Old Polish

edit

Alternative forms

edit

Etymology

edit

From z- +‎ rozumieć. First attested in the fifteenth century. Compare Old Czech zrozoměti and Old Slovak zrozumieť.

Pronunciation

edit
  • IPA(key): (10th–15th CE) /zrɔzumjɛ(ː)t͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /zrɔzumjɛt͡ɕ/, /zrɔzumjet͡ɕ/

Verb

edit

zrozumieć pf (imperfective rozumieć)

  1. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) to understand (to grasp a concept fully in one's mind) [with dative or accusative]
    • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[1], Krakow, Brodnia, page 36b:
      Od przikazanya twego zrozumialem (a mandatis tuis intellexi Psal 118, 104), przeto nyenawidzalem wszelkiey drogy zlosczi
      [Od przykazania twego zrozumiałem (a mandatis tuis intellexi Psal 118, 104), przeto nienawidziałem wszelkiej drogi złości]
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[2], 18, 21:
      Ktorim *vbiczagem mogø srozmyecz slowv (intelligere verbum), ktoregosz gest pan nye movil?
      [Ktorym obiczajem mogę srozmieć słowu (intelligere verbum), ktoregoż jest Pan nie mowił?]
    • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[3], 5, 4:
      Dussa, ktorasz... zrozvmye grzech swoy (quae... intellexerit delictum suum)
      [Dusza, ktoraż... zrozumie grzech swoj (quae... intellexerit delictum suum)]
    • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[4], [5], [6], volume XXII, page 247:
      Patrzsze, a srozumyesch, czemu syą ludze ludzmi sromayą
      [Patrzże, a srozumiesz, czemu się ludzie ludźmi sromają]
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[7], 28, 49:
      Prziwyedze na czø pan narod..., gegosz yøzikovi nye bødzesz mocz srozvmyecz (cuius linguam intelligere non possis)
      [Przywiedzie na cię Pan narod..., jegoż językowi nie będziesz moc srozumieć (cuius linguam intelligere non possis)]
  2. to notice kindly, to not ignore
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 39, 1:
      Waschą ządzachmy szroszvmyely (affectionem vestram bene intelleximus, OrtMac 43: *sządzya wasząszmy... vrozumyely) a radzy bychmy waszym myesczanom ku praw (leg. prawu) poszluszyly, czo bychom vmyely
      [Waszę żądząchmy zrozumieli (affectionem vestram bene intelleximus, OrtMac 43: żądzą waszęsmy... urozumieli) a radzi bychmy waszym mieszczanom ku prawu posłużyli, co bychom umieli]
edit
nouns

Descendants

edit
  • Polish: zrozumieć
  • Silesian: zrozumieć

References

edit
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “zrozumieć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

edit

Etymology

edit

Inherited from Old Polish zrozumieć. By surface analysis, z- +‎ rozumieć. Compare Kashubian zrozmiec and Ukrainian зрозумі́ти (zrozumíty).

Pronunciation

edit
 
  • IPA(key): /zrɔˈzu.mjɛt͡ɕ/
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -umjɛt͡ɕ
  • Syllabification: zro‧zu‧mieć

Verb

edit

zrozumieć pf (imperfective rozumieć)

  1. (transitive) to understand; to realize (to begin to grasp a concept fully in one's mind)
    Synonyms: obczaić, pojąć, pokumać, sczaić, skapować, skumać, zakapować, zakumać
  2. (transitive) to understand; to realize (to begin to grasp something is true)
  3. (transitive) to understand (to assign a particular meaning to something)
  4. (transitive) to understand (to empathize with someone or something)
    Synonyms: pojąć, wczuć się
  5. (reflexive with się) to understand each other [with z (+ instrumental)]

Conjugation

edit
Conjugation of zrozumieć pf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive zrozumieć
future tense 1st zrozumiem zrozumiemy
2nd zrozumiesz zrozumiecie
3rd zrozumie zrozumieją
impersonal zrozumie się
past tense 1st zrozumiałem,
-(e)m zrozumiał
zrozumiałam,
-(e)m zrozumiała
zrozumiałom,
-(e)m zrozumiało
zrozumieliśmy,
-(e)śmy zrozumieli
zrozumiałyśmy,
-(e)śmy zrozumiały
2nd zrozumiałeś,
-(e)ś zrozumiał
zrozumiałaś,
-(e)ś zrozumiała
zrozumiałoś,
-(e)ś zrozumiało
zrozumieliście,
-(e)ście zrozumieli
zrozumiałyście,
-(e)ście zrozumiały
3rd zrozumiał zrozumiała zrozumiało zrozumieli zrozumiały
impersonal zrozumiano
conditional 1st zrozumiałbym,
bym zrozumiał
zrozumiałabym,
bym zrozumiała
zrozumiałobym,
bym zrozumiało
zrozumielibyśmy,
byśmy zrozumieli
zrozumiałybyśmy,
byśmy zrozumiały
2nd zrozumiałbyś,
byś zrozumiał
zrozumiałabyś,
byś zrozumiała
zrozumiałobyś,
byś zrozumiało
zrozumielibyście,
byście zrozumieli
zrozumiałybyście,
byście zrozumiały
3rd zrozumiałby,
by zrozumiał
zrozumiałaby,
by zrozumiała
zrozumiałoby,
by zrozumiało
zrozumieliby,
by zrozumieli
zrozumiałyby,
by zrozumiały
impersonal zrozumiano by
imperative 1st niech zrozumiem zrozummy
2nd zrozum zrozumcie
3rd niech zrozumie niech zrozumieją
passive adjectival participle zrozumiany zrozumiana zrozumiane zrozumiani zrozumiane
anterior adverbial participle zrozumiawszy
verbal noun zrozumienie

Derived terms

edit
adjectives
nouns
proverbs

Trivia

edit

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), zrozumieć is one of the most used words in Polish, appearing 10 times in scientific texts, 2 times in news, 8 times in essays, 36 times in fiction, and 49 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 105 times, making it the 595th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

edit
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “zrozumieć”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 787

Further reading

edit
  • zrozumieć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • zrozumieć in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zrozumieć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zrozumieć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • ZROZUMIEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 20.03.2023
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zrozumieć”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “zrozumieć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zrozumieć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 613
  • zrozumieć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

edit

Etymology

edit

Inherited from Old Polish zrozumieć. By surface analysis, z- +‎ rozumieć.

Pronunciation

edit

Verb

edit

zrozumieć pf (imperfective rozumieć)

  1. (transitive) to understand (to grasp a concept fully in one's mind)

Conjugation

edit

This verb needs an inflection-table template.

Further reading

edit