Նորմանդիա-Նեման
Նորմանդիա-Նեման, Մարտնչող Ֆրանսիա, 1-ին առանձին կործանիչ ավիացիոն գունդ, որը կռվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին Գերմանիա-Իտալիա-Ճապոնիա առանցքի ուժերի դեմ խորհրդա-գերմանական ճակատում՝ 1943-1945 թվականներին[2]։
Նորմանդիա-Նեման | |
---|---|
Ընդհանուր տեղեկություն | |
Տեսակ | Էսկադրիլիա |
Երկիր | Ֆրանսիա |
Մտնում է | Ֆրանսիայի ռամաօդային ուժեր |
Շրաբ | Mont-de-Marsan Air Base, Մոն դե Մարսան |
Անվանված է | Նորմանդիա և Նեման |
Պատմություն | |
Ստեղծվեց | 1942 |
Ճակատամարտեր | |
Պատմություն
խմբագրելԿազմավորվել է սովետա-ֆրանսիական համաձայնագրով (1942 թվականի նոյեմբերի 25) Իվանովոյի ավիացիոն բազայում ֆրանսիացի 14 կամավոր օդաչուներից և 58 մեխանիկներից[2]։ 1943 թվականի հուլիսից որպես գունդ (ֆրանսիական մարտական դրոշով) մտել է 1-ին օդային բանակի (հրամանատար՝ Ս․ Խուդյակով, Մ․ Գրոմով, Տ․ Խրյուկին) 303-րդ ավիադիվիզիայի (հրամանատար՝ գեներալ Գ․ Զախարով) մեջ[3]։ Նորմանդիա-Նեմանի հրամանատարներ են եղել՝ մայոր ժան Լուի Տյուլյանը (1942-1943), փոխգնդապետ Պիեռ Պույադը (1943-1944), փոխգնդապետ Լուի Դելֆինոն (1945)։ Գնդի տեխնիկական անձնակազմը (230 մարդ) խորհրդային էր (ղեկավար՝ գվարդիայի ինժեներ-մայոր Ս․ Աղավեչյան)։ 303-րդ ավիադիվիզիայի հրամանատար, ավիացիայի գեներալ-մայոր Գ․ Զախարովը հանձնարարություն է տալիս Նորմանդիա-Նեման-ի հրամանատար, փոխգնդապետ Լուի Դելֆինոյին (Արևելյան Պրուսիա, 1945 թվականի հունվար) Գունդը մարտնչել է Արևմտյան և 3-րդ Բելառուսական ռազմաճակատներում[3]։ Մասնակցել է Օրյոլ, Սմոլենսկ, Վիտեբսկ, Օրշա, Մինսկ, Վիլնյուս, Կաունաս քաղաքների ազատագրմանը և Քյոնիգսբերգ, Պիլլաու քաղաքների (Արևելյան Պրուսիա) գրավմանը։ Ֆրանսիացի օդաչուները 1943 թվականի մարտի 22-ից 1945 թվականի մայիսի 9-ը՝ Յակ-1, յակ-9, յակ-3 կործանիչներով կատարել են 5240 մարտական թռիչք, մղել 869 օդային մարտ, խփել թշնամու 273 ինքնաթիռ[4]։ Նեմանի գետանցմանը մասնակցելու համար արժանացել է «Նեմանյան» անվանմանը[4]։ Գնդից զոհվել է 42 մարդ։ Չորս օդաչուի (Մարսել Լեֆեր (ետմահու), Մարսել Ալբեր, ժակ Անդրե, Ռոլանդըլա Պուապ) շնորհվել է Խորհրդային Միության հերոսի կոչում։ Նորմանդիա-Նեմանը պարգևատրվել է Կարմիր դրոշի, Ալեքսանդր Նևսկու, ֆրանսիական Պատվո լեգեոնի և այլ շքանշաններով։ Ֆրանսիական ռազմաօդային ուժերում ներկայումս գոյություն ունի Նորմանդիա-Նեման ավիազորամաս (Ռեյմսի ավիաբազայում)[5]։ Նորմանդիա-Նեման գնդի ֆրանսիացի օդաչու-վետերանները միավորված են Նորմանդիա-Նեման գնդի վետերանների միության, իսկ խորհրդային տեխնիկ-վետերանները՝ Նորմանդիա-Նեման գնդի վետերանների խորհրդի մեջ[6]։
Նորմանդիա-Նեման ավիացիոն գնդի անձնակազմը
խմբագրելՀիշողություն
խմբագրել- 1960 թվականին նկարահանվել է խորհրդային ֆրանսիական ֆիլմ «Նորմանդիա-Նեման»,
- 2007 թվականի հոկտեմբերի 10-ին Մոսկվայում, Ֆրանսիայի և Ռուսաստանի նախագահների միջոցով կառուցվել է հուշարձան Նորմանդիա-Նեման գնդի օդաչուների հիշատակին,
- Օդաչուների հուշարձանը գտնվում է երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, Նորմանդիա-Նեման գնդի վերջին մարտերի վայրում՝ Կալինինգրադում,
- Տուլայում գտնվում է փողոց, որն անվանված է Նորմանդիա-Նեմանի պատվին,
- Սմոլենսկում գտնվում է փողոց, որն անվանված է Նորմանդիա-Նեմանի պատվին,
- Բորիսովում գտնվում է փողոց, որն անվանված է Նորմանդիա-Նեմանի պատվին,
- Լե-Բուրժեում կանգնեցրած է հուշարձան Նորմանդիա-Նեմանի օդաչուների պատվին,
- Մինսկի շրջանի Բորիսով քաղաքի 9-րդ մինջնկարգ դպրոցում կա թանգարան Նորմանդիա-Նեման գնդի պատվին։
Պատկերասրահ
խմբագրել-
Նորմանդիա-Նեման ավիացիոն գնդի դրոշը
-
Ֆրանսիացի օդաչու Բրունո Ֆալետանը
-
Կործանիչ Յակ-3, Ֆրանսիա, Լե-Բուրժե
-
Նորմանդիա-Նեման Յակ-3
-
Կործանիչ Յակ-3
-
Կործանիչ Յակ-6
-
Կործանիչ Յակ-7
-
Կործանիչ Յակ-9
-
Կործանիչ «Ռաֆալ»
-
Կործանիչ Վոտուր 230
-
Կործանիչ Միրաժ F1CT
-
Կործանիչ Միրաժ F1CT
-
SE-535 Միստրալ
-
Գրուման F6F
-
Բելլ P63C «Կինգ-Կոբրա»
Տես նաև
խմբագրել- Կինոֆիլմ Նորմանդիա-Նեման
- Նորմանդիա-Նեմանի 18-րդ գվարդիական ավիացիոն գունդ
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Նորմանդիա-Նեման ավիացիոն գնդի թանգարանի կայքը(ֆր.)
- Նորմանդիա-Նեման ավիացիոն գնդի թանգարանի կայքը (քաղաք Իվանովո, դպրոց համար 29)
- Նորմանդիա-Նեման ավիացիոն գնդի թանգարանը (քաղաք Ֆրյազինո) Արխիվացված 2015-05-18 Wayback Machine
- Ֆրանսիացի օդաչուների ցանկ, որոնք ունեն հաղթնակներ Նորմանդիա-Նեման ավիացիոն գնդի կազմի մեջ
- «Ֆրանսիայի զավակները պայքարեցին Արծվի համար Արխիվացված 2009-06-11 Wayback Machine. Թերթ «Արծիվյան Ճշմարտություն», 1 փետրվարի 2005.
- Նորմանդիա-Նեման և այլն. Ֆրանսիացի օդաչուները ԽՍՀՄ-ում
- Մարկ Բեռնես. Նորմանդիա-Նեման
- Վիտեբսկի երկինքը 1941-1945. Նորմանդիա-Նեամանի անձնակազմը
- Ciel de Gloire. GC3 «Normandie-Niemen» Արխիվացված 2014-10-20 Wayback Machine(ֆր.)
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 http://normandieniemen.free.fr/Les_decorations_collectives_du_Normandie_Niemen.htm
- ↑ 2,0 2,1 Все ордена полка. Фото знамён и орденов полка Արխիվացված 2008-10-25 Wayback Machine на normandieniemen.free.fr
- ↑ 3,0 3,1 Robert Delin. Regards D’un Ancien De «Normandie Niemen» Sur Toussus-Le-Noble. Le Groupe Historique de Toussus-le-Noble. Bulletin #5, année 2000. (ֆր.)
- ↑ 4,0 4,1 М. М. Козлов. Великая Отечественная война. 1941—1945. Энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия, 1985.
- ↑ «История авиаполка «Нормандия — Неман»». Сайт Ассоциации ветеранов 18-го гвардейского Витебского дважды Краснознамённого орденов Суворова II-й степени и Почётного Легиона авиационного полка «Нормандия — Неман». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 5-ին.
- ↑ Сайт музея соединения «Нормандия — Неман» (ֆր.)
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 382)։ |