Fidel Alejandro Castro Ruz

Fidel Alejandro Castro Ruz
Prìomh-mhinistear Chùba
Ciad Rùnaire Pàrtaidh Comannach Chùba
Ceann-suidhe Chùba
7. Àrd-rùnaire a' Ghluasaid Neo-thaobhaichte
23. Àrd-rùnaire a' Ghluasaid Neo-thaobhaichte
Beatha
Ainm slàn	Fidel Alejandro Castro Ruz
Breith	Birán, 13 dhen Lùnastal 1926
Dùthaich	Cùba
Àite-fuirich	Santiago de Cuba
Cinneadh	Galicians (en)
Ciad chànan	Spàinntis
Bàs	Havana, 25 dhen t-Samhain 2016
Àite-adhlacaidh	Santa Ifigenia Cemetery (en)
Teaghlach
Athair	Ángel Castro y Arguíz
Màthair	Lina Ruz González
Cèile	Mirta Díaz-Balart (en) (11 dhen Dàmhair 1948 - 1955); Dalia Soto del Valle (en) (1980 - 2016)
Càraid	Natalia Revuelta Clews (en) ; Dalia Soto del Valle (en)
Clann	liosta Alina Fernández (mul) ; Fidel Ángel Castro Diaz-Balart; Jorge Ángel Castro (en) ; Fransiska Pupo (en) ; Antonio Castro- Soto del Vale (en) ; Alex Castro -Soto (en) ; Alexis Castro-Soto (en) ; Alejandro Castro-Soto (en) ; Ángel Castro-Soto (en) ;
Bràithrean ⁊ peathraichean	liosta Juanita Castro (en) ; Ramón Castro Ruz (mul) ; Raúl Modesto Castro Ruz; Lidia Castro Argota (en) ; Emma Castro (en) ;
Foghlam
Foghlam	Oilthigh Havana ; (1945 - dhen t-Sultain 1950) dotair nan saidheansan : lagh; Sgoil-ullachaidh Ìosanach Belen ; (1945 - 1945)
Cànain	Spàinntis
Dreuchd
Dreuchd	neach-poileataigs, neach-lagha, partisan (en) , neach-naidheachd, rèabhlaideach agus stàitire
Duaisean a fhuaras	liosta Hero of the Soviet Union (23 dhen Chèitean 1963) ; Òrd Lenin (1972) ; Jubilee Medal "Thirty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" (9 dhen Chèitean 1975) ; Order of the October Revolution (1976) ; Collar of the Order of the White Lion (22 dhen Ògmhios 1972) ; Star of the Socialist Republic of Romania (26 dhen Chèitean 1972) ; Order of Georgi Dimitrov (17 dhen Chèitean 1972) ; Grand Cross of the Order of Polonia Restituta (24 dhen Ghiblean 1973) ; Order of Jamaica (16 dhen Dàmhair 1977) ; Order of Merit (1977) ; Òrd Karl Marx (12 dhen Lùnastal 1986) ; Grand Cross of the Order of the Aztec Eagle (1988) ; Order of Klement Gottwald (10 dhen Iuchar 1986) ; Order of Merit of Duarte, Sanchez and Mella (22 dhen Lùnastal 1998) ; Grand Collar of the Order of Good Hope (4 dhen t-Sultain 1998) ; Grand Cross of the National Order of Mali (13 dhen Iuchar 1998) ; Order of Prince Yaroslav the Wise, 1st class (19 dhen Ògmhios 2000) ; Order of the Liberator (30 dhen Dàmhair 2000) ; Order of the Crown of the Realm (11 dhen Chèitean 2001) ; Order of the Quetzal (16 dhen Ghearran 2009) ; Order of the Companions of O. R. Tambo (27 dhen Mhàrt 2009) ; Star of People's Friendship (1972) ; Confucius Peace Prize (2014) ; Al-Gaddafi International Prize for Human Rights ; Lenin Peace Prize (1961) ; Emblem of the Republic (2000) ; Order of Merit, 1st class (26 dhen Mhàrt 2010) ; honorary doctorate of the National University of San Marcos ; Òrd Lenin (1986) ; Order of Timor-Leste (3 dhen Dùbhlachd 2010) ; Order of Hồ Chí Minh (8 dhen Fhaoilleach 1989) ; Order of Omar Torrijos Herrera (5 dhen Fhaoilleach 2009) ; Order of Agostinho Neto (9 dhen Iuchar 1992) ; Order of Belize (8 dhen Ghearran 1999) ; Òrd an Nìl (5 dhen t-Samhain 1959) ; Order of the Yugoslavian Great Star (14 dhen t-Sultain 1986) ; Bintang Mahaputera Adipurna (22 dhen Fhaoilleach 1960) ; Order of José Martí ; [[]] ; Òrd Lenin (1963) ; Order of Eduardo Mondlane, 1st class (8 dhen Dùbhlachd 1988) ;
Ballrachd	Pàrtaidh Ortadogsach; Gluasad 26mh dhen Iuchar
Seirbheis san arm
Ìre	commandant (en)
Strì	Rèabhlaid Chùba; Cunnart nan arm-tilgidh ann an Cùba
Creideamh
Creideamh	agnostachd
Pàrtaidh poileataigeach	Pàrtaidh Comannach Chùba; Pàrtaidh Ortadogsach; Gluasad 26mh dhen Iuchar; Integrated Revolutionary Organizations (en) ; United Party of the Cuban Socialist Revolution (en)
IMDb	nm0004242

B’ e saighdear, fear-lagha, neach-poileataigs agus stàitire Comunnach à Cùba a bh' ann am Fidel Alejandro Castro Ruz (IPA: fiˈðel aleˈxandɾo ˈkastɾo ˈrus, Birán 13 an Lùnasdal 1926 - La Habana 25 an t-Samhain 2016).^[1]

Beatha Pearsanta

Rugadh e air an dùthaich san oighreachd Manacas,^[2] leis gu robh an teaghlach aige nan uachdaran fearainn. Bhuineadh athair - Ángel Castro y Argiz - do bhaile bheag air a bheil Láncara thall san Spàinn ach b' ann à Cùba a bha a mhàthair, Lina Ruz González. B' e searbhant athar a bh' innte agus cha robh i posta idir nuair a rugadh Fidel. Rinn neach-teagaisg uchd-mhacachadh dha Fidel. Fhuair e baisteadh ann an Santiago de Cuba agus chaidh e gu na sgoiltean a b' fheàrr a bh' anns a' bhaile. Thug na dh'ionnsaich e bhon Chomann Iosaid buaidh làidir airsan fad a bheatha. Phòs Castro dà thuras: aig Mirta Francisca de la Caridad Díaz-Balart y Gutiérrez (1948 - 1955) a bha uabhasach fhèin beartach. Rug i aon mac dha, Fidel Ángel "Fidelito" Castro Díaz-Balart. Dhealaich iad is Castro sa phrìosan leis gun do thoisich i ag obair às leth an Riaghaltais air sàilleabh gum buineadh i dhan chlas a ruitheadh na dùthcha. Phòs e aig Dalia Soto del Valle ann an 1980. Chaochail Castro le diverticulosis aig 90 bliadhna a dh'aois anns a' bhaile far an do thogadh e.

Poileataigs

Thoisich e Oilthigh La Habana ann an 1945 far an robh e gu mòr ann sàs ann am poileataigs. Bha e na bhall a' phàirtidh Ortadogsach, a bha fo bhuaidh Eduardo Chivás. Bha e an lùib ar-a-mach ann am Poblachd Dhoiminicia nach robh idir soirbheachail ann an 1947. Ann an 1948 chaidh e gu Bogotá airson chruinneachadh oileanaich le taic airgid a fhuair e bho Juan Domingo Perón, ceann-suidhe na h-Argantain aig an àm. Mharbh feachd an làimhe dheas Jorge Eliecer Gaitán, tagraiche dhan cheannas airson nan Libearalach. Chuidich Castro na Libearalaich ann an aimhreit a lean fad corr is seachdain an dèidh sin, air an robh Am Bogotazo. Chuir e seachad bliadhnaichean na fhear-lagha ag obair às leth nan daoine bochda. Chuir Fulgencio Batista Zaldívar às dhan Riaghaltas ann an 1952 agus b' fheudar do Chastro slighe eile air adhart a lorg.

Chuir e ar-a-mach nàiseantach air dòigh an aghaidh Bhatista ann an 1953, ach dh'fhàilg e.^[3] Chuir e seachad dà bhliadhna sa phrìosan, far an do leugh e Marx, Lenin, Martí, Freud, Kant, Shakespeare, Munthe, Maugham agus Dostoyevsky. Chaidh e thall thairis an dèidh am prìosan fhàgail agus chruthaich e gluasad làidir an aghaidh Bhatista,air an robh MR-26-7 (Gluasad 26 an t-Iuchar). Thill e dhan dùthaich à Meagsago aige fhèin ann an 1956 air bord bata air a bheil Granma, 80 reubaltaich còmhla ris. Fad trì bliadhna bheireadh iad ionnsaigh air feachdan an Riaghaltais. Theich Batista ann an 1959^[4] agus thug Castro seilbh air an dùthaich. Bha Castro os cionn na dùthcha, mar phrìomhaire agus mar cheann-suidhe fad 47 bliadhna, gus a leig e an dreuchd dheth ann an 2006.

Riaghaltas

Aig an toiseach tòiseachaidh cha robh trioblaid sam bith aig an Riaghaltas ùr fo Chastro leis na Stàitean Aonaichte. Ach thoisich an Gluasad 27 an t-Iuchar na daoine a bha dìleas dhan t-seann Riaghaltas a chur a-mach às an dreuchdan, air neo dìreach sa phrìosain. Chèilidh e air na Stàitean Aonaichte agus corra dhùthaich eile. Bha e a' sìreadh taic airgid airson na rinn Batista ceàrr a cheartachadh. Cha d'fhuair a sgillinn ruadh. Beag air bheag thoisich e ri Sòisealtaich agus Comunnaich a thoirt a-steach dhan chaibineit aige. B' ann le Castro a-mhàin a bha làmh an uachdair.

B' e adhartas sòisealta a bha aig teis nam polasaidhean a bha aig Castro taobh a-staigh na dùthcha agus bheireadh e taic do dh'ar-a-maich air feadh an t-saoghail cuideachd.

Molaidhean agus Càinidhean

Fhuair Castro taic agus molaidhean bho iomadh daoine a bha ann lùib Diadhaireachd an t-saoraidh agus bha e gu math dlùth air cuid dhuibh, Frei Betto nam measg.^[5] Thug Diadhaireachd an t-saoraidh buaidh mhòr air Fidel agus bha esan agus Leonardo Boff nan deagh caraidean.^[6]

Iomraidhean

↑ El Colombiano
↑ Cubanet
↑ Eckhardt, William, ann an Sivard, Ruth Leger (1987). World Military and Social Expenditures, 1987-88 (12na deas.)
↑ José Navarro, History of Cuba - The Challenge of the York and the Star : Biography of a people, SI-MAR Publishing House La Habana Cuba, 2001 (ISBN 9789597054757)
↑ Público
↑ Deutche Welle

Tha dealbhan ann an Wikimedia Commons cuideachd a tha ceangailte ris an aiste seo:

Fidel Alejandro Castro Ruz

[1] El Colombiano

[2] Cubanet

[3] Eckhardt, William, ann an Sivard, Ruth Leger (1987). World Military and Social Expenditures, 1987-88 (12na deas.)

[4] José Navarro, History of Cuba - The Challenge of the York and the Star : Biography of a people, SI-MAR Publishing House La Habana Cuba, 2001 (ISBN 9789597054757)

[5] Público

[6] Deutche Welle

[1]