Errepidean
Errepidean (jatorrizko ingelesezko izenburua: On the Road) Jack Kerouac estatubatuar idazlearen eleberri mitikoa da, beat belaunaldiaren idazlan enblematikoa, 1951n idatzitakoa. Viking Press argitaletxeak plazaratu zuen lehen aldiz 1957an. 2018an, Pasazaite argitaletxeak Iñigo Roquek egindako euskarazko itzulpena kaleratu zuen. Jack Kerouacek eta haren lagunek 1948an eta 1949an Estatu Batuetatik eta Mexikotik egin zituzten bidaiak dira nobelaren oinarria.[1] Jazz musika eta drogen erabilera garbi azaltzen dira testuan, non bizimodu nomada, erromantiko eta bohemioa erakusten den. Lan honi esker mitifikatu zen Route 66 ibilbide ospetsua.[2]
| On the road | |
|---|---|
 Eleberriaren edizio desberdinak. | |
| Datuak | |
| Idazlea | Jack Kerouac (1951) |
| Argitaratze-data | 1957 |
| Generoa | Eleberria |
| Jatorrizko izenburua | On the road |
| Hizkuntza | ingelesa |
| Argitaletxea | Viking Press |
| Herrialdea | Ameriketako Estatu Batuak |
Sorkuntza
aldatuErrepidean hiru astetan idatzia izan zen. Kerouac bere bigarren emaztearekin bizi zen, Jane Haverty, Manhattango apartamentu batean, mendebaldeko 20. kalean, 454. zenbakian. Idazteko paper bilkari luze batean; ertan mekanografiatu zuen testua paragrafoak bereizi gabe eta ertzak jarri gabe. Kondairak beste gauza esaten badu ere, idazteko prozesuan Kerouacek ez zituen, kafe aparte, drogarik hartu. Kondairak esaten ez duena, bestetik, bilkari hori idatzi baino lehen egileak urtetan oharrak biltzen ibili zela; beraz, hiru asteen kontua ez da erabat egia.
Jatorrizko bilkaria gaur egun Indianapolis Colts futbol amerikarraren taldeko jabe den James Isray da; Isray askotan uzten du testua erakusketetan eta museoetan erakusteko. Beste bitxikeria bat zera da: Kerouacen ama hizkuntza frantsesa zen eta hizkuntza horretan hasi zen liburua idazten, azkenik ingelesez egiteko.
Argumentua
aldatuLiburua Dean Moriarty-ren (Neal Cassadyren izengoitia) aurkezpenarekin hasten da. Cassady beatsen heroia izan zen, erotutako hipsterra; bera izan da abentura gehienen bultzatzailea. Narratzailea, bestetik, Sal Paradise, Kerouacen alter egoa izango da. Paradise eleberrian lagunekin, paisaiekin eta emakumeekin liluratuta agertuko da. Abenturaren hasiera New Yorken izango da. Hiri horretan, Moriarty agertu baino lehen, Paradise Carlo Marx ezagutu zuen, (Allen Ginsbergen izengoitia). Narratzailea Marxen eta Moriartyren historiak entzuten harritu egiten da. New Yorketik San Frantziskoko bidea hartuko dute eta liburuan Paradisek bidean gertatzen diren kontuak jasoko ditu.
Garrantzia
aldatuEleberriak eragin handia izan zuen eta Estatu Batuetako literaturaren gailur bat bezala estimatuta dago, XX. mendeko eleberri handia bezala. Oraindik gaur berrargitaratzen da, 100.000 kopia urtero, eta itzulpen berriak plazaratzen dira, kultuzko liburua izanik. Time aldizkariak aldizkaria sortu zen urtetik, 1923tik alegia, ingelesez idatzitako ehun eleberri onenen artean kokatu zuen. Eleberria barruko bakarrizketa, memoriak eta bidaldi liburuaren nahasketa da.
Bidaiak
aldatu
New York → Chicago, → Newton, Iowa → Stuart, Iowa → Cheyenne, Wyoming → Denver, Colorado → Salt Lake City, Utah → San Frantzisko, Kalifornia → Marin City → Hollywood, Kalifornia → Los Angeles, Kalifornia → Selma, Kalifornia → Dalhart, Texas → Indianapolis, Indiana → Harrisburg, Pensilvania → New York.
Rocky Mount, Ipar Carolina → New Orleans, Luisiana → San Frantzisko, Denver, Colorado → New York.
New York, → Terre Haute, Indiana → Saint Louis, Misuri → Denver → Amarillo, Texas → Terre Haute, Indiana → San Antonio, Texas → Laredo, Texas → Nuevo Laredo, Tamaulipas → Hidalgo, Nuevo León → Ciudad Victoria → Llera de Canales → Mexiko Hiria
Protagonistak
aldatu
| Benetako izena | Pertsonaia eleberrian |
|---|---|
| Jack Kerouac | Sal Paradise |
| Gabrielle Kerouac (Jack Kerouac's mother) | Sal Paradise's Aunt |
| Joan Kerouac (born Haverty) | Laura |
| Alan Ansen | Rollo Greb |
| William S. Burroughs | Old Bull Lee |
| Joan Vollmer Adams Burroughs | Jane Lee |
| William S. Burroughs, Jr. | Ray Lee |
| Julie Burroughs | Dodie Lee |
| Lucien Carr | Damion |
| Neal Cassady | Dean Moriarty |
| Neal Cassady, Sr. | Old Dean Moriarty |
| Neal Cassady's cousin | Sam Brady |
| Carolyn Cassady | Camille |
| Jamie Cassady | Joanie Moriarty |
| Catherine Cassady | Amy Moriarty |
| Bea Franco (Beatrice Kozera) | Terry |
| Allen Ginsberg | Carlo Marx |
| John Clellon Holmes | Ian MacArthur |
| Herbert Huncke | Elmer Hassel |
| William Holmes “Big Slim” Hubbard | William Holmes “Big Slim” Hazard |
| Ruth Gullion | Rita Bettencourt |
| Helen Gullion | Mary Bettencourt |
| Diana Hansen | Inez |
| Beverly Burford | Babe Rawlins |
| Bob Burford | Ray Rawlins |
| Dianne Orin | Lee Ann |
| Henri Cru | Remi Boncœur |
| Paul Blake (Jack Kerouac’s brother-in-law) | Rocco |
| Al Hinkle | Ed Dunkel |
| Helen Hinkle | Galatea Dunkel |
| Bill Tomson | Roy Johnson |
| Helen Tomson (Bill Tomson's wife) | Dorothy Johnson |
| Jim Holmes | Tommy Snark |
| Gregorio | Victor |
| Frank Jeffries | Stan Shepard |
| Gene Pippin | Gene Dexter |
| Jinny Baker Lehrman | Jinny Jones |
| Victor Tejeira | Victor Villanueva |
| Walter Adams | Walter Evans |
| Jose García Villa | Angel Luz García |
| Ed Uhl | Ed Wall |
| Justin W. Brierly | Denver D. Doll |
| Ed White | Tim Gray |
| Joanie White (Ed White's sister) | Betty Gray |
| LuAnne Henderson | Marylou |
| Pauline | Lucille |
| Vicki Russell | Dorie, “Tall redhead” |
| Rhoda | Mona |
| Ed Stringham | Tom Saybrook |
| Kells Elvins | Dale |
| Lorraine | Marie |
| Alan Harrington | Hal Hingham |
| Ginger Chase | Peaches |
| Haldon "Hal" Chase | Chad King |
| Allan Temko | Roland Major |
| Gregory La Cava | "The famous director" |
| Mr. Snow |
Filma
aldatu
On the Road izenburupean, 2012an Walter Salles zuzendariak eleberria zinemaratu zuen. Ekoizlea Francis Ford Coppola izan zen, liburuaren eskumenen jabea.
Euskarazko bertsioa
aldatu- Errepidean (On the Road). Pasazaite 2018. Itzultzailea: Iñigo Roque.
Ikus, baita ere
aldatuErreferentziak
aldatu- ↑ Ugarte Irizar, Itziar. Belaunaldi baten bidea. Berria, 2018ko maiatzak 27, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2021-1-1).
- ↑ Route 66: literature, novels, history. route66guide.com (Noiz kontsultatua: 2021-1-1).
Kanpo loturak
aldatu- (Ingelesez):Filmearen traillerra.
- (Ingelesez):The Guardian egunkariaren artikulua.