ژاله علو

ژاله علو با نام اصلی شوکت علو در سال ۱۳۰۶ در کوچه شریعت، واقع در محله سنگلج تهران زاده شد.^[۹] پدر او ارتشی و پدربزرگ وی (عُلُوّالسلطنه) از خوشنویسان دوران قاجار بود. او در کودکی آثار ادبی ادیبان ایرانی همچون حافظ و سعدی و مولانا را فراگرفت. ژاله علو در نوجوانی عضو چند انجمن ادبی و گروه شعرخوانی بود و همین فعالیت‌ها موجبات راهیابی وی به رادیو برای دکلمه شعر و گویندگی در سال ۱۳۲۷ را مهیا کرد.^[۲]

ژاله علو دانش‌آموخته سال ۱۳۲۶ دانشسرای مقدماتی تهران و هنرستان هنرپیشگی تهران در سال ۱۳۲۹ بود.^[۲]

علو در سال ۱۳۳۰ با نصرت‌الله محتشم ازدواج کرد که به جدایی ختم شد^[۱۰] او سپس با ایرج رزمجو ازدواج کرد که این ازدواج هم به جدایی رسید. او از ازدواج دوم خود یک پسر به نام شاهرخ رزمجو دارد که باستان‌شناس است.^[۱۱]

نخستین فعالیت‌های هنری ژاله علو از سال ۱۳۲۷ با گویندگی زنده در رادیو ایران و اعلام برنامه‌ها، شامل می‌شد. سپس وی به اجرای نمایش‌های رادیویی پرداخت و از پایه‌گذاران برنامه داستان شب بود. اولین نمایشنامه‌ای که به‌طور زنده برای داستان شب کار کرد، دختر خورشید نام داشت که نصرت‌الله محتشم آن را کارگردانی کرد. اجراهای موزیکال وی در رادیو، وی را بر آن داشت که نام هنری «ژاله» را برای خود برگزیند.

ژاله علو در سال ۱۳۲۷ در فیلم طوفان زندگی به کارگردانی علی دریابیگی به ایفای نقش پرداخت.^[۲] او پس از بازی در زندانی امیر و واریته بهاری وارد عرصه تئاتر شد و نخستین اجرای خود را در سال ۱۳۲۸ در یکی از نمایش‌های هنریک استپانیان به نام ماری مادلن در تئاتر فردوسی تجربه کرد. او فعالیت گسترده‌ای را در زمینه تئاتر داشت. او آخرین اجرای تئاتر خود را در سال ۱۳۳۷ و در نمایشی به نام توپاز به کارگردانی نصرت‌الله محتشم انجام داد.

به پیشنهاد اسماعیل کوشان، نقش اول فیلم افسونگر را با آنکه نقش منفی بود، پذیرفت و ۳ هزار تومان دستمزد گرفت. او تا اواخر دهه ۱۳۳۰ خورشیدی ایفاگر نقش‌های اصلی بود. اما به تدریج به شمایل مادر در سینمای ایران بدل شد.^[۸]

ژاله علو فعالیت در دوبله را از سال ۱۳۳۱ در استودیو پارس فیلم و با گویندگی به‌جای دلکش در فیلم مادر کاری از اسماعیل کوشان آغاز کرد و پس از آن در فیلم‌های زیادی بجای ستارگان سرشناس سینمای جهان حرف زد. او آغازگر دوبلهٔ پویانمایی در ایران بود. دوبلهٔ بسیاری از کارتون‌های والت دیسنی، مانند زیبای خفته و گربه‌های اشرافی به سرپرستی وی انجام شدند.

وی پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران بازی در تلویزیون را با مجموعهٔ امیرکبیر آغاز کرد. آخرین حضور تلویزیونی او در مجموعهٔ مختارنامه بود.^[۸]

او همچنین در برخی از برنامه‌های موسیقایی تلویزیون نظیر دلنوازان به دکلمه اشعار می‌پرداخت. ژاله علو همچنین در آلبوم دختر گلفروش ساخته حسن کسائی، با صدای علی جهاندار و تنبک محمود رفیعیان اشعاری را دکلمه کرده بود.

شاخص‌ترین آثار ژاله علو در سال‌های پس از انقلاب، یکی مدیریت دوبلاژ سریال محبوب سال‌های دور از خانه (اوشین) و دیگری، هنرنمایی در مجموعهٔ تلویزیونی روزی روزگاری در نقش زن ایلیاتی مقتدری به‌نام خاله لیلا بود که مورد استقبال قرار گرفت.^[۸]

گوینده نقش‌های اول به‌جای

• سوفیا لورن (هوس زیر درختان نارون، خانه قایقی)
• سوزان هیوارد (فاتح، رعد در آفتاب)
• مورین اوهارا (دام والدین (۱۹۶۱)، نسل کمیاب، کوهستان اسپنسر)
• جینا لولوبریجیدا (رؤیای شیرین)
• ایوان دکارلو (شیاطین دریا)
• دوریس دی (لج و لجبازی)
• جانا ماریا کاناله (ببر هفت دریا)
• جین هاگن (جنگل آسفالت)
• کتی جورادو (مردی از دل ریو)
• بتی فیلد (پیک‌نیک)
• جوآن اوبرایان (در نمایشگاه جهانی اتفاق افتاد)
• شرلی آن فیلد
• آلیدا والی
• ییوونه سانسون
• آوا گاردنر
• جوآن کراوفورد
• باربارا استانویک
• ریتا هیورث
• مستند حیات وحش هند به‌عنوان راوی (مدیر دوبلاژ امیرمحمد صمصامی)^[۱۷]

مدیریت دوبلاژ:

• کارتون‌های والت دیزنی: سفیدبرفی و هفت کوتوله، پینوکیو، سیندرلا، زیبای خفته، گربه‌های اشرافی، جک و لوبیای سحر آمیز
• مجموعهٔ کارتونی رامکال
• مجموعهٔ کارتونی سرندیپیتی
• مجموعهٔ کارتونی دهکده حیوانات (میشا)
• مجموعهٔ کارتونی بامزی قویترین خرس دنیا
• مجموعهٔ کارتونی الفی اتکینز
• مجموعهٔ کارتونی پت پست‌چی
• مجموعهٔ تلویزیونی سال‌های دور از خانه (اوشین)
• مجموعهٔ تلویزیونی سوئینی
• مجموعهٔ تلویزیونی زن اتمی
• فیلم سینمایی جادوگر شهر زمرد
• فیلم سینمایی بیست هزار فرسنگ زیر دریا
• فیلم سینمایی تام بندانگشتی
• فیلم سینمایی بادبادک آبی
• فیلم سینمایی یوزپلنگ
• فیلم سینمایی پسری روی دلفین
• فیلم سینمایی دُن آرام
• فیلم سینمایی شنیدم که جغدی مرا به نام می‌خواند

• تندیس افتخار برای یک عمر فعالیت سینمایی از سوی خانهٔ سینمای ایران (۱۳۸۲)
• تقدیرنامه برای یک عمر فعالیت هنری و تأثیر فرهنگی از انجمن بازیگران سینمای ایران
• لوح تقدیر به عنوان کارگردان برتر از ششمین جشنوارهٔ بین‌المللی برنامه‌های رادیویی
• لوح تقدیر و جایزهٔ بهترین کارگردانی برای نمایشنامهٔ رادیویی «یک اتفاق ساده» در جشنوارهٔ بین‌المللی برنامه‌های رادیویی (۱۳۸۵)
• معرفی به عنوان چهرهٔ ماندگار (۱۳۸۹)
• لوح تقدیر و هدیهٔ کمیسیون ملی یونسکو در ایران به پاس یک عمر فعالیت هنری.^[۱۸][۱۹]

• دائرةالمعارف صدای گویندگان بایگانی‌شده در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
• مادر سینمای ایران ۸۸ ساله شد خبرگزاری تابناک

• ژاله علو در بانک جامع اطلاعات سينماى ايران 
• ژاله علو در IMDb