تریاس
زمانبندی زمینشناسی | |||
پیدازیستی (فانروزوئیک) | نوزیستی (سنوزوئیک) | کواترنری | |
نئوژن | |||
پالئوژن | |||
میانهزیستی (مزوزوئیک) | کرتاسه | ||
ژوراسیک | |||
تریاس | |||
دیرینهزیستی (پالئوزوئیک) | پرمین | ||
کربونیفر | |||
دوونین | |||
سیلورین | |||
اردویسین | |||
کامبرین | |||
نهانزیستی (پرکامبرین) | پیشینزیستی (پروتروزوئیک) | ||
نخستزیستی (آرکئن) | |||
پیشازیستی (هادئن) |
دورهٔ تریاس[۱] (Triassic) یا تریاسیک یا تریاسه یا سهچینهای، نخستین دوره از دوران میانه زیستی که در حدود ۲۵۱ تا ۲۰۱ میلیون سال پیش بودهاست و کوتاهترین دوره در دوران میانه زیستی است. نام این دوره اولین بار در سال ۱۸۳۴ (میلادی) و توسط دانشمندی در آلمان بکار گرفته شد. علت نامگذاری این دوره به تریاس این است که رسوبات این دوره از سه چینهٔ کاملاً مشخص به نامهای کوپر، موشل کاک و بونت ساندشتین تشکیل شدهاست که به ترتیب بخش بالایی، میانی و زیرین را تشکیل میدهند. این دوره به سه قسمت پیشین، میانه و پسین تقسیم شده است.
در دورهٔ تریاس آب و هوا بسیار گرم بودهاست و بیابانها گسترش یافتند. دلایل نشاندهندهٔ این گرما نیز ترکهای گلی در رسوبات، رسوباتی چون نمک و گچ که از حاصل از تبخیر هستند و اکسید شدن فلزات و مواردی دیگر هستند. در میان تنوع زیستی در این دوران بیمهرگانی مانند نوعی شاخ قوچی (آمونیت) و همچنین خزندگان بسیار فراوان شدند. با وجود آب و هوای خشک، سرخس و درخت آروکاریا در خشکی و جلبک در دریا نیز از گیاهان متداول آن دوره هستند. همچنین اولین حشره و اولین پستاندار در این دوره به وجود آمدند. در این دوره خشکی بزرگ پانگهآ به دو خشکی بزرگ یعنی گندوانا و لوراسیا تقسیم شد.
دوره تریاس ایران
ویرایشغیر از دو ناحیهٔ باختر دریاچهٔ ارومیه (جلفا) و آباده که از پرمین به تریاس تدریجی یا با وقفههای رسوبی بسیار کوتاه زمان میدانند.
در سایر نقاط ایران شرایط سکویی زمان دیرینهزیستی تا اواخر تریاس میانی و به عبارت بهتر، تا اوایل تریاس پسین ادامه یاف ته ت؛ ولی در این زمان (نزدیک به آشکوب نورین)، شرایط دریایی کم ژرفای 1TR و 2TR دستخوش تغییرات زیاد شده که با تشکیل حوضههای کولابی- مردابی نزدیک به دریا، چینخوردگی، پیدایی ارتفاعات، تکاپوهای آتشفشانی و ایگیری تودههای نفوذی همراه بو دهاست. نشانههای یاد شده که دستاورد نوعی کوهزایی سراسری چینخوردگی بودند، با فاز کوهزایی سیمرین پیشین دیگر نواحی جهان در خور قیاس و نامگهاند. در ایران، نشانههای زیر را میتوان بخشی از پیامدهای این کوهزایی دانست:
- تکوین و تکامل اشتقاق تتیس جوان در محل تقریبی راندگی اصلی زاگرس.
- جدایش ورق ایران از ورق زاگرس و همگرایی آن به سوی اوراسیا با هدف بستن اشتقاق تتیس کهن.
- تشکیل حوضههای رسوبی کم ژرفا از نوع باتلاقی- دریاچهای در گسترههای وسیعی از البرز، ایران مرکزی و کپهداغ (غیر از زاگرس)، مساعد برای رشد گیاهان و انباشت شیل و سنگ ماسههای حاوی بقایای فراوان گیاهی برای تشکیل رسوبهای زغال دار ایران.
- پیدایی بخشی از سنگهای آتشفشانی بازیک و قلیایی ایران که گاهی در اثر دگرسانی تأخیری به زونها یا عدسیهای بوکسیت و لاتریت با ارزش اقتصادی تبدیل شدهاند.
- جایگیری پارهای از تودههای نفوذی ایران نظیر بخشی از گرانیتهای مشهد، گرانیت لاهیجان و ماسوله و…
- دگرگون و دگرشکل کردن سنگهای تریاس میانی و کهن که از بارزترین نشانههای کوهزا بودن فاز سیمرین پیشین است و به ویژه در جنوب خاوری زون سنندج - سیرجان، مشهد و… نشانههای بیشتری دارد.
- همزاد و وابسته به فعالیت ماگمایی ناشی از رخداد سیمرین پیشین بودن پارهای ذخایر سرب، روی و باریتین، به ویژه فلوریتهای ایران.
نگارخانه
ویرایش-
Lystrosaurus معمولترین مهرهدار خشکی در این دوره
-
Reconstruction of پروتروسوکوس در ابتدای تریاس منقرض شد.
-
سگآرواره یک سگدندان پستاندارسان از ابتدای تریاس بود. نخستین پستانداران در این دوره تکامل خود را آغاز کردند.
-
تهیپیکر, یکی از نخستین دایناسورها در دوره انتهای تریاس.
-
پلاتیوسور یکی از نخستین خزندهپاریختان، در دوره انتهای تریاس.
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایشدوره تریاس | ||
---|---|---|
پیشین | میانه | پسین |
ایندون |اولنکین | آنیسین | لادینین | کارنین | نورین راتین |