Psicoloxía

A verba grega ψυχή (psykhé) quere dicir «alma», «mente», «alento», «vida», «vento frío», «sopro xeado» e era representado simbolicamente cunha bolboreta,^[10][11] mentres que -λογία (-loxía) describe a «fala» ou o «discurso», «tratado», «doutrina»etc.;^[12] polo tanto, psicoloxía significa literalmente «estudo da alma» e denota o «estudo da mente».^[13]

A palabra psicoloxía foi empregada por primeira vez en lingua latina polo poeta e humanista cristián Marko Marulić, no seu libro Psichiologia de ratione animae humanae a finais do século XV ou a comezos do XVI,^[14] e tamén se cita a obra dun autor alemán, Rudolf Göckel, que publicou o texto Psychologia hoc est de hominis perfectione, anima, ortu (Marburg, 1590). O termo difundiuse a través da Reforma protestante en Alemaña e os escritos de Philippe Melanchthon, e tamén se encontra o termo en francés, por exemplo no texto Psichologie ou traicté de l'apparition des esprits, de Noël Taillepied (1588).^[15] En canto á lingua inglesa, a primeira referencia coñecida de psychology apareceu na obra de Steven Blankaart, en 1694.^[16]

O termo non gañou popularidade no eido ilustrado senón até o uso do mesmo a cargo do filósofo alemán Christian Wolff, quen o empregou nas súas obras Psychologia empirica (1732) e Psychologia rationalis (1734).^[13]

As antigas civilizacións de Exipto, Grecia, China, India e Persia dedicáronse ao estudo filosófico da psicoloxía. No Antigo Exipto o Papiro Ebers mencionaba a depresión e os trastornos do pensamento.^[17] Os historiadores sinalan que os filósofos gregos, incluíndo Tales de Mileto, Platón e Aristóteles (especialmente no seu tratado De Anima),^[18] abordou o funcionamento da mente.^[19] Xa no século IV a.C., o médico grego Hipócrates teorizou que os trastornos mentais tiñan causas físicas máis que sobrenaturais.^[20] No ano 387 a. C., Platón suxeriu que é no cerebro onde teñen lugar os procesos mentais, e no 335 a. C. Aristóteles suxeriu que era o corazón.^[21]

Na China, a comprensión psicolóxica creceu a partir das obras filosóficas de Laozi e Confucio, e máis tarde das doutrinas do budismo. Este conxunto de coñecementos inclúe ideas extraídas da introspección e da observación, así como técnicas para pensar e actuar centrados. Enmarca o universo en termos dunha división da realidade física e da realidade mental, así como da interacción entre o físico e o mental. A filosofía chinesa tamén fixo fincapé na purificación da mente para aumentar a virtude e o poder. Un antigo texto coñecido como O clásico de medicina interna do Emperador Amarelo identifica o cerebro como o nexo da sabedoría e a sensación, inclúe teorías da personalidade baseadas no equilibrio yin-yang e analiza os trastornos mentais en termos de desequilibrios fisiolóxicos e sociais. A erudición chinesa centrada no cerebro avanzou durante a dinastía Qing co traballo de Fang Yizhi, educado en Occidente A erudición chinesa centrada no cerebro avanzou durante a dinastía Qing co traballo de Fang Yizhi (1611–1671), Liu Zhi (1660–1730), e Wang Qingren (1768–1831), educados en Occidente. Wang Qingren destacou a importancia do cerebro como centro do sistema nervioso, relacionou os trastornos mentais coas enfermidades cerebrais, investigou as causas dos soños e o insomnio, e avanzou unha teoría da lateralización hemisférica na función cerebral.^[22]

Influenciada polo hinduísmo, a filosofía india explorou as distincións nos tipos de conciencia. Unha idea central dos Upanishads e outros textos do Védico que formaron os cimentos do hinduísmo foi a distinción entre o eu mundano transitorio dunha persoa e a súa alma eterna e inmutable. As doutrinas hindús diverxentes e o budismo desafiaron esta xerarquía de eus, pero todos enfatizaron a importancia de alcanzar unha maior conciencia. O Ioga abarca unha serie de técnicas utilizadas para conseguir este obxectivo. A teosofía, doutrina establecida pola filósofa ruso-estadounidense Helena Blavatsky, inspirouse nestas doutrinas durante a súa estancia na India británica.^[23][24]

A psicoloxía interesou aos pensadores europeos do século das luces. En Alemaña, Gottfried Wilhelm Leibniz (1646–1716) aplicou os seus principios de cálculo da mente, argumentando que a actividade mental tiña lugar nun continuo indivisible. Suxeriu que a diferenza entre a conciencia consciente e a inconsciente é só unha cuestión de grao. Christian Wolff identificou a psicoloxía como a súa propia ciencia, escribindo Psychologia Empirica en 1732 e Psychologia Rationalis en 1734. Immanuel Kant avanzou a idea da antropoloxía como disciplina, sendo a psicoloxía unha subdivisión importante. Kant, porén, rexeitou explicitamente a idea dunha psicoloxía experimental, escribindo que "a doutrina empírica da alma tampouco pode achegarse nunca á química nin sequera como unha arte sistemática de análise ou doutrina experimental, pois nela a variedade da observación interior, só pode separarse pola mera división do pensamento, e entón non pode ser mantido separado e recombinado a vontade (pero menos aínda outro suxeito pensante deixa que sexa experimentado para adaptarse ao noso propósito), e mesmo a observación por si mesma xa cambia e despraza o estado do obxecto observado". En 1783, Ferdinand Ueberwasser (1752–1812) designouse a si mesmo Profesor de Psicoloxía Empírica e Lóxica e deu conferencias sobre psicoloxía científica, aínda que estes desenvolvementos foron pronto eclipsados polas guerras napoleónicas.^[25] A finais da época napoleónica, as autoridades prusianas suprimiron a Antiga Universidade de Münster.^[25] Con todo, tras consultar aos filósofos Hegel e Herbart, en 1825 o estado prusiano estableceu a psicoloxía como disciplina obrigatoria na súa sistema educativo, de rápida expansión e grande influencia. Con todo, esta disciplina aínda non abrazaba a experimentación.^[26] En Inglaterra, a primeira psicoloxía centrouse na frenoloxía e a resposta a problemas sociais como o alcoholismo, a violencia e os manicomios abarrotado do país.^[27]

O filósofo John Stuart Mill cría que a mente humana estaba aberta á investigación científica, aínda que a ciencia sexa nalgúns aspectos inexacta.^[28] Mill propuxo unha "química mental" na que os pensamentos elementais podían combinarse en ideas de maior complexidade.^[28] Gustav Fechner comezou a realizar investigacións de psicofísica en Leipzig na década de 1830. Articulou o principio de que a percepción humana dun estímulo varía logarítmicamente segundo a súa intensidade.^[29] O principio coñeceuse como lei Weber-Fechner. Os Elemente der Psychophysik de Fechner de 1860 desafiaron o punto de vista negativo de Kant con respecto á realización de investigacións cuantitativas sobre a mente.^[30][26] O logro de Fechner foi demostrar que "aos procesos mentais non só se lles podía dar magnitudes numéricas, senón que tamén se podían medir mediante métodos experimentais."^[26] En Heidelberg, Hermann von Helmholtz levou a cabo investigacións paralelas sobre a percepción sensorial e formou ao fisiólogo Wilhelm Wundt. Wundt, á súa vez, acudiu á Universidade de Leipzig, onde estableceu o laboratorio psicolóxico que deu a coñecer ao mundo a psicoloxía experimental. Wundt centrouse en descompoñer os procesos mentais nos compoñentes máis básicos, motivado en parte por unha analogía cos recentes avances da química, e a súa exitosa investigación dos elementos e a estrutura dos materiais.^[31] Paul Flechsig e Emil Kraepelin pronto crearon outro influente laboratorio en Leipzig, relacionado coa psicoloxía, que se centraba máis ben na psiquiatría experimental.^[26]

O psicólogo alemán Hermann Ebbinghaus, investigador da Universidade de Berlín, foi outro dos contribuíntes do século XIX a este campo. Foi pioneiro no estudo experimental da memoria e desenvolveu modelos cuantitativos de aprendizaxe e esquecemento.^[32] A principios do século XX, Wolfgang Kohler, Max Wertheimer e Kurt Koffka cofundaron a escola de psicoloxía da Gestalt (non debe confundirse coa terapia Gestalt). de Fritz Perls). O enfoque da psicoloxía da Gestalt baséase na idea de que os individuos experimentan as cousas como totalidades unificadas. No canto de reducir pensamentos e comportamentos en elementos compoñentes máis pequenos, como no estruturalismo, os gestaltistas sostiñan que o conxunto da experiencia é importante, e difire da suma das súas partes.

Psicólogos de Alemaña, Dinamarca, Austria, Inglaterra e os Estados Unidos pronto seguiron a Wundt na creación de laboratorios.^[33] G. Stanley Hall, O estadounidense G. Stanley Hall, que estudou con Wundt, fundou un laboratorio de psicoloxía na Universidade Johns Hopkins que chegou a ter influencia internacional. Hall, á súa vez, formou a Yujiro Motora, que levou a psicoloxía experimental, facendo fincapé na psicofísica, á Universidade Imperial de Toquio.^[34] O asistente de Wundt, Hugo Münsterberg, ensinou psicoloxía en Harvard a estudantes como Narendra Nath Sen Gupta, quen, en 1905, fundou un departamento e laboratorio de psicoloxía na Universidade de Calcuta.^[23] Os estudantes de Wundt Walter Dill Scott, Lightner Witmer e James McKeen Cattell traballaron no desenvolvemento de probas de capacidade mental. Cattell, que tamén estudou co euxenista Francis Galton, fundou The Psychological Corporation en Nova York en 1921. Witmer centrouse nas probas mentais dos nenos; Scott, sobre a selección de empregados.^[35]

Outro alumno de Wundt, o inglés Edward Titchener, creou o programa de psicoloxía na Universidade Cornell e avanzou en psicoloxía "estruturalista". A idea detrás do estruturalismo era analizar e clasificar diferentes aspectos da mente, principalmente a través do método da introspección.^[36] William James, John Dewey e Harvey Carr avanzaron a idea do funcionalismo, un enfoque expansivo da psicoloxía que subliñaba a idea darwiniana da utilidade dun comportamento para o individuo. En 1890, James escribiu un influente libro, The Principles of Psychology (Os principios da psicoloxía), que ampliaba o estructuralismo. Describiu de xeito memorable "o fluxo da conciencia". As ideas de James interesaron a moitos estudantes estadounidenses nesta disciplina emerxente.^{[37] [38] [39]} Dewey integrou a psicoloxía coas preocupacións sociais, sobre todo promovendo a educación progresista, inculcando valores morais os nenos e asimilando os inmigrantes.^[40]

Unha corrente diferente de experimentalismo, cunha maior conexión coa fisioloxía, xurdiu en Suramérica, na Universidade de Buenos Aires, baixo o liderado de Horacio G. Piñero.^[41] En Rusia, tamén, os investigadores fixeron maior énfase na base biolóxica da psicoloxía, comezando polo ensaio de Ivan Sechenov de 1873, "Quen debe desenvolver a psicoloxía e como?" Sechenov avanzou a idea dos reflexos cerebrais e promoveu agresivamente unha visión determinista do comportamento humano.^[42] O fisiólogo ruso-soviético Ivan Pavlov descubriu nos cans un proceso de aprendizaxe que máis tarde se denominou "condicionamento clásico" e aplicouno aos seres humanos.^[43]

Unha das primeiras sociedades de psicoloxía foi La Société de Psychologie Physiologique en Francia, que durou de 1885 a 1893. A primeira reunión do congreso internacional de Psicoloxía patrocinado pola Unión Internacional de Ciencias Psicolóxicas tivo lugar en París, en agosto de 1889, no medio da Exposición Universal que celebra o centenario da Revolución Francesa. William James foi un dos tres estadounidenses entre os 400 asistentes. A American Psychological Association (APA) foi fundada pouco despois, en 1892. O congreso internacional continuou celebrándose en diferentes lugares de Europa e cunha ampla participación internacional. O sexto congreso, celebrado en Xenebra en 1909, incluíu presentacións en ruso, chinés e xaponés, así como en esperanto. Despois dun parón durante a primeira guerra mundial, o sétimo congreso reuniuse en Oxford, cunha participación substancialmente maior dos angloamericanos vencedores da guerra. En 1929, o congreso tivo lugar na Universidade Yale en New Haven, Connecticut, no que participaron centos de membros da APA.^[33] A Universidade Imperial de Toquio liderou a introdución da nova psicoloxía en Oriente. As novas ideas sobre psicoloxía difundíronse do Xapón á China.^[22][34]

A psicoloxía estadounidense gañou status tras a entrada dos Estados Unidos na primeira guerra mundial. Un comité permanente dirixido por Robert Yerkes administrou probas mentais ("Army Alpha" e "Army Beta") a case 1,8 millóns de soldados.^[44] Posteriormente, a familia Rockefeller, a través do Social Science Research Council, comezou a proporcionar financiamento para a investigación do comportamento.^[45][46] As organizacións benéficas de Rockefeller financiaron o Comité Nacional de Hixiene Mental, que difundiu o concepto de enfermidade mental e meteu presión para que se aplicasen ideas da psicoloxía á crianza dos nenos.^[44][47] En 1941, o traballo pioneiro, nos Estados Unidos, sobre sexualidade de Alfred Kinsey gañara o respaldo financeiro do Consello Nacional de Investigación, financiado nese momento pola Fundación Rockefeller.^[48] Baixo a influencia da Oficina de Rexistro da Euxenesia (financiada polo Instituto Carnegie), o Fondo Pioneiro (financiado por Draper) e outras institucións, o movemento euxenésico tamén influíu na psicoloxía estadounidense. Nas décadas de 1910 e 1920, a euxenesia converteuse nun tema habitual nas clases de psicoloxía.^[49] En contraste cos Estados Unidos, no Reino Unido a psicoloxía atopouse co antagonismo dos establecementos científicos e médicos, e ata 1939 só había seis cátedras de psicoloxía nas universidades de Inglaterra.^[50]

Durante a segunda guerra mundial e a guerra fría, as axencias militares e de intelixencia estadounidenses establecéronse como principais financiadores da psicoloxía a través das forzas armadas e da nova axencia de intelixencia a Oficina de Servizos Estratéxicos (Office of Strategic Services). O psicólogo Dorwin Cartwright, da Universidade de Míchigan, informou de que os investigadores universitarios comezaron a investigar a propaganda a grande escala en 1939-1941. Observou que "os últimos meses da guerra viron a un psicólogo social converterse no principal responsable de determinar a política de propaganda semana a semana para o Goberno dos Estados Unidos." Cartwright tamén escribiu que os psicólogos tiñan un papel importante na xestión da economía domestica.^[51] O Exército lanzou a súa nova proba de clasificación xeral para avaliar a capacidade de millóns de soldados. O Exército tamén se dedicou a unha investigación psicolóxica a grande escala sobre a moral das tropas e a saúde mental.^[52] Na década de 1950, as fundacións Rockefeller e Ford colaboraron coa Central Intelligence Agency (CIA) para financiar a investigación sobre a guerra psicolóxica.^[53] En 1965, unha controversia pública chamou a atención sobre o Proxecto Camelot do exército, o "Proxecto Manhattan" das ciencias sociais, un esforzo que recrutou a psicólogos e antropólogos para analizar os plans e políticas de países estranxeiros con fins estratéxicos. ^[54][55]

En Alemaña, tras a primeira guerra mundial, a psicoloxía mantivo o poder institucional a través do exército, que posteriormente se ampliou xunto co resto do exército durante a Alemaña nazi.^[26] Baixo a dirección do primo de Hermann Göring, Matthias Göring, O Instituto Psicanalítico de Berlín pasou a chamarse Instituto Göring, os psicanalistas freudianos foron expulsados e perseguidos baixo as políticas antixudías do Partido Nazi, e todos os psicólogos tiveron que distanciarse de Freud e Adler, fundadores do psicanálise que tamén eran xudeus.^[56] O Instituto Göring estivo ben financiado durante toda a guerra co mandato de crear unha "Nova Psicoterapia Alemá". Esta psicoterapia pretendía aliñar aos alemáns aptos cos obxectivos xerais do Reich. Como describiu un médico: "A pesar da importancia da análise, a guía espiritual e a cooperación activa do paciente representan a mellor forma de superar os problemas mentais individuais e subordinalos aos requisitos do Volk e a Gemeinschaft". Os psicólogos debían proporcionar Seelenführung [lit., guía da alma], o liderado da mente, para integrar á xente na nova visión dunha comunidade alemá.^[57] Harald Schultz-Hencke fusionou a psicoloxía coa teoría nazi da bioloxía e as orixes raciais, criticando a psicanálise como un estudo dos débiles e deformes.^[58] Johannes Heinrich Schultz, psicólogo alemán recoñecido por desenvolver a técnica do adestramento autógeno, avogou de forma destacada pola esterilización e a eutanasia dos homes considerados xeneticamente indesexables, e ideou técnicas para facilitar este proceso.^[59]

Despois da guerra creáronse novas institucións aínda que algúns psicólogos, pola súa filiación nazi, quedaron desacreditados. Alexander Mitscherlich fundou unha destacada revista de psicanálise aplicada chamada Psyche. Co financiamento da Fundación Rockefeller, Mitscherlich estableceu a primeira división clínica de medicina psicosomática na Universidade de Heidelberg. En 1970, a psicoloxía integrouse nos estudos obrigatorios dos estudantes de medicina.^[60]

Tras a revolución rusa, os bolxeviques promoveron a psicoloxía como unha forma de deseñar o "Home Novo" do socialismo. En consecuencia, os departamentos universitarios de psicoloxía formaron a un gran número de estudantes de psicoloxía. Ao finalizar a formación, ofrecíanse postos para eses estudantes en escolas, lugares de traballo, institucións culturais e no exército. O Estado ruso fixo fincapé na pedoloxía e o estudo do desenvolvemento infantil. Lev Vigotski destacou no campo do desenvolvemento infantil.^[42] Os bolxeviques tamén promoveron o amor libre e abrazaron a doutrina da psicanálise como antídoto contra a represión sexual.^{[n. 1][61]}

Aínda que a pedoloxía e as probas de intelixencia caeron en desgraza en 1936, a psicoloxía mantivo a súa posición privilexiada como instrumento da Unión Soviética.^[42] As purgas estalinistas cobráronse un alto prezo e infundiron un clima de medo na profesión, como no resto da sociedade soviética.^{[n. 2]} Tras a segunda guerra mundial, os psicólogos xudeus do pasado e do presente, incluídos Lev Vigotski, A.R. Luria e Aron Zalkind, foron denunciados; Ivan Pavlov (postumamente) e o propio Stalin foron celebrados como heroes da psicoloxía soviética.^[62] Os académicos soviéticos experimentaron unha certa liberalización durante o desxeo de Khrushchev. Os temas da cibernética, a lingüística e a xenética volveron ser aceptables. Xurdiu o novo campo da psicoloxía da enxeñería. Este campo dedicábase ao estudo dos aspectos mentais de traballos complexos (como piloto e cosmonauta). Os estudos interdisciplinarios fixéronse populares e estudosos como Georgy Shchedrovitsky desenvolveron enfoques de teoría de sistemas para o comportamento humano.^{[n. 3]}

A psicoloxía chinesa do século XX inspirouse nun principio na psicoloxía estadounidense, con traducións de autores norteamericanos como William James, a creación de departamentos e revistas universitarias de psicoloxía e o establecemento de grupos como a Asociación Chinesa de Probas Psicolóxicas (1930) e a Sociedade Psicolóxica China (1937). Animouse aos psicólogos chineses a centrarse na educación e a aprendizaxe de idiomas. Os psicólogos chineses sentironse atraídos pola idea de que a educación permitiría a modernización. John Dewey, que deu conferencias ante o público chinés entre 1919 e 1921, exerceu unha influencia significativa sobre a psicoloxía na China. O filósofo e político Cai Yuanpei presentouno na Universidade de Pequín como un pensador maior que Confucio. Zing-Yang Kuo que se doutorou na Universidade de California, Berkeley, chegou a ser presidente da Universidade de Zhejiang e popularizou o condutismo.^[63] Despois de que o Partido Comunista da China obtivese o control do país, a Unión Soviética estalinista converteuse na principal influencia, co marxismo-leninismo como doutrina social principal e o condicionamento pavloviano como medio aprobado para o cambio de comportamento. Os psicólogos chineses elaboraron o modelo de Lenin dunha conciencia "reflexiva", imaxinando unha "conciencia activa" (pinyin: tzu-chueh neng-tung-li) capaz de transcender as condicións materiais mediante o traballo duro e a loita ideolóxica. Desenvolveron un concepto de "recoñecemento" (pinyin: jen-shih ) que se refería á interface entre as percepcións individuais e a visión do mundo socialmente aceptada; a falta de correspondencia coa doutrina do partido era un "recoñecemento incorrecto."^[63]

O ensino da psicoloxía estaba centralizada na Academia Chinesa de Ciencias, supervisada polo Consello de Estado. En 1951, a academia creou unha Oficina de Investigación en Psicoloxía, que en 1956 converteuse no Instituto de Psicoloxía. Dado que a maioría dos psicólogos máis destacados formáronse nos Estados Unidos, a primeira preocupación da academia foi a reeducación destes psicólogos nas doutrinas soviéticas. A psicoloxía infantil e a pedagoxía co propósito dunha educación nacional cohesionada seguiron sendo un obxectivo central da disciplina.(Chin 1969, pp. 18-24)

En 1920, Édouard Claparède e Pierre Bovet crearon unha nova organización de psicoloxía aplicada chamada Congreso Internacional de Psicotecnia Aplicada á Orientación Profesional, máis tarde chamado Congreso Internacional de Psicotecnia e despois Asociación Internacional de Psicoloxía Aplicada (IAAP).^[33] A IAAP está considerada a asociación internacional de psicoloxía máis antiga.^[64] Na actualidade, polo menos 65 grupos internacionais ocúpanse de aspectos especializados da psicoloxía.^[64] En resposta ao predominio masculino neste campo, as psicólogas estadounidenses formaron o Consello Nacional de Mujeres Psicólogas en 1941. Esta organización converteuse no Consello Internacional de Mulleres Psicólogas despois da segunda guerra mundial e no Consello Internacional de Psicólogos en 1959. Varias asociacións, entre elas a Asociación de Psicólogos Negros e aAsociación de Psicoloxía Asiática Americana, xurdiron para promover a inclusión de grupos raciais non europeos na profesión.^[64]

A Unión Internacional de Ciencias Psicolóxicas (en inglés, International Union of Psychological Science), (IUPsyS) é a federación mundial de sociedades psicolóxicas nacionais. A IUPsyS fundouse en 1951 baixo os auspicios da Organización das Nacións Unidas para a Educación, a Cultura e a Ciencia (UNESCO).^[33][65] Desde entón, os departamentos de psicoloxía proliferaron en todo o mundo, baseándose principalmente no modelo euroamericano.^[23][65] Desde 1966, a Unión publica o International Journal of Psychology.^[33] A IAAP e a IUPsyS acordaron en 1976 celebrar un congreso cada catro anos, de forma graduada..^[64]

A IUPsyS recoñece 66 asociacións nacionais de psicoloxía e existen polo menos outras 15.^[64] A Asociación Americana de Psicoloxía é a máis antiga e grande.^[64] O seu número de afiliados pasou de 5.000 en 1945 a 100.000 na actualidade.^[36] A APA inclúe 54 divisións, que desde 1960 proliferaron constantemente para incluír máis especialidades. Algunhas destas divisións, como a Society for the Psychological Study of Social Issues e a American Psychology-Law Society, comezaron como grupos autónomos.^[64]

A Sociedade Interamericana de Psicoloxía, fundada en 1951, aspira a promover a psicoloxía en todo o hemisferio occidental. Celebra o Congreso Interamericano de Psicoloxía e contaba con 1.000 membros no ano 2000. A Federación Europea de Asociacións Profesionais de Psicoloxía, fundada en 1981, representa a 30 asociacións nacionais cun total de 100.000 membros individuais. Polo menos outras 30 organizacións internacionais representan a psicólogos de diferentes rexións.^[64]

Nalgúns lugares, os gobernos regulan legalmente quen pode prestar servizos psicolóxicos ou presentarse como «psicólogo».^[66] A APA define ao psicólogo como unha persoa cun doutoramento en psicoloxía.^[67]

Desde a súa xénese como disciplina, a Psicoloxía viuse na necesidade de axustarse á metodoloxía indutiva empírico-analítica, imperante dende o século XVI. Recordemos que antes dese século a ciencia tíñase desenvolto dentro dunha tradición eminentemente dedutiva, onde os fenómenos explicábanse a partir do seu axuste interpretativo coas concepcións filosóficas ou relixiosas do momento.

Se ben é certo que a adscrición da Psicoloxía ó método científico representou un avance significativo, especialmente no concernente ó estudo dos procesos psicofisiolóxicos asociados á percepción, tamén é certo que a descomposición analítica dos fenómenos psíquicos superiores en feitos positivos fai case imposible a súa reestruturación ulterior para a súa cabal comprensión.

O desenvolvemento da ciencia no século XX desmontou a mistificación que tiña creado ó redor do obxecto, pois a teoría da relatividade amosa a interdependencia entre a materia e o movemento, o obxecto e a acción. Con todo, observando a esencia dos diferentes métodos de investigación, atopamos que todas as escolas de Psicoloxía usan o esquema estímulo-resposta, independentemente do enfoque que teñan e da aplicación práctica que fagan del; en realidade, as discrepancias xorden a partir da interpretación teórica que os investigadores asignan ós distintos contornos e ás consecuencias.

Vygotski, Wallon e Piaget coinciden no propósito de superar o feito estático que pretende falar por si mesmo e recoñecen que os mesmos fenómenos poden adquirir significacións diferenciadas, segundo sexa a estrutura que os engloba. Ó respecto, Vygotski convoca unha visión xenética da mente, mentres Piaget propón o método Clínico Experimental e Wallon rexeita calquera método que intente introducir modificacións substanciais na natureza das persoas estudadas.

Referencias

• Colexio Oficial de Psicoloxía de Galicia
• Colegio General de la Psicología de España
• Conselho Federal de Psicologia (Brasil)
• American Psychological Associtation