Պարալաքս

Աստղագիտական պարալաքսում, որ կոչվում է նաև պարալաքսային շեղում, երկնոլորտում լուսատուների տեսանելի տեղափոխությունն է՝ պայմանավորված Երկրի առանցքային պտույտի, Արեգակի շուրջը Երկրի տարեկան շարժման և Գալակտիկայում Արեգակնային համակարգի շարժման հետևանքով տարածության մեջ դիտորդի տեղափոխությամբ։ Երկնային լուսատուների ճշգրիտ չափված պարալաքսը հնարավորություն է տալիս որոշել դրանց հեռավորությունը։

Օրական պարալաքսն այն անկյունն է, որի գագաթը գտնվում է երկնային լուսատուի կենտրոնում, կողմերից մեկն ուղղված է դեպի Երկրի կենտրոնը, իսկ մյուսը՝ դեպի Երկրի մակերևույթի վրա գտնվող դիտման կետը։ Օրական պարալաքսի մեծությունը կախված է լուսատուի զենիթային հեռավորությունից և փոփոխվում է օրական պարբերությամբ։

Տարեկան պարալաքսի այն ուղղանկյուն եռանկյան փոքր անկյունն է (լուսատուին առընթեր), որի ներքնաձիգը Արեգակից մինչև աստղ եղած հեռավորությունն է, իսկ փոքր էջը՝ Երկրի ուղեծրի մեծ կիսառանցքը։ Տարեկան պարալաքսով որոշում են աստղերի հեռավորությունները։

Դարավոր պարալաքսն Արեգակնային համակարգի շարժումով պայմանավորված և այդ շարժմանն ուղղահայաց ուղղությամբ աստղի անկյունային շեղումն է (տարվա ընթացքում)։

Իմանալով A և B դիտման կետերի L հեռավորությունը (բազան) և θ շեղման անկյունը, կարելի է որոշել հեռավորությունը առարկայից՝

${\displaystyle D=\tan \theta {L}}$ ։

Փոքր անկյունների համար (θ-ն ռադիաններով)`

${\displaystyle D={\frac {L}{\theta }}}$ ։

• Պարալաքս