Կառավարման հոգեբանություն

Կառավարման հոգեբանության առարկան են մարդկային փոխհարաբերությունների ու փոխազդեցությունների խնդիրները՝ դիտարկելով կառավարման տեսանկյունից։ Մասնավորապես՝ կառավարման հոգեբանության ուսումնասիրման առարկա են հանդիսանում.

• անհատը, նրա ինքնակատարելագործումն ու ինքնազարգացումն աշխատանքի գործընթացում,
• կառավարման գործունեությունն ու դրա կազմակերպումը հոգեբանական արդյունավետության տեսանկյունից,
• խմբային գործունեությունն աշխատանքային կոլեկտիվում և դրա կարգավորումը։

Կառավարման հոգեբանության խնդիրներն են՝

• կառավարման գործընթացի հոգեբանական վերլուծություն,
• բնականոն և արտակարգ պայմաններում աշխատանքային գործունեության՝ հոգեբանական կարգավորման մեխանիզմների ուսումնասիրություն,
• լիդերության հոգեբանական առանձնահատկությունների ուսումնասիրություն,
• կառավարման գործընթացում առաջացած կոնֆլիկտների լուծման ժամանակ և կազմակերպության հոգեբանական միջավայրի փոփոխման գործընթացներում հոգեբանական գիտելիքների օգտագործման ձևերի մշակում,
• խմբերի փոխազդեցությունների ուսումնասիրություն,
• մարդու մոտիվացիոն մեխանիզմների ուսումնասիրություն։

Կառավարման հոգեբանությունը՝ որպես գիտություն, օգտագործում է հեգեբանական բազմաթիվ մեթոդներ, որոնցից հիմնականներն են դիտումը և գիտափորձը։

Դիտումն իրականության արտացոլման հոգեբանական բարդ գործընթաց է։ Նրա բարդությունն այն է, որ իրականացվում է կազմակերպության գործունեության բնական պայմաններում։ Հետազոտողը պասիվ է, նա միայն գրանցում է մարդկանց վերաբերմունքը կամ կարծիքը գործընթացի, երևույթների նկատմամբ։

Գիտափորձը պատկանում է տվյալների հավաքման բարդ մեթոդների շարքին։ Հնարավորություն է տալիս ստանալ յուրահատուկ ինֆորմացիա, որն այլ մեթոդներով հնարավոր չէ։ Օրինակ՝ արտադրողականությունը բարելավելու նպատակով ընկերությունը որոշել է օգտագործել բարոյական և նյութական խթանման նոր ձևեր։ Սակայն պարզ չէ, թե արդյոք դա կհանգեցնի ցանկալի արդյունքի, թե՝ հակառակը։ Այստեղ ղեկավարներին օգնում է գիտափորձը, որի հիմնական նպատակն է վարկածի ստուգումը, որի արդյունքները պետք է ուղղակի կիրառել գործնականում կառավարչական որոշումներ կայացնելիս։

Կառավարման ��ոգեբանությունը՝ որպես գործնական հոգեբանության մի ճյուղ, ուսումնասիրում է նաև կառավարական գործունեությունը։ Կառավարման հոգեբանության օրենքներն արտահայտվում են միջանձնային հարաբերությունների շրջանակներում և, ինչպես յուրաքանչյուր օրենք, գործում են անկախ նրանից՝ գիտեն մարդիկ դրանց մասին, թե՝ ոչ։ Կառավարման հոգեբանության հիմնական օրենքներն են.

• հակազդեցության անորոշության օրենք
• փոխըմբռնման անհամապատասխանության օրենք
• ինքնագնահատականի անհամապատասխանության օրենք
• տեղեկատվության աղավաղման օրենք
• ինքնապահպանման օրենք
• կոմպենսանցիայի օրենք։

• Психология управления — психологический словарь http://psychology.net.ru
• Чередниченко И. П., Тельных Н. В. «Психология управления», Ростов-на-Дону։ Феникс, 2004. — 608 с.
• Психология управления։ учебник / под ред. В. И. Черненилова. М.։ Академия управления МВД России. 2011. — 352 с.