Հարյուր ազգանուն

Հարյուր ազգանուն (ինչպես նաև «Բոլոր ազգանունները», «Հարյուր ընտանիքների ազգանուններ», «Բայցզյասին» չինարեն՝ 百家姓), չինական ազգանունների հանգավորված ցանկ։ Լայն ճանաչում ունի Չինաստանում, քանի որ հանդիսացել է հիերոգլիֆներն անգիր սովորելու համար նախատեսված ուսուցողական տեքստ։ Ստեղծվել է Հյուսիսային Սուն կայսրության դարաշրջանի սկզբին^[1]։ Հեղինակն անհայտ է։ Սկզբում ցանկը կազմված էր 411 ազգանունից, հետագայում լրացվել է մինչև 504-ի^[1], նրանցից 444-ը կազմված է միայն մեկ հիերոգլիֆից, իսկ 60-ը՝ երկու^[2]։

Համարվում է, որ առաջին չորս ազգանունները՝ «Չժաո, Ցյան, Սուն, Լի», դասավորված են ցանկը կազմելու ժամանակների կառավարիչների հերթականությամբ․ Չժաո՝ Սունի կայսրը, Ցյան՝ Ու-Յուե կայսրության վանը, Սուն՝ Ցյան վանի կինը, Լի՝ Հարավային Տան կայսրության վանը^[3]։

Ազգանունների հերթականությունը չի արտացոլում նրանց իրական տարածվածությունը, այլ հավաքված է ըստ հանգերի, ցանկի կազմում առոգանության հեշտության։ «100 ազգանունը» «1000 բառի» և «3 բառի» հետ միասին ամբողջացնում է ամենահայտնի մնեմոնիկ տեքստերի եռյակը՝ ուղղված գրագիտության յուրացմանը և հիերոգլիֆների մտապահմանը։ Համառոտ կոչվում է «Երեք, հարյուր, հազար»^[4]։


Բայ ցզա սին 百家姓
Չժաո 趙	Ցյան 錢	Սուն 孫	Լի 李	Չժոու 周	Ու 吳	Չժեն 鄭	Վան 王	Ֆեն 馮	Չեն 陳	Չու 褚	Վեյ 衛	Ցզյան 蔣	Շեն 沈	Խան 韓	Յան 楊
Չժու 朱	Ցին 秦	Յու 尤	Սյույ 許	Խե 何	Լյույ 呂	Շի 施	Չժան 張	Կուն 孔	Ցաո 曹	Յան 嚴	Խուա 華	Ցզին 金	Վեյ 魏	Տաո 陶	Ցյան 姜
Ցի 戚	Սե 謝	Ցզոու 鄒	Յույ 喻	Բայ 柏	Շույ 水	Դոու 竇	Չժան 竇	Յուն 雲	Սու 蘇	Պան 潘	Գե 葛	Սի 奚	Ֆան 范	Պեն 彭	Լան 郎
Լու 魯	Վեյ 韋	Չան 昌	Մա 馬	Մյաո 苗	Ֆեն 鳳	Խուա 花	Ֆան 方	Յույ 俞	Ժեն 任	Յուան 袁	Լյու 柳	Ֆեն 酆	Բաո 鮑	Շի 史	Տան 唐
Ֆեյ 費	Լյան 廉	Ցեն 岑	Սյուե 薛	Լեյ 雷	Խե 賀	Նի 倪	Տան 湯	Տեն 滕	Ին 殷	Լո 羅	Բի 畢	Խաո 郝	Ու 鄔	Ան 安	Չան 常
Յուե 樂	Յույ 于	Շի 時	Ֆու 傅	Պի 皮	Բյան 卞	Ցի 齊	Կան 康	Ու 伍	Յույ 余	Յուան 元	Բու 卜	Գու 顧	Մեն 孟	Պին 平	Խուան 黃
Խե 和	Մու 穆	Սյաո 蕭	Ին 尹	Յաո 姚	Շաո 邵	Չժան 湛	Վան 汪	Ցի 祁	Մաո 毛	Յույ 禹	Դի 狄	Մի 米	Բեյ 貝	Մին 明	Ցզան 臧
Ցզի 計	Ֆու 伏	Չեն 成	Դայ 戴	Տան 談	Սուն 宋	Մաո 茅	Պան 龐	Սյուն 熊	Ցզի 紀	Շու 舒	Ցյույ 屈	Սյան 項	Չժու 祝	Դուն 董	Լյան 梁
Դու 杜	Ժուան 阮	Լան 藍	Մին 閔	Սի 席	Ցզի 季	Մա 麻	Ցյան 強	Ցզյա 賈	Լու 路	Լոու 婁	Վեյ 危	Ցզյան 江	Տուն 童	Յան 顏	Գո 郭
Մեյ 梅	Շեն 盛	Լին 林	Դյաո 刁	Չժուն 鍾	Սյույ 徐	Ցյու 邱	Լո 駱	Գաո 高	Սյա 夏	Ցայ 蔡	Տյան 田	Ֆան 樊	Խու 胡	Լին 凌	Խո 霍
Յույ 虞	Վան 萬	Չժի 支	Կե 柯	Ցզան 昝	Գուան 管	Լու 盧	Մու 莫	Ցզին 經	Ֆան 房	Ցյու 裘	Մյաո 繆	Գան 干	Սե 解	Ին 應	Ցզուն 宗
Դին 丁	Սյուան 宣	Բեն 賁	Դեն 鄧	Յույ 郁	Շան 單	Խան 杭	Խուն 洪	Բաո 包	Չժու 諸	Ցզո 左	Շի 石	Ցույ 崔	Ցզի 吉	Նյու 鈕	Գուն 龔
Չեն 程	Ցզի 嵇	Սին 刑	Խուա 滑	Պեյ 裴	Լու 陸	Ժուն 榮	Վեն 翁	Սյուն 荀	Յան 羊	Յույ 於	Խուեյ 惠	Չժեն 甄	Ցյույ 麴	Ցզյա 家	Ֆեն 封
Ժույ 芮	Ի 羿	Չու 儲	Ցզին 靳	Ցզի 汲	Բին 邴	Մի 糜	Սուն 松	Ցզին 井	Դուան 段	Ֆու 富	Ու 巫	Ու 烏	Ցզյաո 焦	Բա 巴	Գուն 弓
Մու 牧	Կույ 隗	Շան 山	Գու 谷	Չե 車	Խոու 侯	Մի 宓	Պեն 蓬	Ցյուան 全	Սի 郗	Բան 班	Յան 仰	Ցյու 秋	Չժուն 仲	Ի 伊	Գուն 宮
Նին 寧	Ցյու 仇	Լուան 欒	Բաո 暴	Գան 甘	Տոու 鈄	Լի 厲	Ժուն 戎	Ցզու 祖	Ու 武	Ֆու 符	Լյու 劉	Ցզին 景	Չժան 詹	Շու 束	Լու 龍
Ե 葉	Սին 幸	Սի 司	Շաո 韶	Գաո 郜	Լի 黎	Ցզի 薊	Բո 薄	Ին 印	Սու 宿	Բայ 白	Խուայ 懷	Պու 蒲	Տայ 邰	Ցուն 從	Է 鄂
Սո 索	Սյան 咸	Ցզի 籍	Լայ 賴	Չժո 卓	Լին 藺	Տու 屠	Մեն 蒙	Չի 池	Ցյաո 喬	Ին 陰	Յույ 鬱	Սյույ 胥	Նայ 能	Ցան 蒼	Շուան 雙
Վեյն 聞	Շենյ 莘	Դան 黨	Չժայ 翟	Տան 譚	Գուն 貢	Լաո 勞	Պան 逄	Ցզի 姬	Շեն 申	Ֆու 扶	Դու 堵	Ժան 冉	Ցզայ 宰	Լի 酈	Յուն 雍
Սի 雍	Ցյույ 璩	Սան 桑	Գույ 桂	Պու 濮	Նյու 牛	Շոու 壽	Տուն 通	Բյան 邊	Խու 扈	Յան 燕	Ցզի 冀	Ցզյա 郟	Պու 浦	Շան 尚	Նուն 農
Վեն 溫	Բե 別	Չժուան 莊	Յան 晏	Չայ 柴	Ցյույ 瞿	Յան 閻	Չուն 充	Մու 慕	Լյան 連	Ժու 茹	Սի 習	Խուան 宦	Այ 艾	Յույ 魚	Ժուն 容
Սյան 向	Գու 古	Ի 易	Շեն 慎	Գե 戈	Լյաո 廖	Յույ 庾	Չժուն 終	Ցզի 暨	Ցզյույ 居	Խեն 衡	Բու 步	Դու 都	Գեն 耿	Ման 滿	Խուն 弘
Կուան 匡	Գո 國	Վեն 文	Կոու 寇	Գուան 廣	Լու 祿	Ցյուե 闕	Դուն 東	Օու 歐	Շու 殳	Ո 沃	Լի 沃	Յույ 蔚	Յուե 越	Կույ 夔	Լուն 隆
Շի 師	Գուն 鞏	Շե 厙	Նե 聶	Չաո 晁	Գոու 勾	Աո 敖	Ժուն 融	Լեն 冷	Ցզի 訾	Սին 辛	Կան 闞	Նա 那	Ցզյան 簡	Ժաո 饒	Կուն 空
Ցզեն 曾	Ու 毋	Շա 沙	Նե 乜	Յան 養	Ցզյույ 鞠	Սյույ 須	Ֆեն 豐	Չաո 巢	Գուան 關	Կուայ 蒯	Սյան 相	Չժա 查	Խոու 后	Ցզին 荊	Խուն 紅
Յու 游	Չժու 竺	Ցյուան 權	Լու 逯	Գե 蓋	Ի 益	Խուան 桓	Գուն 公	Մոցի 万俟		Սիմա 司馬		Շանգուան 上官		Օույան 歐陽
Սյախոու 夏侯		Չժուգե 諸葛		Վենժեն 聞人		Դունֆան 東方		Խելյան 赫連		Խուանֆու 皇甫		Յույչի 尉遲		Գունյան 公羊
Տանտայ 澹臺		Գունյե 公冶		Ցզունչժեն 宗政		Պույան 濮陽		Չունյույ 淳于		Չանյույ 單于		Տայշու 太叔		Շենտու 申屠
Գունսուն 公孫		Չժունսուն 仲孫		Սյուանյուան 軒轅		Լինխու 令狐		Չժունլի 鐘離		Յույվեն 宇文		Չժանսուն 長孫		Մուժուն 慕容
Սյանյույ 鮮于		Լույցյու 閭丘		Սիտու 司徒		Սիկուն 司空		Ցիգուան 亓官		Սիկոու 司寇		Չժան 仉	Դու 督	Ցզիցզյույ 子車
Չժուանսուն 顓孫		Դուանմու 端木		Ումա 巫馬		Գունսի 公西		Ցիդյաո 漆雕		Յուեչժեն 樂正		Ժանսի 壤駟		Գունլյան 公良
Տոբա 拓拔		Ցզյագու 夾谷		Ցզայֆու 宰父		Գուլյան 穀粱		Ցզին 晉	Չու 楚	Յան 閆	Ֆա 法	Ժու 汝	Յան 鄢	Տու 涂	Ցին 欽
Դուանգան 段干		Բայլի 百里		Դունգո 東郭		Նանմեն 南門		Խույան 呼延		Գույ 歸	Խայ 海	Յանշե 羊舌		Վեյշեն 微生
Յուե 岳	Շուայ 帥	Գոու 緱	Կան 亢	Կուան 況	Խոու 後	Յու 有	Ցին 琴	Լյանցյու 梁丘		Ցզոցյու 左丘		Դունմեն 東門		Սիմեն 西門
Շան 商	Մոու 牟	Շե 佘	Նայ 佴	Բո 伯	Շան 賞	Նանգուն 南宮		Մո 墨	Խա 哈	Ցյաո 譙	Դա 笪	Նյան 年	Այ 愛	Յան 陽	Տուն 佟
Դիու 第五		Յան 言	Ֆու 福	Բայ ցզյա սին չժուն 百家姓終

Վերջին չորս հիերոգլիֆների խումբը նշանակում է «այսպես ավարտվեցին հարյուր ազգանունները»։ Այս արտահայտությունը ձևակերպում է ցանկի ավարտը և չի ենթադրում ազգանվան նշանակություն։

Տես նաև

Չինական գիր

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 K. S. Tom. [1989] (1989). Echoes from Old China: Life, Legends and Lore of the Middle Kingdom. University of Hawaii Press. 0-8248-1285-9.
↑ Chen, Janey. [1992] (1992). A Practical English-Chinese Pronouncing Dictionary. Tuttle Publishing. 0-8048-1877-0
↑ "百家姓"排列终有序姓氏文化有何内涵？ (Chinese). Xinhua. 2006 թ․ մարտի 5. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ Rawski (1979), էջեր. 46–48.

Արտաքին հղումներ

Հարյուր ազգանունների հոդվածը Բայդուպեդիայում
Հարյուր ազգանունները խուդունում(չաշխատող հղում)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հարյուր ազգանուն» հոդվածին։

[KS-1] 1,0 ^1,1 K. S. Tom. [1989] (1989). Echoes from Old China: Life, Legends and Lore of the Middle Kingdom. University of Hawaii Press. 0-8248-1285-9.

[2] Chen, Janey. [1992] (1992). A Practical English-Chinese Pronouncing Dictionary. Tuttle Publishing. 0-8048-1877-0

[3] "百家姓"排列终有序姓氏文化有何内涵？ (Chinese). Xinhua. 2006 թ․ մարտի 5. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[FOOTNOTERawski197946–48-4] Rawski (1979), էջեր. 46–48.

[1]