سبک خراسانی
نخستین سبک شعر پارسی نو
سبک خراسانی که به دست شاعر معروف ایرانی سعدی ساخته شده در آن درباره ی بازی های ویدئویی می‌نویسند.بازی های ویدویی مانند ماینکرافت و کالاف دیوتی موبایل نسخه ی اولترا پرومکس اما به نظر من سامسونگ بهتر از بنز است چون قابلیت پرتاب نیزه دارد و می‌رود نان می خرد.
پیشینه
ویرایشاین بخش نیازمند گسترش است. میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
تعریف
ویرایشاین سبک از لحاظ زمانی به دو دورهٔ اصلی سامانیان و غزنویان–سلجوقیان تقسیم می‌شود:
- در دورهٔ سامانیان، سادگی بیان و کهنگی تعبیرات و اصطلاحات مشخص است. غلبهٔ واژگان فارسی بر عربی و توجه به توصیفات طبیعی، ساده و محسوس از ویژگی‌های شعر این دوره محسوب می‌شود. موضوعاتی که در شعر این دوره مطرح می‌شود اغلب معتدل و دور از اغراق هستند. تغزلات عاشقانه، پند و اندرز، حکمت با شیوه‌ای شاعرانه و نه عالمانه نیز از مشخصات این دوره به‌شمار می‌روند. قالب‌های مهم در این عصر قصیده و مثنوی هستند. در قصیده معمولاً موضوع مدح، هجو و تغزل است و در مثنوی تمثیل، داستان و حماسه بیان می‌شود.
- در دوره ترکان (غزنویان و سلجوقیان) شاعرانی چون عنصری و منوچهری و پس از آنها ناصرخسرو و سنایی، به تدریج سادگی طبیعی را از شعر سبک خراسانی زدودند. در سبک این دوره افزون‌بر قصیده و مثنوی، برخی قالب‌های تازه مانند ترجیع بند، ترکیب بند، قطعه و مسمط نیز به کار رفته است. در این دوره انواع مباحث علمی فلسفه، ریاضیات، پزشکی، نجوم و آیات قرآن و احادیث در شعرها وجود دارند. از این‌رو شاعران در این مرحله، رنگی عالمانه به اشعار خود می‌زدند. روحیهٔ حماسی پیشین تدریجاً از بین رفته و جای خود را به حالات زاهدانه و صوفیانه داد. نیز اشعار عربی درمیان شاعران این دوره رواج بیشتری یافت؛ مثلاً منوچهری که دیوان اشعار عربی را از برداشت نمی‌توانست خود را از زیر نفوذ و تأثیر آن خارج سازد و ناصرخسرو و سنایی معلومات و مطالعات دینی خود را در شعر خویش می‌آوردند. بیان موضوعاتی مانند مدح و هجو و تغزل و پند و حکمت در شعر این دوره ادامه یافت، ولی در این میان اغراق و تا حدی اضافه‌گویی زیادتر شده و در واقع به نوعی تکامل یافت. با این همه کسانی مانند ناصر خسرو، مدح اغراق‌آمیز را به یک سو نهادند و حکمت و دین و اخلاق را به جای آن معنای قرار دادند. هرچند در ابتدای این سبک روح ملی و حماسی، خاصه در دوره سامانی جلوه‌ای بارز داشت، ولی در پایان آن، این روحیه تضعیف شده و جای آن را روحیه زاهدانه کسانی مثل ناصرخسرو و اخلاق صوفیانه شاعرانی چون سنایی پر کرد. به‌طور خلاصه می‌توان گفت شروع این سبک با روحیه حماسی و پایان آن با روحیه صوفیانه بود.[۱]
ویژگی‌های سبک خراسانی
ویرایشاز ویژگی‌های سبک خراسانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تکیه بر قیدها و سنت‌های لفظی و صوری.
- برخرداری از تسلسل‌های منطقی معانی و نشان دادن قابل قبول واقعیات به شکل دستگاهی منظم و به صورتی متین برای به نظم کشیدن مضامین گوناگون.
- دارای اختصاصات تشبیهات غالباً حسی و فاقد پیچیدگی و از لحاظ معنی، صداقت، صراحت لهجه، تعبیرات و تشبیهات ملموس.
- از حیث نوع، بیشتر بر پایه قصیده و از حیث لفظ، ساده، روان و عاری از ترکیبات دشوار و حضور اندک واژه‌های عربی
- شکل‌گیری نوعی ادبیات پایداری برای پاسداری از تمدن و فرهنگ ایرانی پس از حمله اعراب.
- موضوع محور بودن.
نمونه شعر
ویرایش| بوی جوی مولیان آید همی | یاد یار مهربان آید همی | |
| ریگ آمو درشتی راه او | زیر پا یم چو پرنیان آید همی | |
| آب جیحون با همه پهناوری | خنگ ما را تا میان آید همی | |
| ای بخارا شاد باش و شاد زی | شاه نزدت میهمان آید همی | |
| میر ماه است و بخارا آسمان | ماه سوی آسمان آید همی | |
| میر سرو است و بخارا بوستان | سرو سوی بوستان آید همی | |
| آفرین و مدح سود آید ترا | گر به گنج اندر زیان آید همی | |
| — رودکی | ||
شاعران سبک خراسانی
ویرایششمار بسیاری از شاعران نامدار پارسی‌گو به این سبک شعر سروده‌اند که از آن میان آنها می‌توان که افراد زیر اشاره کرد:
جستارهای وابسته
ویرایش
پانویس
ویرایش- ↑ داوود دادور (۱۳۹۵-۰۶-۰۲). «مروری کوتاه بر سبک‌های شعر فارسی». هنر اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۱۱.
منابع
ویرایشاحمدی گیوی، حسن. «زبان و نگارش فارسی». زمستان ۱۳۷۴.