Վարիկոցելե
Վարիկոցելե (լատին․՝ varicocele), սերմնալարի ողկույզանման երակային ցանցի վարիկոզ լայնացում, որը հանդիպում է տղամարդկանց 11.7%-ի մոտ, և սերմի որակի խանգարում ունեցող տղամարդկանց 25.4%-ի մոտ։
| Վարիկոցելե | |
|---|---|
 Սերմնալարի ողկույզանման երակային ցանցը նորմայում | |
| Տեսակ | հիվանդության կարգ |
| Բժշկական մասնագիտություն | ուրոլոգիա |
 Varicocele Վիքիպահեստում | |
Պատճառագիտությունը
խմբագրելՎարիկոցելեն դեպքերի մեծ մասում՝ մոտ 92%-ում, հանդիպում է ձախից, երբեմն լինում է նաև երկկողմանի՝ 5%-ում, և 3% դեպքերում՝ աջից։ Աջ սերմնալարի ողույզանման երակային ցանցից արյան արտահոսքը իրականանում է աջ ամորձային երակով, որը թափվում է ստորին սիներակի մեջ։ Ձախ սերմնալարի ողույզանման երակային ցանցից արյան արտահոսքը իրականանում է ձախ ամորձային երակով, որը ուղիղ անկյան տակ թափվում է դեպի ձախ երիկամի երակի մեջ։
Վարիկոցելեի պատճառ կարող է լինել՝
- Ամորձու երակի փականային ապարատի դեֆեկտը։
- Երակային պատի բնածին թուլությունտը, որը չի կարող դիմակայել երակային արյան հիդրոստատիկ ճնշմանը։
- Ձախ ամորձու երակի ուղիղ անկյան տակ թափվելը դեպի ձախ երիկամային երակ։
Վարիկոցելեի հանկարծակի առաջացումը թե աջ, թե ձախ կողմերից կարող է վկայել երիկամի ուռուցքի մասին, ուռուցքային թրոմբով երիկամային երակի խցանման մասին։ Վարիկոցելեն պետք է դիտել նաև որպես երիկամային երակում հիպերթենզիայի առաջին ախտանիշներից մեկը։ Կլինիկորեն հիվանդը կարող է ոչ մի գանգատ չնշել և վարիկոցելեն հայտնաբերվում է պատահական հետազոտման ժամանակ։ Հիվանդը կարող է նշել դիսկոմֆորտ փոշտում և ցավ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության ժամանակ։
Նորմալ սպերմատոգենեզը ընթանում է մարմնի ջերմաստիճանից 2-3 աստիճան ցածր ջերմաստիճանային պայմաններում։ Վարիկոցելեյի դեպքում առաջացած երակային կանգը, բերում է փոշտում ջերմաստիճանի բարձրացման, որի նկատմամբ էլ շատ զգայուն է սպերմատոգեն էպիթելը։
Վարիկոցելեն ժամանակի ընթացքում կարող է բերել ամորձու կոնսիստենցիայի փոփոխման՝ տուրգորի իջեցման և հիպոպլազիայի։ Վարիկոցելեն բերում է սպերմատոգենեզի ընկճմանը, բայց որպես միայնակ գործոն չի կարող առաջացնել անպտղություն։
Դասակարգում
խմբագրել
Ըստ Եվրոպական ուրոլոգիական ասոցիացիայի (EAU) դասակարգման[1] տարբերում են վարիկոցելեի հետևյալ աստիճանները։ ՝
- Սուբկլինիկական ձև - սերմնալարի երակները չեն շոշափվում, չկան փոշտի տեսանելի փոփոխություններ՝ ոչ հանգստի, ոչ Վալսալվայի փորձի ժամանակ, սակայն հատուկ հետազոտություններով (դոպպլեր ՈւՁՀ) հայտնաբերվում է սերմնալարի երակների լայնացում։
- 1-ին աստիճան - սերմնալարի երակները շոշափվում են միայն Վալսալվայի փորձի միջոցով (Վալսալվայի փորձի ժամանակ ներորովայնային ճնշումը բարձրանում է, որի պատճառով վարիկոզ լայնացած երակների արտափքվածությունը ավելի արտահայտիչ է դառնում)։
- 2-րդ աստիճան - սերմնալարի երակները շոշափվում են հանգիստ վիճակում, սակայն տեսանելի երակների լայնացում չի դիտվում։
- 3-րդ աստիճան - հեռավորությունից նկատվող վարիկոցելե։
Բուժում
խմբագրելՄշտական ցավերի դեպքում խորհուրդ է տրվում սուսպենզորիայի կրում (փոշտի բարձր դիրքի ապահովում)։
Վիրահատական բուժման ցուցումներն են՝
- Սիմպտոմատիկ վարիկոցելեն (ցավի, դիսկոնֆորտի առկայությունը)։
- Սերմի որակի խանգարումը։
- Վարիկոցելեն զուգորդված ամորձու փոքր չափերի հետ։
- Վարիկոցելեն համակցված գոնադոլիբերինային խթանման թեստի սուպրանորմալ պատասխանի հետ։
- Երկկողմանի վարիկոցելեն։
Վիրահատական բուժման էությունն այն է, որ ընդհատվում է ուղիղ երակային կապը ամորձու երակի և ստորին սիներակի միջև, դադարեցնելով երակային արյան հետհոսքը դեպի սերմնալարի ողկույզանման երակային ցանցը։ Գոյություն ունի վարիկոցելեյի վիրահատակն բուժման մի քանի տարբերակ, որոնց ընտրությունը հիմնականում կախված է միջամտության արդյունավետությունից և բժշկի փորձից։
Ներկայումս լայն տարածում են գտել հետևյալ վիրահատությունները՝| Բուժման տեսակները | Կրկնման հավանականությունը | Հնարավոր բարդությունները |
|---|---|---|
| Անտեգրադ (առաջընթաց) սկլերոթերապիա | 9% | 0,3-2,2%-ում հնարավոր է ալերգիկ ռեակցիա կոնտրաստ նյութի նկատմամբ, ամորձու ատրոֆիա, Էպիդիդիմիտ, փոշտի հեմատոմա, ձախ աճուկային շրջանի էրիթեմա (արյունազեղում)։ |
| Ռետրոգրադ (հետընթաց) սկլերոթերապիա | 9,8% | Ալերգիկ ռեակցիա կոնտրաստ նյութի նկատմամբ, գոտկային ցավ, կրկնվող թրոմբոֆլեբիտ, անոթի վնասում։ |
| Ռետրոգրադ ռենտգենոէնդովասկուլյար էմբոլիզացիա | 3,8-10% | Ցավ պայմանավորված թրոմբոֆլեբիտով, արյունահոսություն հեմատոմա, ինֆեկցիա, երակի վնասում, հիդրոցելեյի առաջացում, ալերգիկ ռեակցիա կոնտրաստ նյութի նկատմամբ, հետորովայնամզային հեմատոմա, ֆիբրոզ, որը կարող է բերել միզածորանի խցանման։ |
| Աճուկային բաց վիրահատություն | 13,3% | Հնարավոր է որևէ լայնացած երակի բաց թողում՝ չնկատելու հետևանքով։ |
| Ամորձային երակի բարձր լիգացիա (կապում) | 29% | 5-10% դեպքերում հիդրոցելեի առաջացում |
| Միկրովիրաբուժական եղանակ | 0,8-4% | Հետվիրահատական հիդրոցելե, զարկերակի վնասում |
| Լապարոսկոպիկ եղանակ | 3-7% | Ամորձու զարկերակի և լիմֆատիկ անոթների վնասում, աղիքի վնասում, անոթի և նյարդի վնասում, արյունահոսություն, հետվիրահատական ցավ աջ ուսի շրջանում, օդ փոշտում, վերքի թարախակալում։ |
Աղբյուրներ
խմբագրել- Smith's General Urology, Seventeenth Edition (Authors, Donald Ridgeway Smith, Emil A. Tanagho, Jack W. McAninch)
- ↑ «European Association of Urology (EAU), Guidelines». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 28-ին.
- Campbell-Walsh Urology, 10th Edition (By Alan J. Wein, MD, PhD, Louis R. Kavoussi, MD, Andrew C. Novick, MD, Alan W. Partin, MD, PhD and Craig A. Peters, MD, FACS, FAAP)
- Hudson RW, Perez Marrero RA, Crawford VA, et al. Hormonal parameters in incidental varicoceles and those causing infertility. Fertil Steril 1986 May;45(5)։692-700.