Ամենափրկիչ խաչքար (Էջմիածին)

Մայր Աթոռի հյուսիսային պարսպապատի խաչքարերի շարքում` ժամացույցի աշտարակի հարևանությամբ։ Կանգնեցված է պատվանդանին։ Արարատի մարզի Ուրցաձոր գյուղից մոտ 25 կմ արևելյան ուղղությամբ հեռու գտնվող Ջղինգյոլ գյուղատեղիից։

Արևն ու լուսինը պատկերված են համապատասխանաբար արծվի և ցուլի մեջքին, խաչյալ Քրիստոսի և խաչի երկու կողմում կանգնած են Մարիամ Աստվածածինն ու Հովհաննես ավետարանիչը, ներքևում` Հովսեփ Արեմաթացին և Նիկոդիմոսը, իսկ պատվանդանին պատկերված է ձին հեծած Գրիգոր իշխանը` առյուծին խոցելիս։ Համբարձման տեսարանը բացակայում է։ Ետնախորքի բուսական մշակումը, որը կազմված է արմավի ու շուշանի մոտիվների միախառնումով, շատ ավելի մանրամասն է ու համաչափ, քան Հաղպատի Ամենափրկիչ խաչքարինը։ Գողգոթան յոթակամար է, կենտրոնական կամարում Ադամի գլուխն իր չափերով անհամեմատ փոքր է մնացած բոլոր կերպարների գլուխխներից^[2]։

Խաչքարը հարուստ է վիմական արձանագրություններով^[3][4].

Խաչքարի քիվին՝ ելնդագիր, 2 տող.

1. ՏՐ ԱԾ ՈՂՈՐՄԻ ՊԱՐՈՆ ԳՐԻԳՈՐՈՅ ԵՒ
2. ՄԱՄՔԱՆԱ` ՀԱՒՐ ԵՒ ՄԱՒՐ ՄԱՄԻԿՈՆԻՆ։

Համաձայն արձանագրության՝ խաչքարը պատվիրել են Գրիգորն ու Մամքանան, ի հիշատակ Մամիկոնի հորն ու մորն։

Խաչի ցուցանակին պիղատոսյան հեգնախոսքերը, ելնդագիր, 2 տող.

1. ՍԱՅ Է ԹԱԳ
2. ԱՒՈՐ ՀՐԷԻՑ։

Համաձայն արձանագրության վիմագրից, խաչքարը հանդիսանում է թագավորի տապանաքարը։

Խաչեցյալից աջ՝ առասպելական թրչունի մեջքին արեգակն է, 2 տող.

1. ԱՐԵԳ
2. ԱԿՆ

Խաչեցյալից ձախ՝ առասպելական եղջերուի մեջքին լուսինն է, 2 տող.

1. ԼՈՒ
2. ՍԻՆ

Խաչաթագին և վերին ուղղահայաց խաչաթևին՝ ելնդատառ, 2 տող.

1. ԱՋ ՏՆ
2. ՀՈԳ
3. Ի ԱՅ

Խաչի վերին ուղղահայաց խաչաթևին՝ փորագիր, 1 տող.

1. ՅՍ ՔՍ

Խաչի հորիզոնական խաչաթևին՝ փորագիր, 2 տող.

1. ՁԵՌՔ, ՈՐ ԶԵՐԿԻՆՍ ԱՐԱՐԻՆ Տ
2. ԱՐԱԾԵՑԵՐ Ի ԽԱՉԻՍ

Խաչից իջեցվելիք Տիրոջը գրկելու պատրաստ Արեմաթացու և ունելիով գամը քաշող հավատավորի լուսապսակներին, փորագիր, 1 տող.

1. ՅՈՎՍԷՓ, [ՆԻԿՈԴԻՄ]ՈՍ

Խաչեցյալի ոտքերի տակ, փորա գիր, 9 տող.

1. ՍԲ ԵՒ
2. ՀԶԱՒՐ
3. ՍԲ ԵՒ ԱՆ
4. ՄԱՀ, ՈՐ
5. Խ[Ա]ՉԵՑ
6. ԱՐ, ՈՂ
7. ՈՐՄԵԱՅ ՊԱՐ
8. ՈՆ ՄԱՄԻԿՈՆ
9. ԻՆ

Պատվանդանին, փորագիր, 2 տող.

1. [ԵՍ]` ՄԱՄԻԿՈՆ Ծ[ԱՌԱՅ], ԿԱՆԿՆԵ
2. ՑԻ ԶԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉՍ Ի ԲԱՐԷ[ԽԱՒՍ]

• Խաչքարը կոտրված վիճակում 1968 թվականին Վաղարշապատ է բերել Ս. Բարխուդարյանը^[3]։
• Խաչքարն իր քանդակային մոտիվներով նման է Հաղպատի և Դսեղի «Ամենափրկիչ» խաչքարերի հետ։ Չի բացառվում, որ դրանք միևնույն վարպետի գործն են։ Դսեղի «Ամենափրկիչ» խաչքարի պատվանդանի վերին աստիճանի հյուսիսային ճակատին փորագրված է հետևյալը. «ՎԱՐՀԱՄ ՅԻՇԵՑԷՔ»։ Վահրամը խաչքարագործն է, որին մասնագետներն վերագրում են նաև Վաղարշապատում գտնվող հիշյալ խաչքարը^[3][5]։
• Խաչքարի այն բեկորը, որի վրա փորագրված է եղել խաչքարի կերտման տարեթիվը` ԹՎԻՆ ՉԻԸ (1279), չի բերվել Մայր Աթոռ^[3][6]։
• Խաչքարի կազմողը հավանաբար Վահրամն է^[3]։

• Էջմիածնի Մայր Տաճար
• Ամենափրկիչ խաչքար (Հաղպատ)
• Մարցի Ամենափրկիչ խաչքար (Ճքնըվերի խաչ)
• Հայրապետի և Հրէպէկայի խաչքար (Սևանավանք)
• Ովանես իրիցի խաչքար (Դարի գլուխ, Գավառ)