Մարդին
Մարդին (թուրքերեն՝ Mardin, հայտնի է նաև որպես Մարդա, Մարդե, Մարդե բերդ, Մարդես, Մարդիս, Մարտին, Մերդին, Մերթին, Մերիտ, Մերտ, Մերտին), քաղաք, բերդաքաղաք Թուրքիայի հարավարևելյան հատվածում։ Վերին (Հայոց) Միջագետքի հին բերդաքաղաքներից էր։ Գտնվում էր Եդեսիա և Մծբին քաղաքների միջև, բարձր և ապառաժոտ լեռան զառիվայր լանջին։
| Քաղաք | ||
|---|---|---|
| Մարդին | ||
| ||
| Վարչական տարածք | Թուրքիա | |
| Վիլայեթ | Դիարբեքիրի վիլայեթ | |
| Գավառ | Մարդինի գավառ | |
| Այլ անվանումներ | Մարդա, Մարդե, Մարդես, Մարդիս, Մարտին, Մերդին, Մերթին, Մերիտ, Մերտ, Մերտին | |
| ԲԾՄ | 1083±1 մետր | |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | |
| Բնակչություն | ▲86 948 մարդ (2012)[1] | |
| Ազգային կազմ | Հայեր (մինչև Մեծ եղեռնը) | |
| Ժամային գոտի | UTC+3 | |
| Հեռախոսային կոդ | 0482 | |
| Փոստային ինդեքսներ | 47000–47901 | |
| Ավտոմոբիլային կոդ | 47 | |
| Պաշտոնական կայք | mardin.bel.tr(թուրքերեն) | |
| ||
Աշխարհագրություն
խմբագրելՇրջապատված էր հաստ պարիսպներով և աշտարակներով։ Հարավից շրջապատված էր լեռնային վեմերով։ Տները շինված էին լեռան դարավանդների վրա։ Ջուրն աղի էր, խմում էին անձրևաջուր։ Օդը առողջարար։
Պատմություն
խմբագրելՀիշատակված է հայ միջնադարյան աղբյուրներում։ Օսմանյան տիրապետության շրջանում կոչվել է նաև Մերդին։
Քյաթիբ Չելեբին լեռան վրա «ապակու հանքեր» էր տեղադրել։ 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ Մարդինից տարագրվել է 4663 հայ, իսկ քաղաքի մոտ գտնվող Ռաս էլ Այն (Րասուլ Այն) փոքրիկ բնակավայրում թուրքերը դաժանորեն կոտորել են 90000 հայերի։
Բնակչություն
խմբագրելXX դարի սկզբներին ուներ 1000 տուն, դարի վերջին՝ մոտ 20000 բնակիչ, որից 7230 հայեր, 1914 թ՝ 25000 բնակիչ, որից 1500 հայեր, մնացածը՝ թուրքեր, ասորիներ, քրդեր, արաբներ և այլք։
Տնտեսություն
խմբագրելՀայերն զբաղվում էին արհեստներով (հատկապես պղնձագործությամբ) և առևտրով։ Քաղաքի շրջակայքում մշակում էին բամբակ, իսկ քաղաքում սրանից պատրաստում էին բեհեզ և այլ գործվածքներ։
Պատմամշակութային կառույցներ
խմբագրելՈւներ երկու եկեղեցի, մզկիթներ, դպրոց։ Հայկական եկեղեցին եպիսկոպոսանիստ էր։ Այստեղ կային հրապարակներ, բաղնիքներ, իջևանատներ, ջրհորներ։ Հնում ավելի բազմամարդ և շքեղ էր։
Պահպանվել են մի շարք հնություններ, որոնց թվում Մարդինի անառիկ բերդը՝ իր աշտարակ դիտարանով, որը գտնվում էր լեռան վրա և ուներ քաղաքին կապող արհեստական սանդղավոր ճանապարհ։ Վերևում՝ բերդի ներսում, կային ցանքատարածություն և աղբյուր։ Բերդապահների թիվը 19-րդ դարի սկզբին հասնում Էր 500-ի։ Քաղաքից դուրս կար մենաստան[2]։
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ https://archive.is/20130418174128/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_turkiye_ilce_koy_sehir.RDF&p_il1=47&p_kod=1&p_yil=2012&p_dil=1&desformat=html#selection-91.52-91.56 (тур.)
- ↑ «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ 3, էջ 728
Աղբյուրներ
խմբագրել- «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 308)։ |
| Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարդին» հոդվածին։ |