Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Αρμαλκολίτης

Δεν έχετε την άδεια να τροποποιήσετε αυτή τη σελίδα, για τον ακόλουθο λόγο:

Η διεύθυνση IP σας βρίσκεται σε ένα εύρος που έχει αποκλειστεί σε όλα τα wiki του Ιδρύματος Wikimedia.

Ο αποκλεισμός έγινε από ‪EPIC‬ . Ο λόγος που δίνεται είναι Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected .

Έναρξη αποκλεισμού: 08:48, 2 Ιουλίου 2024
Λήξη αποκλεισμού: 08:48, 2 Ιουλίου 2025

Η τρέχουσα διεύθυνση IP σας είναι 206.189.44.186 . Το αποκλεισμένο εύρος είναι 206.189.32.0/20 .

Παρακαλούμε συμπεριλάβετε τις παραπάνω λεπτομέρειες σε όποια ερωτήματα κάνετε. Εάν πιστεύετε ότι έχετε αποκλειστεί κατά λάθος, μπορείτε να βρείτε πρόσθετες πληροφορίες και οδηγίες στην παγκόσμια πολιτική No open proxies παγκόσμια πολιτική.

Διαφορετικά, για να συζητήσετε τον αποκλεισμό, παρακαλούμε αναρτήστε ένα αίτημα για έλεγχο στο Meta-Wiki. ⧼wikimedia-globalblocking-blockedtext-mistake- email-steward⧽

Μπορείτε να δείτε και να αντιγράψετε τον κώδικα της σελίδας:

{{Πληροφορίες ορυκτού
|Όνομα = Αρμαλκολίτης
|Εικόνα = Armalcolite - Wat Lu Mine, Mogok, Myanmar.jpg
|Λεζάντα = Αρμαλκολίτης από τη [[Μιανμάρ]] (μέγεθος δείγματος 5 [[Χιλιοστόμετρο|mm]])
|Κατηγορία = Ορυκτά του τιτανίου
|Χημικός τύπος = (Mg,Fe<sup>2+</sup>)Ti<sub>2</sub>O<sub>5</sub>
|Μορ. Βάρος = 
|Πυκνότητα = 4,64 gr/cm<sup>3</sup>
|Χρώμα = 
|Σύστημα κρυστάλλωσης = Ορθορομβικό
|Κρύσταλλοι = Διπυραμιδικοί (2/m 2/m 2/m)
|Υφή = 
|Διδυμία = 
|Σκληρότητα = <5
|Σχισμός = 
|Θραύση = 
|Λάμψη = μεταλλική
|Γραμμή κόνεως = 
|Πλεοχρωισμός = 
|Διαφάνεια = αδιαφανές
|Παρατηρήσεις =
|Ανευρίσκεται = Σελήνη, σπανιότερα στη Γη
|Παραλλαγές = 
}}
Ο '''αρμαλκολίτης''' ([[αγγλ.]] ''armalcolite'') είναι πλούσιο σε [[τιτάνιο]] [[ορυκτό]] με χημικό τύπο '''(Mg,Fe<sup>2+</sup>)Ti<sub>2</sub>O<sub>5</sub>'''. Ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1969, στη [[Θάλασσα της Γαλήνης]], στην επιφάνεια της [[Σελήνη]]ς, από τα μέλη-αστροναύτες της διαστημικής αποστολής ''[[Απόλλων 11]]'' και από αυτά πήρε την ονομασία του, που είναι ένα σύνθετο αρκτικόλεξο από τα επώνυμά τους: [[Νηλ Άρμστρονγκ|'''Arm'''strong]], [[Μπαζ Όλντριν|'''Al'''drin]] και [[Μάικλ Κόλινς|'''Col'''lins]]. Μαζί με τον [[Τρανκβιλιτίτης|τρανκβιλιτίτη]] και τον [[Πυροξφεροΐτης|πυροξφεροΐτη]], αποτελούν τα τρία νέα ορυκτά που πρωτοανακαλύφθηκαν στη Σελήνη.<ref>[http://curator.jsc.nasa.gov/lunar/letss/Mineralogy.pdf Lunar Sample Mineralogy], [[NASA]]</ref> Αργότερα, ο αρμαλκολίτης ανακαλύφθηκε και σε διάφορες τοποθεσίες στη Γη, αλλά και συντέθηκε τεχνητά, στο εργαστήριο (και τα άλλα δύο ορυκτά βρέθηκαν αργότερα σε διάφορες τοποθεσίες στη Γη).<ref>{{Cite news |url= https://phys.org/news/2012-01-lunar-mineral-tranquillityite-western.html |title= Third lunar mineral - Tranquillityite found in Western Australia |access-date=2017-11-27}}</ref> Η σύνθεσή του απαιτεί χαμηλές πιέσεις, υψηλές θερμοκρασίες, αλλά και ταχεία ψύξη από τους περίπου 1000&nbsp; °C στη θερμοκρασία περιβάλλοντος, διότι ο αρμαλκολίτης τείνει να διασπάται σε μίγμα [[Ιλμενίτης|ιλμενίτη]] και [[Ρουτίλιο|ρουτιλίου]] με [[μαγνήσιο]] ακόμα και σε θερμοκρασίες λίγο κάτω από τους 1000&nbsp; °C. Εξαιτίας αυτής της απαιτήσεως για ταχεία ψύξη, ο αρμαλκολίτης είναι σχετικώς σπάνιος και συνήθως ανευρίσκεται μαζί με ιλμενίτη, ρουτίλιο και άλλα ορυκτά.

== Τοποθεσίες εμφανίσεως ==
[[Αρχείο:Apollo 11 Prime Crew - GPN-2000-001164 - Ap11-s69-31740.jpg|thumb|left|Φωτογραφία του πληρώματος της αποστολής «[[Απόλλων 11]]». Από τα αριστερά προς τα δεξιά: [[Νηλ Άρμστρονγκ]], [[Μάικλ Κόλινς]], [[Μπαζ Όλντριν]].]]
Εκτός από τη [[Θάλασσα της Γαλήνης]], ο αρμαλκολίτης βρέθηκε επίσης στην [[Κοιλάδα Ταύρου-Λίτροβ]] και στο [[Υψίπεδο Καρτεσίου]] της [[Σελήνη]]ς. Οι μεγαλύτερες ποσότητες δειγμάτων μεταφέρθηκαν στη Γη από τις αποστολές «Απόλλων 11» και «Απόλλων 17». Αργότερα ταυτοποιήθηκε στη φύση πάνω στη Γη, σε δείγματα [[Λαμπροΐτης|λαμπροΐτη]] και πυρήνες γεωτρήσεων από το Smoky Butte της πολιτείας [[Μοντάνα]], στις [[ΗΠΑ]].<ref name="velde">{{cite journal |url= http://www.minsocam.org/ammin/AM60/AM60_566.pdf |title= Armalcolite-Ti-Phlosopite-Diopside-Analcite-Bearing Lamproites Armalcolite-Ti-Phlosopite-Diopside-Analcite-Bearin from Smoky Butte, Garfield County, Montana |author1= D. Velde |journal= American Mineralogist |volume=60 |pages=566–573 |year=1975}}</ref> Επίσης βρέθηκε στη Γερμανία ([[Κρατήρας πρόσκρουσης|κρατήρας προσκρούσεως]] [[Νέρντλινγκεν Ρης]] στη [[Βαυαρία]]), στη [[Γροιλανδία]] ([[Νήσος Ντίσκο]]), στο [[Μεξικό]] (ηφαιστειακός κώνος Ελ Τόρο στο [[Σαν Λουίς Ποτοσί (πολιτεία)|Σαν Λουίς Ποτοσί]]), στη [[Νότια Αφρική]] (αδαμαντωρυχεία [[Κιμπερλίτης|κιμπερλίτη]] του Jagersfontein, Bultfontein και Dutoitspan), στην [[Ισπανία]] ([[Αλμπαθέτε (επαρχία)|Αλβαθέτε]] και [[Χουμίγια]] της [[Περιοχή της Μούρθια|Μούρθια]]), στην [[Ουκρανία]] και στη [[Ζιμπάμπουε]] (Διαμέρισμα Mwenezi).<ref name=mex/> Ανιχνεύθηκε επίσης σε [[Μετεωρίτης|μετεωρίτες]] που έπεσαν στη Γη από τη Σελήνη, όπως είναι οι Dhofar 925 και Dhofar 960 που βρέθηκαν στο [[Ομάν]].<ref>[http://meteorites.wustl.edu/lunar/stones/dhofar0925.htm Lunar Meteorites: Dhofar 925, 960, & 961 (paired stones)] {{Webarchive |url= https://web.archive.org/web/20110720122438/http://meteorites.wustl.edu/lunar/stones/dhofar0925.htm |date=2011-07-20 }}, Department of Earth and Planetary Sciences, Washington University</ref>

Ο αρμαλκολίτης βρίσκεται σε πλούσια σε τιτάνιο [[Βασάλτης|βασαλτικά]] πετρώματα, σε νεότερες ηφαιστειακές [[Λάβα|λάβες]] και κάποιες φορές σε γρανιτικούς [[Πηγματίτης|πηγματίτες]], [[υπερβασικά πετρώματα]], [[Λαμπροΐτης|λαμπροΐτες]] και [[Κιμπερλίτης|κιμπερλίτες]]. Συνδέεται με διάφορα μικτά οξείδια σιδήρου-τιτανίου, με [[Γραφίτης|γραφίτη]], [[ανάλκιμο]], [[Διοψίδιος|διοψίδιο]], [[Ιλμενίτης|ιλμενίτη]], [[Φλογοπίτης|φλογοπίτη]] και [[ρουτίλιο]]. Σχηματίζει επιμήκεις κρυστάλλους με μήκος έως 0,1 με 0,3&nbsp;[[Χιλιοστόμετρο|mm]] ενσωματωμένους σε μια μήτρα βασάλτη.<ref name=o1/> Η πετρογραφική ανάλυση υποδεικνύει ότι ο αρμαλκολίτης δημιουργείται τυπικά σε χαμηλές πιέσεις και υψηλές θερμοκρασίες.

==Σύνθεση==
Κρύσταλλοι αρμαλκολίτη με μήκος έως και αρκετά [[Χιλιοστόμετρο|mm]] μπορούν να παραχθούν με την ανάμειξη οξειδίων του σιδήρου, του τιτανίου και του μαγνησίου σε σκόνη με τη σωστή αναλογία και την τήξη τους σε κλίβανο σε θερμοκρασία περίπου 1.400&nbsp; °C, αν μετά αφήσουμε το τήγμα επί λίγα 24ωρα σε θερμοκρασία περίπου 1.200&nbsp;°C και μετά ψύξουμε ταχύτατα τους κρυστάλλους στη θερμοκρασία περιβάλλοντος.<ref>{{cite journal |last1=Lind |first1=M.D. |last2=Housley |first2=R.M. |title= Crystallization studies of lunar igneous rocks: crystal structure of synthetic armalcolite. |url=https://archive.org/details/sim_science_1972-02-04_175_4021/page/n56 |journal=[[Science]] |volume=175 |issue=4021 |pages=521-523 |year=1972 |pmid=17755653 |doi= 10.1126/science.175.4021.521 |bibcode= 1972Sci...175..521L |s2cid=6613555}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Yang |first1=H. |title= Crystal Chemistry of Cation Order–Disorder in Pseudobrookite-Type MgTi2O5 |journal= Journal of Solid State Chemistry |volume=138 |issue=2 |pages=238-244 |year=1998 |doi= 10.1006/jssc.1998.7775 |bibcode = 1998JSSCh.138..238Y }}</ref> Το βήμα της ταχείας ψύξεως απαιτείται τόσο για τη σύνθεση στο εργαστήριο, όσο και στη φύση, προκειμένου να αποφευχθεί η μετατροπή του αρμαλκολίτη σε ένα μίγμα μαγνησίου-ιλμενίτη (Mg-{{Chem|Fe||Ti||O|3}}) και ρουτιλίου (TiO<sub>2</sub>) κάτω από τους 1.000&nbsp;°C.<ref name=b1/> Αυτό το θερμοκρασιακό κατώφλι μετατροπής αυξάνεται όσο αυξάνεται η πίεση, μέχρι που φθάνει το σημείο τήξεως, πράγμα που σημαίνει ότι το ορυκτό δεν μπορεί να σχηματισθεί (κρυσταλλωθεί) σε υψηλότερες πιέσεις. Εξαιτίας αυτής της μετατροπής ο αρμαλκολίτης υπάρχει σε σχετικώς μικρές ποσότητες και συνδέεται με τον ιλμενίτη και το ρουτίλιο.<ref>{{cite journal |title= The stability of armalcolite – Experimental studies in the system MgO-Fe-Ti-O |author= Lindsley, D.H. |author2= Kesson, S.E. |author3= Hartzman, M.J. |author4= Cushman, M.K. |name-list-style=amp |journal= Lunar Science Conference, 5th, Houston, Texas, 18-22 Μαρτίου 1974, Proceedings |volume= 1 (A75-39540 19–91) |publisher= [[Pergamon Press]] |year=1974 |pages=521-534 |bibcode=1974LPSC....5..521L}}</ref> Συνεπώς οι σχετικές περιεκτικότητες ιλμενίτη και αρμαλκολίτη μπορούν να χρησιμεύσουν ως ένας δείκτης του ρυθμού ψύξεως ενός ορυκτού κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του.<ref name=b2/>

==Ιδιότητες==
[[Αρχείο:ArmacoliteStructure.png|thumb|Η κρυσταλλική δομή του αρμαλκολίτη. Με πράσινο είναι τα άτομα μαγνησίου ή σιδήρου, με γαλάζιο του τιτανίου και με κόκκινο του οξυγόνου.]]
Ο αρμαλκολίτης έχει γενικό χημικό μοριακό τύπο (Mg,Fe<sup>2+</sup>)Ti<sub>2</sub>O<sub>5</sub>. Σχηματίζει αδιαφανείς μάζες, που εμφανίζονται γκρίζες (''ορθο-αρμαλκολίτης'') έως χακί (''παρα-αρμαλκολίτης'') σε ανάκλαση, με τη γκρίζα ποικιλία να είναι η συνηθέστερη, ιδίως σε συντιθέμενα στο εργαστήριο δείγματα. Η κρυσταλλική δομή είναι η ίδια για τον ορθο-αρμαλκολίτη και τον παρα-αρμαλκολίτη. Ούτε η χημική τους σύσταση διαφέρει σημαντικά, απλώς υπάρχει μια διαφορά στα ίχνη MgO και Cr<sub>2</sub>O<sub>3</sub> που περιέχουν.<ref name=b1/><ref name="ReferenceA">{{cite journal |last1=Smyth |first1=J. |title= The crystal chemistry of armalcolites from Apollo 17 |journal= Earth and Planetary Science Letters |volume=24 |issue=2 |pages=262-270 |year=1974 |doi= 10.1016/0012-821X(74)90104-6 |bibcode=1974E&PSL..24..262S}}</ref> Ο αρμαλκολίτης αποτελεί μέλος της ομάδας του [[Ψευδομπρουκίτης|ψευδομπρουκίτη]], που είναι ορυκτά με τον γενικό χημικό τύπο X<sub>2</sub>YO<sub>5</sub>, όπου τα X και Y είναι συνήθως σίδηρος (δισθενής και τρισθενής), Mg, Al και Ti. Τα χημικώς καθαρότερα μέλη της ομάδας είναι ο αρμαλκολίτης ((Mg,Fe)Ti<sub>2</sub>O<sub>5</sub>), ο ίδιος ο ψευδομπρουκίτης (Fe<sub>2</sub>TiO<sub>5</sub>), ο σιδηροψευδομπρουκίτης (FeTi<sub>2</sub>O<sub>5</sub>) και ο «καρουΐτης» (MgTi<sub>2</sub>O<sub>5</sub>). Η κρυσταλλική δομή τους είναι η ίδια (κρυσταλλώνονται στο [[ορθορομβικό σύστημα]]) και όλα συναντώνται τόσο σε σεληνιακά όσο και σε γήινα πετρώματα.<ref name=mex>{{cite journal |title= Armalcolite in crustal paragneiss xenoliths, central Mexico |url= http://www.minsocam.org/msa/ammin/toc/Articles_Free/1995/Hayob_p810-822_95.pdf |journal= Am. Mineral. |volume=80 |issue=7-8 |page=810 |author1= Hayob, J.L. |author2= E.J. Essene |name-list-style=amp |year=1995 |doi=10.2138/am-1995-7-817 |bibcode=1995AmMin..80..810H |s2cid=201652852}}</ref><ref name=o1>{{cite journal |title= Armalcolite: a new mineral from the Apollo 11 samples |url= http://rruff.info/uploads/PA11LSC1_55.pdf |year=1970 |author= Anderson, A.T. |journal= Geochim. Cosmochim. Acta |volume= 34, Supp. 1 |pages=55-63 |display-authors=etal |doi= 10.1016/0016-7037(70)90170-5 |bibcode=1970GeCAS...1...55A}}</ref><ref>[http://www.mindat.org/min-40282.html Ferropseudobrookite] στο ''Mindat''</ref>

Η χημική σύσταση των περισσότερων δειγμάτων αρμαλκολίτη μπορεί να αναλυθεί σε ένα άθροισμα μεταλλικών οξειδίων ως ακολούθως: TiO<sub>2</sub> (συγκέντρωση 71 έως 76%), FeO (10 έως 17%), MgO (5,5 έως 9,4%), Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub> (1,48 έως 2%), Cr<sub>2</sub>O<sub>3</sub> (0,3 έως 2%) and MnO (0 έως 0,83%). Ενώ το περιεχόμενο σε τιτάνιο είναι σχετικώς σταθερό, ο λόγος του μαγνησίου προς τον σίδηρο ποικίλλει και είναι συνήθως<ref name=o1/> μικρότερος του 1. Μια αποκαλούμενη παραλλαγή «Cr-Zr-Ca» του ορυκτού διακρίνεται από την αυξημένη περιεκτικότητα σε Cr<sub>2</sub>O<sub>3</sub> (4,3 έως 11,5%), ZrO<sub>2</sub> (3,8 έως 6,2%) και CaO (3 έως 3,5%). Αυτές οι περιεκτικότητες δεν είναι διάκριτες και ανευρίσκονται πολλές ενδιάμεσες χημικές συστάσεις.<ref name=b1/> Η πτωχότερη σε σίδηρο (ισοδύναμα: πλούσια σε μαγνήσιο) παραλλαγή του αρμαλκολίτη έχει την ίδια κρυσταλλική δομή με αυτόν και απαντάται στον γήινο φλοιό με την ανεπίσημη ονομασία «καρουΐτης» (''karrooite'').<ref name=b2>Peter H. Cadogan: [https://books.google.com/books?id=jC07AAAAIAAJ&pg=PA179 ''The moon: our sister planet''], CUP Archive, 1981, ISBN 0-521-28152-0, σελ. 179</ref><ref name="SizukiShinoda2011">{{cite journal |title= Magnesium dititanate (MgTi2O5) with pseudobrookite structure: a review |last1=Suzuki |first1=Y. |last2=Shinoda |first2=Y. |journal= Science and Technology of Advanced Materials |year=2011 |volume=12 |issue=3 |pages=034301 |doi= 10.1088/1468-6996/12/3/034301 |pmid=27877389 |pmc=5090461 |bibcode=2011STAdM..12c4301S }}</ref>

Το περισσότερο τιτάνιο που βρίσκεται στον αρμαλκολίτη είναι τετρασθενές, κάτι που οφείλεται στο αναγωγικό περιβάλλον στο οποίο συντέθηκε, αλλά στα σεληνιακά δείγματα υπάρχει σημαντικό ποσοστό τρισθενούς Ti. Ο λόγος Ti<sup>3+</sup>/Ti<sup>4+</sup> στο ορυκτό μπορεί να ληφθεί ως ένας δείκτης της ισοδύναμης μερικής πιέσεως (''fugacity'') του [[οξυγόνο]]υ κατά τον σχηματισμό του ορυκτού. Επιτρέπει επίσης να διακρίνουμε τον σεληνιακό από τον γήινο αρμαλκολίτη, καθώς ο λόγος Ti<sup>3+</sup>/Ti<sup>4+</sup> είναι μηδενικός στον δεύτερο.<ref name=b1>Grant Heiken, David Vaniman, Bevan M. French: [https://books.google.com/books?id=7Q49AAAAIAAJ&pg=PA148 ''Lunar sourcebook: a user's guide to the moon''], CUP Archive, 1991, ISBN 0-521-33444-6, σσ. 148-149</ref>

== Δείτε επίσης ==
* [[Κατάλογος ορυκτών]]


==Παραπομπές==
<references />

== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
* [http://webmineral.com/specimens/picshow.php?id=3874 Εικόνα δείγματος από τη Ρωσία]
* [http://www.mindat.org/photo-275705.html Εικόνα δείγματος από τη Μοντάνα των ΗΠΑ]


{{DEFAULTSORT:Αρμαλκολίτης}}

[[Κατηγορία:Ορυκτά του τιτανίου]]
[[Κατηγορία:Ορυκτά του μαγνησίου]]
[[Κατηγορία:Ορυκτά του σιδήρου]]
[[Κατηγορία:Ορθορομβικά ορυκτά]]

Πρότυπα που χρησιμοποιούνται σε αυτή την σελίδα:

Πρότυπο:Chem (επεξεργασία)
Πρότυπο:Chem/atom (επεξεργασία)
Πρότυπο:Chem/link (επεξεργασία)
Πρότυπο:Citation/core (επεξεργασία)
Πρότυπο:Citation/make link (επεξεργασία)
Πρότυπο:Cite journal (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Cite news (προβολή κώδικα) (ημιπροστατευμένη)
Πρότυπο:Webarchive (επεξεργασία)
Πρότυπο:Πλαίσιο πληροφοριών (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Πρότυπο:Πληροφορίες ορυκτού (επεξεργασία)
Module:Infobox (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Module:Navbar (επεξεργασία)
Module:Navbar/configuration (προβολή κώδικα) (προστατευμένη)
Module:Webarchive (επεξεργασία)

Επιστροφή στη σελίδα Αρμαλκολίτης.

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Αρμαλκολίτης"