Palacio de Diocleciano

Despois de que os romanos abandonaran o lugar, o palacio quedou baleiro durante varios séculos. No século VII, os veciños próximos fuxiron ao palacio amurallado nun intento de escapar de invasión dos croatas. Desde entón o palacio ocupouse, con residentes facendo as súas casas e negocios dentro do soto do palacio e directamente nos seus muros.^[1] Aínda hoxe se poden atopar dentro dos muros moitos restaurantes e tendas, e algúns fogares.

Logo da Idade Media o palacio era practicamente descoñecido no resto de Europa ata que o arquitecto neoclásico escocés Robert Adam fixo unha revisión das ruínas e, coa axuda do anticuario e artista francés Charles-Louis Clérisseau e varios debuxantes, publicados "Ruinas do Palacio do Emperador Diocleciano en Spalatro en Dalmacia" (Londres, 1764).^[2]

O palacio de Diocleciano foi unha inspiración para o novo estilo de Arquitectura Neoclásica de Adam.^[3] e a publicación de debuxos medidos converteuse no vocabulario de deseño da arquitectura europea por primeira vez. Algunhas décadas máis tarde, en 1782, o pintor francés Louis-François Cassas creou debuxos do palacio, publicados por Joseph Lavallée en 1802 nas crónicas das súas viaxes.^[4]

Este palacio é hoxe, con todos os edificios históricos máis importantes, o centro da cidade de Split. O Palacio de Diocleciano transcende a importancia local polo seu grao de conservación. O Palacio é unha das obras arquitectónicas e culturais máis famosas e completas da costa croata do Adriático. Como os restos máis completos no mundo dun palacio romano, ten un lugar destacado no Mediterráneo, e no patrimonio mundial e europeo.

En novembro de 1979, a UNESCO, en consonancia coa convención internacional sobre patrimonio cultural e natural, aprobou unha proposta para que a histórica cidade de Split construída ao redor do Palacio se incluíse no rexistro do Patrimonio da Humanidade.^[5]

En novembro de 2006, o Concello decidiu autorizar máis de vinte novos edificios no palacio (incluíndo un centro comercial e garaxes), aínda que o palacio fora declarado Monumento Patrimonio da Humanidade pola UNESCO. Dise que esta decisión foi motivada politicamente e en gran parte debido ao lobby dos promotores inmobiliarios locais. Unha vez que en 2007 so cidadáns tiveron coñecemento do proxecto, presentaron unha petición en contra e gañaron. Non se construíu ningún edificio novo, centro comercial ou garaxe subterráneo.

O World Monuments Fund estivo traballando nun proxecto de conservación do palacio, incluíndo o estudo da integridade estrutural a limpeza a restauración da pedra e a xesería.

O palacio está representado no reverso do billete de 500 kunas croata, emitido en 1993.^[6][7]

O terreo do palacio é un rectángulo irregular (aproximadamente 160 metros x 190 metros) con torres que sobresaen das fachadas occidental, norte e leste. Combina as calidades dunha luxosa vivenda coas dun campamento militar, coas súas enormes portas e torres de vixilancia. O palacio está pechado por muros e, por veces, albergou máis de 9000 persoas. As porcións subterráneas do palacio presentan bóveda de canón de pedra.

Só a fachada sur, que ascendía directamente desde ou moi preto do mar, non estaba fortificada. A elaborada composición arquitectónica da galería con arcos do seu piso superior difire do tratamento máis severo das tres fachadas da costa. Unha porta monumental no medio de cada un destes muros conducía a un patio cerrado. A porta do mar do sur (a Porta Aenea) era máis simple en forma e dimensións que as outras tres, e crese que deseñouse orixinalmente como o acceso privado do emperador ao mar ou como entrada de servizo para o abastecemento.

O deseño deríva tanto do tipo de construción vila como do castrum, e esta dualidade tamén é evidente na disposición do interior. A estrada transversal (Decumanus Maximus | decumanus) que unía a porta oriental (a Porta de Prata ou "Porta argentea") e a porta occidental (a Porta de Ferro ou Porta Ferrea) dividían o complexo en dúas metades.

Na metade sur atopábanse as estruturas máis luxosas; é dicir, os "pisos do emperador", tanto públicos como privados, e "edificios relixiosos". Os apartamentos do emperador formaban un bloque á beira do mar e situábanse por riba dunha subestructura porque o terreo en pendente esixía diferenzas significativas de nivel. Aínda que durante moitos séculos estivo case completamente chea de desperdicios, a maior parte da subestructura está ben conservada e indica a forma e disposición orixinais das habitacións de arriba.

Un patio monumental chamado Perístilo formaba o acceso norte aos apartamentos imperiais. Tamén daba acceso ao mausoleo de Diocleciano no leste (hoxe convertido na Catedral de Split) e a tres templos ao oeste (dous dos cales agora están perdidos, e o terceiro converteuse nun baptisterio, que orixinalmente foi o templo de xupiter). Hai un templo xusto ao oeste do Perístilo chamado O Templo de Aesculapius, que ten un tellado semicilíndrico, construído en bloques de pedra, que non pingou ata a década de 1940 e entón foi cuberto cun teito de chumbo. O templo foi restaurado recentemente.

A metade setentrional do palacio, dividida en dúas partes pola rúa principal norte-sur (cardo) que leva desde a Porta Dourada (Porta aurea) ata o Perístilo, está peor conservada. En xeral, suponse que cada parte era un complexo residencial, que albergaba soldados, criados e posiblemente outras instalacións.

Ambas partes aparentemente estaban rodeadas por rúas. Nos ^{[Verificar credibilidade]} muros perimetrales había edificios rectangulares, posiblemente almacéns.

O palacio está construído con pedra calcaria branca local e mármore de alta calidade, a maioría do cal procedía das canteiras de mármore de Brač na illa de Brač, tufo tomado das veigas dos ríos próximos e de ladrillo feito en Salona e outras fábricas. Algúns materiais de decoración importáronse: columnas granito exipcio, mármore fino para revestementos e algúns capiteis producidos en obradoiros no Proconeso.

O Palacio estaba decorado con numerosas esfinxes de granito de 3500 anos de antigüidade, orixinarias do sitio ^{[Verificar credibilidade]} do faraón exipcio Thutmose III. Só tres sobreviviron ao paso dos séculos. Un aínda está no Perístilo, o segundo está sen cabeza fronte ao templo de Xúpiter, e unha terceira no museo da cidade.

A auga para o palacio e toda a área de Split vén do río Jadro preto de Salona. Ao longo da estrada de Split a Salona aínda se ven impresionantes restos do acueduto romano orixinal. Foron restaurados no século XIX.

• Split

• Diocletian's Palace information
• Robert Adam's Ruins of the Palace of the Emperor Diocletian at Spalatro in Dalmatia
• Diocletian's Palace virtual tour (Croatian Landmarks)
• Diocletian's Palace info