Corda
A corda[1] é unha ferramenta empregada en certas actividades como a construción, navegación (denominándose cabo[2]), exploración, deportes e comunicacións. Cando son grosas reciben tamén os nomes de soga[3] e maroma.[4] As cordas foron usadas desde a idade prehistórica.[5] Grazas ao desenvolvemento da corda inventáronse gran cantidade de cabos (nós) con diversas utilidades. As poleas empregáronse desde hai moito tempo para redirixir a forza noutras direccións, e poden ser empregadas como unha vantaxe mecánica, permitindo que múltiples forzas se apliquen ao momento de apoio final da mesma. Os guindastres, os polispastos e os cabrestantes son máquinas deseñadas para ser accionadas por cordas e cables.
Cando unha corda é longa e grosa e se utiliza para suxeitar a carga do carro ou dun remolque recibe o nome de adival, cabestro, liame, luria, rello, sedeño, treixa ou trelo.[6] Se as cordas son delgadas reciben o nome de cordel, baraza (ou barazo) e piola,[7] aínda cando adoitan ser máis grosas que un fío.
Aos extremos da corda denomínaselles chicotes mentres que á súa parte media seo.[8]
As cordas poden facerse de distintos tipos de fibras téxtiles: naturais, artificiais, sintéticas ou combinacións entre eles. Entre as naturais están o cáñamo, esparto, algodón, xute, seda, la, e pelo. Entre as artificiais está o raión, que se emprega na elaboración de cordas decorativas. Entre as sintéticas atópanse o polipropileno, nailon, poliéster (por exemplo PET, vectran), o polietileno (como o spectra) e as fibras aramidas (por exemplo twaron, technora e o kevlar). Algunhas cordas elabóranse con mesturas para aumentar a resistencia. As cordas pódense elaborar tamén de fibras metálicas.
A corda tamén se usou en traballos de cantaría como elemento decorativo. Coñécese co nome de sogueado.[9] É propio do estilo románico.
Historia
editar
O emprego das cordas para a caza, o pulo, o estirado, atado, a suspensión e ascensión a cimas de montañas data desde a época prehistórica e sempre foi esencial nas actividades humanas básicas, así como no progreso da humanidade. As primeiras cordas eran tan longas como poderían ser as fibras dunha planta, o seu intento de alargalas deu lugar ás primeiras cordas retortas. Os fragmentos case-fosilizadas do que probablemente é unha "corda enrolada de case 65 mm de diámetro" que foi atopada na cova de Lascaux, data de aproximadamente 17.000 a.C..[5][10]
O Antigo Exipto foi probablemente a primeira civilización que desenvolveu unha ferramenta especial para facer cordas. Os exipcios fixeron cordas que datan do 4000 ao 3500 a. C. e elaborábanse principalmente de xuncos. Outras cordas elaboradas na antigüidade fixéronse doutras fibras como a palmeira real, liño, herbas, papiro, seda ou mesmo pelo animal. O emprego destas cordas empuxou por centos de traballadores doutras terras a ser escravizados polos exipcios co obxecto de mover grandes pedras e construír os seus monumentos. Comezando aproximadamente desde o 2800 a. C., as cordas fixéronse de fibras en China. A elaboración de cordas expandiuse por toda Asia, India e Europa durante case varios séculos. [5]
Leonardo da Vinci debuxou certos esbozos dun concepto para unha máquina que facía cordas, foi unha das súas moitas invencións que nunca chegou a construír.[Cómpre referencia] Con todo a súa construción non podía ser levada a cabo sen o desenvolvemento dunha tecnoloxía avanzada: En 1586, Domenico Fontana erixiu un obelisco de 327 toneladas na praza de San Pedro de Roma cunha forza concertada de 900 homes, 75 cabalos e unha cantidade inxente de cordas.[Cómpre referencia] Non foi até pasado o século XVIII cando diversos inventos fixeron posible a invención dunha máquina capaz de construír corda. Na década de 1950 as fibras sintéticas como o nailon fóronse popularizando, substituíndo en proporción considerable ás naturais.
Estilos de elaboración
editarCorda torta
editar
A corda torta, ou tamén denominada impropiamente corda enrolada, é, desde o punto de vista histórico, a forma máis común de corda, polo menos na cultura de Occidente. A maioría das cordas tortas consisten en tres fibras que se enrolan para aumentar a fortaleza e resistencia da corda; existen versións con maior cantidade de fibras tortas.
Corda trenzada
editar
As cordas trenzadas son xeralmente de fibras sintéticas como o nailon, poliéster ou o polipropileno. Elíxese o nailon debido ás súas características de fortaleza e tenacidade, ademais de posuír unha boa resistencia ás inclemencias do tempo, así como á radiación ultravioleta. O poliéster é preto dun 90% máis forte en estiramento que en carga, é moito máis resistente á abrasión e posúe unha maior resistencia aos UV, sufrindo cambios pequenos en lonxitude cando se humedece. Por regra xeral prefírese o polipropileno por mor do seu baixo custo e baixa densidade (pode flotar na auga).
Notas
editar- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para corda.
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para cabo.
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para soga.
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para maroma.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 "Historia de la cuerda". Curiosfera. Consultado o 5 de xullo de 2020 (en castelán).
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para adival.
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para cordel.
- ↑ "seo". Dicionario galego da construción naval. Consultado o 5 de xullo de 2020.
- ↑ "Comisión de Normalización Linguística da Facultade de Xeografía e Historia (1996): Léxico de arqueoloxía (castelán-galego)". Consultado o 5 de xullo de 2020.
- ↑ J.C. Turner and P. van de Griend (ed.), The History and Science of Knots (Singapore: World Scientific, 1996), 14.
Bibliografía
editar- Lane, Frederic Chapin, 1932. The Rope Factory and Hemp Trade of Venice in the Fifteenth and Sixteenth Centuries, Journal of Economic and Business History, Vol. 4 Non. 4 Suppl. (agosto de 1932).
- Plymouth Cordage Company, 1931. The Story of Rope; The History and the Modern Development of Rope-Making, Plymouth Cordage Company, North Plymouth, Mass.
- Sanctuary, Anthony, 1996. Rope, Twine and Net Making, Shire Publications Ltd., Cromwell House, Princes Risborough, Buckinghamshire.
- Teeter, Emily, 1987. Techniques and Terminology of Rope-Making in Ancient Egypt, Journal of Egyptian Archaeology, Vol. 73 (1987).
- Tyson, William, non dáche. Rope, a History of the Hard Fibre Cordage Industry in the United Kingdom, Wheatland Journals, Ltd., Londres
- Smith, Bruce e Padgett, Allen, 1996. On Rope. North American Vertical Rope Techniques, National Speleological Society, Huntsville, Alabama.
- Gaitzsch, W. Antike Korb- und Seilerwaren, Schriften deas Limesmuseums Aalen Nr. 38, 1986
- Gubser, T. Die bäuerliche Seilerei, G. Krebs AG, Basel, 1965
- Militzer-Schwenger, L.: Handwerkliche Seilherstellung, Landschaftsverband Westfalen-Lippe, 1992
- Nilson, A. Studier i svenskt repslageri, Stockholm, 1961
- Pierer, H.A. Universal-Lexikon, Altenburg, 1845
- Schubert, Pit. Sicherheit und Risiko in Fels und Eis, Múnic, 1998
- Strunk, P.; Abels, J. Dás große Abenteuer 2.Teil, Verlag Karl Wenzel, Marburg, 1986
- Hearle, John W. S. & Ou'Hear & McKenna, N. H. A. Handbook of Fibre Rope Technology, CRC Press, 2004
Véxase tamén
editar| Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: cordas |
| Vexa a entrada do Galizionario acerca de corda |