کوارتزیت

کوارتزیت (به آلمانی^[۱] Quarzit) نوعی سنگ دگرگون و بسیار سخت است. این سنگ از دگرگونی ماسه‌سنگ (کوارتزآرنیت) در اثر فشار و گرمای بسیار بالای لایه‌های زمین به وجود آمده‌است.^[۲] کوارتزیت خالص معمولاً به رنگ‌های سفید تا خاکستری است. در صورتی که در آن اکسیدهای آهن Fe_۲O_۳ نیز وجود داشته باشد، به رنگ‌های صورتی تا قرمز دیده می‌شود. رنگ‌های دیگری از کوارتزیت مانند زرد و نارنجی نیز وجود دارد که به دلیل وجود دیگر ناخالصی‌ها است.

هنگامی که ماسه‌سنگ به کوارتزیت دگرگون می‌شود دانه‌های کوارتز که در آن وجود داشته به همراه مواد سیمانی که پیش از این در ماسه‌سنگ وجود داشت، دوباره بلوری می‌شود و بلورهای جدید کوارتز، تکه‌تکه به هم پیوند می‌خورند. بیشتر یا همهٔ بافت پیشین ماسه‌سنگ و ساختار رسوبی آن در اثر دگرگونی کاملاً پاک می‌شود و ساختار جدید جایگزین آن می‌گردد. در طول فرایند دگرگونی و دوباره بلوری شدن تنها مقدار کمی از مواد سیمانی مانند اکسید آهن، کربنات و رس منتقل می‌شود و رگه‌هایی از آن‌ها بر روی کوارتزیت باقی می‌ماند.

اورتوکوارتز، یک ماسه‌سنگ کوارتزی بسیار خالص است که معمولاً از دانه‌های گرد و خوب کوارتز تشکیل شده‌است. حدود ۹۹٪ آن از سیلیس یا SiO_۲ و مقدار بسیار کمی از آن از اکسید آهن و برخی کانی‌های مقاوم مانند زیرکن، روتیل و مگنتیت تشکیل شده‌است. با وجود این نمونه‌هایی از کوارتزیت پیدا شده که بعد از دگرگونی همچنان ردّ پای فسیل‌ها و ساختار رسوبی در آن‌ها باقی مانده بود.

کوارتزیت در برابر هوازدگی شیمیایی بسیار مقاوم است، معمولاً بالای تپه‌ها و پشته‌ها از این سنگ تشکیل شده‌است. بر روی سطحی که سیلیسیم خالص وجود دارد مقدار کمی خاک تشکیل می‌شود، در نتیجه بر روی بالای پشته‌ها معمولای خاک کمتری وجود دارد و پوشش گیاهی خیلی کم است یا اصلاً وجود ندارد.