Սերգեյ Մալայան
Սերգեյ Վարդանի Մալայան (հունվարի 4, 1923, Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - հուլիսի 30, 1978, Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ ակնաբան։ Բժշկական գիտությունների թեկնածու (1958), դոցենտ (1964): Առաջինն է ստեղծել տեսողության սրության որոշման աղյուսակների հայկական հավաքածուն։ Մեծ ներդրում է ունեցել Հայաստանում ակնաբուժության զարգացման գործում։
 | |
|---|---|
| Ծնվել է | հունվարի 4, 1923 |
| Ծննդավայր | Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Մահացել է | հուլիսի 30, 1978 (55 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ |
| Կրթություն | Թբիլիսիի պետական բժշկական համալսարան (1946) |
| Մասնագիտություն | ակնաբույժ |
| Գիտական աստիճան | բժշկական գիտությունների թեկնածու |
| Աշխատավայր | Երևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան և ՀՀ ԱՆ |
| Զավակներ | Ալեքսանդր Մալայան |
Կենսագրություն
խմբագրելՍերգեյ Մալայանը ծնվել է 1923 թվականին, Թիֆլիսում, Վարդան և Արուսյակ Մալայանների ընտանիքում։ Դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել է Թբիլիսիի բժշկական ինստիտուտ։ Հայրը՝ Վարդան Մալայանը, եղել է ստալինյան բռնաճնշումների զոհ, և 14-ամյա Սերգեյ Մալայանը սկսել է աշխատել, որպեսզի պահի ընտանիքը։ Ընտանիքի խնամքն իր վրա է վերցրել հորեղբայրը՝ պրոֆեսոր Արտաշես Մալաևը։ Ակնաբուժական գործունեությունը սկսել է Նոր Բայազետից, եղել է շրջանի ակնաբույժը։ Մասնակցել է Հայաստանում տարածված տրախոմա հիվանդության դեմ պայքարին։ 1953 թվականին Սերգեյ Մալայանը տեղափոխվել է Երևան և ընդունվել Երևանի բժշկական ինստիտուտի օրդինատուրայի «Աչքի հիվանդությունների» ամբիոն, միաժամանակ աշխատել է ակնաբուժական առաջին հիվանդանոցում։ 1958 թվականին պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսությունը։ Եղել է Երևանի Մխիթար Հերացու անվան բժշկական ինստիտուտի աչքի հիվանդությունների ամբիոնի վարիչ[1]։ 1968-1978 թվականներին եղել է ՀԽՍՀ առողջապահության նախարարության գլխավոր ակնաբանը[2][3]։
Աշխատանքները վերաբերում են աչքի հիվանդությունների կլինիկային։ Մալայանը ռուս-լատինական եզակի բառարանի, հիսուն գիտական աշխատանքների, ինչպես նաև «Ֆիզիոլոգիական օպտիկայի և աչքի անատոմիա» դասագրքի հեղինակ է[4][5]։
Ժառանգություն
խմբագրել
1978 թվականին Հայաստանի գլխավոր ակնաբույժ Սերգեյ Մալայանի գլխավորությամբ Հանրապետական տրախոմատոզ-գլաուկոմատոզ դիսպանսերի բազայի վրա (1952) կազմավորվել է Երևանի ակնաբուժական կենտրոնը, որի բացումը կատարվել է նույն թվականի մարտին։ 1978 թվականի հունիսի 7-ին Մալայանը կենտրոնում կատարել է առաջին` կատարակտի վիրահատությունը։ 1998 թվականից Ակնաբուժական կենտրոնը կրում է Մալայան գիտնականի և բժշկի անունը։ Կենտրոնի սրահում տեղադրվել է Սերգեյ Մալայանի բրոնզե կիսանդրին[1]։
Մահ
խմբագրելԸնտանիք
խմբագրել- Հայր՝ Վարդան Մալայան, ստալինյան բռնաճնշումների զոհ[1]։
- Հորեղբայր՝ Արտաշես Մալաև, պրոֆեսոր, Թբիլիսիի բժշկական համալսարանի երկու ամբիոնների պրոֆեսոր, ղեկավարել է ակնաբուժության ամբիոնը, եղել է «Տոպոգրաֆիկ անատոմիայի և պլաստիկ վիրաբուժության» ամբիոնի վարիչ։ Թբիլիսիում ունեցել է սեփական մեծ ակնաբուժական հիվանդանոց։ Մասնավոր գործունեությանը զուգահեռ դասավանդել է բուհում։
- Մայր՝ Արուսյակ Մալայան։
- Քույր՝ Վարվառա Մալայան, ակնաբույժ, ապրել է Թբիլիսիում։
- Որդի՝ Ալեքսանդր Սերգեյի Մալայան, ակնաբույժ, Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի տնօրեն։
- Թոռնուհի՝ Ելենա Մալայան, ակնաբույժ, Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի էսքիմեր-լազերային վիրաբուժության բաժանմունքի վարիչ[6]։
Երկեր
խմբագրել- Աչքի անատոմիան և ֆիզիոլոգիական օպտիկան։ Երևան, 1969։
- Ակնաբանական համառոտ տեղեկագիրք։ Երևան, 1976 (համահեղինակ)։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 Հանրահռչակ բժիշկների կյանքից, Սերգեյ Մալայան
- ↑ «Долг и сверхзадача Сергея Малаяна». Новое Время (ռուսերեն). Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 26-ին.
- ↑ «ДОЛГ И СВЕРХЗАДАЧА СЕРГЕЯ МАЛАЯНА». www.golosarmenii.am. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 26-ին.
- ↑ Առողջապահության նախարարության «Կոչումով բժիշկ» նախագիծն անդրադարձել է Մալայանների ընտանիքին
- ↑ «Ով ով է։ Հայեր» հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, գլխավոր խմբագիր՝ Հովհաննես Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, Երևան, 2007 էջ 16։
- ↑ «Մալայանների տոհմի 7-րդ ակնաբույժը». Երկիր Մեդիա (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 26-ին.