محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
|
|
|
{{coord|32.427908|N|53.688046|E|source:enwiki|display=title}}
{{Infobox military conflict
| conflict = کودتای ۲۸ مرداد یا قیام ملی ۲۸ مرداد(به تعبیر طرفداران)
| partof =
| image = Operationajax.jpg
| strength2 =
| casualties3 = کشته‌ها: ۲۰۰–۳۰۰{{sfn|Wilford|2013|p=166}}<ref name=Ward2009>{{cite book|author=Steven R. Ward|title=Immortal: A Military History of Iran and Its Armed Forces|url=https://books.google.com/books?id=8eUTLaaVOOQC&pg=PA189|access-date=16 July 2013|year=2009|publisher=Georgetown University Press|isbn=978-1-58901-587-6|page=189}}</ref>
|notes=
| campaignbox =
}}
'''قیام ملی ۲۸ امرداد سال ۱۳۳۲ یا کودتای ۲۸ مرداد به تعبیر م��الفان'''، [[قیام]] است که به گفته طرفداران مصدق با طرح و حمایت اندک [[سرویس اطلاعات مخفی]] بریتانیا (اس‌آی‌اس) و [[آژانس اطلاعات مرکزی]] آمریکا (سیا) و با همراهی [[ارتش شاهنشاهی ایران]] و کمک طرفداران [[محمدرضا پهلوی]] شاه ایران و پشتیبانی مخالفان [[محمد مصدق]] مانند [[سید ابوالقاسم کاشانی]] با هدف سرنگونی [[دولت]] قانونی<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=پرهام قبادی|کد زبان=fa|تاریخ=۲۴ بهمن ۱۳۹۷|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-47213762|عنوان=آمریکا و سیاست تغییر رژیم در آمریکای لاتین: از گذشته تا ونزوئلا}}</ref> محمد مصدق در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ رخ داد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲۵ مرداد ۱۳۹۶|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/iran-40297652|عنوان=آمریکا مجموعه اسناد کودتای ۲۸ مرداد را منتشر کرد}}</ref> در [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] از آن به نام '''[[عملیات آژاکس]]''' {{به انگلیسی|Operation Ajax}} نیز یاد می‌شود.<ref name=":2">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=1951–1954 - Office of the Historian|نشانی=https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1951-54Iran|عنوان=Foreign Relations of the United States, 1952-1954, Iran|بازبینی=2017-06-16}}</ref>
[[پرونده:59mossadeghprime minister1951.jpg|بندانگشتی|250px|[[محمد مصدق]] [[فهرست نخست‌وزیران ایران پس از مشروطه|نخست‌وزیر ایران]] در سال ۱۳۳۰ (خورشیدی)]]
'''قیام ملی یا''' کودتای ۲۸ مرداد از بحث برانگیزترین رخدادهای [[تاریخ معاصر ایران]] به‌شمار می‌رود و صف‌بندی‌های سیاسی جدی میان طیف‌های مختلف دربارهٔ آن وجود دارد.<ref name=":3">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=15 June 2017|وبگاه=BBC Persian|نشانی=http://www.bbc.com/persian/iran-40297652|عنوان=آمریکا مجموعه اسناد کودتای ۲۸ مرداد را منتشر کرد|بازبینی=2017-06-15}}</ref> طرفداران محمدرضا پهلوی، [[نخست‌وزیری محمد مصدق|نخست‌وزیر وقت]] را به نقض [[قانون اساسی مشروطه]] متهم و از برکناری او توسط شاه با همراهی ارتش دفاع می‌کنند. آن‌ها نقش دولت‌های خارجی در این رویداد را مردود دانسته و این کودتا را «'''قیام و رستاخیز ملی'''» می‌نامند.<ref name=":3"/><ref name=":5">{{یادکرد وب|نویسنده=کامبیز فتاحی- بی‌بی‌سی- واشینگتن|کد زبان=fa|تاریخ=۳۱ تیر ۱۳۹۶|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/iran-features-40662795|عنوان=کودتای ۲۸ مرداد: نقش بهبهانی به روایت اسناد آمریکا}}</ref>
به گفته طرفداران مصدق و مخالفان حکومت وقت در ۱۹ اوت سال ۱۹۵۳ برابر با ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ خورشیدی توسط کودتایی نظامی با رهبری سرلشکر [[فضل‌الله زاهدی]] با درخواست مستقیم [[بریتانیا]] و دخالت مستقیم افسران اطلاعاتی آمریکا و نفرات لجستیک [[سفارت سابق ایالات متحده آمریکا در تهران|سفارت آمریکا]] و حمایت دولت ایالات متحده آمریکا سرنگون شد. کودتا ضد دولت مصدق پس از آن امکان‌پذیر شد که ابتدا دولت آمریکا طی عملیاتی به نام «عملیات آژاکس» ایران را در آشوب و هرج و مرجی فروبرد که راه را برای سقوط مصدق هموار کرد. در آن زمان دولت آیزنهاور در آمریکا نگران آن بود که این طرح به بیراهه کشیده شود و نیروهای حزب توده با بهره‌جویی از ناامنی قدرت را در دست بگیرند.
== پیشینه ==
|
