Lazkao Txiki
Lazkao Txiki, jaiotzako izen-deiturez Joxe Migel Iztueta Kortaxarena (Lazkao, Gipuzkoa, 1926ko irailaren 15a - Donostia, Gipuzkoa, 1993ko apirilaren 3a) bertsolaria izan zen, Gipuzkoan eta Euskal Herri osoan ospetsua.
| Lazkao Txiki | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Joxe Migel Iztueta Kortajarena |
| Jaiotza | Lazkao, 1926ko irailaren 15a |
| Herrialdea |  Gipuzkoa, Euskal Herria |
| Heriotza | Donostia, 1993ko apirilaren 3a (66 urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | euskara gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | idazlea, nekazaria, bertsolaria eta poeta |
Parte-hartzailea
| |
| Genero artistikoa | olerkigintza bertsolaritza |
Bizitza
aldatu1926ko irailaren 15ean jaio zen Lazkao udalerriko Lazkaomendi auzoko Abaliñe baserrian. Eskolan zortzi urterekin hasi zen. Oso azkar ikasi omen zuen irakurtzen eta idazten. Bertsolariak lehen aldiz bederatzi urterekin ikusi zituen, Zepai eta Uztapide hain zuzen. Izugarri gustatu zitzaion eta orduantxe hasi omen zitzaion bertsotarako zaletasuna pizten.
Umetan, Espainiako Gerra Zibila pairatu zuen. Soldaduska egitera Afrikara joan behar izan zuen bi urterako: arabieraz hamar arte kontatzen behintzat ikasi omen zuen. Lazkao Txiki ezkongabea zen, eta bakardade hori zuen minetako bat. 1978an, Ahetzen, Mattin bertsolariari egindako omenaldian honela abestu zuen:
| Ahetze, 1978-IV-30.
Gaia: Mattinen antzera, gizon alaia eta irri-egilearen fama duzu. Hori bakarrik al da Lazkao Txiki? | |
|---|---|
| Auspoa liburuko bertsio egokitua | Ahetzen bat-batean botatakoaren transkripzioa |
| Ez eduki, ez, ni beti pozik egoten naizen usterik, ez baidadukat andregairikan, ez baidaukat emazterik. Hamaika aldiz egon izan naiz barrua penaz beterik, baiñan nik poza kantatutzen det tristura neutzat gorderik.[1] |
Ez eduki, ez, ni betik pozik egoten naizen usterik, ez baidadukat andregairikan, ez baidaukat emazterik. Hamaika aldiz egon izan naiz barrua penaz beterik; bainan nik poza kantatutzen det tristura bertan gorderik.[2] |
Euskaldunen arteko zatiketak ere min handia ematen zion. Oso naturazalea zen, bereziki txakurren lagun handia. Noizbait txorien abestiak grabatzen ere ikusi zuten mendian. Umeak ere gustuko zituen, oso umezalea zen. Ofizio askotan aritu zen bere bizitzan: baserritar, igeltsero, galdaketako langile, pentsu saltzaile...
Eliza Katolikoaren baitan hezia izan zen, bere garaiko euskal jende gehienaren antzera. Fede handiko gizona izan zen bizitza guztian, eta, ondorioz, bere bertsoetan oso agerikoak izan ziren kristau zentzua eta Jainkoari nahiz Eliza Katolikoari zien maitasuna.
Askotan bertso lanarekin aspertuta edo nazkatuta egoten omen zen. 1976an omenaldi beroa eskaini zitzaion Donostian. Bere jendaurreko azken bertsoa 1993ko urtarrilean kantatu zuen, Santi Onaindiari eta Alfonso Irigoieni egin zitzaien omenaldian. 1993ko apirilaren 3an hil zen, Donostiako erietxean, bihotzeko gaixotasun baten ondorioz. Hil aurreko ebakuntzan, honela esan omen zion anestesia jarri behar zion medikuari: «Zuk lokartu egingo nauzu, bai, baina gero nork jarriko dit iratzargailua?».
Bertsolari horri buruz, Juanba Berasategiren zuzendaritzapean sortutako marrazki bizidunetako Lazkao Txiki telesaila zabaldu zuten ETB 1en, 1998. eta 1999. urteetan.[3]
Bertsolaria
aldatu1943an, hamazazpi urterekin, kantatu zuen lehen aldiz plazan, Basarri eta Saiburu bertso lagun zituela. Ordutik aurrera ezin konta ahala saiotan parte hartu zuen, bai plazan eta baita txapelketetan ere. Gipuzkoako Bertsolari Txapelketan txapeldun (1964, 1965) eta txapeldunordea izan zen (1950, 1962). Euskal Herriko Txapelketan bigarren izan zen 1965ean, Uztapideren atzetik. Basarri, Zepai, Mitxelena, Uztapide, Xalbador, Mattin eta beste hainbatekin kantatu zuen.
Mattin txikiarekin bikotea osatuz, bertso saioei gatza eta piperra jartzen zien. Bertsolaritza zaharreko eskolakoa, umore handikoa eta bizia zen; gai sakonetan ere entzulearengana heltzen abila. Ikasketa handirik gabea bazen ere, gizon azkarra. Txiste kontalari lanetan ere trebea zen. Bertsolari eta pertsona gisan maitatua, bere bizitzan oinarritutako marrazki bizidunak ere egin dizkiote telebistan.
Txapelketak
aldatuBertso ezagun batzuk
aldatu| « |
[Gai jartzailea:] Bertso bat botaiozu zeure buruari. [Lazkao Txiki:] Ezagutzen det eta |
» |
- Txapelketa batean egunsentiari kantatuak:
| « |
Goizean goiztar jaikitzen banaiz Urre antzeko argitasunez Loa uxatu det ohetik eta |
» |
- Zestoako kiroldegian, "Amaren bularrari bi bertso" gaiarekin:
| « |
Maitasunezko bi iturritxo Bularra eman eta ondoren |
» |
Telesaila
aldatuLazkao Txiki telesaila gipuzkoar bertsolariaren istorioetan oinarritutako marrazki bizidunetako euskarazko lan bat da, EITBn igorria urte askoan: ETB 1en, 1998. eta 1999. urteetan; gero, hainbat alditan, ETB 3n. Gutxi gora behera 8 minutuko atalez osatua dago.
Erreferentziak
aldatu- ↑ Iztueta, Jose Migel. Irriz eta malkoz. Auspoa liburutegia, Sendoa argitaldaria, 1994, euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2022-10-21).
- ↑ «Irriaren giltza al zara, Lazkao Txiki» YouTube (Noiz kontsultatua: 2023-06-01).
- ↑ EiTB. Lazkao Txiki marrazki bizidunak | EITB Hiru3 | Marrazki bizidunak | EiTB. (Noiz kontsultatua: 2017-04-30).
- ↑ .
Kanpo estekak
aldatu- Lazkao Txiki telesaila ETB3, marrazki bizidunak (2017-04-30)
- Lazkao Txiki, Bertsozale elkarteko BDB datu-basean.
- (Gaztelaniaz) «El gran bertsolari vasco Lazkao Txiki»
| Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Lazkao Txiki |