013 թ․ փետրվարի 10}}</ref>։  Barclays-ի գլխավոր օպերացիոն տնօրեն [[Ջերի դել Միսիեր]]ը նույնպես հրաժարական է տվել։ Դել Միսիեն այնուհետև խոստովանեց, որ հրահանգել է իր ենթականերին կեղծված LIBOR-ներ ներկայացնել Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիային<ref>{{Cite news |last=Scott |first=Mark |date=2012 թ․ հուլիսի 16 |title=Former Senior Barclays Executive Faces Scrutiny in Parliament |url=https://dealbook.nytimes.com/2012/07/16/former-senior-barclays-executive-faces-scrutiny-in-parliament/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170709105939/https://dealbook.nytimes.com/2012/07/16/former-senior-barclays-executive-faces-scrutiny-in-parliament/ |archive-date=2017 թ․ հուլիսի 9 |work=The New York Times |df=dmy-all}}</ref>։

2012 թվականի հուլիսի 4-ին սկանդալի լայնությունն ակնհայտ էր և դարձավ նորությունների և ֆինանսական հաղորդումների վերլուծության թեմա, որոնք փորձում էին բացատրել սկանդալի կարևորությունը<ref>[http://www.capitalismwithoutfailure.com/2012/07/matt-taibbi-eliott-spitzer-and-dennis.html Capitalism Without Failure] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120711131836/http://www.capitalismwithoutfailure.com/2012/07/matt-taibbi-eliott-spitzer-and-dennis.html|date=11 July 2012}} coverage of a discussion among [[Matt Taibbi]], [[Eliot Spitzer]], and Dennis Kelleher on [[Viewpoint with Eliot Spitzer]] on 4 July 2012 regarding the emerging LIBOR Scandal</ref>։ Հուլիսի 6-ին հայտարարվեց, որ [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայի]] Լուրջ Խարդախության գրասենյակը նույնպես քրեական հետաքննություն է սկսել տոկոսադրույքների մանիպուլյացիայի փորձի առնչությամբ<ref>{{Cite web |title=Bloomberg Business |url=http://www.businessweek.com/news/2012-07-09/libor-criminal-probe-cftc-bank-exemptions-canada-compliance |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120712095510/http://www.businessweek.com/news/2012-07-09/libor-criminal-probe-cftc-bank-exemptions-canada-compliance |archive-date=2012 թ․ հուլիսի 12 |publisher=Bloomberg L.P. |df=dmy-all}}</ref>։

2012 թվականի հոկտեմբերի 4-ին [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]] հանրապետական [[Սենատորների պալատ|սենատորներ]] [[Չակ Գրասլի]]ն և [[Մարկ Քըրք]]ը հայտարարեցին, որ իրենք հետաքննում են ֆինանսների նախարար [[Թիմոթի Գայթներ|Թիմոթի Գեյթներին]]՝ տոկոսադրույքների մանիպուլյացիայի սկանդալին մեղսակցության համար։  Նրանք Գեյթներին մեղադրեցին [[տոկոսադրույք]]ների ամրագրման մասին իմացության և անգործության մեջ, ինչը նպաստեց դատավարությանը, որը «''սպառնում է խցանել մեր դատարանները բազմամիլիարդանոց խմբակային հայցերով''», պնդելով, որ շահարկված դրույքաչափերը վնաս են հասցրել նահանգին, մունիցիպալ և տեղական ինքնակառավարման մարմիններին։ Սենատորներն ասացին, որ ամերիկյանի վրա հիմնված տոկոսադրույքի ինդեքսն ավելի լավ այլընտրանք է, որի ստեղծման ուղղությամբ իրենք քայլեր կձեռնարկեն<ref>HITC Business (4 October 2012) [http://hereisthecity.com/2012/10/04/fox-business-networks-charlie-gasparino-reports-sen-grassley-and/ "Senators Launch Investigation Into Treasury Secretary Geithner’s Involvement In Libor Manipulation"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117114250/http://hereisthecity.com/2012/10/04/fox-business-networks-charlie-gasparino-reports-sen-grassley-and/ |date=17 January 2013 }} (''FOX Business'')</ref>։

=== Հետևանք ===
Վաղ գնահատականներն այն են, որ տոկոսադրույքների մանիպուլյացիայի սկանդալը [[ԱՄՆ նահանգ|ԱՄՆ նահանգների,]] շրջանների և տեղական ինքնակառավարման մարմինների վրա արժեցել է առնվազն 6 [[միլիարդ]] դոլար խարդախ տոկոսների վճարումներ, ինչը գերազանցում է 4 միլիարդ դոլարը, որը նահանգների և տեղական ինքնակառավարման մարմիններն արդեն ստիպված են եղել ծախսել տոկոսադրույքների մանիպուլյացիայի ենթարկված իրենց դիրքերը թուլացնելու համար<ref>Darrell Preston (10 October 2012) [http://www.delawareonline.com/article/20121011/BUSINESS05/310110056/Rigged-LIBOR-costs-states-localities-6-billion "Rigged LIBOR costs states, localities $6 billion"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140823030344/http://www.delawareonline.com/article/20121011/BUSINESS05/310110056/Rigged-LIBOR-costs-states-localities-6-billion |date=23 August 2014 }} ''Bloomberg''</ref>։

=== Բարեփոխումներ ===
Libor-ի կառավարումն ինքնին դարձել է կարգավորվող գործունեություն, որը վերահսկվում է [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայի]] ֆինանսական վարքագծի մարմնի կողմից<ref name=regactivity>{{Cite press release |title=LIBOR becomes a regulated activity |date=2013 թ․ ապրիլի 2 |publisher=The British Bankers' Association |url=http://www.bbalibor.com/news/libor-becomes-a-regulated-activity |access-date=2013 թ․ հուլիսի 25 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622081925/http://www.bbalibor.com/news/libor-becomes-a-regulated-activity |archive-date=2013 թ․ հունիսի 22 |df=dmy-all}}</ref>։ Ավելին, հենանիշերի սահմանման հետ կապված գիտակցաբար կամ միտումնավոր կեղծ կամ ապակողմնորոշիչ հայտարարություններ անելը [[Միացյալ Թագավորություն|Միացյալ Թագավորության]] օրենսդրությամբ քրեական հանցագործություն է համարվել՝  համաձայն 2012 թվականի Ֆինանսական ծառայությունների մասին օրենքի<ref name="reforms" /><ref name="UK Policy" /><ref name="FSBillPR" />։

[[Դանիա]]յի, [[Շվեդիա]]յի, [[Կանադա]]յի, [[Ավստրալիա]]յի և [[Նոր Զելանդիա]]յի Libor դրույքաչափերը դադարեցվել են<ref name="reforms" /><ref name="regactivity" />։

2013 թվականի հուլիսի վերջից ամեն օր կգնանշվեն ընդամենը հինգ արժույթ և յոթ մարման ժամկետներ (35 տոկոսադրույքներ), որոնք նվազեցված են 150 տարբեր Libor [[փոխարժեք]]ից՝ 15 մարման ժամկետ տասը արժույթից յուրաքանչյուրի համար, ինչը ավելի հավանական է դարձնում, որ ներկայացված տոկոսադրույքները հիմնված են իրական առևտրի վրա<ref name="reforms" /><ref name="regactivity" />։

[[2013|2013 թվականի]] հուլիսի սկզբից բանկերից ստացվող յուրաքանչյուր առանձին ներկայացման արգելանք է դրվում երեք ամսով` նվազեցնելու վարկունակության շողոքորթ պատկեր ներկայացնելու համար կեղծ տոկոսադրույք ներկայացնելու մոտիվացիան<ref name="reforms" /><ref>{{Cite press release |title=Announcement of LIBOR changes |date=2013 թ․ հունիսի 12 |publisher=The British Bankers' Association |url=http://www.bbalibor.com/news/announcement-of-libor-changes |access-date=2013 թ․ հուլիսի 25 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623051004/http://www.bbalibor.com/news/announcement-of-libor-changes |archive-date=2013 թ․ հունիսի 23 |df=dmy-all}}</ref>։

Նոր վարքականոնը, որը ներկայացվել է նոր ժամանակավոր վերահսկիչ հանձնաժողովի կողմից, հիմնված է դրա վրա՝ ուրվագծելով այն համակարգերը և վերահսկումները, որոնք ընկերությունները պետք է ունենան Libor-ի շուրջ։ Օրինակ, այժմ յուրաքանչյուր բանկ պետք է ունենա Libor-ի համար պատասխանատու անձ, որը պետք է հաշվետու լինի, եթե կա որևէ ապօրինություն։ Բանկերը պետք է պահեն հաշվառումներ, որպեսզի անհրաժեշտության դեպքում դրանք կարողանան ստուգել կարգավորող մարմինները<ref name="reforms" /><ref>{{Cite press release |title=Code of Conduct for Contributing Banks becomes Industry Guidance and Whistleblowing policy issued |date=2013 թ․ հուլիսի 15 |publisher=The British Bankers' Association |url=http://www.bbalibor.com/news/code-of-conduct-for-contributing-banks-becomes-industry-guidance-and-whistl |access-date=2013 թ․ հուլիսի 25 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130813000507/http://www.bbalibor.com/news/code-of-conduct-for-contributing-banks-becomes-industry-guidance-and-whistl |archive-date=2013 թ․ օգոստոսի 13 |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite press release |title=BBA Libor Limited has established the Interim LIBOR Oversight Committee (ILOC) |date=2013 թ․ հուլիսի 5 |publisher=The British Bankers' Association |url=http://www.bbalibor.com/news/bba-libor-limited-has-established-the-interim-libor-oversight-committee-ilo |access-date=2013 թ․ հուլիսի 25 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130715232415/http://www.bbalibor.com/news/bba-libor-limited-has-established-the-interim-libor-oversight-committee-ilo |archive-date=2013 թ․ հուլիսի 15 |df=dmy-all}}</ref>։

[[2014|2014 թվականի]] սկզբին NYSE Euronext-ը ստանձնեց Libor-ի կառավարումը Բրիտանական բանկիրների ասոցիացիայից<ref>{{Cite press release |title=NYSE EURONEXT SUBSIDIARY TO BECOME NEW ADMINISTRATOR OF LIBOR |date=2013 թ․ հուլիսի 9 |publisher=NYSE Euronext |url=https://www.nyse.com/press/1373365567815.html |access-date=2013 թ․ հուլիսի 21 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130718141355/http://www.nyse.com/press/1373365567815.html |archive-date=2013 թ․ հուլիսի 18}}</ref>։ Նոր ադմինիստրատորը [[NYSE Euronext Rates Administration Limited]]-ն էր<ref>{{Cite press release |title=BBA to hand over administration of LIBOR to NYSE Euronext Rate Administration Limited |date=2013 թ․ հուլիսի 9 |publisher=The British Bankers' Association |url=http://www.bba.org.uk/media/article/bba-to-hand-over-administration-of-libor-to-nyse-euronext-rate-administrati |access-date=2013 թ․ հուլիսի 20 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130713075451/http://www.bba.org.uk/media/article/bba-to-hand-over-administration-of-libor-to-nyse-euronext-rate-administrati |archive-date=2013 թ․ հուլիսի 13 |df=dmy-all}}</ref>՝  Լոնդոնում տեղակայված, Մեծ Բրիտանիայում գրանցված ընկերություն, որը կարգավորվում է Մեծ Բրիտանիայի ֆինանսական վարքագծի մարմնի կողմից<ref name="reforms" />։

2013 թվականի նոյեմբերի 13-ին [[Intercontinental Exchange Group|Intercontinental Exchange (ICE) Group]]-ը հայտարարեց [[NYSE Euronext]]-ի ձեռքբերման հաջող ավարտի մասին։ Այս գնման արդյունքում [[NYSE Euronext Rate Administration Limited]]-ը վերանվանվեց [[ICE Benchmark Administration Limited]]-ի։ Նոր ադմինիստրատորի նշանակումը լուրջ առաջընթաց է LIBOR-ի բարեփոխման գործում<ref name="ICE Benchmark Administration Ltd take responsibility for administrating LIBOR.">[https://www.gov.uk/government/news/first-day-of-business-for-new-libor-administrator ICE Benchmark Administration Ltd take responsibility for administrating LIBOR] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140325230816/https://www.gov.uk/government/news/first-day-of-business-for-new-libor-administrator |date=25 March 2014 }},</ref>։

Սկանդալը նաև հանգեցրեց Եվրահանձնաժո��ովի առաջարկին [[Եվրոպական միություն|ԵՄ]]-ի ողջ չափանիշի կարգավորման վերաբերյալ<ref>{{Cite press release |title=New measures to restore confidence in benchmarks following LIBOR and EURIBOR scandals |date=2013 թ․ սեպտեմբերի 18 |publisher=European Commission |url=http://europa.eu/rapid/press-release_IP-13-841_en.htm?locale=en |access-date=2013 թ․ դեկտեմբերի 18 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131219031456/http://europa.eu/rapid/press-release_IP-13-841_en.htm?locale=en |archive-date=2013 թ․ դեկտեմբերի 19 |df=dmy-all}}</ref>, որը կարող է ազդել նաև Libor-ի վրա։

== LIBOR-ի դադարեցումը և առկա այլընտրանքները ==
Բազմաթիվ գործոններից ելնելով՝  ներառյալ Libor-ի սկանդալը, տոկոսադրույքների ճշգրտության վերաբերյալ մտահոգությունները և բանկերի բիզնեսը վարելու փոփոխությունները, որոշում է կայացվել աստիճանաբար դադարեցնել Libor-ը<ref name="investopedia libor how the">{{Cite web |last1=Kagan |first1=Julia |title=How the London Inter-Bank Offered Rate (LIBOR) Works |url=https://www.investopedia.com/terms/l/libor.asp |access-date=2021 թ․ մարտի 8 |website=Investopedia |language=en}}</ref><ref name="Forbes what is Libor">{{Cite web |last1=Marquit |first1=Miranda |date=2020 թ․ հոկտեմբերի 22 |title=What Is Libor And Why Is It Being Abandoned? |url=https://www.forbes.com/advisor/investing/what-is-libor/ |access-date=2021 թ․ մարտի 8 |website=Forbes Advisor}}</ref>։ LIBOR-ի կարգավորումների մեծ մասը կդադարի թողարկվել կամ կդառնա ոչ ներկայացուցչական [[2021|2021 թվականի]] վերջին, մինչդեռ [[ԱՄՆ դոլար]]ի որոշ կարգավորումներ կշարունակվեն տրամադրվել մինչև 2023 թվականի հունիսի վերջը<ref>{{Cite news |date=2021 թ․ մարտի 4 |title=Announcements on the end of LIBOR |url=https://www.fca.org.uk/news/press-releases/announcements-end-libor |access-date=2021 թ․ մարտի 10 |work=FCA |language=en}}</ref><ref name="Bloomberg Libor Enters Final Chapter">{{Cite news |date=2021 թ․ մարտի 5 |title=Libor Enters 'Final Chapter' as Global Regulators Set End Dates |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-03-05/libor-s-end-now-within-sight-as-u-k-s-fca-sets-final-dates |access-date=2021 թ․ մարտի 10 |work=Bloomberg.com |language=en}}</ref>։ Ֆինանսական վարքագծի մարմինը կարող է շարունակել հրապարակել որոշակի սինթետիկ դրույքաչափեր այս ամսաթվերից հետո այն վարկերի համար, որոնք հեշտությամբ չեն կարող փոխանցվել<ref name="Bloomberg Libor Enters Final Chapter"/><ref>{{Cite news |title=LIBOR Cessation and the Impact on Fallbacks – International Swaps and Derivatives Association |url=https://www.isda.org/2021/03/05/libor-cessation-and-the-impact-on-fallbacks/ |access-date=2021 թ․ մարտի 10 |work=www.isda.org}}</ref>։

2021 թվականի մարտի հաշվարկների համաձայն՝ խոշոր բանկերը կծախսեն ավելի քան 100 միլիոն ԱՄՆ դոլար՝ LIBOR-ից հեռանալու համար<ref name="Bloomberg Libor Enters Final Chapter"/>։ [[2022|2022 թվականի]] հունվարից վարկավորման տոկոսադրույքը չի կարող օգտագործվել որպես ելակետային դրույքաչափ ցանկացած նոր ածանցյալ պայմանագրերում, վարկերի և վարկային քարտերի առաջարկներում<ref>{{Cite news |date=2021 թ․ դեկտեմբերի 29 |title=Libor to take firm step towards oblivion on New Year's Day |url=https://www.ft.com/content/c13dd5fd-6de3-45f4-b7c5-9e91c76e813a |url-access=subscription |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221210/https://www.ft.com/content/c13dd5fd-6de3-45f4-b7c5-9e91c76e813a |archive-date=2022 թ․ դեկտեմբերի 10 |access-date=2021 թ․ դեկտեմբերի 29 |work=Financial Times}}</ref>։

Առաջարկվել են LIBOR-ի մի շարք փոխարինումներ<ref name="Forbes what is Libor"/><ref name="Bloomberg Libor Enters Final Chapter"/>։ Որոշ դեպքերում բանկերը թույլ են տալիս իրենց հաճախորդներին ընտրել, թե որ տոկոսադրույքին հետևեն<ref>{{Cite news |title=LIBOR pains : Planet Money |url=https://www.npr.org/2021/10/08/1044598674/libor-pains |access-date=2021 թ․ հոկտեմբերի 10 |work=NPR.org |language=en}}</ref>։

=== ԱՄՆ դոլարի LIBOR-ի այլընտրանքներ ===
==== Այլընտրանքային հղման դրույքաչափերի հանձնաժողով ====
[[2014|2014 թվականին]] [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]] [[Դաշնային պահուստային խորհուրդ]]ը և [[Նյու Յորք]]ի [[Դաշնային պահուստային բանկը]] հայտարարեցին Այլընտրանքային դրույքաչափերի հղումների կոմիտեի (ARRC) ստեղծման մասին՝ LIBOR-ի կենսունակ այլընտրանքները գնահատելու համար<ref>{{Cite web |title=Alternative Rates Reference Committee |url=https://www.newyorkfed.org/arrc |access-date=2018 թ․ մայիսի 14}}</ref>։

[[2016|2016 թվականին]] ARRC-ն հրապարակեց իր առաջին զեկույցը հնարավոր ցուցանիշների վերաբերյալ, որոնք կարող են փոխարինել LIBOR-ին։

[[2018|2018 թվականի]] մարտի 7-ին ՀՌԱԿ-ը հայտարարեց, որ կոմիտեն վերակազմավորվել է և մասնակցում են հետևյալ խմբերը<ref>{{Cite web |title=Membership for ARRC Broadened to Facilitate LIBOR Transition |url=https://www.newyorkfed.org/medialibrary/Microsites/arrc/files/2018/ARRC-March-7-2018-press-release.pdf |access-date=2018 թ․ հունիսի 2 |website=New York Fed}}</ref>։

'''ARRC-ն բաղկացած կլինի հետևյալ հաստատություններից.'''

* [[AXA]]
* [[Ամերիկայի բանկի աշտարակ (Մանհեթեն)|Ամերիկայի բանկ]]
* [[BlackRock]]
* [[Սիթիգրուպ]]
* [[CME Group]]
* [[Deutsche Bank]]
* [[Հիփոթեքային դաշնային ազգային ասոցիացիա]]
* [[Դաշնային տնային վարկի հիփոթեքային կորպորացիա]]
* [[GE Capital|GE]] Կապիտալ
* [[Գոլդման Սաքս]]
* [[Կառավարության ֆինանսների աշխատողների ասոցիացիա]]
* [[HSBC]]
* [[Միջմայրցամաքային փոխանակում]]
* [[Սվոպների և ածանցյալ գործիքների միջազգային ասոցիացիա]]
* [[JP Morgan Chase & Co.]] 
* [[LCH Clearnet]]
* [[MetLife]]
* [[Մորգան Սթենլի]]
* [[Կորպորատիվ գանձապահների ազգային ասոցիացիա]]
* [[Խաղաղօվկիանոսյան ներդրումների կառավարման ընկերություն]]
* [[TD բանկ]]
* [[Նյու Յորքի դաշնային տնային վարկերի բանկ]]ը
* [[Ամերիկայի բանկիրների անկախ համայնք]]
* [[Վարկային սինդիկատների և առևտրային ասոցիացիա]]
* [[Արժեթղթերի արդյունաբերության և ֆինանսական շուկաների ասոցիացիան]]
* [[Wells Fargo]]
* [[Համաշխարհային բանկի խումբ]]

'''Ի լրումն, հետևյալ գործակալությունները կծառայեն ի պաշտոնե որպես ARRC անդամներ.'''

* [[Դաշնային պահուստային համակարգի կառավարիչների խորհուրդ]]
* [[Սպառողների ֆինանսական պաշտպանության բյուրո]]
* [[Ավանդների ապահովագրման դաշնային կորպորացիա]]
* [[Բնակարանային ֆինանսների դաշնային գործակալություն]]
* [[Նյու Յորքի Դաշնային պահուստային բանկ]]
* [[Ֆինանսական հետազոտությունների գրասենյակ]]
* [[Արժույթի վերահսկիչի գրասենյակ]]
* [[ԱՄՆ ապրանքային ֆյուչերսների առևտրային հանձնաժողով]]
* [[ԱՄՆ արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողով]]
* [[ԱՄՆ ֆինանսների նախարարություն]]

==== Ապահովված մեկ գիշերվա ֆինանսավորման տոկոսադրույք ====
[[2017|2017 թվականի]] հունիսին ARRC-ը հայտարարեց գանձապետական ռեպո ֆինանսավորման լայն տոկոսադրույք՝ SOFR, որպես [[ԱՄՆ դոլար]]ի LIBOR-ի առաջարկվող այլընտրանք։ Այս ընտրության հիմնավորման մեջ ARRC-ն ասել է.

''SOFR-ը լիովին գործարքների վրա հիմնված տոկոսադրույք է, որը կունենա ամենալայն ծածկույթը գանձապետական ռեպո հասանելի ցանկացած տոկոսադրույքից և այն      կհրապարակվի ամեն օր Նյու Յորքի Դաշնային պահուստային բանկի կողմից 2018 թվականի ապրիլի 3-ից սկսած։ Իր ծածկույթի շրջանակի պատճառով SOFR-ը լավ ներկայացնում է Գանձապետական ռեպո շուկայի մեկ գիշերվա ֆինանսավորման ընդհանուր պայմանները։ Որպես այդպիսին, այն կարտացոլի վարկավորման և փոխառության տնտեսական ծախսերը, որոնք վերաբերում են այս շուկաներում ակտիվ շուկայի մասնակիցների լայն շրջանակին, ներառյալ բրոքեր դիլերներին, դրամական շուկայի հիմնադրամներին, ակտիվների կառավարիչներին, ապահովագրական ընկերություններին, արժեթղթերի փոխատուներին և կենսաթոշակային հիմնադրամներին:''

==== Ամերիբոր ====
[[Ամերիբոր]]ը հենանիշային տոկոսադրույք է, որը ստեղծվել է [[Ամերիկյան ֆինանսական բորսա]]յի կողմից։ Ameribor-ն արտացոլում է հազարավոր փոքր, միջին և տարածաշրջանային [[բանկ]]երի փոխառության իրական ծախսերը ամբողջ [[Ամերիկա]]յում, բայց այն նաև օգտակար է ավելի մեծ բանկերի և ֆինանսական հաստատությունների համար, որոնք բիզնես են անում այս բանկերի հետ, ինչպես նաև փոքր և միջին շուկայի ընկերությունների համար։ [[Ameribor]]-ը 2015 թվականի սկզբից ի վեր վաճառել է ավելի քան 550 [[միլիարդ]] [[դոլար]]։ Բացի այդ, AFX-ը թողարկել է Ameribor ֆյուչերսները [[2019|2019 թվականի]] օգոստոսի 16-ին<ref>{{Cite news |date=2018 թ․ սեպտեմբերի 27 |title=A scramble to replace LIBOR is under way |url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2018/09/29/a-scramble-to-replace-libor-is-under-way |access-date=2018 թ․ հոկտեմբերի 31 |newspaper=The Economist}}</ref><ref>{{Cite web |title=American Financial Exchange (AFX) |url=http://www.marketswiki.com/wiki/American_Financial_Exchange_(AFX) |access-date=2018 թ․ հոկտեմբերի 31 |website=MarketsWiki}}</ref>։

==== ԱՄՆ դոլար ICE Bank-ի եկամտաբերության ինդեքս ====
[[ԱՄՆ դոլար]]ի ICE բանկի եկամտաբերության ինդեքսը ինդեքս է, որն առաջարկվել է [[Intercontinental Exchange Benchmark Administration]]-ի (IBA) կողմից 2019 թվականի հունվարին՝ չափելու եկամտաբերությունը, որով ներդրողները պատրաստ են ԱՄՆ դոլարով վարկ տրամադրել խոշոր, միջազգային ակտիվ բանկերին մեծածախ, չապահովված հիմունքներով մեկամսյա, եռամսյա և վեցամսյա ժամկետներում<ref name="Bloomberg">{{Cite news |author=Alex Harris |date=2019 թ․ հունվարի 25 |title=There's a New Rival to Libor, Built by Those Who Oversee Libor |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-24/there-s-a-new-rival-to-libor-built-by-those-who-oversee-libor |publisher=Bloomberg}}</ref>։ Դրա օգտագործումը նախատեսված է նման լինել Libor-ի ներկայիս օգտագործմանը<ref name="IndexDefinition">{{Cite news |author=ICE Benchmark Administration |date=2019 թ․ հունվարի 25 |title=U.S. Dollar ICE Bank Yield Index |url=https://www.theice.com/publicdocs/futures/Bank_Yield_Index_WP.pdf}}</ref>։

=== Այլընտրանք Յեն LIBOR-ի համար ===
[[Տոկիո]]յի գիշերվա միջին փոխարժեքը (TONAR):

== Տես նաեւ ==
{{Portal|Բանկեր}}
*[[Interbank lending market|Միջբանկային վարկավորման շուկա]]
*[[Libor scandal|Libor սկանդալ]]
*[[Euribor]]
*[[JIBAR|ՋԻԲԱՐ]]
*[[LIBID]]
*[[Libor-OIS spread]]
*[[SHIBOR|ՇԻԲՈՐ]]
*[[SONIA|ՍՈՆԻԱ]]
*[[SOFR|ՍՈՖՐ]]
*[[Ted spread]]
*[[TIBOR|ՏԻԲՈՐ]]
*[[SIBOR|ՍԻԲՈՐ]]
*[[HIBOR|ՀԻԲՈՐ]]
*[[LIBOR market model|LIBOR շուկայի մոդելը]]

== Հետագա ընթերցում ==
* Carrick Mollenkamp and Mark Whitehouse, "Study Casts Doubt on Key Rate: WSJ Analysis Suggests Banks May Have Reported Flawed Interest Data for Libor", ''[[The Wall Street Journal]]'', Thursday, 29 May 2008, p.&nbsp;1.
* Donald MacKenzie, [http://www.lrb.co.uk/v30/n18/mack01_.html "What's in a Number?"], ''[[London Review of Books]]'', 25 September 2008, pp.&nbsp;11–12.
* [[Matt Taibbi]]: [https://www.rollingstone.com/politics/news/everything-is-rigged-the-biggest-financial-scandal-yet-20130425 Everything Is Rigged: The Biggest Price-Fixing Scandal Ever], Rolling Stone 25 April 2013
* {{Cite news |last1=Nguyen |first1=Lananh |last2=Smialek |first2=Jeanna |date=2022 թ․ հունվարի 12 |title=Libor, Long the Most Important Number in Finance, Dies at 52 |url=https://www.nytimes.com/2022/01/12/business/libor-finance.html |work=[[The New York Times]] |language=en-US |issn=0362-4331}}

== Ծանոթագրություններ ==
{{Ծանցանկ}}

== Արտաքին հղումներ ==
*[http://www.moneycafe.com/personal-finance/libor/ 1 year LIBOR rate at MoneyCafe.com with historical data and graph]
*[http://www.jdsupra.com/legalnews/the-wheatley-review-of-libor-final-repo-99414/ The Wheatley Review of LIBOR: Final Report]
* [[Financial Times]]: [http://www.ft.com/intl/indepth/libor-scandal article list]

{{Authority control}}<references group="Ն" />

[[Կատեգորիա:1984 introductions]]
[[Կատեգորիա:Բանկ]]
[[Կատեգորիա:Բանկային գործ]]
[[Կատեգորիա:Բանկային գործ ըստ երկրի]]
[[Կատեգորիա:Բանկային հաշիվներ]]
[[Կատեգորիա:Դրույքաչափ]]
[[Կատեգորիա:Հղման դրույքաչափեր]]
[[Կատեգորիա:Միացյալ Նահանգներ]]
[[Կատեգորիա:Միացյալ Նահանգների բնակարանային փուչիկ]]
[[Կատեգորիա:Միացյալ Նահանգների ֆինանսական պատմություն]]
[[Կատեգորիա:Տոկոս]]
[[Կատեգորիա:Տոկոսադրույք]]
[[Կատեգորիա:Փոխանա��ումներ]]
[[Կատեգորիա:Ֆինանս]]
[[Կատեգորիա:Ֆինանսական խնդիրներ]]
Այս էջում օգտագործված կաղապարները.
Կաղապար:Authority control (խմբագրել)
Կաղապար:Citation (խմբագրել)
Կաղապար:Cite journal (խմբագրել)
Կաղապար:Cite news (խմբագրել)
Կաղապար:Cite press release (խմբագրել)
Կաղապար:Cite report (խմբագրել)
Կաղապար:Cite web (խմբագրել)
Կաղապար:Dead link (խմբագրել)
Կաղապար:Efn (խմբագրել)
Կաղապար:Main other (խմբագրել)
Կաղապար:Nobr (խմբագրել)
Կաղապար:Nowrap (խմբագրել)
Կաղապար:Portal (խմբագրել)
Կաղապար:Quote (խմբագրել)
Կաղապար:Snd (խմբագրել)
Կաղապար:Spaced ndash (խմբագրել)
Կաղապար:Tnavbar-view (խմբագրել)
Կաղապար:Webarchive (խմբագրել)
Կաղապար:Արտաքին հղումներ (խմբագրել)
Կաղապար:Ծանցանկ (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Կաղապար:Ծանցանկ/styles.css (խմբագրել)
Կաղապար:Կատեգորիան միայն հոդվածներում (խմբագրել)
Կաղապար:Չաշխատող արտաքին հղում (խմբագրել)
Կաղապար:ՊՊ (խմբագրել)
Կաղապար:ՊՊ/լռելյայն (խմբագրել)
Կաղապար:Պորտալ (խմբագրել)
Կաղապար:Քաղվածք (խմբագրել)
Կաղապար:Քույրհղումներ (խմբագրել)
Մոդուլ:Arguments (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Check for unknown parameters (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1 (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Citation/CS1/COinS (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1/Configuration (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1/Date validation (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1/Identifiers (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1/Utilities (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1/Whitelist (խմբագրել)
Մոդուլ:Citation/CS1/styles.css (խմբագրել)
Մոդուլ:Error (խմբագրել)
Մոդուլ:External links (խմբագրել)
Մոդուլ:Languages (խմբագրել)
Մոդուլ:Languages/data (խմբագրել)
Մոդուլ:Navbar (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Navbox (խմբագրել)
Մոդուլ:Sources (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Sources-utils (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Webarchive (խմբագրել)
Մոդուլ:Webarchive/data (խմբագրել)
Մոդուլ:Wikidata (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Wikidata/config (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:WikidataSelectors (դիտել ելատեքստը) (կիսա-պաշտպանված է)
Մոդուլ:Yesno (խմբագրել)
Մոդուլ:Կատեգորիաները միայն հոդվածում (խմբագրել)
Մոդուլ:Քույրհղումներ (խմբագրել)
Մոդուլ:Քույրհղումներ/config (խմբագրել)
Վերադարձ դեպի Լիբոր։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Լիբոր» էջից