1919
jaro
Aktualaĵoj | Eventoj laŭ tago de jaro
◄ |
19-a jarcento |
20-a jarcento
| 21-a jarcento
| ►
◄ |
1880-aj jaroj |
1890-aj jaroj |
1900-aj jaroj |
1910-aj jaroj
| 1920-aj jaroj
| 1930-aj jaroj
| 1940-aj jaroj
| ►
◄◄ |
◄ |
1915 |
1916 |
1917 |
1918 |
1919
| 1920
| 1921
| 1922
| 1923
| ►
| ►►
1919 estis normala jaro komenciĝanta merkrede (ligilo montras kalendaron).
| 1919 en la aliaj kalendaroj | |
|---|---|
| Gregoria kalendaro | 1919 MCMXIX |
| Ab urbe condita | 2672 |
| Armena kalendaro | 1368 ԹՎ ՌՅԿԸ |
| Bahaa kalendaro | 75 – 76 |
| Barataj kalendaroj | |
| - Vikram Samvat | 1974 – 1975 |
| - Barata nacia kalendaro (Ŝaka Samvat) | 1841 – 1842 |
| - Kalijugo | 5020 – 5021 |
| Budhisma kalendaro | 2463 |
| Ĉina kalendaro | 4555 / 4615 – 4556 / 4616 戊午 – 己未 |
| Etiopa kalendaro | 1911 – 1912 |
| Franca respublika kalendaro | 127 - 128 CXXVII -CXXVIII |
| Hebrea kalendaro | 5679 – 5680 |
| Holocena kalendaro | 11919 |
| Irana kalendaro | 1297 – 1298 |
| Islama kalendaro | 1337 – 1338 |
| - Imperia jaro | Kōki 2579 (皇紀2579年) |
| - Japana nomo de erao (Jōmon) | 11919 |
| Juliana kalendaro | Gregoria minus 10–13 tagoj, depende de tempoperiodo |
| Korea kalendaro | 4252 |
| Tajlanda suna kalendaro | 2462 |
En la jaro 1919 post Kristo okazis, interalie:
Eventoj
redaktiEsperantujo
redakti- Eklernis Esperanton: Chu Tu-nan, Lajos Kökény, Kawasaki Naokazu, Božena Sklenčková, Rudolf Michael Frey kaj József Major .
- Fondita Nippon Esperanto-Sya de KUZNECOV
- Refondita la Esperanto-Asocio de Ŝanhajo de Lu Ŝi-Ŝin.
- Eldonejo Ferdinand Hirt und Sohn ekeldonis Esperantajn librojn.
- Aleksandr Postnikov arestita.
- Hector Hodler iĝis prezidento de Universala Esperanto-Asocio.
- Fondita Esperanto-societo de Talino.
Mondo
redakti- Publikitaj Berna Esperantido, Lipskito, Latinulo, Ao kaj Amiana.
- Afganio sendependiĝas de Britio.
- Gregoria kalendaro lanĉita en Serbio kaj Rumanio.
- Ernest Rutherford disigis unuafoje atomon.
- Germanio: Unua komerca aviadilinio Berlino – Leipzig – Vejmaro.
- Aperis Kato Felikso de Pat Sullivan kaj Otto Mesmer.
- En Hollywood, Charles Chaplin, David Wark Griffith, Douglas FAIRBANKS e Mary PICKFORD fondis la kinan studion "United Artists Corporation".
- Epitacio Pessoa iĝis prezidento de Brazilo.
- Fondita la ina sekcio de skotistoj en Brazilo.
- 28-a de decembro: Morihei Ueshiba, kreinto de Aikido, kontaktiĝis kun Onisaburo Deguĉi, fondinto de Oomoto, kaj fariĝis Oomotano.
- Greka-turka milito (1919-1922) ekis.
Laŭ monatoj
redaktiJanuaro
redakti- 1-a, fondo de la Germana Komunisma Partio.
- 6-a, spartakisma insurekcio en Berlino.
- 15-a, murdoj de Karl Liebknecht kaj Rosa Luksemburg.
- 18-a, en Vejmaro oni malfermas la germanan nacian asembleon.
- 21-a, oni malfermas la Konferencon de Versajlo.
- 25-a, oni aprobas la planojn de la usona prezidento Woodrow Wilson por la kreo de la Societo de Nacioj.
Februaro
redakti- 3-a, soveta okupo de Ukrainio.
- 11-a, la socialisto Friedrich Ebert iĝas unua prezidento de la Germana Respubliko.
- 16-a, la aliancanoj faras la german-polan limon.
- 25-a, en Versajlo, Francio prezentas siajn unuajn postulojn postmilitajn.
Marto
redakti- 4-a, en Moskvo oni fondas la 3an Internacion.
- 21-a, en Hungario oni starigas la reĝimon de Béla Kun.
- 23-a, en Milano oni kreas la unuajn Fasci de Combattimento, nome faŝismajn luktogrupojn.
- 31-a, revolucia insurekcio en Ruhr.
Aprilo
redakti- 3-a, Aŭstrio ŝtatigas la havaĵojn de la familio Habsburgoj kaj nuligas la nobelaron.
- 13-a, komunisma revolucio en Munkeno.
- 27-a, Finnlando proklamas Respublikon.
- 28-a, oni kreas la Societon de Nacioj.
Majo
redakti- 12-a, Germanio malakceptas la packondiĉojn fare de la venkintoj.
- 18-a, proklamo de respubliko en Palatin-lando.
Junio
redakti- 6-a, Benito Mussolini publikas la manifeston de la faŝisma movado.
- 28-a, oni subskribas la Traktaton de Versajlo.
Julio
redakti- 31-a, oni aprobas la respublikan konstitucion de Germanio.
Aŭgusto
redakti- 4-a, finas la revolucia reĝimo de Hungario.
- 5-a, insurekcio de Kemal Ataturk en Turkio.
- 28-a, subpremado de revolucio en Supra Silezio.
Septembro
redakti- 10-a, Aŭstrio subskribas la Traktaton de Saint-Germain.
- 12-a, Hitlero eniras ne la Germana Laborista Partio.
- 22-a, aliancana malpermeso de unuigo inter Aŭstrio kaj Germanio.
Oktobro
redakti- 20-a, kontraŭalkohola leĝaro en Usono.
- 21-a, venkoj de la Ruĝa Armeo en la rusa enlanda milito.
Novembro
redaktiDecembro
redakti- 1-a, alvenas en Londonon la unua komerca ŝipo ekde la milito.
- 1-a, Nancy Astor iĝas unua virino en la britia Ĉambro de komunumuloj.
- 21-a, Nederlando akceptas politikan azilon por elpostenigita Vilhelmo la 2-a (Germanio).
- 26-a, Rusio komencas kampanjon de ĝenerala alfabetigo.
Naskiĝoj
redakti- Oswaldo Leite de Moraes, brazila esperantisto
- 1-a de januaro: Jerome David Salinger, usona verkisto (m. 2010)
- 19-a de januaro: Giulio Andreotti, ĉefministro de Italio (m. 2013)
- 6-a de februaro: András Márkos, hungara skulptisto en Rumanio (m. 1972)
- 14-a de februaro: Miroslav Zikmund, ĉeĥa verkisto (m. 2021)
- 18-a de februaro: Jack Palance, usona vesterna aktoro (m. 2006)
- 28-a de februaro: Brian Urquhart, asista ĝenerala sekretario de UN, ricevinto de Premio Zamenhof (m. 2021)
- 14-a de marto: Jaroslav David, ĉeĥa esperantisto (m. 2002)
- 13-a de aprilo: Howard Keel, usona aktoro (m. 2004)
- 8-a de majo: Lex Barker, usona aktoro (m. 1973)
- 16-a de majo: Liberace, usona pianisto (m. 1989)
- 19-a de junio: Arnošt Baláš, ĉeĥa esperantisto (m. 1997)
- 20-a de julio: Sir Edmund Hillary, novzelanda montogrimpisto (m. 2008)
- 26-a de julio: James Lovelock, angla sciencisto (m. 2022)
- 27-a de julio: Jack Goody, brita etnologo (m. 2015)
- 31-a de julio: Primo Levi, itala-juda verkisto (m. 1987)
- 8-a de aŭgusto: Vladimír Mohapl, ĉeĥa esperantisto (m. 2012)
- 26-a de septembro: Matilde Camus, hispana poetino (m. 2012)
- 29-a de septembro: Vladimír Vašíček, ĉeĥa pentristo (m. 2003)
- 5-a de oktobro: Boris Ŝĉerbina, sovetia kaj partia gvidanto, Heroo de Socialisma Laboro, unu el kreintoj de la Okcidentsiberia naftogasa komplekso, gvidanta likvidon de la sekvoj de la nuklea akcidento de Ĉernobilo kaj de la Spitaka tertremo (m. 1990)
- 18-a de oktobro: Pierre Babin, franca esperantisto (m. 2015)
- 22-a de oktobro: Doris Lessing, brita verkistino nobelpremiita (m. 2013)
- 2-a de novembro: Fernando de Diego, hispana esperantisto kaj multfoje tradukisto (m. 2005)
- 24-a de decembro: Pierre Soulages, franca pentristo (m. 2022)
- 25-a de decembro: Stepan Ivanoviĉ Kretov, soveta militista aviadisto (m. 1975)
Mortoj
redakti- 15-a de januaro: Roza Luksemburg, pola marksisma revoluciulino (n. 1871)
- 21-a de februaro: Giles Leigh Browne, brita esperantisto (n. 1883)
- 17-a de marto: Heinrich Lefler, aŭstra pentristo (n. 1863)
- 17-a de aprilo: László Mednyánszky, hungara pentristo (n. 1852)
- 26-a de aprilo: Napoleon Cybulski, pola fiziologo; malkovrinto de adrenalino (n. 1854)
- 6-a de majo: L. Frank Baum, usona verkisto de La mirinda sorĉisto de Oz (n. 1856)
- 30-a de junio: John William Strutt Rayleigh, brita fizikisto (n. 1842)
- 15-a de julio: Hermann Emil Fischer, germana kemiisto (n. 1852)
- 11-a de aŭgusto: Andrew Carnegie, industria magnato kaj filantropo (n. 1835)
- 18-a de aŭgusto: Stanislav Schulhof, ĉeĥa esperantisto (n. 1864)
- 11-a de septembro: Géza Csáth, hungara verkisto (n. 1887)
- 14-a de oktobro: Jenő Forster, ĉeĥa esperantisto (n. 1853)
- 23-a de oktobro: Kobajaŝi Mokiĉi, japana esperantisto (n. 1899)
- 15-a de novembro: Alfred Werner, germana kemiisto (n. 1866)
- Eli Keller, usona pensilvanigermana poeto (n. 1825)