اچ‌تی‌ام‌ال

برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع، با ارائهٔ منابع معتبر به بهبود این مقاله کمک کنید. مطالب بی‌منبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد. یافتن منابع: "اچ‌تی‌ام‌ال" – اخبار · روزنامه‌ها · کتاب‌ها · آکادمیک · جی‌استور (چگونگی و زمان حذف پیام این الگو را بدانید)

HTML اچ‌تی‌ام‌ال
(زبان نشانه گذاری ابرمتن)

نشان‌واره رسمی برای آخرین نسخه، HTML5.[۱]
پسوند(های) نام پرونده	.html .htm
نوع رسانهٔ اینترنتی	text/html
کد فایل‌بندی	TEXT
توسعه‌دهنده	WHATWG
ارائهٔ اولیه	۱۹۹۳؛ ۳۱ سال پیش (۱۹۹۳-خطا: زمان نامعتبر}})
آخرین نسخه	استاندارد زنده (Living Standard) (۲۰۲۱)
گونه	قالب پرونده سند
دربرگیرنده	عناصر HTML
فراگیرنده	مرورگر وب
نیاکان	SGML
فرزندان	XHTML
آزاد؟	بله
وبگاه	html.spec.whatwg.org

اچ‌تی‌ام‌ال
اچ‌تی‌ام‌ال و اچ‌تی‌ام‌ال۵ دی‌اچ‌تی‌ام‌ال ایکس‌اچ‌تی‌ام‌ال XHTML Mobile Profile و C-HTML عنصر کانواس کدبندی نویسه‌ها مدل شیءگرای سند Font family ویرایش‌گر اچ‌تی‌ام‌ال عنصر اچ‌تی‌ام‌ال HTML Frames HTML5 video HTML scripting موتور چیدمان Quirks mode برگه سبک نگارش (توسعه وب) Unicode and HTML W3C و WHATWG رنگ‌های وب وب‌جی‌ال Web Storage مقایسه‌ها document markup languages مقایسه مرورگرهای وب layout engines for HTML HTML5 HTML5 Media Non-standard HTML XHTML
این جعبه: نمایش بحث ویرایش

زبان نشانه‌گذاری ابرمتنی، (به انگلیسی: Hyper Text Markup Language) یا زنگام^[۲] (به انگلیسی: HTML) در کنار سی‌اس‌اس هستهٔ فناوری ساخت صفحه‌های وب هستند. HTML زبان توصیف ساختار صفحه‌های وب است.^[۳] زبانی است برای نشانه‌گذاری ابرمتن (فرامتن) که برای تدوین قالب و طراحی صفحه‌های وب به کار می‌برند. دستورالعمل‌های این زبان، برچسب (Tag) نام دارند که محتوای یک صفحهٔ وب با آن‌ها، نشانه‌گذاری شده و بدین‌ترتیب، نحوهٔ نمایش آن صفحه برای مرورگرهای وب، توصیف می‌شود. و تاکنون ۵ نسخه از اچ‌تی‌ام‌ال عرضه شده است.^[۴]

هر یک از برچسب‌های اچ‌تی‌ام‌ال، معنا و مفهوم خاصی دارند و تأثیر مشخصی بر محتوا می‌گذارند؛ مثلاً برچسب‌هایی برای تغییر شکل ظاهری متن، نظیر درشت و ضخیم کردن یک کلمه یا برقراری پیوند به صفحات دیگر در اچ‌تی‌ام‌ال تعریف شده‌اند.

یک سند اچ‌تی‌ام‌ال، یک پروندهٔ مبتنی بر متن (Text–based) است که معمولاً با پسوند .htm یا .html نام‌گذاری شده و محتویات آن از برچسب‌های اچ‌تی‌ام‌ال تشکیل می‌شود. مرورگرهای وب، که قادر به درک و تفسیر برچسب‌های اچ‌تی‌ام‌ال هستند، تک‌تک آن‌ها را از داخل سند اچ‌تی‌ام‌ال خوانده و سپس محتوای آن صفحه را نمایان‌سازی (Render) می‌کنند.

اچ‌تی‌ام‌ال زبان برنامه‌نویسی نیست، بلکه زبانی برای نشانه‌گذاری ابرمتن است و اساساً برای ساختارمند کردن اطلاعات و جدایش اجزای منطقی یک نوشتار (نظیر عنوان‌ها، تصاویر، فهرست‌ها، بندها و جداول) به کار می‌رود. از سوی دیگر، اچ‌تی‌ام‌ال را نباید به عنوان زبانی برای صفحه‌آرایی یا نقاشی صفحات وب به کار بُرد؛ این وظیفه اکنون بر دوش فناوری‌های دیگری همچون سی‌اس‌اس است.

گفتنی است اچ‌تی‌ام‌ال شکلی از زبان دیگری به نام اس‌جی‌ام‌ال است و کنسرسیوم وب آن را به عنوان استانداردی برای نشانه‌گذاری مستندات ابرمتنی برای عرضه در وب، تدوین کرده است.

در سال ۱۹۸۰ فیزیکدانی به نام تیم برنز لی که با پروژهٔ CERN همکاری داشت ENQUIRE را طراحی و ارائه کرد که یک سیستم مهم برای محققان CERN بود تا اینکه از این داده‌ها به شکل مشترک استفاده کنند. در سال ۱۹۸۹، Berners- Lee یک یادداشت پیشنهاد یک سیستم ابرمتن مبتنی بر اینترنت نوشت. Berners- Lee یک نوع خاص HTML را مشخص نمود و یک نسخهٔ جستجوگر و نرم‌افزار سرور را در انتهای۱۹۹۰ نوشت. در این سالیان این فیزیکدان و مهندس سیستم‌های داده‌های CERN به نام Robert Cailliau یک سرمایه‌گذاری مشترک را انجام دادند ولی این پروژه به شکل رسمی توسط CERN دنبال نشد. در یادداشت‌های شخصی او از سال ۱۹۹۰ اشاره شده است که برخی از مناطق مختلف ابرمتن (hypertext) به کار گرفته شده است و در ابتدای آن از یک دائرةالمعارف استفاده گردید.

اولین بار شرح کامل HTML به این شکل بود که به آن در نسخه‌های قبلی "HTML Tags" گفته شد که برای اولین بار توسط Berners –Lee در سال ۱۹۹۱ روی اینترنت قرار گرفت؛ که آن توصیف ۱۸ عناصر شامل عناصر اولیه، طراحی نسبتاً ساده از HTML بود. به غیر از Hyperlink این موارد تحت تأثیر SGMLguid در فرمت مبتنی بر SGML قرار گرفت و در پروژهٔ CERN به کار. رفت یازده مؤلفه از آن در HTML 4 نوشته شده است.

زبان نشانه‌گذاری ابرمتنی به شکلی است که مرورگرهای وب برای تحلیل و نوشتن متون تصاویر و دیگر مواد روی صفحات قابل شنیدن و قابل دیدن وب به کار می‌رود. ویژگی‌های پیش‌فرض برای هر مورد در ساختار HTML در جستجوگر تعریف شده است و این ویژگی‌ها را می‌توان تغییر داد یا اینکه توسط CSS بر اساس طراحی صفحه افزایش داد. بسیاری از اجزای متن در گزارش فنی 1988 ISO به شکل TR9537 ارائه شده است که نام این جزء روش‌های استفاده از SGML بود که در آن ویژگی‌های اولیه ساختار زبانی مانند آنچه که در مورد فرمان RUNOFF دیده می‌شود استفاده شد که در ابتدای دهه ۱۹۶۰ برای CTSS ارائه شده است. این فرمان‌های ساختاری از فرمان‌های مورد استفاده توسط typesetters استفاده می‌کند که به شکل دستی برای فرمت‌های مختلف در نظر گفته شده‌اند. اما اصل SGML برای ساختار کلی بر اساس اجزای مختلف است (محدوده‌های حاشیه‌نویسی تو در تو به همراه ویژگی‌هایی که دارد) تا اینکه از اثرات چاپ استفاده شود. همچنین جداسازی ساختارها و شکل ترکیبی نیز باید در نظر گرفته شود. HTML به شکل مداوم به این صورت با CSS به کار گرفته می‌شود.

Berners- Lee از HTML به عنوان یک ابزار برای SGML استفاده کرده است. به‌طور کلی آن را به عنوان دستور نیروی ضربت مهندسی اینترنت(IETF) تعریف کرده است که در سال ۱۹۹۳ نسخه‌های اولیه از آن را بر اسا HTML ارائه نمود."زبان نشانه‌گذاری ابرمتنی HTML" پیش‌نویسی اینترنتی توسط Dan Cannolly ,Berners- Lee ارائه گردید و درون تعریف نوع سند SGML برای تعریف گرامر ارائه شد. این نسخه اولیه پس از شش ماه منقضی گردید ولی قابل توجه اینکه از جستجو گرNCSA Mosaic به شکل جستجو گر پیش‌فرض برای تصاویر بر خط استفاده شد که نشان دهندهٔ فلسفهٔ IETF در استانداردهای ساختارهای موفق است. به همین شکل Dave Raggett's رقابت خود را با ارائه(Internet-Draft , HTML+(Hypertext Markup format از انتهای ۱۹۹۳ شروع کرد و پیشنهاد کرد که یک ساختار اجرایی مانند جداول و شکل‌های پر شونده را می‌توان برای این منظور به کار گرفت.

پس از آن‌که HTML و +HTML به شکل پیش‌نویس در ابتدای ۱۹۹۴ منقضی گردید،IEFT یک گروه کاری HTML را ایجاد کرد که در سال ۱۹۹۵ نسخهٔ HTML 2.0 تکمیل گردید، HTML اولیه با این قصد ساخته شده که به شکل یک ساختار استاندارد در آینده از آن استفاده شود.

پس از آن پیشرفت‌هایی در IETF در نظر گرفته شد که مورد توجه رقیبان قرار گرفت. تا سال ۱۹۹۶ ویژگی‌های HTML حفظ شد و ورودی‌هایی از نرم‌افزارهای تجاری گرفته شد که این کار توسط کنسرسیوم وب جهان‌گستر انجام شد. اما در سال 2000 HTML یک استاندارد بین‌المللی (ISO/IEC 15445:2000) گردید. HTML4.01 در انتهای ۱۹۹۹ انتشار یافت و پس از آن ساختار بعدی آن در سال ۲۰۰۱ به شکل کامل منتشر شد- در سال ۲۰۰۴ پیشرفت‌هایی در HTML5 در (WHATWG) در نظر گرفته شد و شکل قابل انتشار آن به شکل W3C در سال ۲۰۰۸ ارائه گردید.

HTML 2.0 به شکل IETF RFC 1866 انتشار یافت. RFCs تکمیلی ظرفیت‌های زیر را داشت:

• ۲۵ نوامبر RFC 1867 :۱۹۹۵ (آپلود فایل مبتنی بر فایل)
• مه RFC 1942 :۱۹۹۶ (جداول)
• اوت RFC 1980 :۱۹۹۶ (نقشه‌های تصویری سمت مشتریان)
• ژانویهٔ RFC 207O :۱۹۹۷ (بین‌المللی شده)

HTML3.2 به شکل توصیه‌نامهٔ کنسرسیوم وب جهان‌گستر انتشار یافت. نسخهٔ اول پیشرفت داده شد و استاندارد کردن آن به شکل انحصاری توسط W3C انجام شد به همین شکل IETF گروه کاری خود HTML را در سپتامبر ۱۹۹۶ کاملاً ارائه کرد. در ابتدا این فرمان را Wilbur نامید. HTML3.2 فرمول‌های ریاضی را به‌طور کامل به کار گرفت، که در آن همپوشانی‌هایی در اجزای مختلف پیشرفت کرده آن داشت و از مهم‌ترین ابزارهای تصویری نت‌اسکیپ استفاده شده بود. عناصر مبهم نت‌اسکیپ و عناصر متحرک مایکروسافت مورد استفاده قرار نگرفت که دلیل آن توافق دو طرفه میان دو شرکت بود. ساختار ریاضی مورد استفاده مشابه با HTML بود ولی استاندارد کردن آن تا ۱۴ ماه پس از MathML انجام نگرفت.

html 4.0 توصیه W3C را ارائه کرد که در آن سه تفاوت عمده اعمال شده بود:

• مشکل کلی که در آن اجزای بد پنهان شده بودند.
• انتقالی که در آن اجزای بد اجازه داده شده بودند.
• قاب که در آن قاب با اجزای مختلف مرتبط اجازه داده شده بودند.

درابتدا با کد نام "Cougar" نامگذاری شده بود و 0.HTML4 از انواع اجزای خاص جستجوگر و ساختارهای مختلف استفاده کرده بود ولی در همان زمان مرحله‌ای در نظر گرفته شد که از ویژگی‌های نشانه‌گذاری بصری Netscap را با مارک آن‌ها به عنوان نفع شیوه‌نامه‌ها توصیه نمی‌شود. HTML 4 یک برنامه SGML مطابق با ISO 8879 است.

HTML4.0 برخی تغییرات اندک را دوباره انجام داد بدون آن‌که تعداد نسخه‌ها را افزایش دهد.

HTML4.01 به توصیهٔ W3C انتشار یافت. در آن سه تغییر کلی به شکل HTML4.0 در نظر گرفته شد و آخرین غلط نامه در ۱۲ مه ۲۰۰۱ انتشار یافت.

۲۰۰۰: ISO/IEC ۱۵۴۴۵ به عنوان استاندارد بین‌المللی ISO/IEC انتشار یافت. در ISO این استاندارد در حوزهٔ ISO/IEC JTC1/SC34 قرار گرفت.

در اواسطISO/IEC15445:2000,HTML4.01 :2008 جدیدترین نسخه‌های HTML ارائه شد. پیشرفت‌های موازی صورت گرفته، باعث شد که XHTML مبتنی بر XML حاصل شود که توسط گروه کاری W3CHTML در طی اوایل و اواسط ۲۰۰۰ اشغال شده بود.

برچسب‌های HTML فهرستی از نسخه‌های غیررسمی CERN که در آن ۱۸ برچسب‌های HTML وجود دارد که برای اولین بار برای عموم مورد استفاده قرار گرفت.

پیش‌نویس غیررسمی اول HTML DTD هفت بار مورد اصلاح قرار گرفت (۱۵ ژوئیه، ۶ اوت، ۱۸ اوت، ۱۷ نوامبر، ۱۹ نوامبر، ۲۰ نوامبر و ۲۲ نوامبر)

HTML DTD1.1 اولین نسخه دارای اعداد بر مبنای اصلاحات RCS که با ۱٫۱ شروع شد تا اینکه با ۱٫۰ شروع شود و این به عنوان نسخه غیررسمی درآمد

زبان ساختاری Hypertext توسط گروه کاری IETF IIIR به عنوان نسخهٔ اینترنتی درآمد (که یک پیش‌نویس برای استاندارد در نظر گرفته شد) این جایگزین نسخه دوم شد که یکماه بعد از این اتفاق افتاد و پس از آن شش پیش‌نویس توسط IETF انتشار یافت و در نهایت منجر به ارائه HTML 2.0 در RFC1866 گردید.

HTML+ توسط IETF انتشار یافت که یک پیش‌نویس اینترنتی بود و رقیب پیش‌نویس زبان ساختاری Hyper text گردید. در مه ۱۹۹۴ این نسخه منقضی گردید.

(تا مارس ۱۹۹۵ نسخه‌های نهایی آن ارائه شد): HTML3.0 را می‌توان یک استاندارد برای IETF در نظر گرفت ولی پیش‌نویس آن ۵ ماه بعد بدون هیچ‌گونه اقدامی منقضی گردید. این شامل ظرفیت‌هایی بود که در پیش‌نویس +Raggett's HTML دیده شده و برای پشتیبانی جداول و متون در اطراف تصاویر به کار گرفته شد و می‌توانست که فرمول‌های ریاضی پیچیده را نمایش دهد. W3C برای جستجوگر Arena پیشرفت کرد و به عنوان یک بستر آزمایشی برای HTML3 و صفحات آبشاری شکل استفاده شد ولی HTML3.0 به دلایل مختلف موفق نبود. این پیش‌نویس بسیار بزرگ بود و ۱۵۰ صفحه در آن دیده شد و تعدادی از اجزای جالب به آن اضافه شد و منابع IETF در خارج آن قرار گرفت. ارائه کنندگان جستجوگر شامل Netscape ,Microsoft در همین زمان زیر مجموعه‌های مختلفی از HTML3 را انتخاب کردند تا اینکه پیشرفت‌هایی در آن ایجاد شود. این پیشرفت‌ها برای کنترل جنبه‌های مختلف در نظر گرفته شد که رنگ متن، بافت پیش تصویر، اندازهٔ فونت و شکل فونت در خارج از محدود ی زمانی قرار می‌گرفت و این می‌توانست نشان دهد که چگونه این بخش سازماندهی شده است. Dave Raggett برای چندین سال از W3C استفاده کرده بود که یک مثال مطلوب برای این منظور بود. مطمئناً مایکروسافت براساس صفحات وب ساخته شده بود و از ویژگی‌های HTML انتخاب شده بود.

HTML5 به عنوان پیش‌نویس کاری توسط W3C انتشار یافت ولی syntax یک HTML5 , SGML را ارائه کرد که تلاش کرده بود که از SGML استفاده کند و HTML5 تلاش‌های مختلفی را برای SGML انجام داد و آن را سری "html" تعریف نمود که به سری‌سازی XML- مبتنی بر XHTML5 جایگزین منجر شد.

در ۱۴ فوریهٔ ۲۰۱۱�� W3C ویژگی گروه کاری HTML را پیشرفت داد و یک ساختار مشخص برای HTML5 ارائه کرد. در می ۲۰۱۱ گروه کاری HTML5 پیشرفته را ارائه کرد که آخرین مورد بود و به دنبال آن بود که W3C خارجی را ارائه کند تا اینکه این ویژگی را به خوبی تعریف نماید. W3C آزمون جامعی را توسعه داد که در آن ویژگی‌های کامل به آن تا ۲۰۱۴ اضافه شد و اکنون این تاریخ هدفی برای توصیه‌ها شده بود.

XHTML یک زبان جداگانه است که به شکل فرمول‌بندی دوبارهٔ HTML 4.01 خود را نشان می‌دهد و از XML1.0 استفاده نموده است. اما به‌عنوان یک استاندارد جداگانه نمی‌توان از آن نام برد.

XHTML 1.0 در ۲۶ ژانویهٔ ۲۰۰۰ انتشار یافت که به عنوان توصیهٔ W3C از آن نام برده شد و پس از آن دوباره اصلاح شد و انتشار دوبارهٔ آن در ۱ اوت ۲۰۰۲ بود که در آن از سه نسخهٔ یکسان به عنوان HTML 4.0 و ۴٫۰۱ استفاده شد و فرمول‌بندی دوبارهٔ آن در XML با محدودیت‌های خاص در نظر گرفته شد.

XHTML 1.1 در ۳۱ مه ۲۰۰۱ انتشار یافت که توصیهٔ W3C محسوب شد. مبنای آن XHTML 1.0 بود ولی تغییرات اندکی در آن اعمال شده بود و فرمول‌بندی آن از ساختارهای تعدیل شده XHTML استفاده کرده بود که در ۱۰ آوریل ۲۰۰۱ انتشار یافته بود و توصیه W3C محسوب می‌گردید.

XHTML 2.0 یک نسخهٔ پیش‌نویس کاری بود ولی در ۲۰۰۹ انتشار یافت که برای کارکرد مطلوب HTML5, XHTML5 بود. XHTML2.0 ناسازگاری‌هایی با XHTML1.X داشت و در نتیجه به شکل زبان جدید XHTML درآمد تا این‌که به روزرسانی آن تا XHTML 1.X صورت گیرد

XHTML Syntax را می‌توان به عنوان XHTML5.1 دانست که بر اساس آن HTML5 در پیش‌نویس HTML5 تعریف شده بود.

نمونهٔ زیر، کد معروف Hello World است که معمولاً برای مقایسه زبان‌های برنامه‌نویسی، زبان‌های اسکریپت‌نویسی و زبان‌های نشانه‌گذاری به کار می‌رود:

<!DOCTYPE html>
<html>
  <head>
    <title>This is a title</title>
  </head>
  <body>
    <p>Hello world!</p>
  </body>
</html>

سرتیترها: تگ‌های <h1> تا <h6>

<h1>بزرگتر</h1>
<h2>بزرگ</h2>
<h3>کمی کوچک</h3>
<h4>کوچک</h4>
<h5>ریز</h5>
<h6>بسیار ریز</h6>

در بین تگ های <h> تگ <h1> در سئو اهمیت حیاتی دارد.

پاراگراف‌ها:

<p>Paragraph 1</p>
<p>Paragraph 2</p>

خط‌شکن (پرش به خط بعد):

<br> یا  <br/>

تفاوت میان یک تگ {{br}} و <p> در این است که "br" متن بعد از خود را به خط بعد می برد بدون این‌که در ساختار معنایی صفحه تغییری ایجاد کند، درحالی‌که "p" متن را درون پاراگراف‌هایی بخش‌بندی میکند. همچنین به یاد داشته باشید که "br" یک تگ خالی(مستقل) می‌باشد، یعنی ممکن است دارای ویژگی‌هایی باشد ولی نمی‌تواند محتوایی را در خود جای دهد و تگ پایانی نیز ندارد.

<p>This{{br}}
is a paragraph{{br}}
with{{br}}
line breaks</p>

برای ایجاد لینک از تگ <a> استفاده می‌شود. برای مثال:

<a href="https://www.wikipedia.org/">A link to Wikipedia!</a>
<a href="note.html"> a link to name</a>

ویژگی href آدرسی که لینک به آن اشاره می‌کند را در خود نگه می‌دارد.همچنین می توان داخل href اسم فایل هم گذاشت.

توضیحات:

<!-- This is a comment -->

توضیحات در درک بیشتر کدها کمک می‌کنند و در صفحه وب به علت نادیده گرفتن آن‌ها توسط مرورگر دیده نمی‌شوند.

دیواره/جداکننده (<div>):

تگ div یا دایو یا دیو که از کلمه (Division) گرفته شده، یکی از تگ‌های پرکاربرد در طراحی صفحات وب می‌باشد که با استفاده از آن می‌توان یک یا چندین بخش را در یک صفحهٔ وب ایجاد کرد

<div>

<h2>بزرگ</h2>

<p>Salam .</p>

</div>

برای استفاده از تگ‌های متا که برای موتورهای جستجوگر هستند نیز از این نمونه‌ها استفاده می‌کنیم:

 <head>
  <meta charset="UTF-8"/>
  <meta name="description" content="Free Web tutorials"/>
  <meta name="keywords" content="HTML, CSS, JavaScript"/>
  <meta name="author" content="John Doe"/>
  <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0"/>
  <meta http-equive="refresh" content="5"/>
</head>

تگ های نوشتاری

<!DOCTYPE html> 
<html>
 <head>
 </head>
 <body>
  <i> ایتالیک </i>
  <b> بولد شدن متن  </b>
  <u>  خط کشیدن زیرمتن </u>
  <big> افزایش سایز فونت </big>
  <small> کاهش سایز فونت </small>
  <mark> بوک مارک </mark> 
  <sup> بالا متن نوشتن </sup>
  <sub> پایین متن نوشتن </sub>
  <em> تاکید روی موضوع </em>
 </body>
</html>

ترکیب کردن تگ ها: تگ ها را می توان در اچ تی ام ال ترکیب کرد و تنها قاعده آن این است که آخرین تگی که باز میشود همان نیز اول بسته شود.

<!DOCTYPE html> 
<html>
 <head>
 </head>
 <body>
  <div>
   <p> this is a paragraph with a <b>bold</b> word. <i><u>example 2</u></i> </p>
  </div>
 
 </body>
</html>

لینک به Css

<!DOCTYPE html> 
<html>
 <head>
  <link rel="stylesheet" type="text/css" href="example.css" />
 </head>
 <body>
 </body>
</html>

لینک به سند javascript

<script src="example.js"></script>

معمولا برای لینک دادن به یک سند javascript در html، کد مربوطه را در زیر تگ body قرار می دهند. البته در برخی مواقع نیز نیاز است تا کد را در قسمت های بالاتر یا حتی در تگ head قرار دهیم.

مثلا تگ مربوط به گوگل آنالیتیکس را بهتر است تا در تگ head قرار دهیم تا گوگل آنالیتیکس بتواند تمام بازدیدهای سایت را به حساب بیاورد.

• بردکرامب
• شیوه‌نامه آبشاری
• صفحه وب پویا
• کدبندی نویسه‌ها در اچ‌تی‌ام‌ال
• اچ‌تی‌ام‌ال۵
• پروتکل انتقال ابرمتن
• جاوا اسکریپت
• اس‌جی‌ام‌ال
• اکس‌ام‌ال

5. w3school

• اچ‌تی‌ام‌ال ۴٫۰۱، آخرین نسخه کامل شده (۱۹۹۹)
• اچ‌تی‌ام‌ال۵، نسخه جدید اچ‌تی‌ام‌ال

ویکی‌کتاب دارای کتابی پیرامون موضوع اچ‌تی‌ام‌ال است

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اچ‌تی‌ام‌ال موجود است.