Հայաստանի անկախության հանրաքվե (1991)
Անկախության հանրաքվեն Հայաստանում անցկացվել է 1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ին։ Որոշվում էր հանրապետությունը ԽՍՀՄ-ից[1] անկախանալու հարցը։ Ընտրական իրավունք ունեցողների 94,39 %-ը քվեարկել է անկախության հռչակման օգտին՝ 95,4 % մասնակցության պարագայում[2]։
| Հայաստանի անկախության հանրաքվե | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Համաձա՞յն եք, որ Հայաստանի Հանրապետությունը լինի անկախ ժողովրդավարական պետություն ԽՍՀՄ-ի կազմից դուրս | ||||||||||||||||||||||||||||
| Ամսաթիվ | սեպտեմբերի 21, 1991 | |||||||||||||||||||||||||||
| Ընտրական համակարգ | Պատասխանի ընտրություն | |||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Աղբյուր՝ Direct Democracy | ||||||||||||||||||||||||||||
Համատեքստ
խմբագրել1990 թվականի օգոստոսի 23-ին Հայկական ԽՍՀ Գերագույն Խորհուրդն ընդունեց «Հայաստանի անկախության մասին հռչակագիրը», որը նշանավորեց անկախ պետականության հաստատման գործընթացի սկիզբը։ Հայտարարվեց հանրապետության տարածքում ԽՍՀՄ Սահմանադրության և օրենքների գործունեության դադարեցման մասին[3]։
1991 թվականի մարտի 1-ին Հայաստանի Գերագույն Խորհուրդը որոշեց անցկացնել հանրաքվե՝ ԽՍՀՄ կազմից դուրս գալու մասին և համաժողովրդական քվեարկության դնել հետևյալ հարցը․ «Համաձա՞յն եք, որ Հայաստանի Հանրապետությունը լինի անկախ ժողովրդավարական պետություն ԽՍՀՄ-ի կազմից դուրս»։ Հանրաքվեն նշանակվեց 1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ին։ Հանրապետության Գերագույն Խորհրդի Նախագահությանն իրավունք վերապահվեց «իրադրության կտրուկ փոփոխության դեպքում որոշում կայացնել հանրաքվեն ավելի վաղ ժամկետում անցկացնելու մասին»[4]։
Մարտի 25-ին ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի նախագահին ուղարկվեց եզրակացություն, որտեղ նշվեց, որ այդ որոշումը համապատասխանում 1990 թվականի ապրիլի 3-ի ԽՍՀՄ-ի՝ «ԽՍՀՄ կազմից միութենական հանրապետության ելքի հետ կապված հարցերի լուծման կարգի մասին» օրենքի սուբյեկտի մաս հանդիսացող, որը իր նախաձեռնությամբ հանրաքվե անցկացնելու մասին (հոդված 2), դրա անցկացման ժամկետների (ոչ շուտ, քան վեց, և ոչ ուշ, քան ինն ամ��ս հետո՝ ԽՍՀՄ-ի կազմից միութենական հանրապետության դուրս գալու որոշումն ընդունելուց հետո (հոդվածի 3-րդ մասը 2)[5]։
Օգոստոսի 5-ին Գերագույն Խորհրդի նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը նամակ ուղարկեց ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի նախագահ Անատոլի Լուկյանովին, որով խնդրեց «ԽՍՀՄ կազմից միութենական հանրապետության ելքի հետ կապված հարցերի լուծման կարգի մասին» օրենքի 5-րդ հոդվածին համաձայն որոշում կայացնել Հայաստանի տարածքում ԽՍՀՄ, միութենական և ինքնավար հանրապետությունների, ինքնավար կազմավորումների հավատարմագրված ներկայացուցիչների, ինչպես նաև հրավիրել Միավորված Ազգերի Կազմակերպության ներկայացուցիչների[6]։
Արդյունքներ
խմբագրել1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ին հանրաքվեն կայացավ։ Հանրաքվեի արդյունքները ներկայացրել է Հանրաքվեի կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ, ԳԽ փոխնախագահ Բաբկեն Արարքցյանը։ Ընտրելու իրավունք ունեցող 2.163.967 քաղաքացիներից հանրաքվեին մասնակցել է 2.056.758 քաղաքացի` 95,4 %։ «Այո» քվեարկած քվեաթերթիկների թիվը` 2.042.262 (ընտրելու իրավունք ունեցողների 94,39 %)։ «Ոչ» քվեարկած քվեաթերթիկների թիվը` 10.002 (ընտրելու իրավունք ունեցողների 0,46 %)։ Անվավեր է ճանաչվել 4129 (0,19 %) քվեաթերթիկ։ Խախտումների վերաբերյալ բողոքներ չեն ստացվել։ Հանրաքվեի ընթացքին հետևել են 117 դիտորդ` 25 երկրներից[2]։
Հանրաքվեի արդյունքում 1991 թվականի սեպտեմբերի 23-ին Հայաստանի Գերագույն Խորհուրդը հաստատեց հանրապետության ելքը ԽՍՀՄ-ի կազմից[7]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ D. Nohlen, F. Grotz, C. Hartmann (2001).
- ↑ 2,0 2,1 «Հայաստանի Հանրապետություն», 24.09.1991
- ↑ «Legislation: National Assemly of RA». www.parliament.am. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 4-ին.
- ↑ «ՀՀ Գերագույն խորհրդի որոշումը Հայաստանի Հանրապետության տարածքում ԽՍՀՄ-ի կազմից դուրս գալու վերաբերյալ հանրաքվե անցկացնելու մասին — Վիքիդարան». hy.wikisource.org. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 4-ին.
- ↑ «Заключение по постановлению ВС Республики Армения от 01.03.1991 — Викитека». ru.wikisource.org. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 4-ին.
- ↑ «Письмо Председателя ВС Республики Армения Председателю ВС СССР от 05.08.1991 — Викитека». ru.wikisource.org. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 4-ին.
- ↑ «Сергей Маркедонов, Самоопределение по ленинским принципам». АПН(Агентство Политических Новостей). 21 сентября 2006. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 4-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- [1] Արխիվացված 2015-04-02 Wayback Machine
- [2] Արխիվացված 2015-04-02 Wayback Machine