ویکی‌پدیا

حشد شعبی

شاخه‌ای از نیروهای مسلح عراق
(تغییرمسیر از بسیج مردمی عراق)
با مقاومت اسلامی عراق اشتباه نشود.

بسیج مردمی عراق یا حشدِ شعبی (به عربی: الحشد الشعبي) که به بسیج عراق نیز معروف است، به بخشی از نیروهای مبارز عراق گفته می‌شود که از سال ۲۰۱۴ با هدف مبارزه علیه داعش سازماندهی شدند. این نیرو از حدود ۴۰ گروه مختلف تشکیل شده که عمدتاً گروه‌های مسلح شیعه هستند اما برخی گروه‌های سنی مذهب و مسیحی و ایزدی نیز در آن حضور دارند. بسیاری از گروه‌های شیعه عضو آن قبلاً به‌طور مستقل در عراق و به خصوص علیه نیروهای ائتلاف فعالیت داشته‌اند. در روز ۲۶ نوامبر ۲۰۱۶ با اکثریت آرای مجلس عراق به عنوان یک سپاه جدا از ارتش رسمیت پیدا کرد.[۳۹][۴۰]

حشد شعبی
الحشد الشعبي
فعال۱۵ ژوئن ۲۰۱۴ – اکنون[۱]
کشورعراق
وفاداری عراق
 ایران (راجع به برخی از گروه‌های آن ادعا شده)[۲][۳][۴][۵][A]
رستهنظامی‌نما[۶]
نقشضد شورش
شبیخون
جنگ شهری
اندازه۶۰٬۰۰۰ (۲۰۱۴)[۲]
۲۳۰٬۰۰۰ (ادعای حشد شعبی)[۷]
بخشی ازنیروهای مسلح عراق[۸][۹]
نبردها
وبگاه
فرماندهان
رئیس کمیتهفالح الفیاض
مبارزان برجستهابوعزرائیل
ابوتحسین الصالحی
سخنگواحمد الاسدی
تاریخ فعالیت۱۵ ژوئن ۲۰۱۴–اکنون[۱]
گروه(ها)ساختار را ببینید
مقربغداد
مناطق فعالیتسراسر جهان
در سوریه:
استان حلب
استان دیرالزور
ایدئولوژیجناح‌ها:
اسلام‌گرایی شیعه
وحدت اسلامی (ادعا کرده)[۱۰][۱۱]
سنی‌ستیزی[۱۲][۱۳]
غرب‌ستیزی[۱۴]
ال‌جی‌بی‌تی‌ستیزی[۱۵]
جایگاه سیاسیجناح راست[۲]
متحدانمتحدان دولتی

متحدان غیردولتی

مخالفانمخالفان دولتی

مخالفان غیردولتی

اعلام‌شده به‌عنوان گروه تروریستی از سویفقط برخی از گروه‌های شبه‌نظامی طرفدار ایران:

شکل‌گیری

ویرایش

در سال ۲۰۱۴ و پس از سقوط موصل در ۵ تا ۱۳ ژوئن ۲۰۱۴ میلادی به دستِ نیروهای داعش در واکنش به فتوای مراجع عراق به‌ویژه فتوای جهاد آیت‌الله سیستانی، این نیرو تشکیل شد.[۴۱] هدف این نیروها کمک به ارتش و نیروهای امنیتی عراق برای پاسداری از مکان‌های مذهبی و نیز مقابله با تهاجم است.

عقیل حسینی رئیس شورای بسیج عراق آن را ادامهٔ بسیج ایران توصیف کرد.[۴۲] وی پیشتر گفته‌بود که بسیج عراق با تجربهٔ بسیج ایران تشکیل شده است.[۴۳] نوری مالکی در مرداد ۱۳۹۴ خورشیدی در مصاحبه با خبرگزاری ابنا تصریح کرد: ما در ساختار بسیج عراق از بسیج ایران الگو گرفتیم.[۴۴]

جایگاه قانونی

ویرایش

در سپتامبر ۲۰۱۵ حیدر عبادی نخست‌وزیر عراق اعلام کرد که گروه‌های حشد شعبی بخشی از نیروهای حکومتی هستند.[۴۵] پارلمان عراق، نیز در آذرماه ۱۳۹۵ قانون حمایت از نیروهای حشد الشعبی را تصویب نمود.[۴۶] با تصویب این قانون، حشد الشعبی رسماً به یک نهاد قانونی تبدیل شد و جزئی از ساختار ارتش عراق به‌شمار می‌رود و می‌تواند زیر نظر شورای عالی امنیت ملی عراق قانونی فعالیت کند. در ماده یک این قانون آمده است:

هیئت حشدالشعبی که به موجب دستور شماره ۹۱ در ۲۴ فوریه (۵ اسفند ۱۳۹۴) تشکیل شده بود، بخشی از نیروهای مسلح عراق به‌شمار می‌رود و تحت فرماندهی فرمانده کل نیروهای مسلح قرار می‌گیرد. گروه‌ها و تشکیلات حشد الشعبی به موجب این قانون، ساختاری قانونی به‌شمار می‌روند که از حقوق و پاداشی متناسب با نیروهای امنیتی عراق برخوردار می‌شوند.[۴۶]

در حال حاضر این نیروها تحت وزارت داخله فعالیت دارند. اگرچه حکومت عراق خود به این نیروها مشروعیت بخشیده است حضور این نیروهای قدرتمند شبه نظامی در عراق مورد مناقشه و بحث‌های مختلف است.[۴۷]

ساختار

ویرایش

عمدتاً ساختار و بدنه نظامی حشد شعبی را شیعیان عراق تشکیل می‌دهند اما بعدها برخی عشایر سنی عراق از استان صلاح‌الدین، استان نینوا و استان انبار و نیز افراد فیلی و مسیحیان عراقی نیز به آن ملحق شدند.

تعداد نیروهای آن حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود. مناطق عملیاتی آن‌ها استان بغداد، استان بابل، استان دیاله، استان صلاح‌الدین، استان انبار و همچنین شهر کرمه در نزدیکی شهر فلوجه است. نیروهای بسیج مردمی از سلاح‌های ایرانی و سلاح‌های موجود در عراق و همچنین از سلاح‌های آمریکایی استفاده می‌کنند. این نیروها در آزادسازی این مناطق نقش اساسی داشته‌اند: جرف النصر، آمرلی، ضلوعیه، بلد، استان دیاله، الدور، علم، ناحیهٔ بغدادی، تکریت و بخش‌هایی از استان انبار.[۴۸]

نام‌شناسی

ویرایش

واژهٔ الحَشد به زبانِ عربی به معنای بسیج و واژهٔ الشَعبی بمعنای مردمی می‌باشد. ترکیبِ این دو واژه نیز بمعنای بسیجِ مردمی است.

وضعیت نیرو در بحران کرونا

ویرایش

در ۱۳ تیر ۱۳۹۹، خبرگزاری رویترز از قول منابع مطلع گزارش می‌دهد که تحت تأثیر بحران کرونا و تحریم‌های آمریکا میزان کمک ایران به گروه‌های شیعه عراقی کاهش یافته است. به گفته سه فرمانده گروه‌های شبه نظامی شیعه و یک مقام عراقی مطلع از فعالیت‌های حکومت ایران در این کشور تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا، از جمله بسته شدن مرزها برای جلوگیری از انتقال ویروس، کمک‌های مالی تهران به گروه‌های شیعه عراقی به شکل چشمگیری کاهش یافته است. این سه فرمانده افزودند کمک‌های مالی ایران معمولاً در ازای فعالیت‌های مسلحانه این گروه‌ها از جمله حمله به مخالفان حکومت ایران یا حمله به اهداف آمریکایی پرداخت می‌شود.

یکی از فرماندهان یک گروه شبه نظامی نیرومند شیعه گفت کمک‌های مالی ایران به این گروه‌ها از حدود ۵ میلیون به ۲ تا ۳ میلیون دلار در ماه کاهش یافته است. به گفته او تحت تأثیر این وضعیت گروه‌های شیعه مجبور هستند نیاز مالی خود را به اشکال دیگری از جمله فعالیت‌های اقتصادی تأمین کنند. یک مقام عراقی گفت کمک‌های مالی ایران طی سالهای اخیر میلیونها دلار کاهش یافته است. تحریم‌های آمریکا، کاهش بهای نفت و بالاخره بحران کرونا هزینه‌های نظامی حکومت ایران از جمله بودجه سپاه پاسداران را کاهش داده است.

به گفته سه فرمانده گروه‌های شیعه عراقی کشته شدن قاسم سلیمانی برای فعالیت این گروه‌ها در عراق و سوریه و پیشبرد اهداف ایران در منطقه یک ضربه سنگین بود.

سه فرمانده گروه‌های شبه نظامی شیعه به خبرگزاری رویترز گفتند علاوه بر کاهش حجم کمک مالی، تحت تأثیر بسته شدن مرزها به دلیل شیوع ویروس کرونا سایر کمک‌های ایران از جمله ارسال مهمات و آموزش پیکارجویانی که به سوریه اعزام می‌شوند، مختل شده است. یکی از این فرماندهان گفت تمامی آموزش‌های نظامی که مواردی مثل جنگ شهری، استفاده از موشک‌های ضد تانک و کاربرد پهپاد را شامل می‌شد، متوقف شده‌اند. به گفته فرمانده یکی از گروه‌های شبه نظامی شیعه قبل از اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا حجم کمک‌های مالی ایران به گروه‌های عراقی بین ۱۲ تا ۱۵ میلیون دلار در ماه بود.[۴۹][۵۰]

مافیا در گمرک‌های عراق

ویرایش

در فروردین ۱۴۰۰، خبرگزاری فرانسه از وجود «شبکه مافیایی بزرگ» در مرزهای ایران و عراق و سرازیر شدن «میلیاردها دلار اختلاس و رشوه» به جیب نیروهای شیعه شبه‌نظامی مورد حمایت جمهوری اسلامی خبر داد. به نوشته این خبرگزاری، در مرز ایران و عراق گروه‌های مافیایی تشکیل شده که با دور زدن عوارض گمرکی و گرفتن رشوه، میلیاردها دلار از خزانه دولت عراق را به منبع درآمدی برای شبه‌نظامیان، احزاب سیاسی و مقامات فاسد تبدیل کرده‌اند و افراد اصلی که از این مورد سود می‌برند، نیروهای شبه‌نظامی مورد حمایت جمهوری اسلامی هستند که حتی در مواقعی مأموران گمرکی را که مانعی در راه آنها ایجاد می‌کنند، تهدید به مرگ کرده‌اند.[۱۶][۵۱][۵۲]

مقام‌های عراقی تأکید می‌کنند که اکثر گذرگاه‌های ورودی ایران و عراق توسط گروه حشد الشعبی کنترل می‌شود. نیروهای حشد الشعبی به‌صورت گسترده‌ای در گمرک‌ها به عنوان مرزبان، بازرس و پلیس حضور دارند و بازرگانانی که دنبال دردسر نیستند، برای واردات کالا به آنها رشوه پرداخت می‌کنند. حشد الشعبی این گزارش را تکذیب کرد اما گروه‌های دیگر مورد حمایت جمهوری اسلامی مانند عصائب اهل حق و کتائب حزب‌الله تقسیم گمرک‌ها و بندرهای کشور میان گروه‌های شبه‌نظامی را تأیید کرده‌اند.[۱۶][۵۱][۵۲]

مقام‌ها

ویرایش

نخست‌وزیر عراق فرمانده کل بسیج مردمی است. ابومهدی مهندس معاون بسیج مردمی عراق و فرمانده میدانی این نیرو بود. وی که پیشتر در زمان حضور نیروهای ائتلاف به فرماندهی آمریکا علیه این نیروها فعالیت نظامی داشته است، توسط آمریکا در فهرست تروریست‌های خطرناک جهان قرار داده شد و در سوم ژانویه ۲۰۲۰ در حمله پهبادی آمریکا ترور شد.[۵۳]

فالح فیاض رئیس هیئت بسیج مردمی و صادق سعداوی رئیس هیئت ارکان است. کریم نوری عضو هیئت بسیج مردمی و سخنگوی رسمی آن و احمد اسدی سخنگو و عضو هیئت بسیج مردمی است.

موضع‌گیری‌ها

ویرایش

به گزارش شبکه خبری اسکای نیوز در نوامبر ۲۰۱۸ آمریکا ابومهدی مهندس معاون حشد شعبی را پس از متهم کردن به ارسال ۳ میلیارد دلار آمریکایی با نام خود به ایران، به لیست تحت تعقیب بین‌المللی خود اضافه کرد.[۵۴]

بمباران یکی از مقرهای حشد شعبی توسط آمریکا

ویرایش

جنگنده‌های ارتش آمریکا عصر یکشنبه ۱۳۹۸/۱۰/۸ چند مقر گردان‌های حزب‌الله الحشد الشعبی عراق را در مرز سوریه بمباران کردند. وزارت دفاع آمریکا با صدور بیانیه‌ای این حمله را تأیید کرده است. منابع الحشد الشعبی اعلام کردند که در این حمله ۳۵نفر کشته و تعدادی مجروح شدند.[۵۵]

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ al Khadimi, Mustafa (12 مارس 2015). "Will Sistani be able to control popular mobilization forces?". Al-Monitor. Archived from the original on 13 March 2015. Retrieved 14 March 2015.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ "The Popular Mobilization Forces and Iraq's Future". carnegieendowment.org (به انگلیسی). Retrieved 2024-06-26.
  3. ↑ "Institute for the Study of War". Institute for the Study of War (به انگلیسی). Archived from the original on 25 March 2022. Retrieved 2024-06-26.
  4. ↑ "A Look at Iraq's Competing Shiite Armed Factions and Parties, Many Iran-Aligned". Voice of America (به انگلیسی). 2024-02-18. Retrieved 2024-06-26.
  5. ↑ Qaed, Anas Al (2023-06-09). "Iraq's PMF Wants to Be Iran's IRGC". Gulf International Forum (به انگلیسی). Retrieved 2024-06-26.
  6. ↑ "More Than Militias: Iraq's Popular Mobilization Forces Are Here to Stay". warontherocks.com. April 3, 2018. Archived from the original on January 7, 2022. Retrieved January 7, 2022.
  7. ↑ "The Iraqi militias are copying their overmighty cousins in Iran". The Economist. 8 June 2023. ISSN 0013-0613. Retrieved 8 June 2023.
  8. ↑ Mamouri, Ali (July 2, 2019). "Iraq orders militias to fully integrate into state security forces". Al-Monitor. Archived from the original on December 1, 2019. Retrieved November 24, 2019.
  9. ↑ Mamouri, Ali (July 8, 2019). "Shiite militias react angrily to decree integrating them into Iraqi forces". Al-Monitor. Archived from the original on July 10, 2019. Retrieved November 24, 2019.
  10. ↑ "The Sunnis of Iraq's "Shia" Paramilitary Powerhouse". THE CENTURY FOUNDATION. 20 February 2020.
  11. ↑ Derszi-Horvath, Gaston, Saleh, Andras, Erica, Bahra (16 August 2017). "Who's Who: Quick Facts About Local and Sub-State Forces". Global Public Policy Institute. Archived from the original on 15 January 2023.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  12. ↑ Abdulrazaq, Tallha (2023-01-05). "The Iraq Report: Missing Sunnis an admission of 'war crimes'". The New Arab (به انگلیسی). Retrieved 2024-03-25.
  13. ↑ "2.2. Sunni Arabs". European Union Agency for Asylum (به انگلیسی). Retrieved 2024-03-25.
  14. ↑ "Part 2: Pro-Iran Militias in Iraq". Wilson Center. April 27, 2018. Archived from the original on September 16, 2019. Retrieved November 21, 2018.
  15. ↑ "Militants use social media to lure, kill gay Iraqi men". 24 September 2016. Archived from the original on 31 October 2018. Retrieved 29 June 2020.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ "Archived copy" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-08-09. Retrieved 2020-07-27.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)
  17. ↑ "10 معلومات قد لا تعرفها عن قوات الباسیج الإیرانیة". 28 April 2019. Archived from the original on 2020-08-16. Retrieved 2020-08-16.
  18. ↑ "These Funky North Korean Guns Are Turning Up Everywhere". War is Boring. 1 December 2016 – via Medium.com.
  19. ↑ "المالکی یکشف تفاصیل جدیدة عن سقوط الموصل ویسمی دولتین "فتحت الخزین" - اوروک نیوز". Archived from the original on 2020-07-02. Retrieved 2020-07-02.
  20. ↑ "روسیا تجهز فصائل الحشد الشعبی باسلحة متطورة لمواجهة القوات الترکیة – ALJOURNAL NEWS – وکالة اخبار الجورنال". www.aljournal.com.[پیوند مرده]
  21. ↑ "المهندس یکشف دور ایران وحزب الله بدعم العراق ویتحدث عن القتال بسوریا". Archived from the original on 2017-05-11. Retrieved 2020-05-09.
  22. ↑ "المالکی وصناعة ملیشیات العراق.. دور أساسی یکشفه أحد المنشقین | الخلیج أونلاین". Archived from the original on 2020-07-31. Retrieved 2021-12-17.
  23. ↑ "تنسیق بین قسد والمیلیشیات العراقیة علی الحدود السوریة (فیدیو)". أورینت نت. Archived from the original on 2020-01-02. Retrieved 2020-01-02.
  24. ↑ "الإعلامیّ العراقیّ عبد الأمیر العبودی: من حقّ ائتلاف 14 فبرایر أن یکون لدیه مکاتب سیاسیّة". 31 December 2018. Archived from the original on 3 February 2021. Retrieved 1 August 2020.
  25. ↑ "معسکرات ائتلاف 14 فبرایر.. مخطط إرهابی إیرانی یستهدف أمن البحرین عبر العراق". Archived from the original on 2020-08-01. Retrieved 2021-12-17.
  26. ↑ "الحشد الشعبی یکشف حقیقة ارساله قوات خاصة للمشارکة فی حرب الیمن". Archived from the original on 2020-08-09. Retrieved 2021-12-17.
  27. ↑ "العراق و معسکرات تدریب مخربی البحرین و السعودیة". 4 December 2013. Archived from the original on 23 December 2017. Retrieved 2 September 2020.
  28. ↑ "Baghdad, Erbil to finalize new Sinjar security plan". Archived from the original on 2021-04-15. Retrieved 2020-10-15.
  29. ↑ "Iraq Blasts Alleged Israeli Air Strike in Syria on Forces 'Fighting ISIS'". Haaretz. June 19, 2018. Archived from the original on November 21, 2018. Retrieved November 21, 2018.
  30. ↑ ""الطریقة النقشبندیة بالعراق":جیش الطریقة حمی أهل السنة من إرهاب میلشیات الحشد الشعبی". امان. Archived from the original on 2020-01-02. Retrieved 2020-01-02.
  31. ↑ < "سلیمانی یقود "الحشد الشعبی" علی الحدود العراقیة – السوریة - صحیفة الاتحاد". Al-Ittihad.
  32. ↑ Rivera, Esteban (2019-06-04) [15 November 2014]. "Syrian Islamic Front (Syria)". Flags of the World. CRW Flags. Archived from the original on 2020-04-28. Retrieved January 2, 2020.
  33. ↑ "بالصور.. اکتشاف أنفاق خلال حملة ضد الرایات البیض فی طوزخورماتو - قناة العالم الاخباریة". www.alalam.ir. Archived from the original on 2022-01-08. Retrieved 2022-01-08.
  34. ↑ "Ansar al Islam claims first attack in Iraq since 2014 | FDD's Long War Journal". 31 October 2019. Archived from the original on 28 July 2020. Retrieved 18 August 2020.
  35. ↑ "Beware Iran's 'Axis of Resistance' | People's Mojahedin Organization of Iran (PMOI/MEK)". Archived from the original on 2021-10-31. Retrieved 2021-12-17.
  36. ↑ Lawrence, John (26 May 2015). "Iraq Situation Report: May 23–25, 2015". understandingwar.org. Institute for the Study of War. Archived from the original on 3 January 2020. Retrieved 27 May 2015. See paragraph 5 of the report.
  37. ↑ "مجلس الوزراء یعتمد قائمة التنظیمات الإرهابیة. | WAM". November 17, 2014. Archived from the original on 2014-11-17.
  38. ↑ "カタイブ・ヒズボラ（KH） | 国際テロリズム要覧（Web版） | 公安調査庁". March 2, 2019. Archived from the original on 2019-03-02.
  39. ↑ «مجلس عراق نیروهای حشد شعبی را به رسمیت شناخت». بی‌بی‌سی فارسی. ۶ آذر ١٣٩٥.
  40. ↑ رسول سیلکه (١٦ ژانویه ٢٠١٧). «ایستگاه‌های سپاه پاسداران در خاور میانه». کردستان و کرد.
  41. ↑ «بسیج مردمی عراق علیه تروریسم با حکم جهاد آیت‌الله سیستانی». جوان. ۲۳ خرداد ۱۳۹۳.
  42. ↑ «رئیس شورای بسیج مردمی عراق در گفتگو با رسا: تشکیل بسیج مردمی عراق از برکات بسیج ایران است». رسا. ۹ آذر ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ آوریل ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۲ مارس ۲۰۱۵.
  43. ↑ «فرمانده بسیج مردمی عراق در گفتگو با رسا: بسیج مردمی در عراق با تجربه بسیج ایران تشکیل شد». رسا. ۲۵ آبان ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ آوریل ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۲ مارس ۲۰۱۵.
  44. ↑ «در تشکیل «حشد الشعبی» از بسیج ایران الگو گرفتیم/ عربستان سعودی دلیل تمامی فتنه‌ها در عراق، یمن و بحرین». خبرگزاری اهل‌بیت. ۲۵ مرداد ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۶ تیر ۱۳۹۶.
  45. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۹.
  46. ↑ ۴۶٫۰ ۴۶٫۱ «منتقدان پاسخ دهند؛ حشدالشعبی چگونه ایران را اشغال کرده است!؟». تابناک. ۲۶ فروردین ۱۳۹۸.
  47. ↑ http://carnegieendowment.org/syriaincrisis/?fa=61986
  48. ↑ «ساختار حشد شعبی عراق؛ تشکل نظامی مردمی». خبرگزاری تسنیم. ۲۱ تیر ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۶ تیر ۱۳۹۶.
  49. ↑ «رویترز: کاهش حمایت ایران از گروه‌های شیعه عراقی به دلیل بحران کرونا و تحریم‌ها».
  50. ↑ «رویترز می‌گوید کرونا و تحریم باعث تضعیف حمایت ایران از شبه‌نظامیان شیعه در عراق شده‌اند».
  51. ↑ ۵۱٫۰ ۵۱٫۱ ««نیروهای وابسته به ایران» در گمرک‌های عراق «میلیاردها دلار» اختلاس می‌کنند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۲۹.
  52. ↑ ۵۲٫۰ ۵۲٫۱ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «اختلاس گمرکی میلیاردی نیروهای وابسته به ایران در مرزهای عراق | DW | 29.03.2021». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۲۹.
  53. ↑ «ابومهدی المهندس کیست؟». رجا. ۲۸ اسفند ۱۳۹۳.
  54. ↑ آمریکا یکی از سرکرده‌های حشد شعبی را به لیست افراد تحت تعقیب خود می‌افزاید
  55. ↑ فارس نیوز. «جریان‌های عراقی نقض حاکمیت کشورشان توسط آمریکا را محکوم کردند». فارس نیوز.


خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «upper-alpha» وجود دارد، اما برچسب <references group="upper-alpha"/> متناظر پیدا نشد. ().

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=حشد_شعبی&oldid=40788876»