Buenos Aires

Buenos Aires

Ciudad Autónoma de Buenos Aires (es)
Bandeira Brasón
Alcume	La reina del Plata e Baires
Epónimo	Our Lady of Bonaria (en)
Localización
34°35′59″S 58°22′55″O / -34.5997, -58.3819
Estado	Arxentina
Capital de	Arxentina Vice-Reino do Rio da Prata (pt) Provincias Unidas do Río da Prata
Contén a división administrativa	Comuna 1 (en) Comuna 10 (en) Comuna 11 (en) Comuna 12 (en) Comuna 13 (en) Comuna 14 (Buenos Aires) (en) Comuna 15 (en) Comuna 2 (en) Comuna 3 (en) Comuna 4 (en) Comuna 5 (en) Comuna 6 (en) Comuna 7 (en) Comuna 8 (en) Comuna 9 (en)
Poboación
Poboación	3.121.707 (2022) (15.355,17 hab./km²)
Lingua usada	lingua castelá
Xeografía
Superficie	203,3 km²
Bañado por	Río da Prata
Altitude	25 m
Comparte fronteira con	Provincia de Buenos Aires
Datos históricos
Precedido por	Municipalidade da Cidade de Buenos Aires (pt)
Creación	11 de xuño de 1580
Evento clave 11 de xuño de 1580 Q116925250 6 de decembro de 1852 Siege of Buenos Aires (en)
Organización política
• Chief of Government of the Autonomous City of Buenos Aires (en)	Jorge Macri (mul) (2023–)
Órgano lexislativo	Legislatura da Cidade de Buenos Aires (pt) , (Escano: 60)
Membro de	Rede de cidades creativas (2005–)
Identificador descritivo
Código postal	C1000-14xx
Fuso horario	UTC−03:00 America/Argentina/Buenos_Aires (en)
Prefixo telefónico	011
ISO 3166-2	AR-C
Outro
Irmandado con	Košice Santiago de Compostela Santa Cruz de la Palma ../... 68+
Páxina web	buenosaires.gob.ar

Buenos Aires^[1], ás veces escrito en galego Bos Aires^{[2][3][4][5][6]}, é a capital da Arxentina. Os seus habitantes denomínanse porteños. A cidade atópase situada na beira dereita do esteiro do río da Prata, fronte á cidade uruguaia de Colonia del Sacramento. É, principalmente, unha cidade de servizos.

Na primeira fundación, o 2 ou 3 de febreiro de 1536, Pedro de Mendoza chamou ao lugar Real de Nuestra Señora Santa María del Buen Ayre para cumprir a promesa que fixera á Padroa dos Navegantes, que se achaba na Confraría dos Mareantes de Triana e da que el era membro. En efecto, “Buen Ayre”, a castelanización do nome da Virxe de Bonaria, é dicir da Virxe da Candeloria, a quen os pais mercedarios levantaran un santuario para os navegantes en Cagliari^[7], Sardeña, e que era venerada tamén polos navegantes de Cádiz.

Juan de Garay refundou a cidade o 11 de xuño de 1580 e deulle ao novo asentamento o nome de Ciudad de la Santísima Trinidad. A razón sería que a festividade importante máis próxima á data sería á da Trindade ou, segundo algúns historiadores, porque a nave ancorou o día de dita festividade. Pero ao porto deulle o nome de Puerto de Santa María de los Buenos Ayres.^[7][8] Porén, os designios de Garay non tiveron éxito xa que, a pesar de que xamais houbo disposición oficial algunha que cambiase o nome, o uso inapelable desde o primeiro momento do nome de Buenos Aires para nomear a cidade consagrouno como tal.^[9][10][11]

Na Arxentina acostuman referirse a ela con distintas denominacións. O nome de Capital Federal é un dos máis utilizados, en alusión á condición de distrito independente que adquiriu coa lei de federalización que promulgara Julio Argentino Roca. Moitas veces tamén se usa a expresión "Ciudad de Buenos Aires", ou sinxelamente "Buenos Aires", aínda que esta última préstase a confusión coa provincia homónima.

Ciudad Autónoma de Buenos Aires é unha das denominacións que oficialmente lle deu a Constitución da cidade, sancionada en 1996. É por iso que tamén se adoita empregar a abreviatura CABA para mencionala, xunto coa clásica BBAA. Informalmente é habitual chamarlle Baires, apócope da forma orixinal, común dentro da cidade mais pouco usada no resto do país. Poeticamente atribuíronselle numerosos nomes, coma a París do sur pola súa beleza arquitectónica e o seu carácter cultural, ou a Cabeza de Goliat, segundo un ensaio de Ezequiel Martínez Estrada, en alusión ao seu tamaño e influencia desproporcionada sobre o resto do país, ou, en razón da súa localización e prestixio, a Raíña do Prata.

A primeira incursión no río da Prata fíxoa o 2 de febreiro de 1516 Juan Díaz de Solís con resultados catastróficos, pois foron atacados polos habitantes do lugar causándolles moitas mortes, entre elas a do propio Solís.^[7]

Buenos Aires foi fundada por primeira vez o 2 ou 3 de febreiro de 1536 polo español Pedro de Mendoza, baixo o nome de Nuestra señora del Buen Ayre, (Nosa señora do Bo Aire). A cidade foi abandonada e esnaquizada polos indios en 1541, e refundada o 11 de xuño de 1580 por Juan de Garay co nome de Ciudad de La Santísima Trinidad y Puerto de Santa María del Buen Ayre (Cidade da Santísima Trindade e Porto de Santa María do Bo Aire).

Trala súa segunda fundación Buenos Aires tivo un escaso desenvolvemento ata que en 1776 foi nomeada capital do Vicerreinado do Río da Prata. Dende ese momento comezou a evolucionar rapidamente debido ao empurre comercial que a beneficiou, principalmente grazas ao contrabando, desenvolvéndose non só economicamente senón tamén culturalmente. A chegada de ideas liberais e fundamentalmente a ocupación de España polo exército napoleónico, permitiu a creación de movementos emancipadores, que desataron en 1810 a Revolución de Maio e a creación do primeiro goberno patrio.

Durante o longo proceso que levou á creación do Estado Nacional Arxentino, Buenos Aires foi elixida lugar de residencia do Goberno Nacional, aínda que este carecía de autoridade administrativa sobre a cidade, que formaba parte da provincia de Buenos Aires. A necesidade do goberno nacional de federaliza-la, sumada ao movemento de tropas ordenado polo gobernador da provincia, Carlos Tejedor, produciu en 1880 unha serie de enfrontamentos que rematarían coa derrota da provincia de Buenos Aires e a federalización da cidade. Posteriormente, a Provincia de Buenos Aires cedeu os partidos de Flores e Belgrano, os cales foron anexados ao territorio da Capital Federal. A cambio diso, a Provincia de Buenos Aires recibiu unha compensación económica.

En 1882 o Congreso Nacional creou as figuras do intendente e o Concello Deliberante da Cidade. O intendente non era elixido polo voto popular, senón que era designado polo Presidente da Nación en conformidade co Senado. O primeiro en exercer o novo cargo foi Torcuato de Alvear, designado en 1883 por Julio A. Roca.

Cara finais do século XIX e comezos do século XX a cidade sufriu unha transformación importante; a prosperidade económica que atravesaba o país sumada ás preparacións para o I Centenario que se celebraría en 1910 permitiron que a infraestrutura urbana se desenvolvese. Isto incluíu non só a construción de novos edificios, prazas e monumentos, senón tamén un melloramento xeral nos servizos públicos que lle permitiu contar en 1913 co primeiro metro de Iberoamérica.

Durante o século XX a cidade experimentou un gran crecemento demográfico que a situou entre as maiores cidades da Terra, non só a nivel demográfico, senón tamén artístico, cultural e económico.

Trala Reforma da Constitución Arxentina de 1994 a cidade puido contar coa súa propia Constitución e cun goberno autónomo de elección directa. O 30 de xuño de 1996 celebráronse as eleccións que designarían ao Xefe de Goberno da Cidade, así como aos lexisladores que sancionarían a Constitución da Cidade. Nas eleccións do Poder Executivo resultou gañadora a fórmula da Alianza para a Xustiza, o Traballo e a Educación de Fernando de la Rúa, converténdose deste xeito no primeiro Xefe de Goberno. Tras dous meses de deliberacións, a Convención Constituínte finalmente sancionou o 1 de outubro de 1996 a Constitución da Cidade de Buenos Aires.

No ano 2003 foi promulgada a Unión Civil^[12], tanto para as parellas homosexuais como para as heterosexuais, converténdose na primeira cidade en América Latina en oficializar devanditas unións.

Buenos Aires foi cidade de acollida para numerosos galegos na emigración ou o desterro a partir do desenvolvemento que levou a cidade de ter uns 55 000 habitantes en 1855 a millón e medio en 1885^[13]. Na realidade, é a cidade do planeta con máis habitantes galegos. É coñecido o seu Centro Gallego pola súa enorme influencia e instalacións (editorial, centro cultural, hospital,...) que tivo unha importancia básica na sociedade arxentina do século XX (máis aínda cando foi o corralito no 2001).

A cidade de Buenos Aires atópase no hemisferio sur a 34º 36' de latitude e 58º 26' de lonxitude. A cidade autónoma (tamén coñecida como Capital Federal) esténdese sobre un terreo chairo con 19,4 km de norte a sur e 17,9 km de leste a oeste. Na súa superficie de 202 km² vivían, en 2009, 3 120 435 habitantes. No entanto, cando se examina súa rexión metropolitana (a chamada Gran Buenos Aires), a superficie atinxe 3880 km² e a poboación chega aos 13 millóns de habitantes, converténdoa nunha das cidades máis populosas do mundo e a segunda na América do Sur, despois de São Paulo, no Brasil.

Na marxe oposta do Río da Prata, atópase a cidade uruguaia de Colonia del Sacramento. Buenos Aires lígase a Colonia e a Montevideo por barco (que cobre a ruta Buenos Aires-Montevideo en pouco máis de tres horas, e Buenos Aires-Colonia en cerca dunha hora). O Río da Prata (Río de la Plata) e mailo Riachuelo forman os límites naturais da Cidade Autónoma de Buenos Aires ao leste e ao sur. O resto do seu perímetro está demarcado pola Avenida General Paz, que circunvala a cidade de norte a oeste. Esta avenida liga de forma rápida a cidade coa Gran Buenos Aires, unha rexión de alta concentración de habitantes e forte actividade comercial e industrial.

O clima da cidade é temperado oceánico (ameno durante todo o ano). As temperaturas medias anuais son de 18 °C. No inverno a temperatura pode caer a 3 °C, en canto no verán, húmido, a temperatura media é de 28 °C. Só unha vez na súa historia, en 1918, rexistrouse caída de neve.

Parámetros climáticos medios de Buenos Aires
Mes	Xan	Feb	Mar	Abr	Mai	Xuñ	Xul	Ago	Set	Out	Nov	Dec	Ano
Temperatura máxima media (°C)	29	27	26	22	18	15	14	16	18	21	24	27	21
Temperatura mínima media (°C)	17	17	15	11	8	5	5	6	7	10	12	16	11
Precipitacións (cm)	10	10	10	8	7	5	5	6	10	9	8	16	97
Fonte: Weatherbase 2011

Os habitantes de Buenos Aires son coñecidos como porteños (xente do porto), isto é debido á grande importancia que tivo o porto da cidade no desenvolvemento da cidade e da nación. Os habitantes da provincia de Buenos Aires (ás veces excluíndo os arrabais da cidade) son coñecidos como bonaerenses.

Segundo o censo do 2002, a cidade ten unha poboación de 2 768 772, mentres que a área metropolitana do Gran Buenos Aires ten unha poboación de 13 millóns de habitantes (censo do 2001). A poboación da cidade atópase estancada dende 1960, debido as baixas taxas de natalidade e á pouca emigración á cidade.

A maioría dos porteños teñen orixe europea, sendo maioría os descendentes de españois e italianos, destacando os descendentes dos galegos, asturianos, e vascos entre os españois, e os calabreses, lingurianos, piemonteses, lombardos e napolitanos entre os italianos.

Entre as outras orixes europeas destacan os alemáns, portugueses, polacos, irlandeses, rusos, franceses, croatas, ingleses e galeses. Dende a década dos anos 90 produciuse unha pequena onda migratoria proveniente da Ucraína e da Romanía.

Na cidade existe unha pequena minoría de orixe crioulla, orixinaria do período imperial español. A poboación crioula e mestiza incrementouse nas últimas décadas grazas á emigración, principalmente das provincias e dos países veciños (Bolivia, o Perú e Paraguai).

Dende comezos do século XX, estableceuse na cidade unha importante comunidade árabe, formada principalmente por sirios, libaneses e armenios.

A comunidade xudía do Gran Buenos Aires está formada por uns 250.000 membros, e constitúe a maior da Latinoamérica. A maioría son de orixe Asquenací, provenientes de Alemaña e Rusia. Destaca tamén a pequena comunidade xudía de orixe sefardí, formada principalmente por xudeus de orixe siria.

A comunidade asiática de Buenos Aires ten a súa orixe no Xapón, destacando a rexión de Okinawa como emisora de emigrantes. Dende a década dos 70 produciuse un importante fluxo migratorio dende China e Corea.

A maioría dos habitantes de Buenos Aires son católicos. Destacan tamén as comunidades ortodoxas e anglicanas. A partir da década dos 80 produciuse un importante crecemento da Igrexa Evanxélica.

A cidade tamén conta con importantes comunidades xudías e islámicas dende fai máis dun século.

No 2004 o Produto Interior Bruto (PIB) da cidade de Buenos Aires foi de aproximadamente $100.455 billóns^[14], o que equivale a $36.185 per capita. Os ingresos superiores aos 10.000 dólares per capita triplica a media nacional, o que converte á cidade nunha das de maiores ingresos per capita da América Latina.

O principal sector económico de Buenos Aires é o sector Servizos, o cal representa o 73% do PIB da cidade, superando o 66% da media nacional. Dentro do sector servizos o sector de maior importancia é o de servizos inmobiliarios, empresariais e de alugueiro, sector que xera 17.195 billóns de pesos.

Dentro do sector servizos, o segundo maior sector en importancia son os servizos financeiros, xerando 12.622 billóns de pesos. A cidade xera o 67% do valor engadido deste sector a nivel nacional, concentrando o 53% dos depósitos e o 68% dos emprestamos.

A industria representa o 20% do PIB, xerando 20.308 billóns de pesos. O desenvolvemento dos sectores produtores de bens é elevado dende a saída da convertibilidade. No 2004 o sector tivo un crecemento do 21%, mentres o sector servizos medrou un 19%.

No ano 2004, o PIB da cidade medrou un 8,5% en relación ao ano 2003^[15], sendo a construción o sector de maior crecemento (un 50%), seguido da Electricidade, o Gas e a Auga (25,7%) e os Servizos de Transporte (18,7%). Con todo, o sector dos servizos financeiros caeu un 8%, acumulando unha caída do 44% dende o 2001.

Nos últimos anos, Buenos Aires vén de converterse nun polo turístico, en especial grazas á desvarolización do peso o cal orixinou unha acentuada baixada dos custos para os visitantes estranxeiros. Entre o ano 2002 e 2004, a cantidade de establecementos hoteleiros medrou un 10,7%, mentres que a taxa de habitacións ocupadas sufriu un crecemento do 42,9%.^[16]

A cidade conta co Aeroporto Internacional de Ezeiza (situado a 35 km da cidade) e cun aeroporto doméstico, o Aeroparque Jorge Newbery. Conta co terminal viario de Retiro, de onde parten e chegan liñas de autobús para todas as rexións do país e para cidades de Chile, o Perú, Bolivia, Paraguai, o Uruguai e o Brasil. Conta tamén con ferry-boats que a conectan coas cidades de Colonia del Sacramento, Montevideo e Piriápolis, no veciño Uruguai. Fica a 1630 km ao norte doutro importante destino turístico arxentino, a cidade de Bariloche.

• Centro
  • Cabido Histórico
  • Casa Rosada
  • Catedral Metropolitana
  • Congreso Nacional
  • Palacio Municipal
  • Plaza de Mayo (onde fica a Casa Rosada e maila Catedral)
  • Puente de la Mujer (ponte móbel situada en Puerto Madero)
  • Puerto Madero (e os seus cafés e restaurantes)
  • Manzana de las Luces
  • Obelisco
  • Reserva Ecolóxica Costanera Sur (próxima a Puerto Madero)
  • Teatro Colón
• Barrio Norte
  • Biblioteca Nacional
  • Cemiterio da Recoleta
  • MALBA (Museo de Arte Latinoamericano de Buenos Aires)
  • Museo Nacional de Bellas Artes
  • Praza Francia
• Barrio de Palermo
  • Parque Tres de Febrero
  • Jardín Japonés
  • Planetario
  • Jardín Botánico
  • Barrio de La Boca
  • Caminito
  • Estadio de fútbol do Boca Juniors
  • Museo Histórico Nacional
• Barrio de Mataderos
  • Feira de artesanía e tradicións arxentinas
• Barrio de San Telmo
  • La Casa Mínima
  • Praza Dorrego
  • Museo Nacional de Arte Decorativa

A Cidade de Buenos Aires ao longo da súa historia irmandouse con cidades de varios continentes, ademais dalgunhas comunidades autónomas e rexións.^[17]

Cidades irmás de Buenos Aires

Cádiz Asunción Atenas Barcelona Pequín[18] Beirut Cidade de México Belgrado Berlín[19] Bilbao Bogotá Brasilia Cidade do Cabo Damasco O Cairo Iereván Istambul Xénova Cuzco Guadix

Xerusalén Kíiv Lima Lisboa Londres Lucca Madrid[20] Medellín Miami Milán Montevideo Moscova Nápoles Osaka Otava Oviedo París Porto Alegre Praga

Quito Río de Xaneiro Roma Rotterdam Salamanca Santa Cruz de la Palma Santiago de Chile[21] Santiago de Compostela Santo Domingo São Paulo[21] Seúl Sevilla Tel Aviv Tolosa Varsovia Vigo Zagreb

Rexións, estados e comunidades autónomas irmandadas coa cidade de Buenos Aires:

• Andalucía (2001)
• Galiza (1998)
• Calabria (1987)
• Basilicata
• Nova Jersey
• Ohio

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Buenos Aires

• Ciudad de Buenos Aires: de la fundación a la participación ciudadana (en castelán). Subsecretaría de Comunicación Social. 2004, Buenos Aires, Arxentina.
• Nuevo Atlas de la Argentina (en castelán). Arte Gráfico Editorial Argentino. 1994, Buenos Aires, Arxentina. ISBN 84-605-1115-4
• Temas de Patrimonio Cultural, Volume 2: Patrimonio e Identidad Cultural,(castelán). Comisión para la Preservación del Patrimonio Histórico Cultural de la Ciudad de Buenos Aires. 2000, Buenos Aires, Arxentina. ISBN 987-97845-8-8
• Félix Luna, Breve historia de los argentinos (en castelán). 1997. Ed. Planeta, ISBN 950-742-811-9
• Anuario Estadístico 2004 (en castelán). Goberno da Cidade de Buenos Aires. 2005. Versión en liña
• Cerruti, Marcela. La migración peruana a la Ciudad de Buenos Aires: su evolución y características (en castelán). Revista Semestral de Datos y Estudios Demográficos (Ano 2, Número 2), Secretaría de Hacienda y Finanzas. 2005, Buenos Aires, Arxentina. ISSN 1668-5458

• Tango

• Goberno da Cidade de Buenos Aires (en castelán).
• Buenos Aires en Wikivoyage (en castelán).