The Who

Οι Who ξεκίνησαν την καριέρα τους ως The Detours στα τέλη του 1962, από τον κιθαρίστα Ρότζερ Ντάλτρι, τον μπασίστα Τζον Εντγουίστλ και τον κιθαρίστα Πιτ Τάουνσεντ, μαζί με το ντράμερ Νταγκ Σάντομ και τον τραγουδιστή Κόλιν Ντώσον. Μετά την αποχώρηση του Ντώσον, ο Ντάλτρι ανέλαβε τα φωνητικά, ενώ το συγκρότημα μετονομάστηκε σε The High Numbers, κινούμενοι σε τζαζ και μπλουζ μοτίβα.^[2] Τον Ιούλιο του 1964, κυκλοφόρησαν το σινγκλ "I'm the Face" χωρίς να γνωρίσουν επιτυχία και άλλαξαν το όνομα τους σε The Who μετά από πρόταση του Ρίτσαρντ Μπαρνς, παιδικού φίλου του Τάουνσεντ. Τον Απρίλιο του 1964, ο Κιθ Μουν αντικατέστησε τον Σάντομ και το συγκρότημα ανέλαβε ο μάνατζερ Πιτ Μίντεν.^[3] Η δημοτικότητα τους ανέβηκε μετά τις συνεχείς περιοδείες τους και τη φήμη που απέκτησαν για τη δυναμική των ζωντανών τους εμφανίσεων. Μέσα στο 1964, έδωσαν 188 συναυλίες, όλες επί βρετανικού εδάφους.

Τον Ιανουάριο του 1965 κυκλοφόρησαν το σινγκλ "I Can't Explain", το οποίο σκαρφάλωσε στο βρετανικό Top-10, όπως και το "Anyway, Anyhow, Anywhere" το οποίο εκδόθηκε τέσσερις μήνες αργότερα.^[4] Η καθιέρωση των Who ως ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της ροκ μουσικής ήλθε το Νοέμβριο του 1965, μετά την επιτυχία του "My Generation", ενός από τους ύμνους της βρετανικής νεολαίας, το οποίο ανέβηκε στο # 2 των τσαρτ της πατρίδας τους.^[5] Την ίδια περίοδο, εμφανίστηκαν ζωντανά στην Ολλανδία, τη Δανία και τη Σουηδία, συναυλίες οι οποίες αποτέλεσαν την πρώτη φορά κατά την οποία το συγκρότημα έπαιξε εκτός Μεγάλης Βρετανίας. Επιστέγασμα της προσπάθειας τους αποτέλεσε η κυκλοφορία του πρώτου τους δίσκου με τίτλο "My Generation", που έφθασε στο # 5 των τσαρτ στην Αγγλία.^[6]

Στα τέλη του 1965, τα υπόλοιπα μέλη του συγκροτήματος αποφάσισαν να απολύσουν τον Ντάλτρι λόγω της επιθετικής σκηνικής του παρουσίας, αλλά τελικά αποφάσισαν να του δώσουν μία δε��τερη ευκαιρία όταν δέχτηκε να ηρεμήσει.^[7] Ταυτόχρονα, η ελάχιστη προώθηση που έκανε η δισκογραφική εταιρεία "Decca Records" για το πρώτο τους άλμπουμ, οδήγησε τους Who στο να λύσουν τη συνεργασία τους με τη συγκεκριμένη εταιρεία και να υπογράψουν στην "Atlantic Records".

Στα τέλη του 1966, κυκλοφόρησαν την ροκ όπερα "A Quick One", η οποία έφθασε στο # 4 στην πατρίδα τους και μπήκε στο Top-100 του Billboard στις Ηνωμένες Πολιτείες.^[8] Μέσα στη χρονιά, γνώρισαν μεγάλη επιτυχία στην Ευρώπη με τα σινγκλ "Substitute", "I'm a Boy" και "Happy Jack". Το τελευταίο, ήταν και η πρώτη μεγάλη επιτυχία τους στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, αφού κατάφερε να μπει στο Top-30 του Billboard.^[9]

Ακολούθησαν οι πρώτες ζωντανές εμφανίσεις των Who στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου έδωσαν 22 συναυλίες στο "RKO 58th Street Theater" της Νέας Υόρκης τον Μάρτιο και τις αρχές Απριλίου του 1967. Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς έδωσαν 51 συναυλίες στη Βόρεια Αμερική, ανοίγοντας τις εμφανίσεις των Herman’s Hermits.

Στις 15 Δεκεμβρίου 1967 κυκλοφόρησαν το άλμπουμ "The Who Sell Out", μπαίνοντας για πρώτη φορά στο αμερικάνικο Top-50, με το σινγκλ "I Can See for Miles" να σκαρφαλώνει στο Top-10 σε Βρετανία και Αμερική. Τα τραγούδια του άλμπουμ παρουσιάζονταν σαν σε μετάδοση πειρατικού ραδιοφωνικού σταθμού του Λονδίνου.^[10]

Κατ' αυτή την περίοδο, ο Τάουνσεντ αποφάσισε να σταματήσει τη χρήση ναρκωτικών ουσιών και να δημιουργήσει το δικό του στούντιο ηχογραφήσεων, ενώ έγινε μαθητής του γκουρού Μεχέρ Μπάμπα.^[11]

Το 1968, το συγκρότημα περιόδευσε σε όλο τον κόσμο, ξεκινώντας τη χρονιά με επτά συναυλίες στη Μεγάλη Βρετανία για να συνεχίσει στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, ενώ την άνοιξη πραγματοποίησαν περιοδεία στη Βόρεια Αμερική, κάτι που επανέλαβαν εκτενέστερα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1968. Η χρονιά έκλεισε με μία δίμηνη βρετανική περιοδεία, ενώ ταυτόχρονα οι Who συνέθεταν τα κομμάτια που θα αποτελούσαν τον επόμενο τους δίσκο.

Το τέταρτο τους άλμπουμ με τίτλο "Tommy" ανέβηκε στο # 2 στην Μεγάλη Βρετανία και το # 4 στις Ηνωμένες Πολιτείες, για να βραβευθεί ως διπλά πλατινένιο.^[12] Ο δίσκος συνοδευόταν από τα ιδιαίτερα επιτυχημένα σινγκλ "Pinball Wizard" και "I'm Free" και οι πωλήσεις του οδήγησαν στη δημιουργία του ομώνυμου μιούζικαλ σε σκηνοθεσία του Κεν Ράσελ και με πρωταγωνιστές, εκτός των μελών των Who, μουσικούς όπως ο Έρικ Κλάπτον, ο Ρίνγκο Σταρ, ο Έλτον Τζον, κ.α.. Το μιούζικαλ ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ τον Απρίλιο του 1993 με πρωταγωνιστή τον Ρότζερ Ντάλτρι.^[13]

Ακολούθησε το καλοκαίρι του 1971 το "Who's Next", το οποίο ανέβηκε στην κορυφή των τσαρτ στην πατρίδα τους και έγινε τριπλά πλατινένιο στις Ηνωμένες Πολιτείες.^[14] Για την προώθηση του άλμπουμ, οι Who περιόδευσαν αποκλειστικά στη Μεγάλη Βρετανία και τη Βόρεια Αμερική, ενώ έδωσαν 16 συναυλίες στην κεντρική Ευρώπη το καλοκαίρι του 1972.

Το 1973 κυκλοφόρησαν το δίσκο "Quadrophenia", το οποίο ήταν εμπνευσμένο από την ιστορία από την προσωπική ιστορία του φίλου του συγκροτήματος με το προσωνύμιο Irish Jack.^[15] Παρά τα προβλήματα στην παραγωγή λόγω της μίξης του με τετρακάναλο σύστημα, ο δίσκος γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία φθάνοντας στο # 2 και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.^[16] Επίσης, ήταν το πρώτο τους άλμπουμ που δεν περιείχε ένα Top-10 σινγκλ, αφού το πιο επιτυχημένο κομμάτι του δίσκου ήταν το "5:15" που έφθασε ως το # 20. Την ίδια περίοδο, ο Κιθ Μουν αντιμετώπιζε προσωπικά προβλήματα αφού η σύζυγος του τον εγκατέλειψε παίρνοντας μαζί της την κόρη του, οδηγώντας τον στα ναρκωτικά και το αλκοόλ.^[17] Οι καταχρήσεις αυτές επηρέασαν έντονα την σκηνική του παρουσία, φθάνοντας στο σημείο να λιποθυμήσει κατά τη διάρκεια της πρώτης τους συναυλίας για την αμερικάνικη περιοδεία στο "Cow Palace" του Ντάλι Σίτυ της Καλιφόρνια, όπου τη θέση του για το encore πήρε ο οπαδός του συγκροτήματος Σκοτ Χάλπιν που παρακολουθούσε την εμφάνιση τους από την άκρη της σκηνής.^[18]

Στα τέλη της χρονιάς, ο Τάουνσεντ έπαθε νευρικό κλονισμό που τον οδήγησε στο αλκοόλ. Τα προβλήματα αυτά είναι εμφανή στον δίσκο "The Who By Numbers", ο οποίος παρά τις θετικές κριτικές έδειξε ένα συγκρότημα σε παρακμή. Το άλμπουμ σκαρφάλωσε στο Top-10 σε Βρετανία και Αμερική και περιείχε την επιτυχία "Squeeze Box".^[19] Στα προαναφερθέντα εμπόδια προστέθηκε η διάγνωση που ανέφερε την πιθανή κώφωση του Τάουνσεντ σε περίπτωση που δεν σταματούσε να περιοδεύει.^[20]

Στις αρχές του 1977, το συγκρότημα διέκοψε τη συνεργασία του με τους μάνατζερ του, Λάμπερτ και Σταμπ, λόγω των κατηγοριών του Ρότζερ Ντάλτρι ότι έκλεβαν μέρος των κερδών των Who. Την επόμενη χρονιά κυκλοφόρησαν το άλμπουμ "Who Are You", το οποίο ανέβηκε στο # 2 του Billboard και έγινε διπλά πλατινένιο, ενώ συνοδευόταν από την ομώνυμη επιτυχία που σκαρφάλωσε στο Top-20 στη Μεγάλη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.^[21] Εκείνο το διάστημα, τα μέλη του συγκροτήματος συμμετείχαν στη δημιουργία της ταινίας "The Kids Are Alright",^[22] αλλά στις 7 Σεπτεμβρίου 1978 ο Κιθ Μουν πέθανε σε ηλικία 32 ετών, ενώ η νεκροψία έδειξε ότι είχε καταπιεί 32 χάπια κλομεθειαζόλης, τα οποία του είχε γράψει ο γιατρός για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αλκοολισμού του.^[23]

Τον Ιανουάριο του 1979, τα τύμπανα ανέλαβε ο πρώην ντράμερ των Small Faces, Κένι Τζόουνς.^[24] Οι Who αποφάσισαν να περιοδεύσουν για την προώθηση του άλμπουμ στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά κατά τη διάρκεια της περιοδείας άλλη μία τραγωδία έλαβε μέρος όταν στη συναυλία τους στο "Riverfront Coliseum" του Σινσινάτι στις 3 Δεκεμβρίου 1979, έντεκα θεατές έχασαν τη ζωή τους λόγω ασφυξίας.^[25]

Το 1980, προσωπικά προβλήματα οδήγησαν τον Πιτ Τάουνσεντ στη χρήση κοκαΐνης και ηρωίνης, ενώ μετά από υπερβολική δόση η οποία παρ' ολίγο να του στοιχίσει τη ζωή του, ο Ντάλτρι πρότεινε να σταματήσουν να δίνουν συναυλίες με σκοπό να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του. Ο Τάουνσεντ μετακόμισε στην Καλιφόρνια αναζητώντας βοήθεια για τον εθισμό του. Μετά την επιστροφή του στην Αγγλία, οι Who ηχογράφησαν το άλμπουμ "Face Dances" γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία, αφού σκαρφάλωσε στη δεύτερη θέση των βρετανικών τσαρτ και την τέταρτη των αντίστοιχων αμερικάνικων, ενώ συνοδευόταν από το επιτυχημένο σινγκλ "You Better You Bet".^[26]

Ακολούθησε το "It's Hard" του 1982, με τους Who να δίνουν τις τελευταίες τους συναυλίες σε μία αμερικάνικη περιοδεία στα τέλη του 1982,^[27] πριν ανακοινώσουν τη διάλυση τους σε συνέντευξη Τύπου στις 16 Δεκεμβρίου του 1983.^[28]

Το συγκρότημα επέστρεψε στην ενεργό δράση για το φιλανθρωπικό φεστιβάλ "Live Aid" και τρία χρόνια αργότερα για το "BPI Life Achievement Award", όπου έπαιξαν μία σύντομη συναυλία στο "Royal Albert Hall" του Λονδίνου.^[29][30] Την επόμενη χρονιά, πραγματοποίησαν περιοδεία στη Βόρεια Αμερική και την Αγγλία για τον εορτασμό των 25 χρόνων από την ίδρυση του σχήματος, χωρίς τον Τζόουνς στα τύμπανα και με τη συμμετοχή του ντράμερ Σάιμον Φίλιπς, του κιθαρίστα Στιβ Μπόλτον, κ.α..^[31]

Το 1996 έδωσαν μία συναυλία στο "Hyde Park" του Λονδίνου, όπου έπαιζαν, κατά κύριο λόγο, το "Quadrophenia", ακολουθούμενη από μία μεγάλη περιοδεία σε Ευρώπη και Αμερική, η οποία διήρκεσε μέχρι τις 16 Αυγούστου 1997.^[32] Πέντε χρόνια αργότερα, το συγκρότημα προγραμμάτισε μία περιοδεία, η οποία αναβλήθηκε λόγω του θανάτου του Τζον Εντουίστλ από υπερβολική δόση κοκαΐνης.^[33] Ο Εντουίστλ βρέθηκε νεκρός στις 27 Ιουνίου 2002 στο ξενοδοχείο "Hard Rock Hotel" του Λας Βέγκας. Τελικά, η περιοδεία πραγματοποιήθηκε με τον Πίνο Παλαντίνο στο μπάσο.^[34]

Το 2005, οι Who ανακοίνωσαν την ηχογράφηση ενός νέου στούντιο δίσκου, του πρώτου τους μετά το 1982. Το "Endless Wire" κυκλοφόρησε στις 30 Οκτωβρίου 2006, σκαρφαλώνοντας στο Top-10 και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, με το συγκρότημα να δίνει 112 συναυλίες σε όλο τον κόσμο για την προώθηση του.^[35] Τη σύνθεση τους συμπλήρωνε ο ντράμερ Ζακ Στάρκι, γιος του Ρίνγκο Σταρ, όπως και ο κιμπορντίστας Τζον Μπούντρικ.^[36][37]

Ακολούθησαν σύντομες περιοδείες το 2008 και το 2009, οι οποίες περιελάμβαναν εμφανίσεις στην Ιαπωνία και την Αυστραλία, ενώ η επόμενη μεγάλη περιοδεία τους ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2012 και ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο της επόμενης χρονιάς, με τους Who να δίνουν 52 συναυλίες σε Ευρώπη και Αμερική, όπου έπαιζαν για άλλη μια φορά ολόκληρο το "Quadrophenia".

Τον Οκτώβριο του 2013, ο Τάουνσεντ ανακοίνωσε ότι οι Who θα πραγματοποιήσουν την τελευταία τους περιοδεία το 2015 και θα εμφανιστούν σε χώρες στις οποίες δεν έπαιξαν ξανά στο παρελθόν.^[38]

Τον Σεπτέμβριο του 2014, το συγκρότημα κυκλοφόρησε το κομμάτι "Be Lucky", το οποίο συμπεριλήφθηκε στην συλλογή "The Who Hits 50!", έναν μήνα αργότερα.^[39] Τον Ιούνιο του επόμενου έτους, οι The Who εμφανίστηκαν στο "Glastonbury Festival", με τον Τάουνσεντ να δηλώνει ότι αυτή ήταν πιθανόν η τελευταία συναυλία τους στην πατρίδα τους.^[40] Λίγους μήνες αργότερα, η βορειοαμερικανική περιοδεία των The Who ακυρώθηκε λόγω ιογενούς μηνιγγίτιδας από την οποία προσβλήθηκε ο Ρότζερ Ντάλτρι.^[41]

• The Who Biography | Rolling Stone Αρχειοθετήθηκε 2017-07-20 στο Wayback Machine.
• The Who Biography | The Rock and Roll Hall of Fame and Museum Αρχειοθετήθηκε 2014-07-04 στο Wayback Machine.
• The Who | Music Biography, Credits and Discography | AllMusic
• The Who Biography | Guitar World