Միջինչեխական երկրամաս

Միջինչեխական երկրամասը գտնվում է այսպես կոչված Բոհեմյան կաթսայում։ Երկրամասի հյուսիսում և արևելքում տեղանքը հարթավայրային է, հարավում և հարավ-արևմուտքում, բլուրները ձգվում են։ Ամենաբարձր կետը Տոկն է (Tok)՝ 864 մետր ծովի մակարդակից, ամենացածր կետը գտնվում է Լաբայի (Էլբա) ափին՝ Մելնիկ շրջանում, ծովի մակարդակից 153 մետր բարձրությամբ։ Երկրամասի տարածքի 61 %-ը զբաղված է գյուղատնտեսական հողերով։ Երկրամասի տարածքի մեծ մասում, բացառությամբ հարավի լեռնային տեղանքի, կան բերրի սևահողեր՝ հումուսի մեծ պարունակությամբ։ Բլրոտ տեղանքում գերակշռում են ավազուտ հողերը։ Երկրամասի 28 %-ը զբաղեցնում են անտառները։ Մինչ երկրամասի հյուսիսային մասի անտառները հիմնականում հատվել են՝ հողը գյուղատնտեսական կարիքների համար օգտագործելու նպատակով, Սազավա գետի հովտում և Ռոժմիտալայում պահպանվել են անտառային զանգվածներ։

Տարածքի երկայնքով հոսում են հետևյալ գետերը.

• Լաբա (Էլբա)
• Վլտավա
• Սազավա
• Բերոունկա
• Ջիզերա

Միջինչեխական երկրամասում, հատկապես Վլտավա և Լաբա գետերի հովիտներում, կլիման բավականին ջերմ է և բարենպաստ գյուղատնտեսության համար։

Միջինչեխական երկրամասը գտնվում է Չեխիայի կենտրոնում։ 10929 կմ² մակերեսով այն կազմում է երկրի տարածքի գրեթե 14%-ը։ 2010 թվականից հետո շրջանը դարձել է հանրապետության ամենախիտ բնակեցվածը. այստեղ բնակվում է շուրջ 1,369 մլն բնակիչ։

Երկրամասը ամբողջությամբ շրջապատում է մայրաքաղաք Պրահան և հյուսիսում սահմանակից է Լիբրեցկի, հյուսիս-արևելքում՝ Կրալովեգրադեցկի, արևելքում՝ Պերդուբիցկի, հարավ-արևելքում՝ Վիսոչինա, հարավում՝ Հարավ-Չեխական, հարավ-արևմուտքում՝ Պլզենի և հյուսիս-արևմուտքում՝ Ուստեցկի երկրամասին։

Տարածքայինորեն պատկանում է չեխական զանգվածին, որը համարվում է եվրոպական մայրցամաքի ամենահին մասերից մեկը։ Ռելիեֆն անցնում է Էլբա գետի մոտ գտնվող հարթ հյուսիսայինից դեպի բարձրլեռնային՝ շրջանի հարավային և հարավ-արևմտյան հատվածում։

Երկրամասը կազմավորվել է 1960 թվականի հուլիսի 1-ին Չեխոսլովակիայի հանրապետության Պետության տարածքային բաժանման մասին N 36/1960 СЗ օրենքով, որն ընդունվել է 1960 թվականի ապրիլի 11-ին։ 2000 թվականի հունվարի 1-ից զուգահեռ գոյություն ունի ինքնավար վարչական միավոր՝ նույն անվանմամբ և տարածքով։ Միջինչեխական երկրամասը ծածկում է Պրահայի երկրամասի տարածքի զգալի մասը, որը գոյություն է ունեցել 1949-1960 թվականներին։

Երկրամասը բաժանվում է 12 շրջանի.

2011 թվականի մարդահամարի արդյունքներով^[4].

Ամենամեծ տարածքը զբաղեցնում է Պրշիբրամ շրջանը (երկրամասի տարածքի 15 %-ը), տարածքով ամենափոքր՝ Պրա��ա-արևմուտք (տարածքի 5%-ը)։ 2005 թվականի տվյալներով երկրամասում եղել է 1146 բնակավայր, որոնց մեծ մասը՝ Մլադա Բոլեսլավ շրջանի տարածքում (123), իսկ փոքրը ՝ Մելնիկ շրջանում (70)։

Միջին քաղաքում խոշոր մեգապոլիսներ չկան։ Շրջանի ողջ բնակչության 43%-ը բնակվում է 2000-ից պակաս բնակչություն ունեցող բնակավայրերում։

Երկրամասում զարգացած է ինչպես գյուղատնտեսությունը, այնպես էլ արդյունաբերական արտադրությունը։ Հիմնական գյուղատնտեսական շրջանը համարվում է Լաբա գետի հովիտը, որտեղ աճեցնում են ցորեն, շաքարի ճակնդեղ, բանջարեղեն, մրգեր։

Մլադա Բոլեսլավում է գտնվում «Շկոդա» (չեխ․՝ Škoda) ավտոմեքենաների արտադրության գործարանը։ Բացի այդ, երկրամասում կան ևս մի քանի խոշոր մեքենաշինական ձեռնարկություններ, քիմիական արդյունաբերության ձեռնարկություններ (չեխ․՝ Spolana), սննդի, տպագրական արդյունաբերություն, ապակու և խեցեղենի արտադրություն։ Կլադնո շրջանում իրականացվում է ածուխ արդյունահանում և պողպատի արտադրություն.

Շրջանում զարգացած է նաև ծառայությունների ոլորտը, առևտուրը, մշակույթն ու սպորտը։

Միջինչեխական երկրամասը՝ Պրահայի հետ միասին, տիրապետում է Չեխիայի ամենախիտ տրանսպորտային ցանցին։ Ավտոմոբիլային և երկաթուղային տրանսպորտի հետ միասին մեծ նշանակություն ունի գետային նավարկությունը։ Երկրի՝ ջրային տրանսպորտով բոլոր փոխադրումների մոտ երեք քառորդը բաժին է ընկնում Միջինչեխական երկրամասին։

Պրահայի մերձակայքում ուղևորափոխադրումներն իրականացվում են քաղաքամերձ գնացքների կողմից։

Միջինչեխական երկրամասի տարածքում են տեղակայված մի շարք զբոսաշրջային տեսարժան վայրեր, այդ թվում՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-յի համաշխարհային ժառանգություն ճանաչված մշակույթի հուշարձաններ (Սուրբ Վարվառայի տաճարը, Վլաշեսկի Դվորը և Սեդլեցը Կուտնա Հորա քաղաքում)։ Զբոսաշրջիկների շրջանում նաև հայտնի է Կարլշտեյն թագավորական ամրոցը, հիմնադրված չեխական թագավոր և Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր Կառլոս 4-րդի կողմից։ Բացի դրաից, երկրամասի տարածքում են գտնվում Կրշիվոկլատ՝ Ռակովնիկի ծայրամասերում, Չեսկի Շտերնբերկ, Կոնոպոշիտե (արքիդուքս և ավստրոհունգարական գահի ժառանգորդ Ֆրանց Ֆերդինանդի նախկին նստավայրը) թագավորական ամրոցները, Կոկորժին ամրոցը Մելնիկ քաղաքի մոտ, Լանայի ամրոց։

Կրշիվոկլատի ծայրամասերում տեղակայված է բնական պարկ և կենսոլորտային արգելոց, պաշտպանվող բնական տարածքներ են համարվում նաև Կոկորժին Չեսկի Կրաս և Չեսկի Ռայ բնական պարկերը։

Սազավա, Բերոունկա և Վլտավա գետերի վրա են տեղակայված ջրային զբոսաշրջության կենտրոններ։

Միջինչեխական երկրամասի տարածքում են տեղակայված կարևոր պատմական արժեք ունեցող հուշարձանների մեծ քանակություն և մի քանի պաշտպանվող գոտի։ Հուշարձանների մեծագույն համակենտրոնացումն է համարվում Կուտնա Հորա քաղաքը, որը դասվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-յի համաշխարհային բնական և մշակութային ժառանգության ցանկում։

Շրջանի ավելի կարևոր բնական տարածքներն է ներկայացնում Կրժիվոկլատսկո մարզը, որը ներառված է կենսոլորտային արգելոցների շարքին։ Այլ կարևոր մարզերը ներառում են Կոկորժինսկոն, Չեխական կարստը, Չեխական դրախտը և Բլանիկը։ Այլ բնականորեն հետաքրքիր շրջաններն են հավարվում Բրդերը, որտեղ 2009 թվականին հայտարարվել են «Լեռնաշղթաներ» և Ջբան բնական պարկերը։

• Երկրամասի ղեկավարության պաշտոնական կայքը Արխիվացված 2015-02-05 Wayback Machine