Ο Αιχμάλωτος της Ζέντα (ταινία 1937)

Ο Αιχμάλωτος της Ζεντά The Prisoner of Zenda
Κινηματογραφική αφίσα
Σκηνοθεσία	Τζον Κρόμγουελ Γ. Σ. Βαν Ντάικ
Παραγωγή	Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ
Σενάριο	Γουέλς Ρουτ Ντόναλντ Όγκντεν Στιούαρτ Μπεν Χεχτ Σίντνεϊ Χάουαρντ Τζον Λ. Μπάλντεστρον Έντουαρντ Ρόουζ
Βασισμένο σε	σε μυθιστόρημα του Άντονι Χόουπ, ονόματι Ο Αιχμάλωτος της Ζέντα (1894)
Πρωταγωνιστές	Ρόναλντ Κόλμαν Μάντελιν Κάρολ Ντάγκλας Φέρμπανκς Τζ. Ρέιμοντ Μάσεϊ Μαίρη Άστορ Ντέιβιντ Νίβεν
Μουσική	Άλφρεντ Νιούμαν
Φωτογραφία	Τζέιμς Γουόνγκ Χάου Μπερτ Γκλένον
Μοντάζ	Τζέιμς Ι. Νιούκομ Χαλ Σ. Κερν
Εταιρεία παραγωγής	Selznick International Pictures
Διανομή	Selznick International Pictures United Artists
Πρώτη προβολή	2 Σεπτεμβρίου 1937
Διάρκεια	101 λεπτά
Προέλευση	Ηνωμένες Πολιτείες
Γλώσσα	Aγγλικά
Προϋπολογισμός	$1,250,000[1]
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Ο Αιχμάλωτος της Ζέντα (πρωτότυπος τίτλος: The Prisoner of Zenda) είναι Αμερικανικό επικό δράμα περιπέτειας, παραγωγής 1935 και σε σκηνοθεσία Τζον Κρόμγουελ. Η ταινία είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Άντονι Χόουπ, καθώς και στη θεατρική του μεταφορά, το οποίο διασκεύασαν για τη μεγάλη οθόνη οι Γουέλς Ρουτ, Ντόναλντ Όγκντεν Στιούαρτ, Μπεν Χεχτ, Σίντνεϊ Χάουαρντ, Τζον Λ. Μπάλντεστρον και Έντουαρντ Ρόουζ. Πρωταγωνιστούν οι Ρόναλντ Κόλμαν, Μάντελιν Κάρολ, Ντάγκλας Φέρμπανκς Τζούνιορ, Σι Όμπρεϊ Σμιθ, Μαίρη Άστορ, Ρέιμοντ Μάσεϊ, και Ντέιβιντ Νίβεν. Η παραγωγή της ταινίας έγινε από τον Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ για τη νεοσύστατή του εταιρία Selznick International Pictures.

Η ταινία έλαβε δυο υποψηφιότητες για βραβείο Όσκαρ. Η ταινία επιλέχθηκε να φυλαχθεί για διατήρηση στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των ΗΠΑ από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου το 1991, με αιτιολόγηση πως είναι "πολιτιστικά, ιστορικά και αισθητικά σημαντική".

Ο Βρετανός Ρούντολφ Ράσσεντυλ (Ρόναλντ Κόλμαν), φτάνει στο κρατίδιο της Ρουριτάνιας (ένα φανταστικό κρατίδιο κοντά στην Αυστρία) για διακοπές, ξεκούραση και ψάρεμα, την παραμονή της στέψης του Βασιλιά Ροδόλφου Ε'. Πέρα από το γεγονός ότι ο Ρούντολφ είναι μακρινός συγγενής του Ροδόλφου, οι δυο τους φέρουν τρομακτική ομοιότητα και συναντιούνται τυχαία κοντά στο ποτάμι μην μπορώντας να πιστέψουν στα μάτια τους. Ο Ροδόλφος καλεί τον Ρούντολφ για δείπνο στη θερινή του κατοικία. Το ίδιο βράδυ, ενώ όλοι κοιμούνται, ο Ροδόλφος πέφτει στην παγίδα, που έχει στήσει ο ετεροθαλής αδελφός του, Μιχαήλ (Ρέιμοντ Μάσεϊ), που σφετερίζεται τον θρόνο. Ο Μιχαήλ προσπαθώντας να εμποδίσει τον αδελφό του να παραστεί στην τελετή της στέψης, πληρώνει μια υπηρέτρια να ρίξει δηλητήριο, σε ένα μπουκάλι κρασί το οποίο ο Ροδόλφος πίνει και πέφτει σε βαθύ ύπνο. Όταν ξυπνούν το επόμενο πρωί ο Ρούντολφ και οι ακόλουθοι του Ροδόλφου, Φριτς Φον Τάλενχαϊμ (Ντέιβιντ Νίβεν) και στρατηγός Ζαπτ (Σι Όμπρεϊ Σμιθ), βρίσκουν τον άνδρα αναίσθητο στο πάτωμα και ανίκανο να παραστεί στην τελετή της στέψης του. Τότε πείθουν τον Ρούντολφ, να παρουσιαστεί ο ίδιος στη θέση του μακρινού του ξάδελφου προκειμένου να πραγματοποιηθεί η τελετή στέψης και ο θρόνος να μην περάσει στα χέρια του Μιχαήλ. Ο Ρούντολφ συμφωνεί να βοηθήσει και οι άνδρες κλείνουν τον Ροδόλφο στην αποθήκη της θερινής οικίας και φεύγουν για την τελετή. Κατά την τελετή της στέψης, ο Ρούντολφ που υποδύεται το Ροδόλφο, γνωρίζει και ερωτεύεται την πριγκίπισσα Φλάβια (Μάντλεν Κάρολ), η οποία πρόκειται να γίνει γυναίκα του Ροδόλφου και Βασίλισσα. Ο Ρούντολφ και η Φλάβια ερωτεύονται με την πρώτη ματιά, αλλά δεν μπορεί να της αποκαλύψει την πραγματικότητα. Όταν λήγει η τελετή της στέψης, ο Ρούντολφ και οι ακόλουθει του Ροδόλφου επιστρέφουν στην θερινή οικία όπου έχουν αφήσει τον βασιλιά ελπίζοντας ότι θα έχει ξυπνήσει, αλλά οι άνδρες του Μιχαήλ τον έχουν απαγάγει. Ο Ρούντολφ τότε καλείται να συνεχίσει να υποδύεται τον Βασιλιά και προσπαθώντας παράλληλα, να αποπνίξει τα συναισθήματά του για τη Φλάβια, να ξεσκεπάσει την πλεκτάνη του Μιχαήλ και να ελευθερώσει τον αιχμάλωτο βασιλιά. Βοηθός του στην προσπάθεια αυτήν είναι η Γαλλίδα Αντουανέτ Ντε Μομπάν (Μαίρη Άστορ), που είναι χρόνια ερωτευμένη με τον Μιχαήλ και αντίπαλός του ο τυχοδιώκτης Ρούπερτ Χέντσλαου (Ντάγκλας Φέρμπανκς Τζούνιορ), εκτελεστικό όργανο του Μιχαήλ.

Βασισμένη στο κλασικό μυθιστόρημα του Άντονι Χόουπ, η ταινία αποτελεί την τρίτη κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος μετά τις βωβές εκδοχές του 1913 και του 1922. Η ταινία χαρακτηρίστηκε ως μια από τις τελευταίες προπολεμικές παραγωγές, της οποίας το καστ αποτελούνταν αποκλειστικά από Βρετανούς ηθοποιούς^[2]. Ήταν επίσης η τελευταία ταινία του Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ πριν ξεκινήσει την παραγωγή του Όσα παίρνει ο άνεμος. Ο Σέλζνικ είχε αφήσει την Metro-Goldwyn-Mayer, στην οποία είχε μια επιτυχημένη πορεία χρόνων και ήταν έτοιμος για να ξεκινήσει τη δική του εταιρία παραγωγής, την Selznick International Pictures. Ήταν παντρεμένος με την κόρη του Λούι Μπι Μάγιερ, Αϊρίν, και δεν ήθελε να ζητήσει δάνειο από τον πεθερό του για την παραγωγή του Ο Αιχμάλωτος της Ζέντα και γι' αυτόν το λόγο στράφηκε προς την United Artists. Οι πινελιές του τελειομανούς πνεύματος του Σέλζνικ είναι εμφανείς σε κάθε καρέ της ταινίας.

Ο Ντάγκλας Φέρμπανκς Τζούνιορ ήθελε να ερμηνεύσει εκείνος τον διπλό ρόλο του Βασιλιά Ροδόλφου - Ρούντολφ Ράσσεντυλ και έμεινε απογοητευμένος όταν ανακοινώθηκε το όνομα του Ρόναλντ Κόλμαν για τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο Σέλζνικ προσέφερε στον Φέρμπανκς τον ρόλο του μοχθηρού Ρούπερτ Χέντσαου αντ' αυτού. Ο Φέρμπανκς πείστηκε να ερμηνεύσει το ρόλο του Χέντσαου από τον πατέρα του, τον θρυλικό Ντάγκλας Φέρμπανκς, ο οποίος του είπε ότι ήταν ο σημαντικότερος ρόλος της ταινίας και τον βοήθησε με την προετοιμασία και την επιλογή κοστουμιών^[3].

Ο σκηνοθέτης Τζον Κρόμγουελ δεν ήταν ευχαριστημένος από τους ηθοποιούς που έπρεπε να σκηνοθετήσει. Στην αυτοβιογραφία του ο Σέλζνικ, έγραψε ότι οι Φέρμπανκς και Νίβεν ήταν τεμπέληδες και ότι ο Κόλμαν δεν ήξερε ποτέ τα λόγια του. Επίσης ο Κόλμαν και η Μάντλεν Κάρολ δημιούργησαν θέμα για το καλό τους προφίλ, το οποίο έπρεπε να απαθανατίζεται από την κάμερα. Το πρόβλημα είναι ότι το καλό προφίλ και των δυο ήταν το ίδιο, πράγμα που καθιστούσε αδύνατο να τους πάρει κανείς λήψη από τα πλάγια.

Μετά το τέλος των γυρισμάτων, ο Σέλζνικ δεν έμεινε ικανοποιημένος από τις σκηνές δράσης της ταινίας και κάλεσε τον Τζορτζ Κιούκορ και τον Γ. Σ. Βαν Ντάικ να τις ξαναγυρίσουν.

Ο Σέλζνικ είχε στα σκαριά την παραγωγή της κινηματογραφικής μεταφοράς του δεύτερου μυθιστορήματος του Χόουπ, με τίτλο Ρούπερτ Χέντσαου, που συνέχιζε την υπόθεση του Ο αιχμάλωτος της Ζέντα. Πρωταγωνιστές επρόκειτο να είναι ο Τζόζεφ Κότεν στο ρόλο του Ροδόλφου / Ρούντολφ, ο Λουί Ζουρντάν στο ρόλο του Ρούπερτ και η Αλίντα Βάλι αλλά η ταινία δε γυρίστηκε ποτέ.

Η ταινία επανεκτελέστηκε δυο φορές. Η πρώτη επανεκτέλεση γυρίστηκε το 1952 με πρωταγωνιστή τον Στιούαρτ Γκρέιντζερ σε σκηνοθεσία Ρίτσαρντ Θορπ, ενώ η δεύτερη γυρίστηκε το 1979 με πρωταγωνιστή τον Πίτερ Σέλερς σε τριπλό ρόλο. Καμιά όμως από αυτές τις εκτελέσεις δεν είχε την απήχηση και την καλλιτεχνική αξία της εκδοχής του 1937, που το 1991 επελέγη να φυλαχθεί για διατήρηση στο Εθνικό Αρχείο Κινηματογράφου των ΗΠΑ από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου, με αιτιολόγηση πως είναι πολιτιστικά, ιστορικά και αισθητικά σημαντική.

Η ταινία απέφερε κέρδη της τάξης των 182.000 δολαρίων.

Η ταινία έλαβε 2 υποψηφιότητες για βραβείο όσκαρ το 1937. Ο Άλφρεντ Νιούμαν που επιμελήθηκε της μουσικής επένδυσης της ταινίας έλαβε την πρώτη από τις 43 του υποψηφιότητες για Όσκαρ Μουσικής Επένδυσης.

Υποψηφιότητα:

• Μουσικής Επένδυσης – Άλφρεντ Νιούμαν
• Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης – Λάιλ Ρ. Γουίλερ

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Ο Αιχμάλωτος της Ζέντα (ταινία 1937)

• Ο Αιχμάλωτος της Ζέντα στην IMDb (Αγγλικά)
• Ο Αιχμάλωτος της Ζέντα στο AllMovie (Αγγλικά)
• Ο Αιχμάλωτος της Ζέντα στο Rotten Tomatoes (Αγγλικά)
• Ο Αιχμάλωτος της Ζέντα στο Box Office Mojo (Αγγλικά)
• Ο Αιχμάλωτος της Ζέντα στο TCMDB (Αγγλικά)
• Ο Αιχμάλωτος της Ζέντα στο AlloCine (Γαλλικά)
• Ο Αιχμάλωτος της Ζέντα στο Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου